Idea capitis humani; oratio habita in Archi-Lyceo Patavino, die 5. novembris, 1686. A Carolo Patino ..

6쪽

isis

HABITA IN ARCHI LYCEO PATAVINO,

A CAROLO PATINO

EQUITE D. MARCI DOCT. MEDICO PARI s.

PRIMARI PRACTICAE EXTR. PROFESSORE.

E Typographia seminarii

7쪽

ILLUsTIUSSIM . ET EXCELLENTISSIMO D.

D IOANN IVSTINIANO.E ITI, SENATORI AMPLISSIMO

CAROLUS PATINUS

in hi mani corporis fabrica , nihil miratilius It

apite, ite ipsa spectemus organa , sive stupendas

orgariorum functiones, ita nihil reperiemus quod a Medicis diligentiis exactius-ve invenigni debeat;

si enim prora perspecta sit inctae partis σπι-

ra, fri ira certe morbis e jus mederi, vel sonticas eorum causas detegere conabimur . Gravissimas itaque ac pen innumeras capitis aegritudines, earumque remedia justo opere explicaturus , praemittendam extimavi prolusoriam hanc capitis IDEAM , breῬem quidem, at intelliolu facilem, adeoque φιλιάτροις ut opinor , haud ingratam futuram. Haec autem in lucem prodire gestit sub tanti nominis tu auspiciis , uJus splendor dignitasque ponulat , ut tuum patrocinium exoptare debuerim Ouis sub caelo Veneto id non ambire cum per tot quos sanctissime fulti in maeistratus , cunctis omnibus ac singulis benefacere non enitisi Cum Ducalis corona pondus , Serenissimi Fratris Opimi Trincipis capiti impositum, tanta cum dignitate sublevas. Tua te irius , tua te merita conspicuum faciunt in ea civitate , qμα sicis res magnas semper molitur , ita nonnisi magnos Virosi virtutes ver heroicas suspicit ac miratur . In ea , inquam, civitate , quae bello pace, armis s litteris, amicorim hostiumque Rupore , gloriam sibi parat immortalem , ac perpetuo triumphare videtur uJus felicitati congratulari d bent omnes Chrissimi, nos autem quam maxime Utinam publicae titiae privatum gaudium adiungere liceret Nota fatis sunt i me , quorum compos ferem, si priuinum decus meum asserere possem, T eandem quam 'Parisiis habebam exedram, Veneti Troceres conciliarent . Vati, Euser mei Excellentissime Domine , s quod animi sensa libere deprompserim, equi bonique consule.

Patavii Id. Novembr. M DC.LXXXVI.

8쪽

uostrissime e Generosis me roscindice , Patres Sapienti imi , Auditores bene oli.

Uemquam-ne eorum quos , seu sua , seu Poetarum virtus incolumes Orco reduxit, adeo horroris unicὰ amantem imaginemur, quin beatas Elisit amoenitates imprimis adire amaverit, quibus infeliciorum locorum terrores, ac taedia arcere, aut certe diluere daretur Et nobis quoque tentanda mortis sedes: Su beunda nimirum hoc anno humani capitis obscura claustra illincque eruenda tot immania morborum monstra, quibus partem hanc infestari convellique Fata tulerunt. Tristiora sane spectacula, quam quae subit vobis , Auditores ornatissimi, primoque theatro objicere voluerim. Quapropter in citeriori hodie sistemus ripa Verbo proludemus quam poterimus minime tetrice obeundo quae Caput habet beatiora , quae dictu audituque amoeniora. Consilio ab instituto Medici, hoc ips non alieno , quod curandae partis conditio nusquam non sit perpendenda quo quis que vel in integra tutelam vel in afflictae medelam rite iro dignitate incumbat . Neque ita vos existimare velim tanquam justam hujus panegyrim superfluo labore suscepissem . Possem namque fortassis eodem peti, seu ludibrio, seu joco, quo intempestivus ille hac immodicus olim Herculis laudator , cui sals responsum , Quis illum vituperat' 'Me τις H ακληα μιτιμῆ At quemadmodum Merculis egregia enarrare, facta non dedecet , quidni d capitis bona perstringere in limine liceat prae sertim illius mox mala late explicaturo iSunt autem amoeniora malis bonari In hodierno itaque discursu agendum est de capitis bonis quae desumuntur ex opinione hominum de Capit , ex iis quae illi externe insident , ac demum iis opibus quas intime recondit Quae sit hominum de Capite opinio , vel ex ipsa bene perpens a voce eruere est obvium mitis enim nescit ut Sapientum est rebus imponere nomen , ita quoque rerum constitui apellationes , ut isostrum de illis coimceptum rem ipsam quam fieri potest optim exprimani Invalidum porro argumentum eorum videtur eis Anatomicorum , qui ita appellatum voluere Caput , qud inde capiant nervi originem , alioqui quidni vcnarum Marteriarum scaturigo pari jure Capitis apellatione

efferretur Nec videtur veros milior sententia eorum qui Caput ita dictum autu-naant, quia capit cerebrum: Neque enim ranium c me ninges quae partes duntaxat sunt continentes , sed hae simul cum contentis Capitis no natiae significantur.

Dic age , unde ergo desumptum id nominis' aut quae illius derivatio M a genui-

9쪽

338 .

oenuinam Capite ideam , simul rem ipsam manifestabit imo se

si profecto, me hi dice , quam a captu , vo caput circulari sua capa citate figuras Omnes σοπεωμέτρους superant , non modo partium humani corporis, lex rerum omnium long maximum esse constat Caput ta-que , quod mentem capit humanam , hujusque interventu coetera omnia quae vasto universi ambitu continentur, immensam terrae molem , icidos celorum orbes ac motus, Varias astrorum periodos, res singulas, seu nostra contingentes opera, seu sua sponte necessarias , nullaque mutabiles lege morum rursus causas , naturam, principii ipsum denique naturae mundique autorem moderatorem , dc quaecunque sensuum ministerio

percipi , aut intellectus acie cogitari possimi. Hinc Palladem d Jovis capite prognatam solertissimi Scriptores prodidereri Palladis enim minervae nominibus , sive Philosophiam ipsam, rerum scilicet divinarum humanarum cognitionem, sive numen apientiae , consilio rebusque cum cognoscendis tum gerendis praesidens intellexerimus, nihil moror. Hinc quoque factnm est ut quicunque privatis politicis virtutibus publicisque commodis procurandis aut administrandis , eximii prae coeteris civibus ubi-

pita κατέξοχ audirent cujusmodi cum in majoribus hominum conventibus plures invenirentur , nec eodem prorsus omnes honoris fastigio habendi, adhibita tandem Principis nempe primi Capitis, neque aliud si ruit appellatio, qua suprema in civitate dignitas designaretur. Quamobrem usus obtinuit ut Caput pro Principis sumbolo hieroglyphico ubique haberetur , quod cum aliis ex locis tum ex muta illa Tarquinii Superbi ad Sexti filii nuncium oratione liquido patet .

Posteaquam Sextus Tarquinius rebus omnibus ad imponendum Gabinis quos circumvenire volebat , rite compositis, eo devenerat ut unus omnia

Gabiis posset , mist sciscitatum ad patrem quid, ipso in hostili civitate fieri vellet : Haud satis confisus nuncii fidei ter , nihil voce retulit , sed eminentium papaverum capita meditabundus baculo decusit Quod ipsum cum filio renuneiasset nuncius, intellexit illico tollenda e me dio esse civitatis capita Principes viros qui usu peritia rerum, qui genere , autoritate vel opibus , prae caeteris plurimum pollerent : Quo. facto ex patris sententia, inquit Livius noster Patavinus, orba consilio res Gabina, Regi Romano sine dimicatione in manum tradita est Sed neque ad viros tantum maximos , sed ad civitates etiam dignitatis causa tanquam supremi imperii titulus, Capitis appellatio transsata est . Huc pertinet illa Romuli coelo elapsi ad Proculum Julium praedictio Abi, inquit, nuncia Romanis , Corustes ita velle, ut mea Roma orbis terrarum Caput sit proinde rem militarem colant, sciantque, c. Unde patet non Poetarum tantum hanc esse metaphoram , ubi est apud Lucanum

Ipsa Caput mundi. lorum max ma merces ia ...

Roma . Ovidium Roma triumphati dum Caput orbis erit.

10쪽

Sed Coelestium hane esse appellationem, nec minus praeclare illos de Capite quam nos sentire. Qii spectant missa divinitus prodigia, obscurus

Coelitum cum mortalibus sermo, cujus uni interpretes, Vates.

Hujusmodi est memoratum apud Justinum, lib. 18. Virgilium , de

origine Carthaginis inventum L I. AEAeid. Caput acris equi, nam fore bello Egregiam facitim victu per saecula gentem. Sed propius ad rem nostram spectat illud Romanorum atruscorum fatidicorum sub Vrbis primordiis editum vaticinium . Secutum est , inquit historiae Romanae scriptor , magnitudinem imperii portendetu prodigium Caput humirum integra facie aperientibus Dudamenta templi quod Capitolium inde uo latum, dicitur apparivsse. Quae visa species haud per ambages , arcem Imperii , aputque rerum fore portendebat . Cresceret in immensum orati , si quae huiusmodi sunt omnia sigillatim reserrem. Accedamus modo ad ea quae ex communi omnium gentium instituto in quotidiano sunt usu. Omitto salutationes , obsequia, oscula , quae uni

Capiti videntur persolvi, ad faciendam fidem juratum ab Antiquis per

Caput, ac si pro numine haberetur. Id vero minime praetereundum 'ubdomne consummatae virtutis praemium, cuncta quaecunque sunt supremae dignitatis potentis insignia , ex gentium juxta ac temporii consensa praecipue in Caput collata fuisse . Hinc triumphantium Ducum amperatorum Coronae aureae , bene meritorum civium civicae , doctarum frontium haederae , Regum diademata, Pontificum thiarae , purpuratorum Antistitiam sacrorum mitrae, Sacerdotum Coronae tonstirae, aliaque id genus. Inspiciamus celeberrima antiquitatis monumenta ad aeternitate'

proxime spectanti . Erudita, inquam, signa de quibus fas sit vaticinari

quod de suis versibus cecinit Horatius, suo nec imber edax, nec aquilo impotens Possit diruere , aut innumerabilis Annorum series infuga cworum Ecquam in numismatibus aliam Heroum partem praeter Caput expresia sum plerumque videmus' Ac si omnis retro memoria caeteras etiam Divorum partes gloriosis quidem sed tandem perituris signis , picturas , acitatuis di rnas, unum Caput communi sententia pronunciat immortalitate donandum: siquissimo sane judicio , cum illae ad Nequnim natae sint, hoc vero ad imperium Natura produxerit Longius fortassis prosecutas sum opinionem hominum de partis hujus conditione nunc ad rem ipsam ut Caput humanum suis stipatum orna mentis trunco tanquam arae impositum cominus circumlpiciamus . Hac in contemplatione fixos , interpello vos omnes , Auditores ornatissimi, num