Quaestiones Ennianae criticae [microform]

12쪽

De emendandis Annalium fragmentis. In Ennii Annalium Dagmentis conquirendis et illustrandis praecipue duo viri olim elaborarunt 4 e rimam uacolumna, Neapolitanus, et Paulus Merula Iclus at

vus. Quorum ille, cuius editio a. Hlaxc prodiit, cum omnino in explicatione fragmentorum versaretur, tum inprimis multitudine exemplorum quantum tam sententiarum quam Oc tionum et sormarum Graecis deberet Ennius, Ennio posteriores poetae Romani comprobavit Merula contra, qui suum Ennii librum non ita multo post columnam emisit a ClaHxCv. emendare potius quam explicare reliquias et e disiectis et truncatis sere membris totius corporis speciem quandam reparare

aggressus e Sed pro mira quadam quae in hoc homine fuit corrigendi temeritate mulavit multa, perpauca emendavit; in dispositione autem fragmentorum fidem sere excedit, quam multa ille improbabilia ineptaque et absurda iecerit potiusquam coniecerit, levi sua nova proserendi cupiditate ductus, qua ne a fraude quidem abstinuit, nimirum ille, qui ipse suam animi sinceritatem verbis extollit in praelatione. Atque hae unicae sunt, si abienrici Stephani corpore

Poetarum Latinorum recedis, Ennii Annalium editiones; nam quae circumseruntur praeterea non sunt illae quidem editorum propriae. Etenim a cistac vir. Franciscus Hesse

13쪽

- 2 lius Ictus Columnae editionein quae iam rarescere inciperet denuo submittendam prelo curavit, qui nec addidit de suis nec mutavit quidquam, quod ad rem pertineat formam, lavit externam nisi quod auctus est hic liber cum variorum in Ennium coniecturis et emendationibus tum indice Verborum. Atque eandem operam quam Columnae essetius Merulae rursus Ictus crederes enim Clos sibi Ennium vindicasse)adhibuit. Lucem vidit haec editio Lipsiae a. cIolacccxxv. In qua versus leguntur sere, quales Merula constituit, abstersa tantum prodigiosa qua ille usus sui orthographiae specie; quamquam potuit hic editor non pauca a Merula peccata corrigere, modo libros evolvere viro bono libuisset; sed voluit summam operam suam in ' disponendis fragmentis positam esse. In qua re cum temeritate tum lupore mirum quantum magistrum superavit assecla. Qui scilicet praestitit, quod si iustis rationibus praestitisset, esset prosecto quod nobis gratularemur exceptis enim minutulis quibusdam stadimentis, quorum pars ne est quidem ex Annalibus desumpta, singulos versus in certa sede collocavit. Duasi hoc vel tantilli esset ingenii, si quidem quemadmodum iste absurdissima quaeque ingenioso poetae obtrudere et quae ne umbra quidem probabilitatis nituntur admittere non erubescis. Quo magis mirum est, quod post editorem Lipsiensem nemo ad Annalium fragmenta perpolienda et disponenda accessit. Quamquam bonae frugis non pauca ad Ennium emaculandum per temporis tractum cum alibi allata sunt, lum maxime in eorum scriptorum, qui huius poetae versibus usi sunt, editionibus. At hi scriptores multum abest ut omnes iam ita ad fidem manuscriptorum revocati sint, ut et possint plerique et debeant aliquando revocari. Festum quidem pos editum ab en-rico eilio supplementum vid. nov. mus Rhen. l. p. 619. sqq. habemus, quemadmodum unus huius grammatici codex tradidit lacinias. Ut iam omnis eius emendatio nitatur Oniectura. Sed idem ne in Varronis quidem libros de lingua latina cadit, quorum omnem crisim notum est in codice Florentino positam esse. Notitia enim huius libri pendet a col-

14쪽

- a latione Petri Victorii, quem abfuisse ab ea quam hodie poscimus manuscriptorum excutiendorum diligentia cum consentaneum uerit pro more illius aetatis, tum intellectum est nuper ab Henrico eilio, qui cum bono fructu ut comperi denuo illum librum pertractavit. Ac Florentinum quoque nemo ignOrat miris modis antiquitatis vilio dehonestatum esse. Sed ingenio in hoc opere Varronis et sunt multa egregie emendata et possunt non pauca sat certo etiamnum emendari. Velut versus Ennii corruptissimus, quem VII, 48. M. Florentianus ita exhibuit Apud Ennium quaeque in corpore causa ceruleo ela oris nare cepisι, certissima mihi coniectura ab Odosredo ultero restitutus videtur in hunc modum quae

cava corpore caeruleo cortina receptat. Etenim a cana comtina vocabulis ipsius Varronis, quam versu subiecit, explicatio orditur. Ut haec verba Enniana esse appareat. Sed in qua qua in latere quae cava vereor ut ulterus vel eis persuadeat, qui non anxie singula quaeque in tali re rimanda existiment. Nec tamen corruit hoc nomine coniectura immo augetur emendationis probabilitas, modo corruptela rectius explicetur. Nempe causa perversum est ex caua, ut in Ennii versu apud Festum p. 343, 31. M.; quam vocem sede cessisse nec hercle difficile est nec singulare quaeque in autem non distant ab his quae quem, quae est que voculae dillographia. 0uod genus corruptelae nec rarum alibi est et confirmatur certissimis quibusdam ipsius Varronis exemplis a Mulier no latis praelationis p. XXIV. Quae quidem exempla ad relativorum tantum et coniunctionum formas pertinent. Sed latius apud Varronem illud mendum serpsisse uno exemplo probabo, non ob rem ipsam quae levidensis est, sed ut hac opportunia late emendem si potero Ennii versum. Etenim VII, 26. M.

haec leguntur mus ac quas memorant nosce nos esse Ca

menarum Camenarum Florentinus priscum vocabulum ita natum ac scriptum est alibi Carmenae ab eadem origine sunt declinatae. artem versus Enniani videtur enim Ennianus esse lacuna absorpsit, orta ut apparet ex homoeoteleuto,

quod vocant grammatici, quo nihil est in his libris frequen-

15쪽

tius. Etenim Casmenarum forni Ennii versui debetur, a Varrone ut assolet servata. uod a Spengelio recte perspectum praelationis p. LX. neglexit cum aliis Adolphus Kochius

meus Exercitationum . . cuius non inelegans emendatis hac ratione nequit probari. Sed ut iam dicam, quapropter attuli hunc versum, in his nosce nos esse h. e. Osee manifestissimum ego illographiae exemplum agnosco. Ut non usui sit alterutra corruptela corruptum enim utrumque ad emendandum versum quem haud scio an Ennius sic scripserit musas quas memorant Grai, nos Casmenarum sive mavis quas Grai memorant. Sed haec in transcursu. Pergo ad relicuos, quibus Ennii reliquias debemus, scriptores. Ac tertium nomin eum, qui si cuncta Ennii carmina spectas inter omnes pluῆima fragmenta servavit, Ciceronem. In quo quamvis multi per diuturnum tempus operam et laborem collocaverint, tamen etiam hodie desideratur librorum Ciceronianorum editio universa, in qua ad manuscriptorum auctoritatem scriptoris verba accurate examinata sint. Nec enim rellii

librum satisfacere huic desiderio sciet qui et novit editionem illam et quid in hoc genere debeat praestari didicit. Nempe parum hoc iuvat scire, quid cuivis ex editorum vulgo scripsisse

Ciceronem placuerit, quoniam non ex aliorum potius opinionibus quam e veterum librorum fide pendet iusta crisis. Sed de Cicerone omnia egregia expectanda sunt ab altera editione, quam incohatam ab rellio absolvendam Carolus almius suscepit. Duae cum ita essent, exoptatissime mihi et operae meae fructuosissime per Fridericum Bitschelium, praeceptorem meum insigniter de me meritum factum est, ut cum alia manuscriptorum adiumenta, de quibus infra dicam, in meas manus venirent, tum Carolus almius vir praestantissimus ex uberrimis suis ad Ciceronem subsidiis quae ad Ennium pertinerent eximia liberali late ad me transmitteret. Ea iam singillatim recensebo: de disinatione a Vindobonensis, codex philologicus latinus ro. 189. cf. Endlicher Index n. V. p. 26. q.), quem librum omnium suorum optimum esse almius affirmat

16쪽

Schristem Monachii 1850. p. VII sq. b Erlangensis sec. XV.

quaestiones Tusculanae a Parisinus 332. cuius scripturae discrepantiam regderus exhibet in Tusculanarum editione Hauniae l84i . . s. Tregderi praes. p. V. sqq. x di nus 294 sec. VIII vel . post Moserum denuo excussus ab Halmio quem vide p. 7. q. quaestiones Academicae a Vindobonensis, J Erlimge sis, quos supra nominavi; c Gudianu 2 sec. XIV. s. Halm. p. 7. de narura deorum a Vindobonensis, b Erlangensis, o Gudianus eidem quos ad Academicas quaestiones nominavi. Gudiani ad hunc librum facta est collatio a Carolo Betero parum diligenter ut Halmius latetur p. 7. DPalatinus n. 519. s. alm. p. 17. codex optimus hodie misere truncatus qua re actum est ut trium Ennii fragmentorum unum tantum in illo libro legatur. de officiis a Bambergensis, signatus M. V. l. apud

b Bambergensis, M. V. 2. Iaech. n. 428. Sec. XI. notavi Bamb. 2. quem ex eodem sonte esse cum Bambergens primo Halmius testatur l. l. c Oehlerianus, nunc issensis sec. XIV. s. alm p. 4. His adieci ex apparatu relliano duorum Bernensium antiquissimorum lectiones: d mmensis n. 514 sec. IX. rellii a. Bern. a. . e Bemensis n. 391 sec. IX. vel . rellii . Bern b.). de nibus bonorum et malorum a Palatinus . 1513. sec. I. vid. alm. p. 16 sq. Pal. l. b) Palatinus n. 1525. sec. V. s. alm. p. 7. Pal. 2. . ad Catonem maiorem lsredus Flecheisenus ab almio mea causa rogalus ex locupleti suo et optimo apparatu quae

mihi usui essent excerpta impertivit liberaliter. Sunt autem hi libri: a Parisinus 332 sec. IX. idem quem nominavi ad

quaestiones Tusculanas , quo Catonem maiorem post Ber-

17쪽

nat deorum. Diehlerianus, nunc issensis sec. XIV. de quo vid ad oss. DBonnensis, olim Duisburgensis, sec. XIV. κεφαλος, incipiens a M. s. alm . . . de oratore: a Erlangensis n. 301. partim sec. X., ut videtur, partim sec. XV. scriptus cs. Halm p. 3. b Abrincensis sec. . vel 1 ineuntis mancus a principio, ut qui a libri II g 19. de orat incipiat post collationem qua usi sunt Orellius et alterus, non satis diligenter sactam, denuo examinatus a Schneide ino et Leutschio. s. alm. p. 12. oratio pro Murena a Scuisburgensis aulicus, nunc cod.Lat Monacensis 15734 sec. XV. l. Halm. p. 5 sq. D -- stadiensis sec. V. s. alm. p. 8 sq. c codicum Lagomam sinorum lectiones selectae, a Niebuhri olim excerptae. s. Halm. p. 19. d Editio eius a. lacccccxxii. quam Halmius in hac oratione cuius subsidia pravioribus tantum codicibus contineantur manuscripti locum obtinere mecum communicavit. In oratione pro Balbo, cuius subsidia non praesto fuerunt almio, adhibui tantum lectionis varietatem potissimi codicis Parisini a Madvigio in opusculis academicis alteris p. 55. Sq. evulgatam. Ad relicua scripta Ciceronis, quae quidem habent quod ad Ennium pertineat, almius nihil novi acquisiverat: praeter duos scriptoris ad Herennium libros murtensem s. Halm. . . et Uinctergensem cl. Halm p. 6. Ad quem scriptorem quoniam rellius non integram suorum librorum conlationem exhibuit, praeterea usus sum alteri Variis Lectionibus. Turici. 844. Ex his igitur quae recensui Ciceronis subsidiis, licet non insigniorum emendationum seges subnata sit, velut incorrupto versu non enim rumores poneba anι salutem optimi

18쪽

quique et antiquissimi officiorum et Catonis Maioris librio sentiunt, tamen praeter leviores nonnullas sive ipsarum vocum sive orth0gTaphiae correctiones, quas enumerare

mihi nunc longum est, non paucis locis iudicio iam certius paratum est undamentum quo considentius reiicias editorum hariolationes. Neque haec ad Ennianos tantum versus peri neni immo ipsa Ciceronis quibus versus asseruntur verba licebat subinde emendatiora afferre tam plene Halmius enotaverat codicum discrepantiam in quibus quacunque discessi ab Orellio quam brevissime potui semper significavi. Tantum de Cicerone Transeo temporis ordine neglecto ad riscianum et Gellium, quorum neutrius, quod ante significavi, eae editiones hodie extant quibus in opera qualis haec est cum de nitaris. Atque in hac parte benevolentissime adiuvit me is a quo non ita multo post ut spero iustae horum duorum grammaticorum editiones emittentur, Martinus Hert Ziu S. Ac risciani quidem libri, e quibus enotatam ad Ennii fragmenta scripturae discrepantiam habeo, hi sunt a Gruteria anus sive Lugdunensis Batavus, Prisciani artem integram complectens. b Sangasiensis, truncatus circa medium librum XVII. c Regius Parisinus d Bernensis Bongarsianus).ex Iberstadiensis h. e. Lutherianus Κre illi, quorum Regius et Bernensis integram artem, alberstadiensis Priscianum tantum maiorem continent. De quorum librorum aetate et indole vide: Monalabericlite de Academi de Wissenschanen. 4. Nov. 1847. p. 16 sqq.

Gellii codices hi sunt: ad N A. ibb. I VII. a Vaticanus 3452. b Parisinus 5765. Rottendomanus, in quibus libris VII. librum sequitur l. in ollendorfiano liber VI desideratur, ut qui non ultra VII, 20. pergat Parisinus desinit in VI, 3. Quod monui propter duo Ennii fragmenta, quae apud Gellium VI, 6, 6. et VI, 6, 9 leguntur in quibus propter illorum codicum desectum iuniorum quorundam scripturas Hertzius .cum com-uiunicavit.

19쪽

Vossianus maior Gron.) Bemensi fragmentum usque

ad medium librum XII. pertinens d Petanianus Gronovit - cod. Reginae II in Vat. 1646.). e rassianus minor Gro- nov. taliabeochianus Florentin J. de quibus libris omnibus vide erigium . . p. 9 sqq. Sed de Gellio quoniam dixi non possum, qui Versus

quosdam Ennii luculentissimos partim manuscriptorum mpe partim coniectura nunc emendatiores hic proponam. Etenim eius fragmenti quod Gellius servavit XII, versus qui ultimi sunt, a Gronovi sic exhibentur:

Suavis homo, facundus, suo contentus, beatus, Scitus, secunda loquens in tempore, commodus, Verbum Paucum, mulla tenens antiqua sepulta, vetustas duae facit, et mores veteresque novosque tenentem.

Multarum veterum legum Divumque hominumque Prudentem; qui dicta loquive tacereve posset. Hunc inter pugnas compellat Servilius sic. Quae priusquam resingam ut Ennius scripsisse videatur, librorum discrepantiam omnem inde a V. 3. hic apponam: V. 3. paucorum libri v. b. multorum veterum leges libri divum Petan. v. 6. loquiue tacereve sic Bem loquiue tacere L

n. loquiue tacereque oss. Pesan Italiab possi oss. ad proxinia de quibus infra dicam mitto nunc librorum scripturas notare. Ac primum optime se habet dicta, pro quo cum columna et Merula tum editor Gellii novissimus muta exhibent. Sed mu

loram veteram leges quoniam adumontem referri non posse intelligebant, rudiore manu quidam multam veterem Iesum scripserunt. Qua correctione Vereor ne quae sana et integra sunt corrupta evadant nempe probus est accusativus suspensus ille ex tenentem participio. Contra Iabecula insidet. dentem voci, quam sic tollendam arbitror prudenter qui dicta loquive taceres possit. Quae coniungenda sunt At parum concinne illa fluunt vetustas quae facit et mores veteresque novosque tenentem De quibus quid alii excogitarint milto. Senientiam unus perspexit Gronovius pater, qui ea sic me

20쪽

- λ datum ivit vetustas vem facit et in quibus tamen nec et video quo apte reseratur nec placet admodum acu praesens. Immo perpolientur demum hoc modo si quid video verba retustas uem fecit mores. Ut iam versuum hic sensus ac tenor prodierit:

mmodus, verbum Paucum, lulta tenens antiqua sepulta, vetustas Quem secit mores veteresque OVOSque tenentem,

Multorum veterum leges divomque hominumque; Prudenter qui dicta loquive tacereve posset. Vetustatem ut hoc addam senilem aetatem dicit poeta, ut Ovidius Trist. V, 2, 11 annosa vetustas et simillima sententia Cicero in oratione pro domo 237 , a peritiores vetustas fecit de asyndeto autem duplici quod est in his verbis, memineris in deliciis habuisse hanc figuram priscae aetatis scriptores omnes. s. Lachmannus in Lucretio II, 118. His quos dixi scriptoribus proximus est Ennianarum reliquiarum copia Macrobius. Cuius editio critica parata et publicata ex parte est ab Ludovico Iano Prodiit enim tomus prior uedlingburgi et Lipsiae a. Io cccxLum alter qui resertissima Ennii fragmentis Saturnalia complectitur, prelum quidem pridem reliquit, sed nondum emissus est in publicum. Interim eius usum mihi editor a Ritschelio mea causa rogatus impertivit libenter. Atque ille praeter integram man scriptorum quibus usus est scripturam, editiones quoque Vetustas excussit quam plurimas. Quod quamvis cum fructu Macrobii laclum sit, ego codicum tantum scripturas, ne inutiliter lectionum moles cresceret, transtuli in Ennium Libri autem hi sunt, quos infra scripsi: J Anglicus h. e. Cantabriagiensis, A. 130. Parisinus 37 l. c Salisburgensis aulicus 38, nunc Monacensis. J Mediceus Cod. VIlI, plui. LI. e M politanus orbon. CCCIV., e quo veterum poetarum fragmenta Henricus ei lius excerpsit. Denique huic meae qualicunque operae deesse qua est eximia in me benevolentia noluit praeceptor meus dilectissi-