Quibus e fontibus Joannes Zonaras hauserit annales suos romanos [microform]

11쪽

Hunc Zonaram res a Dione Cassio permultas gravissimasque mutuatum esse, in dubium vix potest vocari. Itaque quum, quae restant e prioribus Dionis XXXIV libris, qui perierunt pauca ea sint et minuta, nos ei multum debere consteamur. Iam etsi hoe ex animi sententia seo, dissicile tamen vide esse, de virtutibus Dionis Cassii dicere; sed lirius scriptoris seripta recensere non nostri consilii est, nec virium nostrarum. Relinquemus igitur hanc rem potiori alicui viro docto nobis saltem doctiori . Ceterum de Zonara ejusque, quae eum Dione intercessit, necessitudine, quid aliis sentiant, nescio, mihi quidem Dionem Zonaras potissimum exscripsisse videtur. At Vero permulti in Zonarae annalibus inveniuntur loci, qui iidem sunt in vitis virorum Romanorum a Plutarcho conscriptis, ut in vitis Romuli, Numae, Publicο-lae, Camilli, aliorum. Nimirum; sed exstant etiam Dionis fragmenta, quae ad verbum ex Plutarciii Sulla transscripta sunt. J Itaquet aut salior, aut ex Plutarcho Dio Cassius in conscribenda veterum

Romanorum historia mutuatus rem suam congeSSit. Onaras enim cum in prooemio annalium

4 uorum, tum in fine libri noni, ito post Corinthum eversam sexaginta annorum historiam

12쪽

oamquo gravissimam et relatu dignissimam ex opere suo meidere passus sit librorum penuriamoxeusat quid quidem fieri non potuisset, si omnes ille libri, quorum e lectione lexicon, quod condidit Zonaras, prodiit tum et ad manus luissent .mo vero hi moneamus, quum plurima horiam operum cum aetate et persona Zonarae optime eon eniant, lexicon graecum a Titimanno in lucem protraetum egregieque editum nullo modo Zonarae nostro posse assignari. Cum ae doctissimi viri, qui in haesitans Zonarae nomen in exico illo inseripsit, sententiam nostram proferamus. mos enim valde dubitamus, num exicon illud Graeeum, quod Titimannus vir clarissimus edidit, ab eodem illo Onara compositum scriptumque Sit, qui os innalium auctor aut si exieon et annallum opus ab uno eodemque seriptore consecta nunt, non dubitamus, quin certum esse videatur, annales multis annis ante leadeon eo eriptos esse. suae nostra sententia in eo maxime nititur quod . annalium priores XII libri ex septem tantum sontibus, sacri codicis versione Alexandrina, Ioseptini, Dione, Plutarcho Xonophonte Herodoto, Eusebio promanasse videntur, quum in exie dueenti sere seriptores irasci laudati nominatique sint plurimaeque voces transferiptae ex iis ipsis auetoribus, qui ad annales condendos multam Zonarae operam praestitissent, ut e Polybio allisque Etiamo Dion Cassio, Plutarcho Iosepho, quos in annalibus suis exseripsit, in letico paucissimos

locos recenset Rexicon illud igitur aut Zonaras iste, qui annalium auctor est, Plane non scripsit, aut multo posterius, postquam omnis illa librorum copia, quam desiderat in annalibus, i eontigit. Quod vero vix statui posse existimamus, quum annalium auctor, si postea illos libros, quorum ope lacuna ista libri non explpri soluisset, nactus fuisset, Opus suum denuo recensere omniaque ea, quae primis curis vel neglecta vel omissa erant, repararo et

addero dubitaturus non suisset Itaque exicon inmanni aut ab alio quodam onara, aut a nescio quo vir docto consectum esSe putamus.

Sed redeamus ad rem propositam. Nos quidem non dubitamus, quin Zonaras compilaior compilatore Dione usus sit. Sed quomodo actum est, ut ille per totum temporis spatium inde ab eversa Corinth usque ad Pomprium non haberet, quem exseriberet Undo haec librorum penuria, quum initio libri deeimi aliud reperiatur in vitis Pomprii et Caesaris a

13쪽

Plutaretio editis, aliud in Dione 2 Ditegrum igitur Dionem de Us rebus Romanis reserentem ad manus non habuit ideoque penuriam librorum queritur, Misam si vitas uarii et Sullae a Plutarcho conscriptas non habuit, quidni Dionem transscripserit in describenda illa aetate, qui, quod supra demonstravimus, Plutarchum vitam Sullae persequentem exseripsit Sed mirum est utique, Plutarchum bis tantum, quod sciam, laudari a Zonara, Dionem

saepissime, inprimis uia hic superstitiosa captus religione vanis miraculis ae portentis credulum se ostendit, sicut alios auctores permultos, quorum e libris annales composuerit,

velut Iosephum, Appianum, usebium, alios. At vero Plutarchum Di testem identidemeitatis auctorem N e disseile fuerit intelligore et ad magnam verisimilitudinem explicari potuerit eos locos ex Plutaretio allatos in lituis Dionis perditis, in quibus solis inveniri potisant, multo saepius, quam in diagmentis, quae orie oriuna servata sunt nobis, inveniri potuisse. Quare in eam cogitationem incidi, ut mihi quidem haee ita consideranti ordineque legenti Zonaram, Dionem, Plutarchum subjici quasi oculis videatur, Zonaram in manu habuisse perpetuo libros Dionis adque eos in conscribenda historia totum se applicuisse, neque minus usum esse Plutarcho, cujus ex operibus aliud commutaverit, suppleverit aliud aut copiosius deseripserit vel ornaverit, prout unum alterumve ad rem adumbrandam Vel utile Vel necessaritim videbatur. Legas, quaeso, lector benevole, Onarae libri II caput 22, quo agitur de proditore illo ludimagistro, qui tradere Camillo Faliseorum pueros perque eos totam civitatem in animo habuit compara hunc Onarae locum cum capitibus tutarchi non et decimo, quae exstant in vita Camilli compara cum Dionis ragmento XXVIII Petresciano intelliges sine ulla dubitatione, si quidem respexeris ad reritatem illarum reliquiarum, in quibus multa sunt mutila et quas decurtata verba, Onaram non ex uno lutarcho, sed e Dione etiam illam narratiunculam sumsisse. Ex his igitur odis collatis Zonaram et Dione et Plutarcho usum esse intelligimus sed

14쪽

quum dio historiam suam nimis exili oratione confecisse aut mere commentarios consignasse historia videretur, Plutarchi libros ad copiosius et diligentius conseribendos annales et ad exornandam orationem animi sententia et Nuptate ductum transscripsisse, ne homines quosdam signiores vel negligere Vel levius tractaret. Dio autem, qui tragmento XXX auetorem suum laudat Plutarchum, qua ratione hunc seriptorem ad id, quod sibi proposuerat, eonsequendum adhibuerit, ex his locis intelligimus comparatis. Scribit enim, Di de Cinea

μοσθενει μνος ἐν τῆ δε πητε παριο-μνος. At apud Plutarehum in vi a Pyrrhi cap. 14hoe tegitur sera τις Κινεας Θεσσαλος ἀνὴρ, τοὐμὸν φρονεῖν δοκῶ κανος εἶναι, Λημοσθέν ς ει τολμωρος ἀκηκοιος δοκε μονος, ε ιμ- των τοτε λεγοντων, οἰον ἐν εἰκονι,

τῆς ἐκείνων μάρμως παῖ δεινοπντος ἀναμμνήσκειν τον --οντας. Quos locos, si comparavoris Dionem intelliges auetore su ad Suum arbitrium usum suisse a multo liberius, quam Zonaram, qui, quibuSeunque potiri potest, minuto studio ollegit omnia, maxima minima in unum 'egi , ideoque librorum Penuriam deplorat, dum alia multa mittit Dio

addit alia s sententia su Quam autem rem a Zonstra missam querimur, et jure quidem, opinor, ratio est anno.

rum, cujus omnino negligens est et socors. Etsi vero legitur, ae ἐξῆς ἔτει illud saepissimo in annalibus, nobis tamen ineerto est VeStigio errandum. Hac in re longe superatur a Dione ubique diligenter tempora distinguente. Itaque si verum quaeris, res ita se habet, ut e Dione Zonaras tamquam lante suo ac eapite prosectus esse et plurimum ab eo traxisse, Verum tamen quidquid annalibus constipandis ornandisque et historicae orationis Succo ac sanguini incorrupto et naturali pulchritudine inseri iret, e Plutarcho arripuisse videatur. Neque enim ei literarum atque eloquentiae nos, qui post Antoninos exaruit in orbe Romano, neque in Graecorum animis insita vis vigorque tabescens et exilis Dionis oratio satisfecit. Id vero mirum nobis potest videri, Zonaram tam assabre annales suos composuisse, ut rarissime ex ipso appareat, ubi a Dione relictus ad alios auctores transierit, nam neque genere dicendi, nec Verborum delectu diversus est in postrema libri II parte a prioribus volumlitibus, ubi Dionem presso pede

15쪽

se ius est, vemim enim vero e prooemio annalium N plenam historiae eonscribenda eo-gnitionom eonsequimur, ubi est: ἐκ πολλῶν α βίβλων τας στορίας ἐρα-σάμενος, ἐν ε λαοῖς ταῖς τοὐν συπραφόων ἐκείνων προ- - - κως καὶ φρασεσιν, ἐν σοι δῶν καὶ αὐτος παρφ mo et παραφρασω, προς τὸν ἐκείνων χαρακτῆρα την δειαν - λπω μοι

Iam vero descendamus ad res singulas. Fine libri sexti Zonaras noster Romani imporii saepius facta mentione, meeessarium se habere professus, lectores admonere, qui Romani fuerint, unde orti et per quos casus, per quae rerum discrimina totius fere orbis terrarum imperium sibi comparaverint. De his vero ita sibi dicendum esse putat, ut longitudinenarrationis, quantum fieri possit. in libellum contracta vitataque verborum copia, facilius historia intelligi memoriaque teneri possit. Capite autem primo septimi libri de Aeneae iv Italiam adventu, de foedere cum Latino inito, de bello cum urn Τyrrhenisque gesto agit. Quae qui ex Dionis historia sumta sint, non dubito, si quidem ex comparatione cum exeorpto Valesiano tertio id conjicere licet. Sed Dagmentum hoc ex TZetrae in Lycophronem scholiis D depromtum non ipsa Dionis verba exhibet, sed a scholiasta quasi decurtata et in brevius spatium coarctata, ita ut multa exciderint, multa fortasse etiam in aliis scriptoribus excorpta in Dionis verba omportata sint. mittamus cetera hujus capitis, ubi de Aeneas obitu de regibus Albanis deque Romuli Remique insantia agitur, quae omnia hausta esse Dione videntur, quum nonnulla Zonarae verba in Dionis fragmento eodem eadem reperiantur, etsi modo Zonaras, modo Dio Cassius in rebus enarrandis fusior ac copiosior sit. Ceterum quin hoc fragmentum Dionis verba non integra exhibeat, sed in brevius contracta, non Si dubium, quum, quanta sit fides excerptis suis habenda, ipse scholiasta fragmento XI indicet, si scribit; ως στορεῖ πολε Λιοδωρος ο Λέων. - γαρ ἀκριβως μεμνημxιν non ubique igitur suos ipse libros inspexit. Hoc vero tantummodo monendum est, in Zonaraetextu, qui dicitur, praseunte Dione, seribendum esse ἄπους loco Πάδις vel Πάστα - ibi

16쪽

Li ius tres appellat reges, Atyn, cap m, Capetum et Ἀβεντῖνος sive ' --τυος pro

Caput seeundum, quo Romuli Remique ingenia et naturae bona, ut teneret animos legentium descripsit, praesertim quum generos Viri contemplatio eandem delectationem habeat, quam scenae tragicae miracula, hoc igitur caput totum sere in Plutaretii Romulo legitur et omnia fere Zonarae verba in Plutarcho invenies. Sed tamen in vita Romuli om- plures sunt loci, ' quibus Zonaras praeter Plutarchum alium quendam auctorem sequitur,

veluti verba capitis tertii: ωρμημμοις δ προ τὴν τῆς πολεως δοιισιν διαφορὰ σοίβη τοῖς dδελφοῖς περ τε τῆς αρχης καὶ περ της πολεως, καὶ δια μάχης ἐχωρησαν, ἐν Pam ς

ἀπέθανεν, et paullo post: κτώκαίδεκα δ' εIναι Ῥαρμωλος ἐνιαυτῶν - ηοραπται τε τὴν Ῥώμη σοιροισεν. morere ει αττὴν περὶ τὴν τον ---λου- σιν ων uxo δ' o χῶρος Παλαατα, non leguntur in libro Plutarchi. Haec verba Dioni videntur deberi, quem Zonaras semper ad manus habuit, et unde ea petiit, quae a Plutarcho praetermissa, sed memoratu digna videbantur. Ex his jam, quae recensuimus, capitibus ovaram Plutarchum saepissime Quisso auctorem, quem in annalibus suis sequeretur, atque ita Plutarchum Dioni praetulisse, ut, ubi vita a Plutarcho conscripta aliqua exstaret, Dionis historiam extemplo negligeret, satis liquet. De antiquissimis Albanorum regibus deque Aeneae in Italiam adventu nihil erat, quod Zonaras e Plutarcho exeerperet, quum hic in exordio vitae Romuleae et a vulgari opinione plurimum recesserit et de scriptorum munero variisque eorum placitis ita disputaverit, ut in Zonarae pere, quo ipse non inquirere res et varias scriptorum relationes examinare et probare, sed probatas solummodo reserre volebat, tam doctae longaeque disquisitiones locum habere non possent. Quam ob rem antiquiora haec ex Dione transscripsit. Ubi vero continua ratione Plutarchus Romuli casus eventusque narrare coepit, relicto statim Dione ad Plutarchum, quo auctore jam supra in Artaxerxis et Alexandri Magni ritis risus erat, revertitur. Neque hoc nostro tantum sit loco, sed in reliquis etiam ubique idem reperimus. ita ut pro certissimo profiteri possimus, Plutarchum in Romana historia usque ad

17쪽

Oetavianum Augustum nunquam prorsus a Zonara neglectum esse atque missum, sed ubi illius vitae exstabant, ex his historiam Romanam esse collectam ubi Vero ejus nullae erant, unius Dionis volumina evoluta ab eo esse, ut in vacuis illis spatiis, quae inter umam et

Publicolam, inter Publicolam et Coriolanum, inter Camillum et Fabium, Marcellum, Flamininum, Catonem, Paullum Aemilium intercedant, ex Dione historia consecta atque contexta esse videatur. Plures quidem Plutarchi vita Zonaram in codice suo, qui quasi mutilatus fuisse videtur, non habuisse, mox demonstrabimus; sed in ejusdem temporis historia etiam Dionis sui exemplar erat mutilatum, quam ob caussam omnes illas Romanorum res, quae inter Corinthum dirutam vitamque Pompei Magni gestae sunt, ut supra fim diximus,

silentio praeterit Zonarag. Numae Pompilii regis historiani capite quinto eadem ratione a Plutarcho Zonaras mutuatus est, nisi quod brevius narrat, quae a Chaeronensi multo Verborum ambitu relata sunt. Postquam vero interregni post Romuli obitum instituti mentionem fecit, auctor quidem addit, se non sugere de interregno hoc alia quoque, quam quae Plutarchus scripsit, sine dubio audiendum est; sed cur Plutarchi nomen dissimulaverit, non facile intelliges, quum Dionem laudet auctorem suum, jactata esse se Vero ea esse aecutum, quae sibi probabiliora viderentur. Haec autem ad Dionem procul dubio reserenda sunt, quem cum lutarcho in contexendo opere suo comparavit. Unde lactum esse videtur, ut Numam octoginta tres annos vixisse dicat, quum Plutarcho teste non multum octogesimum annum excesserit nisi sorte apud Plutarchum capitis XXI verba: τελευτησε ὁ χρονον ου πολυν τοῖς Orδοήκοντα προς- βιωσαλ in χρόνον τριετῆ τοῖς πλήκοντα mutare elis, quae est lecti Zonarae Plutarchus enim plurimis in locis e Zonara emendandus est.. Tulli Hostilii historia resque gestae, Plutarcho deficiente, ex Dione petitae sunt, cujus fragmentum, Satis quidem parvum, in electorum commentariis Constantini Porphyrogenetae exstat. Capite septimo Anc Martii res gestae brevissime recensentur, et capite Oetavo uberius arquinii Prisci historia narratur. De Anco nulla seriantur Dionis verba, sed de Tarquinio Pri se magnum superest fragmentum, in quo Singula fere Zonarae verba reperies,

18쪽

quae hic transscribere longum est. Neque minus eorum, quae capp. IX. X. XI. do seri io Tullio et Tarquinio Superbo, de Lucretia stuprata et Tarquiniorum iuga Zonaras refert, Dio est auctor, tuus duo satis longa fragmenta 3 fidem faciunt ii .i capite duodecim inde a verbis ἔκυσρο αρκπίω πρέσβεις εἰς Ῥωμεν ἐκo Plutarchum sequitur, ' quo praeeunte bella eum arquiniis et Porsenna Etrusco, bellum Sabinum et Appii Claudii transfugium, denique Valerii mortem narrat. De quaestoribus autem, quos

instituit Valerius, nonnulla a Plutarcho diversa tradit aut suo ingeni usus, antiquorum enim Romanorum mores et instituta pauli copiosius explicare solet ' L aut Dionem hae in re Secutus. A medio inde capite decimo tertio usque ad caput vicesimum primum res Romanorum secundum Dionem reseruntur, id quod ex ramento Dionis XXVII apparet. Quin, quae demutata consulum reandorum ratione scripsit Zonaras, ex Dione sumserit, in dubitationem vocari non potest prodidit enim memoriae, plebis tribunos, quum de lege agraria, quam Spurius Cassius rogaverat, ageretur, utrumque consulem a patriciis designari, non aSSOSeSSe, Sed, ut ipsa plebs alterum consulem ex patriciis eligeret, agitasse quod quum jus creandi plebs adipisceretur, Spurium statim Furium ab ea creatum esSe.

Sed Zonaras cur in coriolani historia vitam ejus a Plutarcho depictam non adhibuerit, equidem neScio. Ignorat enim ita plane eam, ut longe aliter a Plutarchus re geSta esse narret e nonnulla reserat, quas apud Plutarchum non leguntur, ut artem Atti Tulli, qua Romanis persuasit, ut Volscos a Iudi Circeniabus abire juberent, qua ignominia Volscorum gentes ad arma Romanis inserenda irritati sint. Tum vero in Camilli demum historia lutarchus Zonarae rursus praelit, sed in iis tantum, quae ad ipsum Camillum attinent; etera enim, ut Horum obsidionem laeusque Albani missionem, mutuatus est a Dione, qui in his rebus haud parum a Plutarcho reeedit. In vero eo est animus advertendus, quod in rebus Camilli describendis etiam Di Zonarae ad manus suit, quod ex fragmento XXVIII

19쪽

Pe reseiano conjicere licet, ubi, ut supra demonstravimus, et Plutarchi et Dionis verba apud

Tum usque ad caput M Zδnaras sequitur Plutarchum, quem in persequendo bello Gallico, urbe incerisa, obsesso Capitolio Brennoque a Camillo icto ad verbum sere exscribit. Etiam ubi Manliana seditio ei memoranda est, initio ducem sibi elegit Plutarchum, cujus verbis manifesto utitur; tum voro a Plutarcho ad iionem aransilit et longe inliter atques Plutarchus rem exponit; nec dubium esse potest, quin hoc loco Dionem habeat auctorem, quum fragmentum XXX Petrescianum, quamvis mutilum et concisum, eadem de Manlio habeat. . Deinde ceteris in rebus, quae incidunt in ita Camilli, veluti rogatio Liciniana, praetulisse videtur Dionem, e quo labellam istam de muliebri ambitione, inde Lilius et ipse mutatae reipublicae sormae originem duxit, in annales suos transscripsit. Reliqua duo

hujus libri capita XXV et XX I Dionem habent auctorem, quibus res ab exitu Camilli ad

ruptam Caudinam sponsionem usque continentur. Dionis sic esse fragmentum Ursinianum CXXXXIII affirmat atquρ comprobat, quod, ne cui dubitatio aliqua relinquatur, cum Zonarae verbis conseratur. Capite primo libri octavi mnem enarrat belli Samnitiei eumque Dionis verbis, cujus exstat fragmentum XXXVI Petrescianum, quod ad verbum cum Zonara congruit. Inde a capite secundo usque ad caput sextum bellum cum arentinis et cum Pyrrho rege gestum exponitur idque ex Dione, cujus videas inprimis Dagmenta CXXXXV et XXXXVI Ursiniana. Pyrrhi vitam a Plutarcho expressam minime egisse onaram satis liquet, eoque majoris haec est momenti pars historiae, quum nisi Zonarae annales superessent, plurima sane de Pyrrhi rebus gestis ignoraremus. Sed haec e Zonara diligentissimus ille reinshemius in supplementis suis Livianis optime adhibuit, inde tum ceterorum historieorum libros

translata sunt, negleeto vel ne eognito quidem auctore, cui hae res gravissimae debentur.

Post Pyrrhi res medio capite M. Fabrici censura memoratur et Ptolemaei legatio, ex Dione sumta, cujus videas velim fragmentum CXXXXIII Ursinianum Sequitur arenti expugnatio, Milone Romanis urbem tradente. Item eaput septimum, quo Quintum Fabium Apollonia-

20쪽

tibus deditum esse reseri, Dionis est, cujus onseras fragmentum XXXXIIII eireseianum. Inde a capite IIII usque ad cap. XVII bellum Punicum primum narrat, quo in deseribendo sine ulla dubitatione Dionis verba transscripsit Polybium, qui unus a nobis de illo bello comparari potest, omnitio non vidit, vel si vidit, nulla eius usus est pera, quippe qui in plurimis rebus longissime ab eo recedat et diversissima reserat Scientiam quidem Polybii

habuit aliquam Zonaras nominat enim eum, ut Romanae historiae scriptorem una eum Dione annalium libri II c. 7 et ad eum eos omnes, qui Romanorum res cognoscere velint, ablegat, sed num ipse legerit pus erus egregium, Valde dubitamus in eo autem justam reprehensionem effugere non potest, quod multa ad bellorum Punicorum statum ac conditionem pernoscendam necessaria vel neglexit vel levius tractavit. Itaqtie quum bellum Punicum primum e Polybi libro excerpere potuerit, nulla tamen ejus apparent documenta; in ceteris autem lusus est Polybius et tam copiose de omnibus rebus agit, ut loquaeitas quaedam et iterandi cupiditas in laudibus tribuendis et inculcanda caussarum obser ationexitio ei non verti nequeat. Zonaras igitur tantum abfuit, ut ejus generis auctorem exscriberet, ut eum aversaretur detestareturque. Eadem de caussa eum eum Appiano etiam rem habuisse nullam putamus, cuju quidem mentionem facit, atque ita, ut librorum illius historici numerum et argumenta se posse ostendat, Sed Scribendi rati Appiani longissime a ratione annalium nostrorum remota est. Appianus enim Romanorum res gestas in singularum provinciarum historia distribuerat Zonaras contra omnium populorum totiusque orbis terrarum res gestas historiae Iudaeorum primum, tum Romanorum astruit, ut, quae nullo fere modo apte conjungi possint vel una referri conjungat. Verum omnem belli Punici primi historiam a Dione esse transscriptum Dagmenta, quae exstant, Dionis, ei-

roseianum XXXXIV, Ursiniana CXXXXVIII et XXXXIX docent. Capitibus XVIII X res

Romanorum inter bellum Punicum primum et Securidum gestae memorantur, quae Dionis sunt omnia tostibus Dagmenti Petrescianis XXXV et XXXXVI, Ursinianis CL ot CLI. Sequitur bellum Punicum secundum, quod inde a capite XX ullimis sex libri Octavi capitibus et libro non usque ad caput IV admodum copioso enarratur Quae omnia ex