장음표시 사용
101쪽
Libri primi, et qui dim ex Latino faelam , hoc opus continet ' tabulas que Nauigationum et Hydrographicam , cum declinationibus solis. Non dubito, in Hispaniae quoque Regrio Ptolemaeum misi excussim ; sed distantia illius a nostra Germania impedit , quo . minus libri exinde ad nostras terras aduehantur. Numeiat igitur paucissima saltem nosse , reliqua autem aliis , tamquam Spicalegium,
B. Fabricius qxydem i. e. allegat Stobnuae et Drrandri Iabores , ex quo colligi posset, in Polonicam quoque linguam Ptolemaeum fuisse translatum. Sed, quantum ex' titulo, a Fabricio aIlegato , perspici' Introdum ones potius , quam uersi em eos ubiuisse scribere puto. Quod si autem contrarium mihi eruditi Bibliophili probauerint, lu- ,
hentissime in partes eorum ibo. Sic etiam non satis firmiter persuasus sum , in idio ma Dermamcam Ptol. Geographiam esse conuersam. Quamuis enim in Catalogo Ueferianae I73 . uenditae pag. I7. ἡ, so3. inter libros primi ordinis occurrat Ptoliniaei .Geur hia . Germanica , s. anno et Ioco impressaonis addito ; tamen facile credo, praeter alia menda, quae irrepserunt in eum Catalogum , etiam in indicando hoc libro errasse auistorem Catalogi, et forte Munsteri Cosmographiam pro Ptolemaei libro uenditasse. Num Ptolimaeus Persice, cum D ris mimo accurate notatis, qui inter MSta AARAMA MIHINC REL. MANNi n. 72. fuit uersonem Geographiae. aut alius Libri huius au-eloris contineat , M dispicient. ad quorum manus Codices
102쪽
OV muis Pro matus prae aliis scriptoribus sit perspiculis, tra
1 dens facili methodo notitiam uniuersi orbis. aeuo suo coisy gniti; at tamen, aut uitio librariorum, aut Typographorum, plurima locorum nomina adeo fuerunt deprauata, ut uix ullum utrae denominationis uestigium appareat. Praeterea quoque ipsi Ptolemaeo, qui plurima ex aliorum relatione accepit, non semper uera , ceu nonnulli putant, fuerunt indicata. Nihil iam dicam, de veritatibus ex Mathes petitis, in primo libro occurrentibus; hae enim sunt iis perspicuae, qui Historica cognitione sunt contenti: quod si autem alii, demonstrationibus solidioribus assueti , ea legent, multa certe inuenient, quae sine ulla demonstratione haud admittere posse uidentur varii hine eruditi certatim de illustrando Ptolemaeo Iaborarunt, quorum Commentarios, occasione uariarum editionum, ex parte recensui Nunc autem placet, ordine Chronologico eos enumerare; quidque singuli praestiterint, aut meis, aut aliorum uerbis referre. '
omnium antiquissimus, qui Ptolemaei Geographiam explicuere, est NICOLAvs DoNis , Monachus Ordinis D. Beηedicti, florens sub finem seculi XV. Cum uero de eius meritis in Ptolemaeum supra C. IV. f. s. seq. pluribus exposuerim, nolo ib1 dicta repetere. Ad IOHANNEMREGloMONTANvM potius progredior, Seculo XV. exeunte clarum , qui annotationes perishreues in Librum I. eonscripsit; has diu post eius obitum , blattis et tineis ereptas, Pi R RHEIMERus Argentorati as. euulgari curauit, uid. DOPPELVA ER . l. c. P. I 8. not. b. Interim , eum IO. WERNE Rus . sub initium Seculi XVI. eas pro deperditis habuisset, ipse eidem Libro I. illustrando manum admouit, et satis amplum concinnavit Commentarium , ab Appiano et aliis appνobatum, ac laudatum. BILIBALDus tamen P.RC REYMERus in eo multa sibi deprehendisse uisus est, quae ea leuium
suum haud promeruerint. Adduxi illius uerba Cap. VII. 3 7. Cum igi-Κ tur
103쪽
tur tantus vir, qui WERNER- fouit eiquet fauit. non adeo bene de illius labore sentiat, necesseelf, eum quidem ob industriam non laude sua esse frustrandum , nimis tamen non extollendum.
mne excepit, aut potius praeivit IOHANNEs STOEFLERus , Iustin gensis, qui magno eum applausu Mathesin Tubingae Seculo XVI. ineunte docuit. Hic enim . uti S. R. HAVEERVS, in m Tabul. Geur. Suestiae P. 3. not. b. refert uerbis ScΗ KARDI , reisquis Commentaria in Geographiae Pto-timaei Libros Rriores usque ad Caput , de Magna Germaaia quae hodierium in
Bibl. Acad. Τubingensis extant, nunquam autem edita sunt; quamuis Schradinus ea edenda promiserit. Circa idem fere tempus I Acoa usLiEGLERVs , Maedavis. Rauarus, uariis scriptis clarus, quae SiMLERus et FRI-sIus in Continuari Bibl. Gesineri p. 388. recensent, conscripsit viaria annotata in Geogr. Ptolemaei, tempore Gesneri nondum euulgata. Cons eiusd. Partiri Mnsvers. L. XI. Titi t. p. I . b. quibus tamen GERH. MERcATOR usius fuisse eensetur, cum in Catalogo auctorum, ex quibus SynOyma suae editioni inserta depromsit, IACOBI ZiEGLEM nomen linatur. g. 4. cMEhrs SEROTI laborem, in illastrando Ptolemaeo adhibitum, is hunc numerum referendum esse, eenseo : siquidem is Munstero in Praef. Anni is 4o. explicuisse retrusa dicitur. Ipse etiam MunsTERus saretur de Iabore a se praestito. quod pauca de suo adiecerit, quae ad intelligendum Ptolemaeum faciunt, reliqua autem ex mernero et aliis desumserit. imprimis ex Stoenero , uti Flava ERus loco supra citato coniicit. Sic quoque RuscELLI , MOLETIr . MAGiNi aliorumqtie opera non sunt contemnenda, plurimum ad intelligendum Ptolemaeum facientia : imo et eorum . qui nonnulla Ptolemae i loea et capita saltem
HI ML in4. excus cui Capita XI.-Xlv. ex Libri l. Ptolemaei. de magna Germania, Rhaetia . Vindelicia et Norico addita et illustrata sunt. Nec minus IsAAcvs Vossius in Not. ad Scylacis Pιriplum Amfleto d. editum, BocMARTus in Gegrapstia S. SPANHEMius in Historia sua
plura Ptolemaei loca emendauerunt, lucemque illis affuderunt. s Prae Diuitigoo by Corali
104쪽
g. s. Praetcr autem hucusque recensitos auctores Francisci polis ieri opis mihi commemorandum uenit: cuius antiquissim m editionem , Omniindicio typoetraphi, anni et loci ina pressionis, destitutam MAITTA ia ET. l. Annal. Typogr. P. II, p. 7s 7. allegat his uerbis e Geographias vi Fraoceso
hanc editionem esse accensendam nemo dubitabit, qui saltem aliqualem l . brorum habet notitiam : partim . quoniam omni impressionis indicio est destituta . partim uero, quod in nullo librorum antiquorum , Seculo XV. impressorum Catalogo, quorum plures euolui, mentio illius occurrit. Plura proinde digna sunt in medium proferre, de hoe auctore , eiusque opere. Cum uero impressum Exemplar ad manus meas non peruenerit, B. L. suppeditabo descriptionem Codicis Manu exarati,
eundem BERLiNGHIEM laborem comprehendentis , quem EXCELLENTrs. si Mus et ILLvra IssiΜvS COMEs PERTusAni possidet, et rarioribus Thesauri sui librarii, ab auctoribus Memorabilium raetinensium, meis. Din. p. 4s. laudati annumerat. Scriptus est iste in membrana formae regalis, constatque foliis CXXVIII. praeter XXVIII. tabulas Geogr.. Prima Codicis pagina exhibet Praefationem uersibus Italicis . per duas columnas, uti uocant, diuisis, conscriptam ; quae sic incipit:
et sagictario urtava orientale, di fiam me accesso charregrando et giorno ete.
Prima litera G. uariis coloribus picta, repraesentat virum iuvenem, super scamno in Musto sedentem, ueste talari rubea indutum, impo sitaque capiti mitra , pariter rubra. Ipse libro iacenti super pulpeto. quadrangulari figurae imposito , quaedam manu quasi inscribit. Praeter hane figuram aliae adhuc in eodem solio uidentur; quarum prima oblonga sistit uirum sedentem super sella , amictum nigra ueste . cui superinduta alia rubea , manicis destituta. et quoad limbos inferio.
res albicante pelle obducta. Assidet ille mensae. super qua Tabula Geographica , nonnihil reclinata, posita , in qua pingere uidetur. Altera Κ et , figura,
105쪽
figura, itidem oblonga, rursus exhibet virum, simili modo uestitum, stantemque coram globo terraqueo, basi superimposito , quem altera quasi manu tangit. Ab hac non multum differt figura tertia, utpote quae uirum, eadem plane cum secundo ueste, amictum repraesentat. Inter utraque Praefationis spatia numus consipicitur aureus, in quo imago iuuenis, facie ad sinistram conuersa, crinibus capitis bene pexis. Ramus arboris numo est adiectus . uariis refertus floribus : eum Epigraphe literis Gothicis consignata: LE TEMs REviENT : infra autem numum scutum est collocatum , Regis Galliarum exhibens insignia , et paulo inferius alius minoris moduli num us, repraesentans imaginem iuuenis. facie pariter ad sinistram conuersa, adiacente ramo , eadem cum superiore inscriptione insignito. Exterior margo ostendit binos viros ἰta laribus indutos vestibus rubris , qui arbori ad radices montis collocatae adsident, inuicem quasi sermocinantes ἰ e longinquo uero apparet urbs satis amplae Paulo inferius duoviri sedentes conspiciuntur; quOrum unitas in altum prospicientis caput mitra tegitur, minio tincta. dextra fronti admota, ad solis radios quasi avertendos, et aciem ocu lorum augendam. In nubibus sedet senex, uenitu uiridi, cuius collare rubea colore tinctum. crinibus fuscis. quos tegit coerulea mitra, quoad oras candido colore obducta. Gestat hic in manibus librum ape tum, virosque in serius sedentes intuetur. In infima huius marginis parte tres modo descripti vhri simul super nubibus sedentes conspiciuntur. sene medium locum occupante. Notandum insuper scutum in cuspidem desinens, orbique cu dam inclusum , in inferiore margine conspicuo ; ad cuius latera bina sunt collocata, sic dieta, Cornaa Copiae. In uarias id esse areolas diis esum , colorum uestigia produnt; quarumtamen figurae haud amplius dignosci possunt . praeter quaedam lilia. in una scuti areola. Haec in lignia fidem mihi faciunt, esse hoc ipsum
Rutographum, a PERLINGIusicio ipsi obiratium Daci oblatam. Praefationem sequitur tectu; in cuius scriptura adhibitum atra mentum , intermixtis uocibus principalioribus , inpriinis titulis librorum et capitum, coer leo et rubeo colore tinctis. Quantum ex indice omnium librorum et capitum , ibidem descripto coniicere licet. Ber.
I ingli erus non in omnibus Ptolemaei uestigia sequitur ; sed uaria potius inspergit Capita , quorum pertractationem Geographiae studiosis utilem esse putauit. Notatu dignum est, quod, cum integer textus
106쪽
Carmine Etrusco sit conscriptus , in euiusuis tamen Libri initio haec fors la latina compareat, feliciter incipit, uti in fine asta, explitiit feliciteri Τabulae XXVIII. textui sunt sub unitae , in membrana elegantissime
uariis coloribus pictae ; sic maria indicat color coeruleus et ruber, montes fuscus , locorum nomina rubeus: coeruleus , aut ater. Egregium uoeo hunc codicem, et non parui aestimandum , cum praeter unicam
editionem, supra adductam, nunquam impressum hunc librum commemorari uideam, quamuis saepius eum typis exscriptum esse coniiciam. Dedit uitam BERLiNGisi Rii nostri. R. P. IvLivs NEGRi in istoria degli Scritiori Fineηtini p. I 8 s. qui plures allegat. Vixit BERUNGlli ERivs circa annum M CCCC LXXX. sub Pontificatu SixTi IV. et ab ore pependit MAR SILII FICINI, qui in Epistola ad MARTiNvM VRANivM . Libro II Epistolarum MARSILII FIciNi inserta, eum iner selectos numerauit discipulos. Poeseos et .Geographiae studio quam maxime se dedit. Quantos autem in utroque fecerit progressus hoc opus testatur, elegantissimo Carmine Etrusco conscriptum ς in quo non solum imitatus est Ptolemaeum , sed et multis in locis illustrauit. . Vid. GEsNERr Partit. Vniuers L. XI. Tit. I. pag. I 9. b.
g. 7. Nescio. an hoc quoquς referendus sit , labor PavLl DECANAUs.
Is enim , uti ex piastio de Infelisitate titeratarum p. 49. refert ALMELO-VENI S in Βιbliotheca promissa et latente p. a 6. multa congessit in Ptolemaei
Geographiam, quae, sanguinis sputo, ex nimiis uigiliis exorto, impeditus , absoluere nequiuit. Similiter Menso Altingius Ptolemaeum nostrum illii strare tentauit, quem laborem S. R. HAvΗΕRus in Di Mersu depraesiηti Geographiae statu , β. 36. p. Iga. post mortem RELANni periisse Putat. RuDOLPHus a SALicthus indicem in Ptolemaei Geographiam composuisse dicitur GEs NERO in Partit. κη. U. l. e. Sed cum haec atraque ophis culci uel plane imperfecta, uel a multis neglecta, iniuria temporum perierint, Moletii et Magini laboribus contenti simus, necesse est; d nec Vir, sussicienti Matheseos et Graecae Linguae cognitione instructus , emendando et illustrando Ptolemaeo, insudet.
107쪽
DE INSIGNIORIBUS VARIATIONIBUS
TABULARUM GEOGRAPHICAR UM AD PTOLEMAEI MENTEM DELINEAT ARVM.
Non iam animus est mihi, ab origine repetere Historiam Tabularum Geographicarum uniuersalem ; siquidem id ex parte praestitit S. R. DN. HAvBERus , in Epirome.rastoriae δε- Iularum G. Uraphicarum Urme editae, cuius supplementa I7a7. dedit. discursui , de praesenti Geographiae statu, subiuncta. Sed optandum , ut uel ipse DN. HA 'EERus, uel alius, secundum hane Selagraphiam , plenum et perfectum opus elaboraret. Nec etiam exscribam GESNERUM , qui in Partitioribus Uniuersalibus , L. XI. Tit. III. p. II I. nonnullas Veterum et receRtiorum tabulas recenset; neque FABRIcIvM , qui in Bibbograph. Axtiquar. C. V. g. 9. p. 136. seq. pilica hac de re tradit. Sed, cum Tabulae, plerisque Geographiae Ptolemaei editionibus adiectae , testante ipso HAvBERO , in vitome cit. p. la. et I6. fundamentum sint omnium , quas hodie habemus , T hularum Geographicarum; operae pretium esse duco, uariationes insigniores, in illis obuias, paulo fusius recensere.
Repetere iam nolo . ea quae supra C. I. 3 7. et C. IV. 3 7. tradidi. tabulas scit. ab ipso Agathodaemone delineatas , nunquam fuistie editas, squidem iis Graeca fuerunt inscripta locorum nomina. Supersunt quidem eae nisi in omnibus, tamen in plurimis , quos Cap IL descripsi , Codicibus ; et ipse Hamburgi earum uidi specimen , in Bibliotheca b. FABRicii , in fragmento , ex Codice quodam M sto. Geographiae Ptolemaei, desumto, et sorte Seculo XI. scripto , quod Italiam repraesentat ; hocque indigitare puto laudatum FABRI cIVM, Fibu'graph. antiq. C. V. S. 9. pag. I 37. sed , quod dolendum , nemo hucusque iis , sine ulla uersione aut emendatione, evulgandis. operam suam impendit , cum tamen exinde accuratius, de Ptolemaei et Agathodaemonis laboribus inter se collatis, ferri posset iudicium
108쪽
cium. Omnes enim , 'quae hodie habentur Tabulae , etiam antis quissimis Geographiae Ptolemaei exemplaribus impressis adiectae . NicoLRvM DONIs auctorem habent: qui Graeca Nomina latine reddidit , et larte multa ex sua mente correxit, aut adiecit. g. I. Sed neque ipsae Nico LAI Donis Tabulae in prioribus et antiqnioribus editionibus semper conueniunt ; id quod instituta earum docet eos latio . Quae Romanae et Vlmensibus editionibus deprehenduntur adiectae , eas plerumque in sequent bus sunt secutae:
donec in Heneta de Anno is II . in Lugdunensi Titinouoi , et Basileenfibus Muniteri, nonnullae fuerint correctae . in primis quae Europam re praesentant. Loquor autem hic de Tabulis . antiquam Geographiam concernentibus; quas enim EMER , MuNsTERus aliique nouiter adiecerant, lubens praetermitto. Alias enim huc referendum esset Desicriptioηis
P olemtuae augmentum, a CORNELIO WWνLiET, Lovaniensi, I s 8'. editU οῦ similiter et HARTMANNI AB EpRINGEN Cosmgraphaa, dans manudactionem in T. Mus Ptolemaei. f. Leta. in impress4; quae tamen omni studio omitto.
GERA vs MERCATOR Coloniare Is 78. in fol. prodire iussit Tabulas XXV lLGeographicas, ad mentem Ptolemaei reuitutas : quorum Exemplar uidi in bibliotheca Gonos REDr ΤΗo Masir; Medici celeberrimi; sine tamen ullo addito Textu . quem sequenti. demum anno , ut supra docui, excudi fecit. In Catalogo Librorum Petti Francii mentio fit editionis Tabularum Geograph. Plosemaei is echerae r69 s. in fol. euulgatae ; ipse quoque in Bibliotheca celeb. Sci ARZii , Patroni ac praeceptoris pia mente colendi, uidi aliud earum exemplum, I 698.
excussim , quod Traiectι ad Rhenum Franciseus rubra, illelmus pan de ulateri Danechrae autem Leonardus Strich rursus inprimi curarunt; quod idem forte eum exemplari Franciano, ita ut Index saltem. tabulis praemise Os . diuersum exhibead annum. Vtrumque autem conuenire uidetur cum iisdem tabulis, quae editioni Graeco Latinae de Anno lsos. erant stabiunetae; ita tamm, ut prius erasiae fuerint figurae, ornatus causa additae. novaeque adiectae. Ceterum memini me ante decem,aut plurer annos
audiuisse de exemplo harum Tabularum, ex eodem sorte Archetypo rur sus impressarum, addito copiosilsimo indice locorum in tabulis occurrentium: quod autem inspicere et perlustrare mihi non contigit.
109쪽
CAPUT XII DE EDITIONIBUS PROMISSIS
adhuc τε sunt, de editionibus, quas Viri eruditi et uigandas promiserunt, d: cenda. quae breuibus absoluam. Inter' ta eos occurrit cmni tam primus PI TRvS A' ANus . qui in Fractic.tam i M DXXXil in honorem minissimorum Principum muΗEl MI ET Lvnovici. Comi tuni Palati reum Rheni , Dindsbut ι M D XXXI. die a 3. Nouemb. absoluta , et impressia per Georgium Apianum . sub finem Libri I . promisit editionem Graeco - Latmam , suis curis in lucem publicam mittendam. Adscribam eius uerba: io ollit vi et .
est ung*crgir gibisserthat, etc. Imo. nisi me omnia fallunt me legisse uel audiuisse recordor , ipsum Apianum Privilegium Caesareum iam tune impetrasse, qua eum librum imprimendi facultas illi fuit data. Sed nunquam editio haec lucem aspexit publicam ; et forte etiam noua P nhhumciri uersio , si ea fuit ad finem perducta cum mortesρnini interiit. Ipse quoque Pi Re K EΥNERus , in Epistola Nuncupatoria , praefixa Libello . qui inscribitur, Germaηiae ex Scr/pistribus antiis quis 3erbrevis explicvito, Norim b. Is 3 o. in 8. impresso. sic scribit: Psolaraei Librum primum, tam Graece quam Latine breui dabimus ; inde et rau uos, adi ctis t/ιvlis. si ciuina concc .rit bonitas, cum plerisque aliis , ad Geographiae cogu. t tenem non minus Meefariis, quam iucundis .etc. Nu m au tem haec, quae Pirckheymerus animo conceperat, ab eo fuerint exsequuta.
ii dispiciant. qui pleniorem et magis accuratam seriptorum tanti Viti habentcbgnitionem. Ipse Conr. Ritterhusius in Comment. de Vita Pirekheymeri, praefixo eius operibus Franc f. rs I O. in sol. editis, p. l . post recensita illius in Ptolemaeum merita, dicit prura eum fuisse praesare para
110쪽
rem is hoc DEUS Hiram ipsi cerisset uirginem et quo ipsis , incho tam a Pirckheymero Versionem non plene elaboratam . mihi
Is cvs Vossius, magni GERRAM IOMANNis filius, is notis ad Huminiam p. 72. 77. et alibi. promisit quoque emendatam huius libri . . editionem; quae tamen nunquam in lucem prodiit: neque etiam, ut a bitror, quicquam inter reliquias Bibliothecae vossianae, fuit repertimi. . alias enim in lucem iam fuisset protractum. a ab aliis Viris eruditis cit
tum. Sic quoque ΕDvARnvs BERNA vs Xli I. Voluntini , Cor ris &riptorum veteram Mathemiaticoram , suis turis edendi in XIV. Voluminibus, inserere uoluit Geogrshiam Graecam Ptolemaei: de qua re eone b. FAmici a Bibl. Graecis L. III. C. 23. Idem FABRICI s l. e. L. IV. C. XIV. p. 4i expectare iubed eruditos Graecam huius auctoris editionem, a V. C. ΙAeoso GR Ovios quorum omnium tamen labor intra conatos saltem perstitit. Quod se igitur quidam eruditus Ptolemaeum Ptolemaeo restitueret, et ope eodi- eum intorum, aut aliorum auctorum antiquorum emendaret, non - . um ignorantiae et leuitatis maculam a Ptolemaeo abstergeret, sed ev au'ctoris famam contra quosvis Obtrectatores augeret.
Colophon huic opusculo imponerem ; nisi adfitie restarent di
cenda, quae eo tempore, quo operas typographorum libellus hic fatis gabat, aut ipsi mihi in mentem uenerunt, aut ab aliis Viris eruditis,qui. bus sorte legendum eum obtuleram, fuerunt annotata. Inter autem haee primo loco ponam ad CAP. I. g. a. referendam delineationem PTOLEMAEI'. ope instrumenti cuiusdam optici, uti uidetur, uel ope Dioptra , ut alii putant. coelum contemplantis; quam Reu. MABiumvs , ex Codice Monasterii Schirariis, seculo XIII. a Conrado philosopho scripto, et pii. cturis exornato, desumtam, Itiviri suo G/rmanιζo inseri curauit, quam quae . 'etiam editioni eius i I7. curab. I. A. FABRIel I recusae, praefixam haberi uideo. Etsi eniis laudatus modo MABILI NIVS p. ψ. edita cita fidem Codicis testetur; uix tamen ullus sibi persuaderi patietur, Seculo . iam secundo tubus opticos fuisse cognitos : utpote qui recentioris demum aeui suere inuendum; multo potius CONRADvM, uel recentiorem adhuc Monachum, pro ratione uestium et instrumentorum sui aeui ta. lista figuram, quae nihil praetur nomen adscriptum cum Ptolemaeo, ipso