장음표시 사용
2쪽
.ua fum rutibus primam cupient bus artem 3 Nec sive me quisquam rite perit, ferri . Nam genus, ct casum , dpeciem , numerumque; figuram, His, quae flectuntur, partibus insinuo, Pono modum reliquis , quid competat ordine pandens et
Et ouam non doceam, dictio nuta munet.
Ergo legas ,studiumque tibi rudis a diice lector, Nam celeri sudio discere multa potes JAnua sum rudibus primam cupientibus artem,
Nec sine me quisquam lite peritus erit. Supple, ego Donatus, io Donato, sum, sieno, Ianua , D porta, rnibus altisolari novelli, cupientibus, ebe desiderauo , primam erint m , laprim' arte libyrate, eloe la Gramatica Nec quisquam, cuno , erit , Iara , pcritus , dotio, rite, bene, sine me ,jJenza me. Nam genus, & casum , speciem , numerumque, siguram. His , quae fluctuntur, partibus insinuo. Nam, perchὸ ego insinuo, io dimo Iro, genus, it genere, & casum , e V cas, speciem, tu specie, numerum , it numero, que
Jguram , e la Aura, his partibus, in quelle parti, quae, is quasi,
lactuntur ,st declinano. Pono modum reliquis, quid competat ordine pandense Et quam non doceam, dictio nulla manet. upple, ego pono modum , io povo modo , reliquis partibus, ali streparti, pandens, manifestando, quid comperar,quello,cbe con- et ga, ordine, con ordine . Et nulla dictio, e uiuna parofa , manet. ro remanci, rimane, quam, lo quale, non docam, is non insigni . Ergo legas studiumqu e tibi rudis adjice lector, Nam celeri studio discere miuta potes . Ergo dunque, o rudis lector , o novello lettore , legas uni, que,' e, adjico, πρingui, studium, si studio , tibi, a te . Nam , per ιbe, tes tu puoi, discere, imparm e multa , moίte cost , celeri studio, os veloce studio . Partes orat cinis Latinae sunt octor Nomen e Verbum di Paricipium : Pronomen, ne linabiles: Praepositor Ad verbium .
3쪽
P uta quae pars est y NMnen est: Quare est nomciat significat substantiam, & qualitatem propriam , vel cia
munem cum c tu. Nomini quot accidunt 3 Septem: Quae Species, genus, numerus, figura, casus , declinati O , & persona. Cujus speeioi Poesis p Primitivae: Quare 3 Quia a nullo derivatur . Cujus speciei Poeta λ derivativae: Unde derivaturῖ A Ppesis. Cujus generis Poeta 8 Masculini. Quare Z Quia praeponitur ei in declinatione unum articulare pronomen biς. Cujus gene ris M*sa 8 Foeminini: quare 3 Quia praeponitur ci in declinatione unum articulare pronomen hae. Cujus generis Scamnum pNeutri : Quare Θ Quia praeponitur ei in deςlinatione unum articulare pronomen hoe . Cujus generis Parens Θ Communis: Quaret Quia praeponuntur ei in declinatione duo articularia Pronomina hie-ho Cujus generis Felixῖ omnis: Quarae8 Quia Pra ponuntur ei in declinatione tria articularia pronomina hic, bae, di, hoe . Cujus generis Diesi Incerti: Quare Θ Quia nullaxatione cogente, sola auctoritas veterum sub diverso genere
protulit. Cujus generis hic passer, & haee Aquila Z promiscui, Quare ξ Quia sub una voce, & uno articulo utrumque sexum significant. Cuius numeri Poeta ξ Singularis. Quare Θ Quia singulariter prosertur. Cuius numeri Poetae ' Pluralis: Quare δQuia pluraliter profertur. Cujus figurae Facilis Θ Simplicis r areῖ Quia simplicirer profertur. Cujus figurae Dissicili sy Com-Positae . Quomodo componitur Θ Ex dis, & facilis componitur dissicilis. Cujus figure Subdissicilis ξ Decompositae. QuareZ Quia
compsitu denuo componitur. Cujus casus Ρcςtay Nominativi r Quare 3 Quia in tali casu daclinando reperitur, & ejus sensum retinet in constructione. Cujus declinationis Musaὸ Pri- nae. Quare λ Quia ejus genitivus ae diphtongo terminatur. CV- ius personae Bootat Tertiae plerumque: Quare Θ Quia omnia nomina , ceptis vocativis secundae personae, cum fere adhereant verbis tertiae personae , sermae sunt tertiae personae, ut Poeta canit. Poeta est nomen substantivum, an adjectivum Z Substantivum: Quare Θ Quia nomen substantivum est . quod varia
tur Per unum articulum, aut duos: Ut hic Poeta, hici & baec
4쪽
arens. Bonus, est nomen Substantivum, an Adjectivum/ Adiectivum: Quare 3 Quia nomen adjectivum est, quod variatur per tres articulos, aut tres voces: Ut hic, & haec omnis, & hoc omne. Bonus, bona , bomum.
Prima declinatio nominis est, cujus genitivus singularis inae, diphtongum desinit, ut hic Poera , huius Poetae . Nominativo hic poeta, iI poeta. Genitivo hujus poetae, deI
poeta . Dativo huic poetae, alpoeta. Accusativo hunc poetam , ilpoeta. Vocativo h poeta, o poeta, Ablativo ab hoc Poeta, calpoeta . Et pluraliter Nominat. hi poetae, i poeti. Gen. horum poetarum, de' poeti. Dat. his poetis, a' poeti. Accus hos Poetas,. poeti. Voc. o potae, o poeti. Abl. ab his poetis, da' poeti. Sie, prsepheta , athleta, cometa, AEneas, Barnabas. Nominat. haec musa , D mus . Gen. hujus musae, della masa, Dat. huic mulsae,alla musa. Acc. hane musam,ia musa Vocis o musa, o musa. AH. ab hac musa, dalia musa. Et pl. Nominat.bae musae, D mus . Gen. harum musarum , delis mus. Dat. his musis, alti m e. Acc. has mulas, te mus. Voc. h musae, O mine. Abl. ab his muss, talZe mine . Sic lingua ferula, mensa , toga. Dativus, & ablativus pluralis aliquando desinit in abus, ut animabus, duabus, filiabus, &c.
Nominativo hic, & haec advena, Inressero, e la forestir a.
Gen. hujus advenae, deIforesiero, e delia forestiera. Dat. huic advenae, alfores iero, e alia forestera. Acc. hunc, & hanc .dvenam , Ufore mero, e la fore mera Voc. o advena, o forestiero , o fretiera Abl. ab hoc , & ab hac advena, dalforestero ι e dat lo forestera. Et plur. nominat. hi, & hae advenae, i soressieri, σἰe forestere. Gen. advenatum de fore meri, e desse forestere-Dat. advenis . a' foresteri, e rite forestiere. Accus advenas, i D restieri , e te forestiere . Voc. h advenae, o feresieri , o forestere Αbl. ab advenis da foresteri, e dalle fore mere.
Nominativo hic Anchises, Anebs Genis huius 4nchises.
5쪽
rum . Ita dcclinantur Achates, Alcides, Priamides, & alia patro. nymica in des
Secunda declinatio Nominum Graecorum similis primae Latinorum est, cujus genitivus singularis desinit in es, ut haec granismatico, hujus grammatices. ominativo haec grammatice, la gramatica . Genit. huius, grammatices, desta gramatica . Dat. huic grammaticae,ssia gramatica . Acc. hanc grammaticen , la1r viatica . Voc ligrammatice, o gramattea. Abl. ab hac grammatice , dalia gra- mattea. Numero plurali Latinam declinationem sequitur, ut musae,musarum: sed vix usurpatur, ut caetera secundae Graecorum.
Sic declinantur Musice , Dialettice , Magdalene . Parasceve. Pentecoste, & alia multa quae pleraque latine etiam declinantur, Ut grammatica, grammaticae. Huc pertinent Patronymica inne, ut Nerine Ne tunine , &c.
SEcunda declinatio nominis est cujus genitivus singularis in I,
desinit, ut hic Dominus hutns Domini. o minativo hic dominus, iI Signore. Gen. hujus domini, o de Menore. Dar. huic domino, at Signore . Accus hunc dominum, iI Signore. Voc. d Domine, o Signore. Abl. ab hoc domino, dat Signore. Et plur. Nominat. hi domini, i Signori . Genit. horum dominorum , delli Signori . Dat. his dominis , allSignori. Acc. hos dominos , i Signori . Uoc. 6 domini, o Siguori . AU. ab his domini, dia' Signor . Sic discipulus, calamus , flavius , gladius , socius , tabellarius, Voc d fluvie, gladie , socie , tabellari e Sic eriam nomina propria in jus, ut Virgilius, IuliuOvidius, & Filius: Vocativo o Uirgili, o Iuli , 5 Fili.
Omma ivo hic magister, it maectro Gen. hujus magistri , O deImmfo. Dar. huic magistro, almae ro . Acsus . hunc magistrum, limae tro . Voc o magister , o maemo. Abl. ab hoc magistro , dat maerero. Et plur. Nominat. hi magistri, i maesri. Gen. horum magistrorum . de' mas i. Dar. his magiscis . a maestri. Accus hos magistros, i maestri. Voc. o magistri , lo
6쪽
Nominativo hic Deus, Dis Genit. hujus Dei . di Dio Dat.
huic Deo , a Dio. Acc. hunc Deum , Dio. Voc. o Deus, o Dio A M. ab hoc Deo , da Dio. Et plur. Nomin. hi Dei, vel Dii , gli Dei. Gen. horum Deorum , vel Dcum , degli Dei. Databis Deis, vel Diis, uti Dei. Ace. hos Deos, illi Dei . Voc. ci Dei, vel Dii, o Dei. Abl. ab his Deis, vel Diis , duli Dei . Nominativo hic Theseus, Teseo . Gen. hujus Thesei, vel Theseos, di Te eo. Dat. huic Τheseo. vel Thesei, a Teseo. Acc. hunc Τheseum, vel Thesea, Teseo. Voc. o Theseu, o T seo . Abl. ab hoc Theseo, da Toeo. Plurali numero, ut Domini,norum , sic Orpheus, Perseus , Tydeus, &cὸ Nominativo hoc scamnum , si Babello . Gen. huius scamni, det Agabello. Dati huic scamno, auo Rabella . Acc. hoc scannum , D Jabetis . Voc. b scamnum, o labello. Abl. ab hoc scamno , datis rigabello . Et plur. Nominari haec scamna , glissa. belli. Gen. horum scamnorum, degli Habelli . Dat. his scamnis . etsi abelli. Accus haec scamna, glitigabeth. Voc. o scamna, shgabriti. Abl. ab his scamnis , duti Agabent. Neutra tres casus habent similes: qui pIuraliter in , a. desia nunt . Hoc Templum , D Chima. Hoc ingenium i hoc atramentum , hoc Coelum pluraliter in Coeli, lorum .
TErt a declinatio nominis est , cujus genitivus singulatis in isdusinit, ut hic pater, hujus patris. Nom. hic pater, ilpadre. Gen. hujus patris, detpadre. Dat.
huic patri, aisadre. Accus hunc patrem. uparie . Voc. o parce, ostiare. Abl. ab hoc patre, da Ipadre. Et plue. Nomin. hi patres past. Gen. horum patrum . de'padri. Dat. his partibus , a' piari. Acc. hos patres. ista iri. Voc. o patres, o pacti. Abl. ab his patribus, da' padri. Hiς homo, ' Uomo , e la Do a. hic sermo, sermonis, ii partare. Hic Cicero , nisi Cicerone. N Ominat. haec mater, o madre . Gcnit. hujus matris, defumadre. Dati huic matri, alla Uadre. Acc. hanc matrem .
7쪽
Ia wadre . V e. d mater, o madre. Abl. ab hac matre, da D m dre . Et plur. Nominat. hae matres, te marii. Genit. harum matrum , desie madri. Dat. his matribus, alle madri. Acc. has matres, te marii. Uoc. o matres, O madri. Ab . ab his matribus, datis D madri. Haec virtus, la viris. haec Cratio, Usariare. haec M Ii er . eris , is Donua.
Nominat. haec Pallas, la Dea Palladν. Gen. hujus Palladis,
vel Pallados, di Pallade . Dativ. huic Palladi , a Pallade Rce. hanc Palladem, vel Pallada, Palaade. Uoc. o Pallas, o Paliniade . Abl. ab hac Pallade, da Pallade . Plurali numero, ut matres, Eodem modo declinantur patronymica Reminina in M, & in is, Mi Taumantias, tiadis, Priamis, idis, AEneis, Sicelis. Nominat. hic , & haec parens, it piare, e la madre. Genit. hujus parentis, de padre, e dena inadre Dat. huic paremti , alpadre, e alia male. Aec. hunc, & hanc parentem, il/ dre , e la madre. Uoc. o parens, O padre, o madre. Abl. ab hoc , S ab hac parente, daIpadre, e datu madre. Et plur. Nominat. hi, & hae parentes , ε podri, e te madri. Geniti horum, harum Parentum , de' padri, e delis madri. Dat. his parentibus ae stadece alis madri. Aec. hos, & has parentes, i piari, e te madri. Voc. o Parentes, O padri, o marii. Abl. ab his parentibus, da' stadri, e daLD madri . Sic caetera vere communia, adolescens , assis, boI, Canis , civis, comes, conjux, contubernalis, dux, hostis, infans, i venis , martyr, municeps, patruelis, sacerdos , sus, testis, vates.
Nominat. hoc tempus, ille o. Gen. hujus temporis, de
tempo. Dat. huic tempori, alte o. Acc. hoc tempus, itte o. Voc. o tempus, s tempo. Abl. ab hoc tempore, des rem . Et plur. Nomin. haec tempora, i templ. Gen. horum temporum , de' templ. Dat. his temporibu, , a' templ. Aec haec tempora, ire i. Vocat o tempora, o templ. Abl. ab his temporibus , de sempi. Hoc Nomen , hoc Thema, iI latino, o la composZione . hoc Poema, hoc Epigramma, hoc Emblema.
OUarta declinatio nominis cst, cujus genitivus singularis in os, vel in u, destruit: ut hic visus, hujus visus, boc cornu,
8쪽
NOminat. hic visus. la vi M. Gen. hujus visus, delu victa . Dat. huic visui, alla vi M. Aecus hunc visum , Ia visa. Voc. h visus , o vi ID. Abl. ab hoc visu, datu vista. Et pl. Nom. hi visus, te viae. Gen. horum visuum . delis v e. Dat. his visiis bus , alge visse. Acc. hos visus, te uisse. Voc. o visus, o visse. Abl. ab his visibus, datis viste. Hic Sensus, Auditus . Gustus, olf etus, Τactus, Intellectus. Nominat. hic Iesus, Gieris . Genit huius Iesus, di Giesis. Dat. huic Iesu, a Glesti. Aec. hunc Icium, Giesu. Voc. h Jesu , o Gieris. Abl. ab hoc Iesu , da Gissis. Nomin. haec manus , D mauo . Gen. huius manus, deIla minno . Dat. huic manui, alla mano . Acc. hanc manum, lamano . Voc. h manus, o mano . Abl. ab hac manu, datu mano . Et plur. Nom. hae manus . te mani. Gen. harum manuum, deue mainni. Dar. his manibus, alia mani. Acc. has manus , le mani. UO
δ manus, o mani. Aia. ab his manibus , Alle mani. Haec Anus, Socrus, Nurus , &e. Nomin haec domus, ta easia. Gen. hujus domi, vel domus . delu eas. Dat. huic domui, vel domo, alla rasa. Accus. hanc domum , D mla. UOc. o domus, o ea a. Abl. ab hac domo. vel domu , dalla eas. Et plur. Nominativo hae domus , D easeis Genit. harum domorum, vel domuum , delu ease Dat. his do inibus , alle ease. Accus has domos, vel domus, is eas. Voc. cidomus , o eas . AbI. ab his domibus . dalle Osee. Nominat hoc cornu, Hes no . Gen. hujus cornu , deIeorno Dat. huic cornu, aleorno. Acc. hoc cornu, il eorno. UOc. h cornu . o eorno . Abl. hoc hornu , daIcorno. Et plur. Nominat. haec cornua, i corni. Gen. horum cornuum , de' eorni. Dat. hiseornibus, ae corni. Ace haec cornua, i comi. Voc. o cornua , .eorui. Abl. ab his cornibus, da' eorni. Hoc genu, Γgmccbio. Hoc tonitru , hoc gelu, quod caret plurali.
OUinta declinatio nominis est, cujus genitivus singularis ine, i, di vi sas sullabas desinit, ut haec res, hujus rgi.
9쪽
Nominat. hic, vel haec dies, iIιδε, o 'latorno . Genit. huius diei .delis. Dat. huic diei, at aer. Accus hunc, vel hanc diem , VH. Uoc. o dies , odi. Abl. ab hoc , vel ab hac die, da Er. Et plur. Nominat. hi dies, idi. Gen. horum dierum , de' di. Dat. his diebus , ,' di. Acc. hos dies, i dὶ . Uoc. o dies, o di Abl. ab his diebus, dia di . AI O mi nat. haec res, Ia eosa. Genit. huius rei, della cosa . Dat.
huic rei, alia cois . Accus hanc rem, la cois . UOc. o res . o cos . Abl. ab hac re , dat a coma. Et plur. Nominat. lue res, lecυse . Gen. harum rerum, deue eos. Dat. his rebus, alte cose. Acc. has rcs, te cose Uoc. o res, o cose. Abl. ab his rebus dasse eois. Tominat. haec spes , la peranga. Gen. hujus spei , delia Ap a ' raueta. Dat. huic spei, alia speranga. Accus. hanc spem, Iasperanga . Voc. o spes . o speranna . Abl. ab hac spe, dalia speraveta . Et plur. Nominat. hae spes, te siperanae . Acc. has spes , leneravete. Uoc. h spes , o speranze. Reliquis caret, quemadmodum cae lora omnia quintae decimationis. praeter dies , & res , ut acies fides, fac ics , matorios, series, species : quamquam speci
xum , speciebus , a Iurisconsultis , & Philosophis usurpantur, ut
a nonnullis acierum , aciebus.
Nomina Addiectiva tertiae deesinationis. Nominat. hic & haec omnis .& hoc omne, Uni uomo , Osint donua , Nui cos. Genit. hujus omnis , d' reui uomo, &c. Dat. huic omni, a Un Gomo is . Accus hunc, & hanc omnem , di hoc omne , NU uomo, Voc. o Omnis , & Omne, o tan uomo, ere. Abl. ab hoc , & ab hac , &ab hoc , omni, da uni uomo . Et pluta Nominat. hi , & hae omnes, & haec omnia, tuiti gli uomini , tulte te donue , tulte te cole. Gen. horum , & harum, & horum omnium ., di tuiti, di tune. Dat. his omnibus , a tuiti , o attine. Acc. hos, & has omnes , Vci omneis, haec omnia, rutti, esulte. Uoc. o omnes, & o omnia , o tuiti, e o tuite. Abl. ab his omnibus, da tuiti, e da tune . Sic dulcis, suavis, fortis, brevis ,
palustris, & alia . Tominat. hic, & haec doctior, & hoc doctius, uomo , Guno . a s e eo piu dotia. Gua. hujus doctioris. Dat. huic doctiori .
10쪽
Aec hune ,& hane doctiorem , & hoc doctius. Uoc. d doctior.& d doctius . AbI. ab hoc , & ab hac , & ab hoc doctiore, vel doctiori. Et plur. Nominat. hi, & hae doctiores , & haec doctiora . Gen. horum, & harum , & horum doctiorum Dat. his doctoribus. Acc. hos, & has doctiores, & haec doctiora. Voc. o doctiores , & O doctiora . Abi ab his docti oribus. Sic brevior, justior,& alia comparati Ua .
I ominat. hic, L haec , & hoc felix, P uomo, D Anna, e lacosa felice G cn. hujus felicis , di fellea . Dat. huic feli. i, a felice . Acc hunc, & hanc fulicem , & hoc felix inelice. Uoc. ofelix , o felice. Abi . ab hoc , & ab hac , & ab hoc felice, vel felici, da L iei. Et plur. nominat. hi, & hae felices , ct haec felicia , glinomini, te donne, e te cinefelici . Gen. horum , & harum, & horum felicium . dis Ilai Dat. his fulicibus, α' fenei. Acc. hos, &has felices, & haec felicia ineliei. Voc. o felices , & d felicia , o fellei. Abl. ab his fulicibus, da' selici. Sic prudens , imprudens, sapiens, & alia.
Nominat. hic acer, haec aeris, & hoc acre , agro, e agra. Gen. hujus acris, di agro , e di agra . Dat. huic acri. Acc. hunc , ac hanc acrem , & hoc acre . Uoc. h acre, o acris , & d acre . Abl. ab hoc, & ab hac, & ab hoc acri. Et plura l. Nominat. hi. & hae acres , & haec acria , agri, e agre. Gen. horum , & harum , & horum acrium. Dat. his acribus . Accus hos, & has acres, & haec acria. Uoc. o acria, & o acria . Abl. ab his acribus. Sic alacer, celer, campestur, pede ster, equester, volucer. Nomina Alectiva prima , ct secundae Declinationis. Nominat. bonus , bona , bonum, buono, e buona. Gen. boni, bonae, boni, di luono, e di buona. Dat. bono, bonae, bono, at fu ono, e alia buona Acc. bonum, bonam, bonum, buono, e buo na . Voc. o bone , o bona, o bonum , o buono. o buona . AN. a bono , a bona, a bono , da buono , e da buona . Et plue. Nominativo boni. bonae, bona, buoni, e buone . Gen. bonurram , bonarum, novir, Savoni, e di luone. Dat. bonis, a buoni, e alle luone. M. bonos, bonas, bona, buoni, e buone . Voc. o boni, o bonae, o bona.