장음표시 사용
21쪽
- Io mus Ludovicus Scho penus, qui ad Ennii versus a Donato Terentii interprete servatos cum vetustarum editionum Romanae, Venetae ex ossicina Vindelini Spirensis e Mediolanerisis tum
codicum duorum Parisinorum scripturas, qu0usque pertinebant nec enim integrum Donatum complectuntur), mecum communicavit. Quorum codicum alter est Danielis sec. I. alter Regius sec. XV.
Relicuorum grammaticorum qui Enniana prodiderunt, vulgatis tantum editionibus, qua par fuit diligentia, usus sum: quas hic recensere nil allinet nisi quod ad unius Nonii ali quos locos mutili codicis Bambergensis scripturas ab atmio accepi cuius libri de uni versu videor integritatem restituere suam, ei quo Nonius p. 472, 7. utitur iri a validis viribus luctant. Ita enim relicui libri in qua corruptela preverunt editores interpositam inter viri et validis a litteram. cuius origo perspicitur e Bambergens plenissime ut qui sic versum exhibeat varia validis nixibus luctant. Recte illud, nec dubito quin Ennianus sit hic versus Fortuna varia validis cum viribus luctant. Sed quoniam semel Nonium memoravi insigniorem aliquam quam in hoc grammatico depravatissimo seci emendationem
hic proponam. Haec enim ille p. 370, 20. Passum tensum, patens unde e passum dicimus, quod gressibus mutuis pedes patescunt. Ennius Annalium lib. X. aegro corde, comis, passis late palmis pater passis iι palmis, patentibus ι sensis. Ac corruptus est quod nemo sanus dubitabit versus Ennianus. De quo ingeniosa est Merulae coniectura aegro corde comas passis palmis lacerantes. uem tamen nollem Nonio tantum confisum esse, passis palmis voces coniungenti. Neglegentiae enim, ut puto, onium arguit comis vocabulum quod sanum ac coniungendum videtur cum passis. Sed in proximis haeret corruptela atque in pater latere pectora Suspicor e LAT autem AE particulam elicio. Ut iam dispiciatur verborum sententia : aegro Corde comis passis vas
palmis pectora. Similes enim Ennius depingit, quales apud
22쪽
- 11 Interea ad templum non aequae Palladis ibant crinibus Iliades passis peplumque serebant Suppliciter tristes et tunsae pectora palmis. At restat scrupulus in versu: nam ut Nonio non iniuria illa versus laudandi ineptia tribuatur, tamen in tanta transponendi proclivitate malim hunc integrum hexametrum aegro corde,
comis passis, vae pectora palinis.
Atque nota quidem illa memorabilis qua nitor Nonii neglegentia quam hic exemplo illustrare quid velat 2 Etenim p. 106,28 haec leguntur: quitem pro equo. Virg. Georgicorum lib. III atque equitem docuere sub armis insultare sola, e gre 3us glomerare superbos. Ennius Annali lib. ΥΠ an non quadrupedes equites. Quae Nonius surripuit, quoniam dissimulat, Gellio, qui XVIII, 5. de eques Voce posita pro equo disserens versus affert et Vergilianum et Ennianum. Pergit deinceps: Tum Iulianus egrediens e theatro Quid vobis, inquit, de hoc anagnosta et de u rupede equo videιur Sic enim profecto egit Denique vi magna quadrupes equus vique elephanti Proiiciunt sese ecquid putatis, si magistrum praelectoremque habuisse alicuius aeris, quadrupes equus dicturum fuis3e, ac non quadrupes eques quod ab Ennio
ita scriptum relictumque esse nemo unus iterarum veterum
diligens dubitavit. Atque haec posteaquam Nonius legit se-Stinanter verba ac non quadrupes eques ut quae Enniana esse arbitraretur in compendium suum transtulit nec enim dubium est quin quod Basilienses exhibent an non quadrupedes equites ex hoc Gellii loco emendandum sit, id quod Rothium intellexisse video, qui quidem ac tantum reponi pro an iussit Gellio conlato. Itaque demendum est Dagmentum post Columnam et Merulam ab editore Lipsiens exhibitum p. 93.
His addam observationes quasdam et coniecturas quae ut longiorem quam pro notis criticis expositionem exposcunt,
ita fortasse ad linguae latinae scientiam fructum aliquem habebunt.
Exordiar a versu quem Nonius p. 34, 13 tradit Licitari, congredi, pugnare. AEnnius pars Iudicre suae laetant
23쪽
xametrum efformavit Merula contra hoc monstrum versus concoquere potui pars ludicre iactant saeta inter se licitantur.
Sed quid mutatione opus est, cum integer sil versus trochaicus hac mensura pars ludicre S a iactant Inter se licitantur. Ut nihil egerit Bothius P. S. V 2. p. 8. scribendo pars suae iactant ludicre inter se licitansur. ui quidem ipse suum errorem postea correxit in Naehii elcherique museo Rhenanos, 268. Immo ne littera quidem mulala versus aut est hexameter quod credo aut potest esse ludicre enim neutrum adiectivi tertiae declinationis est pro adverbio positum cuius quidem adiectivi mentio apud unum quod sciam Priscianum VII, 15 73 p. 787. P. extat, haud spernenda, me iudice quamquam Ruddim annus I. p. 14. n. 74. non mullum tribuere huic testimonio videtur. Dicit autem Priscianus haec: Si in i ne tam in e quam in iertat ablatinus, correptari et addita ara nominatistis iura lis, ut ab hoc mari haec maria . aecipitur a vetere vel veteri, quod vetera non veteris facit. ec non ab hoc ludicri, quod Iudicra non ludicria facit. Itaque versus sic dimetiendus est pars ludiere saae Iactan inter se licitantur ac posterioris mensura non deterior est opinor hoc versu miscent inter sese inimicitiam agitantes. Non uno nomine memorabilis glossa est apud Festum
eL alibi: Inde Parum, ulabant'. Parum insulam
refert. Item: 'Unum furtim surus ferre tamen defendere Os- sunt, uri autem sum rustes, et hypocoristicos surculi.
De his laciniis ipsis mitto quaerere de solo versu postremo nunc dicam. Quo quidem idem Festus utitur p.
24쪽
ubi Paulus quidem Surum dicebant, eae quo per vim nutionem si surculus Ennius: Unus sum surum ferre tamen defendere possent. Merulam credo sua commenta nemini nisi editori Lipsiensi persuasisse. Nec uellerum probo, qui dubitanter quidem haec scripsisse Ennium suspicatur in unum Summa furtim ferte tamen defendere possent, nimirum memor Aesopicae cuiusdam sabulae, qua senex fasciculo iustium Soluto, singulisque fractis concordiae virtutem demonstravit'. Etenim parum rationem perspicio qua in Annalibus maxime locum habuerit haec narratiuncula, cui ne sunt quidem illa verba qualia uellerus constituit accomodata. Vide igitur, num probabilius quid ipsi excogitaverimus coniicio enim Ennium scripsisse unum in Sorum suros ferre, ita enim defendere possunt ita enim coalescere in tamen lacile fuit, quoniam compendi antiquitus en scribebant pro enim. s. uellerus Praes in Varr. p. XXVI. Sententia haud obscura suros enim palos dicit Ennius qui crebrisurum, quod Festus Pauli p. 59. testatur, usurpavit de vallo crebris palis munito. Sed forumh. e. σωρον intuli, quamquam nusquam obviam actum est mihi perlustranti libros e quibus licet subinde priscae aeta tis Dagmen aliquod expiscari. At in promptu est analogia cum Ennii tum Lucilii, cuius non paucos versus restitutis graecis vocibus emendavit Lachmannus. In Annalibus autem Ennii haec graecorum vocabulorum exempla extant: termin- τερμον Festus p. 363,23 M. LEnn.ed Lips. p. 97 et 99.
25쪽
age - ἀγυια in hoc versu multa foro poni et age langa repletur, de quo infra plura dicam.
bradus - βραδυς Festus p. 278, 3. M. s. ed Lips. p. 61. Atque his quidem vocabulis, si lexicis fides est, nec ante Ennium quisquam nec post eum usus est Ab Ennio primo ut videtur usurpata, sed post multorum usu frequental haec sunt: spira σπεῖρα. Festus p. 330, 20. M. f. ed Lips. p. 171. aetra is αἴθρη Macrob. Sat. VI, 4, 19. Jani. cf. ed Lips. p. 165. Huperion - περιων Priscianus V 8, 44. p. 658 P. s. d. Lips. p. 140. lucnus λυχνος Macrob. Sat. VI, 4, 18. Jani. s. ed Lips. p. 132. sibunum in σιβυνη. Festus Pauli p. 336 M. cf. ed Lips. p. 111. sagus - σάγος Nonius p. 223, 29. Led Lips. p. 75. Haec igitur vocabula omnia ab Ennio primo in sermonem latinum inlata esse credam. dum ante Ennium in usu suisse exemplis edocebor. occurrunt alia velut pausa, maeaera, quae Ennio antiquiora videntur, quippe a Plaulo usurpata.
Addo observationem dera paragogico quod vocant, quo Ennius non dubium est quin usus sit in Epicharmi versu
nam videbar somniare med ego esse mortuum. Hoc enim
valet me et, quod in libris est apud Ciceronem quaest. Acad. Η, 16,51. Sed eandem litteram Odolaedus uellerus de coniectura in Annales intulit, quem ego non sequar. Festus enim p. 206,12 M. de petra voce hoc versu Enni utitur Alte delata ceterisque ingentibus tecta. ut corruptus est. Ac Scaliger olim inserto specus vocabulo haec coniectabat Aue elata specus petrisque ingentibus octa. Verissime petrisque ut ante eum Antonius Augustinus. Qua voce omnino careri non posse diserte Festus docet; de relicuis addubito cum uellero nec enim temere inserenda est in Ennium correpta ante litteras sp vocalis qualem correptionem ferrem equidem si ita scriptum in libris esse viderem. Sed quod coniectura inferre non audeo, hoc est quod Vergilio eam non licuisse video. Nam uni exemplo quod librorum side constat ponite spes sibi quisque, excusatio ab interpunctione parata
est, quod dixit Philippus agnerus ad Aen. XI, 309 Nec
26쪽
Ennianum est quod afferat aliquis auspicio regni stabilitaque scamna Solumque. s. d. Lips. p. 24. in libris enim Ciceronis de divin. I, 48,108. stabilita, quod non eget emendatione. uellerus igitur Ennium scripsisse suspicatur Alte elata petrisque ingentibus tecta. Ac vero lenis haec medicina lamen valde me iudice dubitationi obnoxia. Extat quidem quo Muelle- rus utitur facilume in Senatus Consulto de Bacchanalibus, quod Ennio vivo ac florente compositum est. Verum alia in publicis monumentis obtinent, scriptorum usu alia probantur. Ut ineptus sit, qui ex illis hodie scriptores temere correctumeat. Et ipsum diaragogicum mature cessit e scriptorum consuetudine, quando Plautus med et te tantum formas agnoscit. cs Ritschelii Proteg. in Plauti Trinummum p. XCI. Ac ut paulo
plus in hoc genere epico carmini concedendum sit quam ο-moediae poetis quippe vulgarem usum sectantibus, tamen non prius illud probabo, quam aliam viam emendandi omnem occlusam esse videro. At in promptu est emendati quam vel per se credo magis commendari. Etenim hoc scripsit poeta Alte elata iace petrisque ingentibus tecta Corruptionis ratio in propatulo. ia enim syllaba absorpta a ta sere suapte sponte et cum petrisque coaluit in ceterisque elata autem adiectivi notione usurpavit Columella quoque II, 4. modo in I tiora, modo in depressiora clini agi sulcum oportebit.
Atque hac observatione de sparagogico sere ultro transilus factus est ad genus orthographicum, in quo ipsum Ennium multa novavisse cum credibile est, tum testimoniis quibusdam et indiciis confirmatur; velut illud est, quod Festus p. 93, 29. M. consonantium geminationem ab Ennio in sermonem latinum inlatam esse dicit, Quod quidem congruit omnino cum hoc quod a Ritschelio accepi, in monumentis Ennio antiquioribus haud comparere iteratam litteram. Qua re fiebat etiam ut syllabarum quarundam prosodia certius definiretur. Itaque ut vel unum asseram ille pronomine cum Plautus et correpto et producto uteretur, inde ab Ennio, qui posterior nit Plauto, nisi producta prima syllaba non fuit in usu. Atque eidem Ennii studio exaequandi cum pronunciatione scripturam,Rilsche-
27쪽
lius in Indice Iect aest a. Iolac Lia p. XVI. tribui sis, os formas pro suis suos ab Ennio primo ut videtur usurpatos. Nec dubito quin huius generis multo plura confidenter tribui possint Ennio, scilicet excussis aliquando vetustarum inscriptionum thesauris. Nec tamen probaverim si quis aut Ennianam, si dis placet, aut proximae ab Ennio aetatis scribendi consuetudinem hodie resuscitare vellet in Ennio. Immo ego mediam quandam viam seculus sum ita, ut quaedam quae antiquae aetatis esse constat etiam sine libris scriberem constanter, in relicuis vulgarem scribendi rationem sectarer, servatis tamen religiose quaecunque in ipsis libris comparebant antiquitatis vestigiis. Itaque semper u scripsi pro , ut Olumpum, uelopis,
alia, pro i in superlativorum terminis et in lacrumans, pro ei gerundiis et participiis suturi passivi, ferundae, potiundi.
posui pro u sive vocalis est sive consonans, ut quom, quoius, quoi, avum, nolis, sequontur. Expuli porro formas quales hae sunt dii, diis, quoniam antiquitas aut de formam disyllabam aut monosyllabum di tantum probavit. Nec magis toleravi de quo hodie non dubitatur genetivum in ii desinentem. Ad consonantes quod attinet, nunquam omisi s sinate, quia in tanto exemplorum numero nimis raro omissioni lavet librorum auctoritas Pauca missae litterae exempla, unum Ennii quoque, Lachmannus nolavit ad Lucretii librum I 186. 0uibus addo tria, quae ne sunt quidem omnino certa magis errore quod pro magi ferro Rem repetunt in libris legitur apud Gellium . A XX, 10 4. magnus Titanum premebat apud Nonium p. 216 29. Titanus emendavit ratinerus de corr. rel. Rom. p. 40.3; ac videtur magnus Titan premebat scriptum suisse. Denique hac ratione corrigere videor verSum Ontempsi fontes quibus eaeerugi aquae vim Anal Vindob. p. 173. . Nam erus fuit transitivum, haud secus atque eructo Ut pro quibus eaeerusit addita una litterula scribendum videatur quibuae Xerugit quemadmodum Avienus Perlegesis v. 345. Undiaque se totis eructent flamina terris. Ceterum eaeerusit versu Enniano perfectum est quod sententia flagitatur Verum ob
28쪽
- Ir ignoratam huius litterae naturam permutati sunt non pauci cum aliorum tum Ennii versus. Unum Lachmannus citavit ad Lucretii librum VI, 1067. compellat Servilius ιo, quod Gellius exhibet Ν. A XII, 4 4. Ennius enim non dubium est quin Se vilius sic compellat scripserit, quidquid oblo piitur argestus in aekii elcherique musco Rhenano III. p. 32. Verum iam pridem perviderat Ianus ousa Lucit. Rel. p. 97, 2. d. Lugd. a. HHxcvii. Similia haec sunt quod apud Ciceronem de divin. I, 20 40. pro his vires vitaque corpus meum nunc δε- serit omne, in Giesii manuscriptis quibusdam vires utita metim corpus exhibetur, id quod ille probavit pravo iudicio usus. Paulum infra in eodem isagmento Enniano Vindobonensis haecessatus pater, quam scripturam quae vera est in Glangensi importunus librarius sic corrupit haec pater fatus.
Aphaeresim autem est verbi nam secundae personae
nisi salior nullum extat in Annalibus exemplum semper etiam
sine libris expressi scriptura. Itaque eaeast, temerest, gestast
scripsi; et portust, qu0 coniectura adieci. Apud Gellium
enim N A VI, 6, 6 corruptelas quasdam quae Vulgabantur emendavi in hunc modum Cur autem non . quoque Ennium reprehendit, qui in annalibus, non pennas Daedali, sed istas disersius Brunssisium , inquit, pulchro praecinctum praepete portust. In Vaticano enim qui veterum librorum unus ut dixi praesto est ad hunc locum Braundisii quid pulcro cinctumppete portus. Ac portus quidem e portus c0rruptum mendo frequentissimo, de quo vide Ritschelii Proteg. in Plauti Tri nummum p. VIII. neve haereas in eo quod huic voci nec praecinctum potius verbo est vocula adnectatur, vide eundem
Ritschelium l. l. p. CVII. Idem institui in verbis consonanti terminatis velut in his quae in s litteram desinunt datust, quamvis apud Festum p. 178, 12 sit in occasus datus est, at oratius inclutus a M. is dictus ossis popiaartibus olim apud Ciceronem in Bruto 15 57. et Gellium . A XII, 2, 3. Tertium oditoris Lipsiensis temeritati debetur p. 51. Insietus canis, qui quidem invi
29쪽
Reieci porro constanter aspirationis usum, ab Ennio, quod Ciceronis testimonio in Oratore 48, 160. constat, ali num. Quare Burrus, triumpo, pulcer sepulcro, alia οSui.
hau pro hau vel haud ante t et, litteras exemplo Rilachelii os Proteg. in Plauti Trinummum p. XCIX. invitis libris scripsi.
librorum autem auctoritate omnino pendere volui in eo genere quod praepositionum assimilatione quam dicunt continetur quamquam non assimilatas formas paulo cupidius meo iure videor arripuisse. Item libris obtemperans tuitus sum haec minus vulgaria hiemps, clepeus, conicit, inicit, is pro es non in accusativo tantum sed etiam in nominativo et vocativo multitudinis, velut uiritis, fortis, omnis mortalis Etenim ad solum accusativum tantum abest, ut haec terminali pertineat,
ut quod fide Rilschelii dico veterum inscriptionum documentis
plurimis prorsus contrarium evincatur. Denique ei terminationem nominativi pluralis pro i integram quidem libri non
servarunt in his ragmentis; sed e vestigiis certissimis cum alii restituerint, velut hortantur ibe sos pro hortanturbe os apud Festum p. 301 11. M., acuteis ex his Gellii N. A XVI, 10, 1. corruptelis sicuti isque, sicut usque elicuit Grono-vius, tum ipse suscitavi in his quorum virtute belli fortuna pepercit, cum Ciceronis libri de ossiciis I, 12, 38. vi tute cxhibeant, nisi id e versu proximo huc irrepsisse mavis caede cum Festus p. 356, 0 ferro se caede quam diactis his toleraret queis pro quas apud Varronem de lingua latina Il, 1. in hoc versu decem coclites quas montibus summis Ripeis fodere. Quae sorma, non diversa quidem aque haud scio an etiam in Catonis fragmento in Servii Arte Gramm. p. 506 Lindem si quies sunt homines lateat insignetis pro insignata apud Priscianum I, 7, 38 p. 556 P. denique dubium non est quin pro Fauni et vatesque apud Varronem de l. l. VII, 36. . reponendum sit id quod editores fugisse
mirere Faune ratesque Tantum de rebus grammaticis. Relicuum est ut de genere metrico prosodiae O-
30쪽
- cis que dicam in quo complectar etiam quae alii expedierunt non
sine fructu, ut puto, quoniam exemplis omnibus uno conspectu propositis recte demum quid in his rebus Ennio licuerit, quid non licuerit perspicitur. Atque hiatum ut hinc exordiar Ennius raro sibi nec nisi certis condicionibus indulsit. Cuius unum exemplum a Cicerone in Oratore 45, 52. traditum Scipio insicte, in quo cum hiatu ultima creticae vocis syllaba correpta est legitime cum Ritschelius tetigit in Proleg ad Plauti Trinumm. p. CXCVIIl. tum Lachmannus ad Lucretii librum VI, 743. disputavit et cum similibus Lucretii aliorumque compOSuit. Alterum exemplum simile in editione Lipsiens extat p. 82. Nec enim vel editorem Lipsiensem aut eum quem sequitur Lautium ad Orosium IV, 1. credo hos versus Qui ante hac invicti iuvere viri pater optimi Olumpi Hos ego in pugna vici victusque sum ab iisdem ). ita metiri voluisse ut illi visi sunt Naehi opusculorum L p. 212.
cuius vera haud dubie sententia est ad Annales pertinere illos versus, quos suisse saltem hexametros mitigatos ortasse Livio arbitratur: nam illud quidem ineptissimum est quod Lorenigium quendam in scholae Luccaviensis programmate R. clalacccxLi de rebus Tarentinorum p. 12. contendisse video, versus illos et Saturnios esse et Ennii Annalium. At tamen
mihi parum placet ille hiatus os ego in pugna, cui aegre
possis eam quam priori exemplo excusationem adhibere. Quamquam hoc quod e Pauli Diaconi qui fertur Historia Miscella
II, 16 p. 785. d. I. Gruter. Naekius protraxit os et ego in pugna vici victusque sum ab isdem, coniecturae videtur mihi quidem deberi, parum probabili si Lachmannum audis qui ad Lucretii librum VI, 52. coniunctiones quae sunt et que, ita
inter se coniunctas, ut altera alteri ordinata Sit, non esse antiquae consuetudinis praecepit. uid igitur an Ennius haec scripsit os et egi in pugna sic et ictus sum ab eisdem,
Diisdem duabus syllabis effert editor Lipsiensis ut p. 36, eum iis senitalibus aerum et p. 37 eustodem dii genuerunι.