Donato al senno come si dice co' versi di Catone volgarizzato in lingua toscana con diligenza riveduto, e corretto da A.M. Aggiuntovi un breve trattato de' primi principii della gramatica , e della costruzione

발행: 1715년

분량: 111페이지

출처: archive.org

분류: 미분류

11쪽

ctus , maliri, magnus, maximus, parvus, minimus, ct alia. CVjus declinationis unus, una, unum ' Primae, & secundae rinate 3 Quia haec nomina declinatur, ut bonus , na, num

nisi quod genitivo desinunt in ius, dativo in i) ufius , ullus ,

uter, neuter, nullus, nonnullus, solus, alter, totus, alius, uter que , utervis, alteruter: ex quibus vocativum habent solus, totus , & unus, caetera vocativo carent. a j ominat. unus, una, unum, uno, e una. Gen. unius, di uno, e di una. Dat: uni, a uno, e a una . Ace. unum, unam , unum, uno, una. Uoc. 5 uΠe, o una, bunum, o uno, O una. Abl. ab uno, ab una, ab uno, da uno , e da una. Et Plur. Nomin. uni ,rinae, una, uni, e une. Gen. unorum, unarum, unorum, d' uni. e d'tine. Dat. unIS , a uni, o a une. Acc. unos, unas, una, o unco sine. Voc. o uni, o unae , d una, o uni, o une . Abl. ab unis, datini, e da une. Plurali hujus nominis utimur plerumque cum substantivis, quae numero singulari carent, ut unae litterae, una Iettera Iola. una maenia, &C.

Nominat. quis, vel qui, quae, quod, vel quid, qual' como, qualdonna, quot eos. Genit. cujus, di qaale. Dar. cui, aqMale . Ae C. quem , quam, quod, vel quid, quale. Abl. a quo . ei a qur, a qua, vel a qui, a quo, vel a qui, da quale . Et pluri Nomina: qui, quae, quae, quali. Gen. quorum , quarum , quo Tum, di quali. Dat. queis, vel quibus , a' quali. Accus quos, uas, quae, quali. Abl. a queis, vel a quibus da quasi . ΡLuraliter Nominativo hi duo, hae duae, haec duo, due comini, due donve . due eos . Gen. horum duorum, harum duarum , horum duorum, di due. Dat. his duobus, duabus, duobμς. r. Acc. hos duos, vel duo, has duas, & haec duo, due. Vin iiduo. o duae, o duo, o due . AU. ab his duobus, duabus, duobus;

in duo . Sic ambo , amentae.

ΡLuraliter Nominat. hi, & hae cies, & haec tria, ere nominξ ιν edonve .e tre eos . Gen. horum, harum, horum trium . IAE tre . Dat his tribus, a tre. Ace. hos, his, tres vel treis, & haea tria, pre. Voc. d tres , o tria. o rer . AU. ab his tribus, da tre.

12쪽

ΡLuraliter Nominat. hi, hae, & haec quatuor, quattro commἐ, quatero donne, quattro eo e. Gen. horum, harum, horum , quatuor, di quattro. Dap. his quanaor, a quattro. Accus hos, &has, & haee quatuor, quattro . Vocat. b quatuor o qumtro. Αbl. ab his quatuor, da quattro. OΜnia nomina numeralia absoluta, vel cardinalia, a quamoeusque ad centum, sunt omnis genexis, ηumeri pluralis, &χndeclinabilia: ut quinque, sex, decem, viginti, triginta, V draginta , septuaginta, octoginta, &e.

COMPARATIONIS GRADUS. Doctus, P uomo dotio. doctior, ii pia dotio. doctissimus, u

dottissimo. Do ti . D douna dotia . doctior, la piu dotio . doreissima , la dotii sima. Doctum, D eosia dotia . doctius .m piis dotia . doctissimum, la dotissma. Et in adverbio docte, dolia- mente. doctius, pia dottamenta. doctissime, dottit amente. bio iustus, justior, &e.

AmΜALA, SEU IRREGULARIA.

Bonus, I' uomo buono. melior. iI miliore. optimus, Ubuois ni Fimo . Bona, labitono donna. melior, la muliore . optima , ta buouit a. Bonum, la eos ὁμona . melius, optimum, la buovissima. Et adverbio hem, bene. Atio . oprime, beni imo .

Mala, la mala donna. pejor, lapeuiore. possima, lopessima . Malum , D cosa mala. pejus, la peniore. pι ssimum, lapessima. Et adverbio male, male. Pejus, peuio . Pessime , pes

M Agnui, uomo grande. major, ii maniore. maximus, iagravi imo. magna, la Anna grande. major, la maniore maxi naa, la grandisma. magnum , D eosa grande. majus , lamaniore . maximum, la erandissima. Et in adverbio magnope-τc , grande mente. magis , manior mente. maxime, grani ma-

mente.

lissimo. Parva, la donnapiecola. minor, io minore. minita miliore. melius, me

13쪽

minimum, la placolibsima.

Ahio qu* p rs est 3 verbum est: quare est verbum

quia cum modis , & temporibus sine casu agendi, vel patiendi est signincativum. Verbo quor accidunt pocto : quae 3 genus, tempus, modus. species, figura , Conjugatio, persona. & numerus . Cujus generis amo 3 aEbvi. quare Θ quia in o , desinens. potest fieri passivum per assumptionem, r, ut amO , amor . Cujus generis amor Z passivi : quare pquia in or, desinens , potest fieri activum , abjecta litora, r, ut amor, amo. Cujus generis aro P neutri: quare Θ quia in o , desinens, non potest passivum fieri in prima persona per assumtionem, r, neque enim dicitur aror. Cujus generis hortor 8 communis: quare Θ quia in passiva terminatione, utramque retinet significationem, activam scilicet, & passivam. Cujus generis utor Z deponcntis: quare Θ quia in or, desinens , dc ponit passivam significationem, & retiner activam. Cujus temporisam op praesentis: quare Θ quia praesens tempus d csignat. Cujus temporis amabam p praeteriti imperfecti: quare Θ quia praetcri tum imperfectum tempus designat. Cujus temporis amavi ppraeteriti perfecti: quare Θ quia praeteritum perfectum tempus designat. Cujus temporis amaveram 3 praereriti plusquam per fecti: quare Z quia praeteritum plusquam perfectum tempus designat. Cujus temporis amabo p futuri: quare 3 quia futurum tempus designat. Cujus modi amo ' indicati vir quare ' quia indicativus indicat rem esse , vel fuisse, vel futuram esse. Cujusmodi amaῖ imperati vir quare Θ quia imperativus imperat rem esse , vel futuram esse . Cujus modi amarem p optati vir quare 'quia optativus optat rem esse, vel fuisse, vel futuram esse . Cujusmodi amaverim Θ subjunestivi: quare 3 quia subjungit sibi alterum Verbum: vel subjungitur alteri verbo ut persectum significet sen- Lim . Cujus modi amare Θ infiniti: quare Θ quia ncc persona, nec

14쪽

numeros definitos habet. Cujus speciei caleop Primitivae r quare δ quia a nullo ἐerivatur. Cujus speciei calesco Derivativae: unde derivatur R a primitivo caleo. Cujus figurae do p simplici, pquate 3 quia simpliciter profertur. Cujus figurae condo p compositae; quomodo componitur 3 ex con , & do , componitur conis do J Cujus figurae recondo 3 Decompositae: quarς Θ quia ex comis posito condo, denuo componitur . Cujus declinationis, vel coniugationis amo Θ Primae: quare ρ quia in secunda persona praesentis indicativi modi habet a , productum ante s, vel ante ris, ut amo, amas,& amor, amaris. Cujus conjugationis doceo psecundae : quare Z quia secunda persona praesentis indicativi modi habet e, productum ante S, vel ante ris, ut doceo , doces, &doceor, doceris Cujus conjugationis lego p tertiae : quare Θ quia in secunda persona praesentis indicativi modi habet i, correpti ante s, vel ante ris, ut lego , legis, Sc legor, legeris . Cujus conjugationis audiop quartae: quare Z quia in secunda persona praesentis indicativi modi habet i, produmam ante s, vel anteris, ut audio, audis j & audior, audiris . Cujus conjugationis volo Z Nullius: quare 3 quia anomalum est, & non servat regulam alicuius conjugationis. Cujus personae amo Θ Ρrimae, quare 'quia prima persona cum loquitur. de se ipsa pronunciat. Cujus personae amas 3 secundae: quare Θ quia secunda persena est, ad quam prima loquitur directo sermone. Cujus personae amat ptertiae: quare Θ quia tertia persona est illa, de qua prima loquitur ad secundam extra se, & illam positam , ad quam dirigit sermonem. Cuius personae, & numeri amare Θ incerti: qu rep quia omnia infinita, gerundia, & supina numeris, & personis distinctis deficiunt. Cujus numeri amo p singularis: quare Θ quia singulariter profertur. Cujus numeri amamus P pluralis; quaru quia pluraliter profertur.

PRIMA VERBORUM CONIUGATIO.

A Μo Indicativo modo tempore praesenti ego amo, is amo . ut x tu amas, tu ami .i lle amat, quello ama. Et Plur. nos amamus , no/amiamo. vos amatis, Mi umate. illi amant, quelli amavo. Prael. impers ego amabam, is mavo . tu amabas, m amori.

15쪽

isse amabat, quello amava. Et plur. nos amabamus, noἰama amo. vos amabatis vot ama vate . illi amabant, questi amariano Praer. perscct. ego amavi. Io amar, e ho umulo o ebbi amaro ) tu amavi sti, tu amassi, e bai amato. ille amavit, quello amo, e fas amato . Et plur. nos amavimus, not amammo, e abbiamo amaro . vos amavistis. voi amaste, e avete amato . illi amaverunt, vel amavcre , quelit amarono, e havno amato . Prael. plusq. Pers. ego

amaveram, io aveis amato . tu amaveras, tu avevr amato. i' leamaverat . quello aveva amato. Et plur. nos amaveramus, notaveυamo amato. Vos amaveratis, voi ave te amato. illi amave

rant , quelli ave no amato. Futuro ego amabo, io amero . tu a. mabis, tu amerat . illo amabit, quello amerὰ. Et plur. nos ama hi mus , nor ameremo . vos amabitis, Mi amerere . illi amabunt, quelli ameranno. Imperat. modo tempore praes ama tu, am/ tu. amet ille, ami questo. Et plur. amemus nos, ami amo usi. amate vos, amate voi. ament illi, amitio quelli. Futuro amato tu, ame-rai tu . amato ille, amera quello . Et plur amatote Vos, ameretevoi. amanto illi, ameranno quelli. Optativo modo temp praes. S prael. impere. utinam ego amarem, Dis volesse , cti' io amas. tu amares, tu amas. illo amaret, quello amasse. Et plur. utinam nos amaremus, Dio volesse, ebe not amussimo. vos amaretis, vol hamasse. illi amarent, questi amassero. Praeter. pers utinam Ego amaverim , Dio voglia, HV io abbia amato . tu amaveris, tu abbia amato. ille amaverit, que o abbia amato. Et plur. utinam nos amaverimus, vot abbiamo amato. vos amaveritis, via abbiate amato. illi amaverint, quelli abbiano amato. Praeter. Plusq. perfutinam ego amavissem , Dis volse M' is aves amato. tu am visses, tu aves amato . ille amavisset, quello avesse amato. Et Plur. utinam nos amavissemus, Dio volepe, che not aves o amaro . vos amari stetis, voi ave te amato. illi amavissent, quelli aves

fero amato. Futuro utinam ego amen , Dio voglia re' io ami. tua es, tu ami. ilIe amet, quesio ami. Et plur. utinam nos am mus, Dis Doglia, che not amiamo. vos ametis, votamiate. illi ment, quelli amino. Subjunctivo modo tempore praes cum ego

illo

16쪽

IlIe amet, queno ami. Et pluralit. cum nos amemus, couci. - - μ , che not ami umo . vos ametis, uri amiate . illi ament, quelli omino. Prael. imp rso cum ego amarem, eoncio stiscosacte ioc nas, o alueret I o ainando io J tu amares, tu amabi, O umerest.

ille amaret, quello amase , o amerebbe . Et plur. Cum nos a marc mus, conci uocosache not amassimo , o ameremmo VOS ama retis , voi amaste, o umere'. ille amarent, quelit amasero, o ame-Febbero. Praer. pers cum ego amaverim , covciofacosiache io ab-lia amato o avendo io amatoὶ tu amaveris, tu abbia amaro . ille amaverit , quello abbia. amato. Et plural. cum nos amaverimus, ncrossiacofacto mi abbiamo amato . vos amaveritis, vot abbia te amato. illi amaverint, quePi abb. ano amato. Prael. plusq. cum ego amavissem, conciora Ieco che io avessi amato, D uve rei amato o avendo io amarai tu amavi sies. tu aves amato .. ille amavisset, quelo a se amato. Et plur. cum nos amavissemuS , conciofuso Vaebe noli aves o amato . vos amavisi sis, voi ave id amatre. illi amavissent, quelti avesero timato. Futuro cum ego

amavero, quando is amer o, o avero amato. tu amaUcris, tu amerat o averat amato.. illo amaverit, quello ameris, O ave amato .Ft plur. Lum nos amaverimus, quando not arueremo, O GPeν emo malo, Vos amaUcritis, vot amerete, o averete amato . illi amaverint , quelli ameranno, o a i auuo amato. Infinitivo modo tem Por. praes & prael. imperi. amare , amare. Prael. Pers. & pl. Persis amavisse , aver amato. Futuro amaturum, ram, rum Esse, Δύere ama e. Futuro praeterito misto, amaturum, ram , rum mille. aver Avato amare. Gerundia , vel participalia nomina sunt haec. amandi, amando, amandum, amandi. d' amare, o d' e gere ama zo . amando, amando , O sendo amato . amandum, a amare , O a gere amato. Supina sunt haec amatum, o amare. amatu, duessere amato. Quot participia oriuntur ab hoc verbo activo Θduo : quae 8 praesentis & futuri . Da praesentiS amans, amando,

quelis , Me ama, o ama : Da futuri, amaturus, quedo . che a.

mera, O essendo per amare. Sic adoro, honoro , laudo, desidero ,

Amors

17쪽

AMor, Indicativo modo tempore praes ego amor, io sono. amuis . tu amaris, vel amare., tu si amato . ille.amatur, questo e amato. Et pluralit. nos amamur, noisiamo amsti. vos a inamini, vor Irate amati . illi amantur, quelti Jono amati . Praeterito impers ego amabar, io era amato. tu amabaris, vel ama hare, tu eri amato ille amabatur, quelio era amato. Et plur. nos ambamur, noι eramo amati. vos amabamini, voi eravate amiati. illi amabantur eram amari. Praeter. pers ego amatus,

amata , amatum lum, vel fui, is fui, o sono salo amato. tu amatus es, vel fuisti, tu fusti. o si nato. amto. ille amatus est , vel fuit qμello fu , o ὰ nato amato. Et pIur. nos amati, amatae , ama ta sumus , vel fuimus, not summo, osamo stati amari. vos ama

ei citis, vel fuistis, uoi fuste, o siete sisti amati . illi amati sunt, fuerunt, vel fuere, quellis Ono kosuo flati amati . Praet plui q.

Perf. ego amatus, amata, .gmatum eram, . Nel fueram, is erasa

ro amοιο. tu amatu eras. νει fueras, tu eri flato amato, ille ama. eus erat, vel fuerat, quello erasato amato. Et pluta nos amati , eae, ta eramus, vel fueramus, nes eravamo stati amati . vos ama ei eratis, vel fue ratis; uoi e vate sati amati . illi amati erant, vel fuerant, qnelti eram nati amati a Furum ego amabor ..io forosmato . tu amaberis, vel amabere . tusari amato . ille amabitur . quello saris amato . Et plur. nos amabimur nor faremo amati. Vos amabimini, vorsarete amati . illi amabuntur, questi sarouno amavri . Imperat. modo temp. praes amare tu ,sti amato tu ametudille, sis amato quello. Et plur. amemur nos . iamo amati not. amamini vos, fitate amati uoi. amentur illi sano amati quelli. Futuro amator tu ι farar amato tu. amator ille Gai ὰ amato que D. Et plut l. ama mimor vos. Drete amari voi. amantor illi. far anno amati quent.. Optativo modo tempore praes & prael.

impers uti nam ego amarer, Dis uolegie. G tofus amato . tu amareris, vel amarere, tu fulsi amato . ille amaretur , quello finfe amato. Et plur. utinam nos amaremur. Dio voglia, ebe nolo FImmo amati . vos amaremini, voi fuste amati . illi a merentur, queiast fero amoti . Praeter. pers utinam ego amatus, ta , tum, sim .

18쪽

siseris . tu Ira rito amato. ille amatus sit, vel fuerit, quello stato amato . Et plur. utinam nos amati, tae, ta simus, vel lacri mus , mi flamo Hati amati . vos amatis litis , vel fueritis, volsate stati amari. illi amati sint, vel fuerint, quelli Isano Ruri amati . Proet. plusq. pers utinam ego amatus, ta , tum essem, vul fuit insem . Dio volese, eb' io fussi fato amato. tu amarus cssus, vel fu i sses, tu sussi fato amato . ille amatus esset, vel fui sici, quemn estuto ainato . Et plur. utinam nos amati, tae, ta essumuS , Vel fui stemus. Dio voles, ebe not f imo sati amati . vos amati essetis. vel fuissetis, voi fuste clati amati . illi amati essent, vel missunt, quelti fussero stati amati. Futuro utinam ego amcr. Di' voglia ,eb'iosia amato. tu ameris . vel a mure, tu sa smato. ille ametur. quello sia amato. Et pluraliter utinam nos amemur, D/ο voglia, ebe noi flamo amati. Vos amemini, vol te amati . illi amentur, quelli sano amati . Subiuncti vo modorempore praes cum ego amor, eonei lacosiache rosa amoto osseudo io amato. tu ameris, vel amere tu sin amato . Ille ame- r, fueVossa amato . Et plural. cum amemur . conci lacolaeb)oi samo amati . vos amemini. voi Fate amati . illi amentur. Iuellissano amati . Praeterito impers cum ego amarer, concita sublicosiache io fus. Osarei amato o essendo amato ) tu amareris . Vel amarere, tu sussi, o inesti amato. ille amaretur, queli issse. o furebbe amato. Et plural. cum nos amaremur, concIofusco=che mi suismo, o Hremmo amati . vos amaremini, voi fuste, o Iaresse amati . illi amarentur, quelli fu gero, o Iarebbero amati. Prael. pers cum ego amatus . ta, tum sim, vel fuerim, concio subsecolacbd io sis meo amato lo essendo stato amato ὶ tu amatussis , vel fueris, tusii Hato amato. ille amatus sit, vel fuerit, quello to amato. Et plur. eum nos amati, tae, ta simus, vel fuerimus . concissisiacosische uoi sismo stati amati. vos amati sitis, vel sueritis, voissetestati amati. illi amati sint, vel fuerint, quelii sano fati amati . Prael. plusq. pers cum ego amatris. ta tum essem .i

ro amato , o mendo ctato amato. tu amatus esses, vel fuisses, tu

in Hato amato. ille amatus esset, vel fui sici, qu/Eo fine Hota

B a 'amari

19쪽

amato . Et pluri eum nos amati, tae , ta , essemus, vel fuissemus concissi erasache noi fussimo furi amati vos amati essetis, vel fuiss)tis, sol fle Hati amati . illi amati essent, vel fuissent, quen Ffussero flati amati. Futuro cum Ogo amatus, ta , tum ero , vel uoro, quando io Aaro amato, osam flato amato . tu amatus eris . vel fueris, tusarai, osaraiflato amato . ille amatus crit. vel fuerit, queli a=a, o Drὰ stato amato. Et plur. Cum nos amati rat, taerimus, vel fuerimus quando nolsaremo, o faremo Itali amati. vos amati eritis, vel fueritis, volsare te, o farere flati amati . illi amati erunt, vel fuerint, questi saranno: arannostati amati. Infinitivo modo temp. praes &prael. impers amati, egere amato. Prael pers & plusq. pers amatum , tam , tum esse , vel missu, e fere sato amato. Futuro amarum iri, vel amandum, dam, dum esse , dovere essere amato. Fnturo prael. mi sto amandum, dam, dum fuisse, aver rivulo Usere amato. Quot participia oriuntute ab hoc verbo passivo Θ Duo et quae Z praeteriti temporis, & futuri .-Da praeteriti, amatus, amara , o phen , 9 e Bato amato. Da furi . furi . amandus, ebesaris amato, e rivendo Usere amato . VErbo impersonali tempore praes amatur, s ama. Prael. in Pers amabatur, Fama . Prael pers amatum est, vel fuits omo , esi e amato. Praei. plus'. pors amatum erat, vel fuerat , si

era amato . Futuro amabitur, flamero . Imperativo modo tempore praes ametur, anfisi. Futuro amator, si umer3. Optativo modo temp. praes & prael. impers urinam amaretur , Dio volesse, ches amasse . Prael. pers utinam amatum sit, vel fuerit, Diovolesie, ebe a amato . Prael. plusq. pers utinam amatum esset, vel fuisset, Dio volesse, ehe usse amato. Futuro utinam ametur , Dio vulia, ches ami. Subjunctivo modo temp. praes cum ametur , eoncios e achinami. Prael. impers cum amaretur, eouci subseeo sebo si amasse , o si amerebbe . Prael. pers cum amatumst, vel fuerit, renetosae aebe se sis amato . Prael. pluiq. Persis Cum amatum esset, vel fuisset, renetorasseeoisebὸ si fuse omato . Futuro eum amatum erit, vel fuerit, quando si ameris, ovverosi Dia amato . Infinitivo modo temp. praes & praeter. impers amari , omorsi. Prael. pers di plus h Perfamatum esse, vel fuisse

20쪽

UDrsi amato. Futuro amatum iri, vel amandum clie , cloversiain mare. Fui. praei. misto amandum fuisse , aver Avuto uinarsi.

DOceo. Indicativo modo temp praes. ego docco, io ivsegno. tu doces, tu insegni. ille docui, quelis insegna. Et plura'. nos docemus, mi insignamo. vos docetis, voi ρnsegvate . illi docent , quelli rni egnano. Prael. impcrs ego docebam. io tui gnava. tu docebas, tu insegnavi. ille docebat, quello injegocua. Et plurnos docebamus, no i instegna mo . vos docebatis, voi infigvava te . illi docebant . quelli insegna uo . Prael. Per s. ego docui, is insegnat, e ho insegnato, o ebbi insignato. tu docuisti, tu ius gna- si, o bai inseegnato. ille docuit, quella insegno , o ha insegnato . Et p tur. nos docuimus, nor inscivammo, o ubiamo insegisto. Upvdocuistis , voi insegna D, s avete insegnato. illi docuerunt, vuld uere, gnelii in gnaron'. o hanno insegnaro . Prael. plus' pcrfego docueram, io aveva insignato . tu docueras, tu ave vi insta Ia-to . ille docuerat, quello aveva in vato. Et pl. nos duc ueramuς. noi avexamo in segnato . vos docueratis , voi avevate insieguato. illi docuerant, quelli ave no infignato. Futuro ego decebo, io inse-gnero. tu docebis, tu insignerat . ille docebit, quello insegnera . Et plur. nos docebimus , noi insiegneremo. vos docebitis, voi inse-gnerete . illi docebunt, quelli inseegne, anno. Imper. modo temp. praes doce tu, is segna su . doccat ille, infigni quelis. Et plurat. doceamus nos , insegniamo not. docete vos. insegnate voi. doceant illi, insignino quelia. Futuro doceto tu, inlegnerar tu . do cero ille, insegnera quello. Et plur. doeetote vos, insegnerete votis docento illi, insegneranno quelii. optativo modo temp. praes. &Prael. imp. utinam ego doeerem, Dio volesie, ebe is insiegnas. tu doceres, tu insem p. ille doceret, quello insegnasse. Et plural. utinam nos doceremus, Dio volesse, ebe mi infignassimo . vos doceretis, voi insegna'. illi docerent, qxelli injetv ero. Prael. pere. utinam docuerim. Dio vulta , ebe is abbia in siegnato. tu docueris, tu abbia insegnato. ille docuerit , quesio abbis inse- gnato . Et pluraliti utinam nos docuerimus , no abbramo infe

SEARCH

MENU NAVIGATION