장음표시 사용
11쪽
vistissam lini quadrare postea videbimus. Repugnant enim opinionibus linianis, quae dial. cp. 19 Sq. ab pro in nimiam antiquorum admirationem et imitationem dicuntur. Inde ab divi Augusti temporibus suo iure ab illo vetere atque directa via dicendi oraωres flexisse, cum intelligerent eum condicione tempurum et diversitate aurium formam quoque ac speciem orati0nis esse mutandam. Non iam perferri rati0num spatia neque quemquam diem eximere posse dicendo. At linius laudaverat Tullium, quod pro C. Cometio quadriduo egisset D83. Quem laturum oratorem de infirmitate valitudinis praefantem, quem quinque in Verrem libros exspectaturum Nec minus linius ab pro differt, quod Ciceronianam quandam copiam et
amplitudinem orationis et figuras extemporales lietorum praeceptis structas exigit, hic nova Oratori et exquisita itinera ingredienda opinatur et cultum exquisitum et poeticum et argutas et breves sententias requirit. Sed quamquam de via et rati0ne eloquentiae dissentiunt, tamen eo eonveniunt, quod uterque id s0lum Spectat, ut et iudici et coronae adsistenti quam maxime probetur. Itaque Aper quoque ut Plinius iterum ac saepius dicit orationes ad audientium aures cum v0luptate perveniretp0rtere. Sic ep. 19, 24 sq. 0ratori legimus fastidium aurium esse effugiendum, utique apud e0 iudices, qui vi et p0testate non iure aut legibus cognoscant, nec accipiant tempora sed constituant, nec exspectandum habeant oratorem dum illi libeat de ipso negotio dicere, sed saepe ultro admoneant atque alio transgredientem rev0cent et festinare se testentur. Praecurrit40c temp0re iudex dicentem et, nisi aut curSu argumentorum aut colore sententiarum aut nitore et cultu descriptionum invitatus et corruptu est, aversatur. Vulgus quoque assistentium et affluens et Vagus auditor assuevit iam exigere laetitiam et pulchritudinem orationis, nec magis perfert in iudiciis tristem et impexam antiquitatem quam si quis in scena Roscii aut Turpionis Ambicii exprimere gestus velit. Jam vero iuvenes et in ipsa Studiorum incude positi, qui profectus sui causa oratores Segiantur, n0 Solum audire, Sed etiam referre domum aliquid illustre et dignum memoria Volunt' etc. Identidem e g. p. 21, 5 sq. Verba facit Aper contra nimium antiquitatis studium eorum, quorum oratione osSa et maciem prodant. Quid quod et Calvus et Caelius et Caesar
et Brutus et ipse Cicero interdum ei duri et ieci videntur Maxime autem congruit cum
Plini cp. 21, 35 q. ubi orationem sicut corpu840minis eam demum pulchram dicit, in qua non emineant Venae nec ossa numerentur, Sed temperatu ac bonus Sanguis impleat membra et exsurgat toris ipsosque nervos rub0 tegat et decor e0mmendet. Conferas etiam, quae de orat0re absoluto p. 22, 1 Sq. ab eodem promuntur: Ego autem oratorem sicut locupletem ac lautum patrem familiae n0n eo tantum volo tecto tegi, quod imbrem ae ventum arceat, Sed etiam quod visum et oculo delectet, non ea s0lum instrui supellectile, quae necessariis usibus Suffciat, sed sit in apparatu eius et aurum et gemmae, ut sumere in manus et aspicere libeat.
Cum his compares ex lini epistula g 15-19. Neque ero quiSquam mirabitur, quod multo etiam magis quam per Messalla apud Tacitum idem sentia ac linius. Est enim Messalla ex eis qui similiter ac linius cf. pp. VI, 21, 1 antiquos, inprimis Ciceronem sectantur et aemulantur neque sunt contenti eloquentia Sui saeculi Plin. pp. I, 5.11 - 123. Quam quidem ob affinitarem ingenii Messalla apud Tacitum ut Plinius in illa epistula ex Graecis Demosthenem, Aeschinem, Hyperidem ostentat, Primas ep. 25, 11 sq. inter Atticos oratores Demostheni proximum locum Aeschini et Hyperidi tribuit; ut Plinius ex Romanis otionem, Caesarem, Caelium, inprimis M. ullium adversario opponit g ), sic Messalla Ciceronem ceter0s eorundem temporum disertos aute eMisse, alii autem
12쪽
merito Asinium et Caesarem et Caelium anteponi censet. Sed differt a linio, quod oratoribus illis Graecis Lysiam et Lycurgum et Romanis Calvum et Brutum adicit, qui eum aut brevitate aut gravitate dicendi praeter ceteros floruerint, in illa epistula aut minoris aestimantur aut prorsus silentio praetermittuntur. Tacitus autem specie e0s dissimiles, genere consentire eandemque omnes sanitatem et optimum perfectissimumque dicendi genus prae se tulisse arbitratur cf. p. 25, 21). Ex antiquioribus doctus ille homo apud linium Gracchos et Catonem landa s 4 quorum circumcisas orationes nisi in angustissimis causis linius non probat Messalla
autem eis aliisque omni temporum ratoribus defuisse quaedam ratus 25, 34), cum eloquentia adhuc nasceretur, malle se tamen C. Gracchi impetum conficietur quam calamistros Maecenatis aut tinnitus Gallionis. Adeo melius Sse orationem Vel hirta toga induere quam fucatis et meretriciis vestibus insignire. Neque eitim orat0rium istum, immo hercle ne virilem quidem cultum esse, quo plerique actore utantur ita, ut lascivia Verborum et levitate sententiarum et ligentia compositionis histrionales modos exprimant. Sin vero linius sola magnitudine et amplitudine auctoritatem quandam orati0nibus addi putat, ne ei quidem pinioni Messalla assentitur, cum Sint apud tuo adstrictum et collectum et Singula statim argumenta concludens genus plus fidei mereatur, ali0s fusa et aetitiabilis et ex communibus ducta sensibus oratio magis delectet cf. lin. 4 et 5 disti. p. 31, 23). Vehemeutissime ver in suae aetatis disertos invehitur, qui in paucisSimos sensus et angusta sententias detrudant eloquentiam veluteXputSam regno Suo, ut, luae olim mutuni artium domina pulcherrimo comitatu pectora implerit, iam circumcisa et amputata cf. Plin. st 1 3 anipulata orati et abSciSa sine apparatu, sine honore quasi ex sordidissimis artificiis discatur. Hanc se primam et praecipuam causam arbitrari, cur in tantum ab el0quentia antiqu0rum orat0rum R0mani recesserint cf. dial. 32, 18 sq.). Huc adice, quod Tacitus tuo tu MeSsallam consuetudinem iudiciorum sub imperatoribus graviter facit accusantem Neminem enim olim intra paucissima h0ras perorare coactum esse et liberas comperendinationes fuisse et m0dum dicendi sibi iuemque sumpsisse et numerum neque dierum neque patron0rum finitum fuisse dial. p. 3, 3 si. f. Plin. epp. g 10). Sed nunc libertate inde a Pompei temporibus magis magisque reStricta iudicem Saepe, quando incipias, interrogare et ex interrogati0ne eius incipiendum, si elluenter probationibus et testibus silentium ita indici, ut eloquentia quoque debilitetur et frangatur. Neque vero modo de iudicibus, qui orati0num magnitudini Den0s quasi imponant et Messalla et Plinius idem sere iudicant, sed etiam de optimo et absolutissimo genere dicendi. Prorsus enim cum multis l0cis epistulae illius linianae c0nveniunt quae Messalla dicit ep. 30, 25 s i. Ex multa eruditione et plurimi artibus et omnium rerum scientia exundare et exuberare illam admirabilem eloquentiam neque orat0ris vim et facultatem rerum angustis et brevibus terminis cludi, Sed eum SSe rat0rem, qui de omni quaestione pulchre et ornate et ad persuadendum apte dicere pro dignitate rerum ad utilitatem temporum cum Voluptate audientium possit Cf. Plin. 16-22. Ex his atque talibus locis, litibus probatur vel eisdem vel similibus vel diversis quoque interdum de eloquentia opinionibus acitum et Plinium esse ductos, Plinium illam epistulam ad agitum dare non potuisse efficitur, si dialogum legisset, antequam ad amicum scriberet Nosset enim ad omnia, quae interrogaturus 8Set in dialogo esse reSponsum. in quo conficituri, ut litterae a Plinio tum missae sint, cum opusculum illud acitus nondum composuerat. Omnium '
13쪽
igitur primum, quo anno ea epistula Tacito reddita sit, patefiat necesse est quippe misi quem
annum dial0gus publicatus, Sed cum ex ipsa epistula, quo anno scripta sit, non intellegatur, fieri non otest, ut in certum annum eam referamus, nisi MommSenium secuti cf. Hermes, vol. III, g. 31-139, gur Lebens schichte des jungeren Plinius Plinium accurate servato ordine temporis epistularum novem libros et collegisse et edidisse arbitramuri dia enim, cum et earum epistularum aliquot, quae vicesimam primi libri antecedunt et ex eis, quae eam sequuntur, runa alterave certi Vel mensibus et annis attribui possit, etiam. quinam annus vicesimam tulerit, conici licet. ad quae quidem eruienda longiore argumentatione opus erit. Sed quamquam ex longa argumento nserie multa me Mommsenio debere profiteor tamen erra e Virum praecla Simum opinor, quod anno I primum epistularum lini librum publicatum esse scribit l. i. g. 36 q. Ad annum igitur, quo Plinius hunc librum ediderit, accuratius definiendum arduum argumentandi munus ita
suscipio, ut et ommsenii et mea dem0nStratione nitar. . ,
Atque cum quinta primi libri epistula aliquanto p0st mortem Domitiani et 'Dei
post Kalendas Januarias anni 7 cf. g 11 Scripta sit, pro certo affirmari potest epistula tres priores quoque post Domitiani mortem, qui occisus est die es mensis Septembris anni 96 scriptas SSe Quintam vero anni 7 esse luculentissime apparet primum ex Verbis post mortem Domitiani' coniunctis cum plusquamperfeci sic0mmiserat', deinde ex illo loco, quo Regulum delatorem illum famosissimum, in praetoris se officio id est Kal. Januarii a. 7 cf. mmmSeu l. i. g. et convenisse linius scribit, tum qu0 Mauricum o e e ili re eraurum Me
iam sperat L 10, 'b g 16) Sic fit, ut epistula septima non multo ante Idus Octobres
Octavio Rufo reddita videatur, cum circa Idus eius mensis in urbem rure cf. epp. Hyse conferre animum induxerit. In Sequentibus autem epistulis mirum est, quotiens de medicis VIII. 12 de c0rpore, cuius fulturis animus sustineatur IX, 4 de valetudine amicornm epp. XL XII, 23, de morbis patriiS, qui plerumque per Successiones quasdam a parentibus tradantur liberis, XII 4 adm0neat. AEa quidem omnia optime cadunt in annum rexeuntem et a s ineuntem,
cum morbo gravissim implicatus animum ad eiuSmodi cogitationem adVertiSSe putandus Sit iScimus enim ex quinta et octava piStularum ad Traianum datarum paulo ante Nervae mortem,
quam 26. die mensis Januarii a. 9 ille ecubuit, in periculosissimum morbum Plinium incidisse. Exeunte igitur ann0 P nulla praeter octavam et nonam libri primi epistula ad amicos, ni fallor, missa erit, cum linius durissima Vuletudinae usque ad periculum vitae vexatus diu ut videtur, epistulis scribendis non vacaverit. CL pp. ad Trai. V I et VIII g 3. Quare omnes iam inde ab decima epistulae anni 98 erunt. Atque decimam quidem primam eius anni esse peropportune ex querelis illis de officio ut maximo sic molestissimo efficitur. Etenim si non novo quodam officio linius destringeretur, Sed ut Mommsenius putat, aerarii militaris praefectura fungeretur, qua ab anno b usque ad a. 97 Mommse l. i. g. 89)functus St, cur Clementi, viro amicissimo ea scriberet cf. pp. IV, 2), quae is iam tertium annum norat Multo igitur verisimilius est de novi officii curis Plinium scribere, cum ineunte anno die mensis Januarii praefecturam aerarii Saturai, quod metum ei a Nerva Traianoque delegatum est, inierit. cf. epp. ad Traian. III et VIII. 0mmsen I. i. g. 89 et g. 37 sq. De eius magistratus molestiis t0 verbis Attium Clementem certiorem facere Videtur cf. et epp. ad Traian. III a 1 - 2. Studia autem liberalia, quibus urbem
14쪽
tunc maxime multis quidem clarisque exemplis Muisse legimus X, 13, optime in annum Stransferuntur, quo, ut unum adiungam exemplum, Agricolam Tacitus editui us erat Mommsen, l. l. g. 106 ad Germaniamque componendam animum converterat. Anni igitur 98 Aprili nullus fere dies fuit, quo non poetarum quisquam recitaret. epp. XIII, 1. Quodsi epistula de a mense Januario et tertia decima paulo post Kalendas Maias eiusdem anni scriptae sunt, ut notissima illa duodecima interiecto tempori spatio ad Calestrionem Tironem data sit.
sequitur. x ea autem epistula haec optime cuni anno 98 0ngruunt Venisse enim se Domitiani
temporibus ad Corellium Rufum in suburbano in cubicul iacentem g 6 Plinius non dixisset nisi ultimus istius latronis annus aliquantum iam recessisset. Anni enim T si esset epistula, ut putat ommsenius, procul dubio pro D0mitiani temporibus XII, 6 sive proximo anno sive proximis annis positum esset. Quod autem Plinius orente re publica XII, 11
Corellium Rusum diem obisse memorat, ad atinum S multo aptius quam ad 9 convenit, quippe cum anno T Nerva seditionibus tumultibusque militum praetorianorum et eorum, qui a partibus Domitiani steterant, maximo opere exatus territuS, in Vitae discrimen adductus sit. Anno praeterea DT Corellium vixisse ex epistula libri 0ni I 3 sq. patet, ubi eum acti0ui intemfuisso tradit Plinius in Publicium Certum, qui iii senatu Senator et iudex Senatori Helvidio reo, Domitiano imperante, manus intulerat. Quae quident causa cum aliquot mensibus p0st reditum Arriae et Fanniae et Maurici altero vel tertio anni T. nundini acta SS Videatur, Corellium a. 98, 011 9 decessisse Verisimillimum est, ut duodecima epistula eiusdem anni mensi fere prili tribuenda sit. In aliis undecim primi libri epistulis neque est, siu0d ad tempuS, qu Scriptae sint, aesturatius definiendum usui sit neque qu0 anno S repugnet Prima vero Secundi libri aut ultimis a. 98 mensibus aut primis anni s ad Romanuin missa St, ut nulliani fere inter extremas primi libri et primas secundi intervallum temporis intereedere Videatur eque enim est dubium, quin ea epistula
brevi post mortem Vergini Rufi Roman , reddita sit II, l) Verginius autem, cum triginta
annis gl0riae suae eum SupervixiSSe liniu memoriae pr0dat et Summam gl0riam principatu, qui ei a militibus oblatus erat reiecto anno ου con Secutu eSSet, non ante annum 98 mortuus
est Quod pro certo diei potest, cum anno 97 una cuni et V ille consulatum acceperit, quo eum, perfunctum' esse in eadem epistula fg 2 legimus. in Verb0 linius non usus esset, si in ipso consulatu decessisset, meque Epp. VI, 10, 3, id Si anno 107, post decimum' mortis annum reliquias eius neglectumque cinerem Sine titulo. Sine n0mine iacere questus esset, misi anno ille S e vita abiisset. Itaque Su0 0rtasse iure Asbachius Analecta historica g. 17 sq.)demonstrare posse putavit etiam ann0 9: Verginium in Senatu adfuisse, cum Traianum, quia Romae non Sset, consulatum recusare nuntiaretur c Plin. Panegyrie. p. I 6-60) Quod fieri potuit, quamquam Verginius coxam acturus in consulatu anni 7 principi gratias fregerat. Coierant enim ossa fracta, Sed parum apte c0llocata reluctante aetate male coierunt et duri0rem longioremque aditum mortis anno tandem S dederunt Hinc qu0que colligitur Tacitum, cum
ab eo consule Verginius in i 0r publice laudatus Sit, ann 98, 0 97, ut putat omm- senius Hermes III, g. 38 et g. 136), 0nSulem Suffectum fuisse. Cf. et Urlichsi commentationem de vita et honoribus aciti g. 3.3Sed quorsum plura Etenim epistula primi libri vicesima cum inter anni 98 epistulas multas media posita sit, procul dubio medio anno 98 ad Tacitum missa est Dedit igitur eam
15쪽
Plinius ad amictu vel consulem, vel consulem designatum, ciun et honorum et eloquentiae et
litterarum laude quam maxime floreret ' Quod eo magis placet, quod viri illius docti et periti, quocum linio frequens de actionum dicendi genere disputatio erat, nomin non legitur. Inde enim tantae eum sive in re publica sive apud principem auctoritatis fuisse apparet, ut liuius,
cum illius sententiae impugnaret et, ut Tacitus idem saceret, Optaret ne eum offenderet, nomen
praetermitteret Eius igitur autoritati Plinius non modo suam sed etiam Miti, viri gravissimi et litteratissimi, opponere studet. Et plurimum illi temporibus eos valuisse, qui Gracchos
Catonemque Tulli praseferrent, cum ex aliquot dialogi locis quos supra laudavi, manifestum eSt, tinnii quod Hadriani S cum rati0ne imperatoris in senatu agrestius pronuntiata et is inde ab anno 10 lacundiae operant daret, genus illud vetustum dicendi adeo adamavit, ut Ciceroni Catonem, Vergilio Ennium Sallustio Coelium praefe1Υet c Aelium Spartianum Hadrianus cp. III, 1 et p. XVI, 5-6) Itaque his quoque rebus adductus recte litteras illas ania Ο m mihi videor. Quare cum dialogum ante illam epistulam componi non potuisse demonstraverim, a Tacito ante initium anni 99 bibliopolis traditus non est. aliquantum enim temporis, eum libros edendi artis nondum periti0 esset, in legendis et excerpendis Ciceronis, Senecae, Quinctiliani libris consumpsisse eum, deinde amicis libellum ut tunc mori erat misisse, tum publice legisse, ad postremum bibliopolae eum in exeniplaria transcribendum et vendendum mandaSs Veri,
quin quidem innuo minime abhibri et qu0d Iacitus Quintiliani institutionibus conficiendum dialogum apertissime usus est. Eum autem plurimis locis cum institutionibus ipsis verbis congruere et inde a Rhenani Lipsit, Acidalii Pichenae, Gruteri, reiushemii, Gronoriorum temporibus n0tissimum fuit et his annis a Vogelio de dial0gi serin0ne g. 254 sq. a Gravi Kaldiu siluae ratio interceder videatur inter Quintiliani instituti0nem et aciti dialogum g 7 sq., a teibero qni Tacitus in dialogo prioribus scriptoribus debeat g. 82 sq. aliisque viris doctis,
ut taedium n0n semper effugiant, iterum et saepius m0nstratum est Quod ita omnes sere,' quos quidem legerim, interpretantur, ut Tacitum Quintiliani fuisse audit0rem contendant. at fieri non potuit, ut Tacitus adulescentulus Quintiliano operaui daret Missis enim aliis Iocis, ex quibus nihil orti do Taciti anno natali colligi videtur. iii Agricolae p. 3 in eis ille se iuvenibus numerat, itui ad senectutem perVenerint. Quare cum primus senectutis terminus annus quadragesimus sextus sit cf. Gellium Ν0ct. Att. X, 28, 1 et Agricolam anno S editum esse recte ommsenius monstraverit Hermes H, g. 106), quo tempore Agricolam publicabat, Tacitus annos Vel quinque vel se et quadraginta natus erat. anno igitur 52 vel 53 cum lucem aspexerit, optime in dialogo, qui anno 74'' habitus fingitur, iuvenem admodum, id est nondum
' Vogelius l. l. 253 ex eis est, qui a Fabii Justi amico ilialogum esse composituri nulla causa prolata pro certo vel potius in cassum animent. Post uni enim annum Taeitum iuvenem admo lum' es dies. I. 15 i. e. aetate honornm nondum capaci ' fuisse nego, utramque structuram idem de Regulo delatore pion seu Hist. 4 42 adhibet). In eodem praeterea annum optime adit nuper illud, quod dial. 5. 35 legitur. Nuper enim dicit prium Marcesium nihil aliud patribus infestis quam eloquentiam suam opposuisse. a autem contentio in senatu anno 70 fuit Quod vero Tacitus dies. 8, 23. Eprium Marcellum nunc principem in Caesaris amieitia agere et gerere uncta aeribit , ad annum 4 optime convenit, eum illum anno T intρ potentissimos civitatis es Hist. 4, 3 sq. , inde
16쪽
tunc maxime multis quidem clarisque exemplis Muisse legimus X, 13, optime in annum 98 transferuntur, quo, ut unum adiungam exemplum, Agricolam Tacitus editurus erat Mommsen, l. I. g. 106 ad Germaniamque componendam animum converterat. Anni igitur 9 Aprili nullus fere dies fuit, quo non poetarum quisquam recitaret. epp. XLI, 1. Quodsi epistula decima mense Januario et tertia decima paulo post Kalendas Maias eiusdem anni scriptae sunt, ut notissima illa duodecima interiecto temporis spatio ad Calestri0nem Tironem data sit. Sequitur. Ex ea autem epistula haec optime cum ann0 8 congruunt Venisse enim se Domitiani temporibus ad Corellium Rufum in suburbano in cubiculo iacentem g 6 Plinius non dixisset, nisi ultimus istius latronis S annus aliquantum iam receSsisset. Anni enim T si esset epistula, ut putat 0mmSenius, procul dubi pro D0mitiani temporibus XII, 6 sive proximo
anno Sive proximi annis positum esset. Qu0d autem linius florente re publica XII, 11, Corellium Rufum diem obisse memorat, ad annum S multo aptius quam ad T convenit, quippe cum anno Tinerva seditionibus tumultibusque militum praetorian0rum et eorum, qui a partibus Domitiani steterant, maximo opere vexatus territus in vitae discrimen adductus sit. Anno
praeterea 7 0rellium vixisse ex epistula libri 0ui I sq. patet, ubi eum acti0ui inter
fuisse tradit Plinius in Publicium Certum, tui in senatu Senator et iudex senatori Helvidio re0, Domitiano imperante, manu intulerat. Quasi quidem causa cum aliqu0 mensibus p0st reditum Arriae et Fanniae et Maurici altero vel tertio anni T. nundini acta SS Videatur, C0rellium a. 98, 0 9 decessisse verisimillimum est, ut duodecima epistula eiuSilem anni mensi fere prili tribuenda sit. In aliis undecim primi libri epistulis neque est siu0d ad tempus, qu Scriptae sint, accuratius definiendum usui sit neque quod anno 98 repugnet Prima vero Secundi libri aut ultimis a. 9 mensibus aut primis anni 99 ad B0manum missa est, ut nullum fere inter extremas primi libri et primas secundi intervallum temporis intercedere videatur et ille enim est dubium quin ea epistula brevi post 0rtem Vergini Rufi Roman reddita Sit II I) Verginius autem, cum triginta annis gloriae suae eum supervixiSSe Plinius memoriae pr0dat et Summam gloriam principatu qui ei a militibus oblatus erat reiecto anno S 0n Secutu esSet, non ante annum 98 mortuus est Quod pro certo dici poteSt, cum anno 97 una cum ei V ille c0nsulatum acceperit, quo eum, perfunctum' esse in eadem epistula β 2 legimuS T verbo Plinius non usus esset, si in ipso consulatu decessisset, meque Epp. VI, 10, 3, id Si anno 107, 0st decimum mortis annum reliquias eius neglectumque cinerem Sine titulo, Sine n0mine iacere questus esset, nisi anno ille vita abiisset Itaque su0 0rtasse iure ΑSbachius Analecta historica g. 17 sq.)demonstrare posse putavit etiam anno , Verginium in Senatu adfuiSSe cum Traianum, quia Romae non esset, conSulatum recusare nuntiaretur c Plin. Panegyrie. p. 56-60) Quod fieri potuit, quamquam Verginius coxam acturus in conSulatu anni 7 principi gratias fregerat. Coierant enim ossa fracta, sed parum apte collocata reluctante aetate male coierunt et duriorem
longioremque aditum mortis anno tandem S dederunt Hinc qu0que colligitur acitum, cum ab eo consule Verginius in lar publice laudatus Sit, ann 98, non T, ut putat omm- senius Hermes III, g. 38 et g. 136), 0nSulem Sustectum fuisse. C et Urlichsi commentationem de vita et honoribus aciti g. 3.)Sed quorsum plura Etenim epistula primi libri vicesima cum inter anni 98 epistulas multas media posita sit, procul dubio medio anno S ad acitum missa est Dedit igitur eam
17쪽
Plinius ad amicum vel consulem, Vel consulem designatum, cum et hon0rum et eloquentiae et litterarum laude quam maxime floreret. Quod eo magis placet, quod viri illius docti et periti, quocum linio frequens de actionum dicendi genere disputatio erat, nomm non legitur Inde enim tantae eum sive in re publica sive apud principem auctoritatis fuisse apparet, ut linius, cum illius sententiae impugnaret et, ut Tacitus idem saceret, optaret ne eum offenderet, nomen praetermitteret. ius igitur autoritati Plinius non modo sumi sed etiam Taciti, viri gravissimi et litteratissimi, opponere studet. Et plurinium illis temporibus eos valuisse, qui Gracchos Catonemque ulli praeferrent, cum ex aliquot dial0gi locis qu0 Supra laudaVi mam&Stum est, tum quod Hadrianns, cum oratione imperatoris in senatu agrestius pronuntiata et ris inde ab anno 10 lacundiae operant daret, genus illud vetustum dicendi adeo damavit, ut Ciceroni Catonem, Vergilio Ennium Sallustio Coelium praefe1Υet cf. Aelium Spartianum Hadrianus cp. III, 1 et p. XVI, 5-6). Itaque his quoque rebus adductus recte litteras illas anno S ascribere mihi videor. Quare cum dialogum aute illam eliistulam componi non potuiSSe demonstraverim, a Tacito ante initium anni 99 bibliopolis traditus non est aliquantum enim temporis, eum libros edendi artis nondum peritior sset, in legendis et excerpendis i iceronis, Senecae, Quinctiliani libris consumpsisse eum, deinde amicis libellum ut tunc mori erat, misisse, tum publice lΘ Me, ad postremum bibli0polae eum citi exemplarii transcribendum 'ν vendendum mandasse Veri': simillimum est quo quidem anno minime abhorret quod Iacitus Quintiliani institutionibus ad conficiendum diali gum apertissini usus est Eum autem plurimis locis cum institutionibus ipsisvρrbis con uere et inde a Rhenani Lipsit, Acidalii Pichenae, Gruteri, reiBShemii Smnoriorum . . . . temporibus notissimum fuit et his annis a Vogelio de dialogi serin0ne g. 254 Sq. a me Caldii, quae ratio intercedere videatur inter Quintiliani institutionem et Taciti dialogum Pg. PSq.)-. a teiber sqnid Tacitus in dialogo prioribus scriptoribus debeat g. 82 sq. aliisque viris doctis, ut taedium non semper effugiant, iterum et saepius monstratum est Quod ita omnes sere, quos quidem legerim. interpretantur, ut Tacitum Quintiliani fuisse audit0rem contendant. at fieri non potuit, ut Tacitus adulescentulus Quintiliano operam daret Missis enim aliis Iocis, ex quibus nihil serti de aditi anno natali colligi videtur in Agricolae p. 3 in eis ille se iuvenibus numerat, tui ad senectutem pervenerint. Quare eum primus senectutis terminus annus quadragesimus sextus sit cf. Gellium Noct. Att. X, 28, 1 et Agricolam anno S editum esse recte omm senius monstraverit Hermes III, g. 106), quo tempore Agricolam publicabat, Tacitus annos Vel quinque vel se et quadraginta natus erat. anno igitur 52 vel 53 cum lucem aspexerit, optime in dialogo, qui anno 74'' habitus fingitur, iuvenem admodum, id est nondum
' Vogelius l. l. 253 ex eis est qui a Fahi Justi amico dialomni esse compositum nulla causa prolata pro certo vel potius in cassunt animient. Post eum nim annum Taeituni iuvenem admo lum' es dies. I. 15 i. e. aetate honomini nondum capaci fuisse nego, utramque tracturam idem de Regulo delatore promiseus Hist. 4 42 adhibetin. In eodem pineterea anniun optime cadit nuper illud, quod dial. 5. 35 legitur. Nuper enim dieit Eprium Marcesium nihil aliud patrihus infestis quam eloquentiam nam opposuisse. Ea autem contentio in senatu anno o fuit Quod vero Tacitus dial. 8, 23. Eprium Marcellum nunc principem in Caesaris amicitia agere et gerere uncta scribit, ad annum 4 optime convenit eum illum anno T into potentissimos civitatis es Hist. 4. 43 sq. , inde
18쪽
honorum capacem se dicere potuit Quintilianum vero nec ante annum T in auditorio docuissρ nec primis quidem Vespasiani annis ad magnam provectum esse famam puto, Nam cum disponere instituti0nis oratoriae materiam coacervatam inciperet quietem impetraverat studiis suis, quae viginti per annos erudiendi iuVenibus impenderat Prooemium I. go). Emisit aurem libros du0decim non ante annum 96, cum et delegatam sibi a Domitiano curam Sororis nepotum scribat Pr00em. IV, 2 et patrem e0rum Flavium Clementem cf. Suetoni Domit. p. 15, 1-2, ineunte anno 96 Domitianus ex tenuiSSima Suspicione interemisset Cuius quidem curae cum in prooemi quarti demum libri mentionem faciat, primi tres sertasse libri anno iam 5 in
Reliqui vero libri intra annum 96 editi sunt eum usque ad decimum Domitian ut vivo Quintilianus blandiatur cf. inst. r. X, 1. I). Atque brevi temp0re totum pii foras datum esse, eo veriSimilius est, quod iam duduni comp0situm et Marcello Victori dedicatum Prooem I, 6 et IV, 1 et ad domesticum usum permissum traditumque erat. Ita per paulo plus biennio
composito otium auctor dederat, ut matureScet et ipse tanquam lector perpenderet cf. pp. ad Tryph. ). Quodsi unum fere annum libro c0mp0Sitos retinuisse et paulo plus quam biennium in opere conficiendo c0nsum pSiSSe putandus St, trienni fere ante annum 5 i. e. a. 92 opus aggressus est. Quo temp0ris unci cum per Viginti annos erudiendis iuvenibus studia impendisset, anno circiter 2 Romae d0cere coepit. Qui uident annus ni inini repugnat loco HieronDiii ad a. Abrah. 2084, quo a Galba . 68 Quintilianum ex Hispania Romam perductum esse prodit. Turbidis enim illis temp0ribus acile diu rhetor ille uipediri p0tuit, ne scholani aperii et . Neque vero credi potest eum Statim tantam RSSecutum esse famam, ut Tacitus, qui annum tum Vicesimum sere agebat, in eius auditorium descenderet. Sin audivissset eum, ne tant infesto in rhetoras animo Messallam dicentem induxisset nec Quintilianus eisdem suibus in ultimis de institutione oratoria libris utitur, verbi et enuntiatis suam doctrinam adulescentibus viginti annis ante ita commendasset, ut, quae acitu Vel alii in cliola excepiss0nt calamo asseurate cum tot operis
illius Quintiliane locis congruerent se Pro0em I Ti. linius videlicet, eum Quintilianum et Niceten Sacserdotem diu aduleScentulus frequentavisset cf. Plin. Epp. II, 14, 10 et VI, 6, 3), per totam vitam rhetorum StudioSiSSimus et amicissimus erat et eo ab obtreet 0ribus defendebat et p0stea quoque ad eorum audit0ria religi0SiSSime ventitabat es Epp. I. 10 ΙΙ, 3 5- et:). At enimvero acitus irridet Sacerd0tem istum Niceten et si quis alius phesum se Mitylenasc0ncent scholasticorum et clamoribu quatiat Dial. 15, 15 et aegre fert, quod adulescentuli illius aetatis in sch0las deducantur istorum, qui 1 lietores vocentur cum id s0lum dubitet, utrumne in illis hidis impudentiae locus ipse an condiscipuli an genus studiorum plus mali ingeniis norant cf. dial. p. 35, 1 et T. q.) Quae non Scripsisset Tacitus, si a Nicset c Walther,
ab anno 1 usque ad 73 Asiae proconsulem et anno 4 iterum consulem fuisse constet es IIengen vol. III. 5418 et 54253. t tunc quidem Mucianum inter vivos fuisse et Actoruui librum undeeimum et epistulas et componere et edere potuisse cf. dial. 37, 9 facillimum est ad demonstrandum. Dii autem l0e illi ep. 17 6 et ep. 24. 15), ex quibus alius effici solet annus cum inutilem et ridiculam n0tissimarum rerum Areationem proserant et Apri argumentis n0ceant magis quam prosint et errore gravissimo laborent et sermonem Latinum prorsus vitiosum exhibeant, sine ulla dubitatione ita vel corrupti vel interpolati sunt ut nihil inde cognascatur. Postremo, tiamsi non idem sentias tamen in annum 4 acitus dialogum transferre potuit, eum annos qui ibi computentur, rotund08. qu0s aiunt esse evidenter Violetius nuperrime ostenderit ef. alii drter ei acitus
19쪽
da Taciti studiis rhetoricis vel a Quintiliano, ut multis visum est arte rhetorica institutus esset. Neque est, quod ei diffidamus, cum in dialogo ep. II, 5 sq. Aprum et Secundum
celeberrima fori ingenia sub Vespasiam misse Seque eos potissimum secutum esse tradat et ex rhetorum tum notorum numero praeter Niceten neminem nominet. Ipse autem Quintilianus diu se Senecae et eius sectat0rum discipulorumque vitiis fractum dicendi genus revocare ad severiora iudicia contendisse narrat Inst. X, Ι 125 Sq.), id qu0d ei non contigerat, quoad Aper, cui summa cum Seneca ingenii affinitas est, in celeberrimis s0ri ingeniis habebatur.' Ita fit, ut ea aetate, in quam dialogus tranSfertur, in principibus nec scholae nec fori Quintilianus ductus sit. Cur igitur ei operam navaret acitus, Viginti iam annorum iuvenis quem tum Vel reri post ad causas agendas animum conVertisse c0nici03 Ῥliuius enim, qui a prima adulescentia illum imitandum sibi proposuerat Epp. VII, 20, 43 undeVicesimo aetatis inuno. i. e. a. fere S vel 1 in foro dicere e0epit Epp. V, 8, ) uni nisi anno T Tacitus iam gloria ingenii et advocationum et honorum laude praeter omnes floruisset, Agricola ei filiam despondisset et in matrimonium dedisset Et cur ad Quintilianum e conferret. cum MesSallam, quem arcta familiaritate complexus esse videtur es is III, 9 et IV, 23. sequi posset, qui similia de eloquentia atque ille sentiret' cf. diat. 20 et p. 25 sq) Neque multum Julium Secundum ab eis distulisse arbitror, cum disertissimis Verbis et Summis laudibus facundia eius a Quintiliano efferatur cf. Inst. X. 120 sq. et dial. p. 23. 21 sq. et ab eo familiarissime amatus sit cf. Inst. X. 3, 12) A prima igitur neritia et adulescentia duo diversissima dicendi genera ad aciti ingenium sexcolendum et in diversissimas partes diStrahendum concurrisse opinor. Eruditum enim eum esse et ab eis exiStimo, quibus Senecae amoenum ingenium et minutissimae sententiae et corrupta fractaque dictio, omnia denique vitia dulcia probarentur, et ab eis, qui in
immensa vastitate orat0rum Ciceronem unum persectum abS0lutumque Orstiorem praedicarent. Ita factum esse censeo, ut multis quoque lustris OS modo Ciceronem imitaretur, modo novum
dicendi genus ex Sallusti0, Vergilio, Lucano, Seneca multo labore et sudore conquireret et in historia prorsus alia specie dicendi aequales tenere Studeret atque in rationibus et dial o. Sed ut Quintilianus ad tale ingenium erudiendum multum Valeret propter Solam teniporum
rationem fieri non potuit Quodsi dialogus et de institutione oratoria libri tot locis congruunt, Taciti leve opusculum, quo gravissimae re liberaliter potius et obiter perstringuntur quam hauriuntur ex magno Quintiliani per multa Sumpsisse constat rii quod minime abhorret ab anno illo 99, ante quem dialogum confici non potuisse ratiocinando supra m0nstravi. Errant igitur, qui acitum, utpote qui dialogum iam ediderit, non recte per silentium
se ad Aenectutem pervenisse AEt incondita ine audi Voce Agricolae ritam rae compositurum Scripsisse putent. Ita enim Scripsit, quia meque dialogum miserat et tum primum ad libros componendos animum conVerterat es gr. p. 3; et Andreseniunt ed. jal. a. 2. g. 1, aliter in altera editione a. 9 g. 3 Sq.: eterum, ed. dial. g. o Machium, de substantios aciti
pg. 6) Quaecunque praeterea ab AndreSeni0 Petero, Gangenio, de Tacito dialogi auctore pg. 24 sq.) seinkaudio de acit dialogi auctore g. 19 sq.), aliis in eandem vel contrariam aetatem, qua ille opusculum de oratoribus publicasse videatur. disputata unt, eis, dummodo accurate omnia respicias, nihil eorum, quae dixi refutatur Risum Vero paene m0Vent, qui
Similibus causis ductus Seeckius Hermes XII, g. 509 diaIogum post Quintiliani opus confectum
20쪽
sub Tito vel primis Domitiani annis vix triginta annorum iuvenem agitum ad aequalem Iustunt Fabium cs lin. pp. I I, 1 VII, 2 3J) anni demunt 1iΙ2 0nsulem, cf. 0mmsen,
Hermes III, g. 137 de secessu a republica, de pringipatu, de delatoribus, de diversis dicendi generibus, de liberorum dueeatione libellum emisisse opinentur. Νonii tulia mulso melius in Tacitum, Virunt onsularem et Iustum Fabium vel consulem designatum vel c0nsulem suffectnm Vel consularem quadrant γ
Inm quaerendum videtur lios quent antium dialogu in auu hominum non Venerit.
Quemadmodum igitur non defuerunt sescenti qui ob nimiam elocutionis ab operibus historicis Taciti alienae curam et anxietatem uno eodemque genere dicendi ideo acito utendum fuisserati, quod centum luinquaginta annis ante eundem manifesto ubique orationis vultum Cicero, Caesar, alii prae se tulissent, usque ad iti temp0ra dialogum de oratoribus detrudere non dubitarent, ita nuperrime vir d0ctissimus Urit elisius Commentatio de vita et honoribus acui pg. 5 anno sere centesimo clavo es Plin. et p. VIII et omnisen Herme ΙΙΙ, g. My dialogum linio corrigendum traditum esse criti Sit ui qui deni opinioni cun alia repugnant, ά tum quod illo anno haud dubie Tacitus iam ad Domitiani sempora historias perduxerat. Etenim 'in libro septimo ei p. 33 Plinius ab amico petit ut Se historii immortalibus inserat, quaeque advocatus provinciae Baeticae contra assum Sub Domitiano anno 3 cum Periculo diXerit, suo et ingenio et testimonio ruet cf. tiam Monam sen l. i. g. 107) Itaque et ab 0ro et iudiciis animum iam adverterat a re gestas e imponenda et a republica iam pridem civilibus b ossiciis amicitia fortasse araiani exemptus secesserat. cum dialogum ederet. Tacitu nondum otio fruebatur, sed sub Materni pol sona verbis plurimis deliberat secedendumne sit necne. Ea controversia et in initio dialogi iuvetur et tu in tu medio relinquitur, ut alias
Sed ne post quartum tuidem historia tuli libi uni dial0gum agitus consedit, cum ibi ep. 43 narretur Helvidium Priscum in senatu Spem cepisse Marcellum ir0Sterni 0SSe, ut longiore oratione eum a Cluvii Rufi laude orSus crinii uibus exemplisque patrum animis ardentibus urserit. Cui Marcellum, priusquam Subito una cum Vibi Crispo e Ρnatu erumperet Statimque adcursu amic0rum retraheretur, breViSsima tantum hac V0ste reS90ndiSSe: Imus Prisce, et relinquimus tibi Senatum tuum regna praesente CaeSare.' At in dialogo ep. I, 21 idem Tacitus nihil aliud Eprium Marcellum patribus infestis nisi el0quentiam suam opposuisse prodit, qua accinctus et minax disertam quidem, Sed inexercitatam et eiusmodi certaminum rudem Herifidi sapientiam eluserit. Differt igitur utraque narratio, cum in Historiis nihil fere Marcellum dixisse in dialogo singulari eloquentia disertam adversarii sapientiam vicisse legamus. Quae quidem non modo verborum Sed etiam rerum discrepantia maxima non sexplicatur, nisi in dialogo alium et deteriorem auct0rem Tacitum secutum et postea in historiis accuratius e meliore Seriptore, e Cluvio Ruso fortasse rem illam perspexisse putamus. Cum ea ita sint, Sequitur, ut dialogus ante quartum historiarum librum, quem post annum 10 publicatum esse monstrari potest, editus
sit. In utroque enim libello nominatur Regulus. delator ille famosissimus qui sub Nerone et Domitiano omnium bipedum nequissimus et sub Nerva etaraiano multi odio, sed, cum l0cuples et factiosus et disertus esset, pluribus curae et tim0ri erat cf. ΗiSt. IV, 2, lin. epp. I, 6;
II, 11, 22 II, 20 IV, 2 IV T VI, 2) Sed in dialogo ubi Vibii Crispi et Eprii Marcelli
delatoriim memoria movetur, nomen Reguli omittitur et postea Aper eloquentiam eius et Messalla