Morborum definitiones, causaeque continentes : quibus accedit toxicologia

361쪽

CARNIS PUTRIDAE.

Salutares, Usus monstravit. SCORESBIUs videSCORESBY's Account of tho Aretie Regions V) notat carnem ursinam impune comedi; jecur contra

BRODIUS porro, qui tanta luce omnia pene Venena illustravit, affirmat bis sibi contigisse, cibum caninum, qualis Londini Venire solet, Angliceque DG's meat' vocatur, venenandi potentem esse comperire ; interdum scilicet hujus escae venditores, dummodo summa cutis violetur, manuum ulceribus sui similibus, glandibusque axillae tumefactis et dolentibus, laborare. Huc accedit, carnes animalium morbis quibusdam absumptorum vel ingestas, vel alia ratione vivis corporibus adhibitas, eos morbos renoVasSe. Anno MDCCCXIX, in agro SOMERSEΤ-SIANO, Vacca morbo quodam absumpta in fluvium conjecta, aliae Vaccae, iis aquis epotis, in eundem morbum incidere. Sermonem permultis eXemplis producere, ViX Opus eSt. Duo unica citabo, vide ΓΛR1s et FoNΤBLANQUE, Med. Pol . et Jurisprud. vol. ii. p. 448.) Bove morbo absumpto, quidam puer, inter pellem subducendam, Scalpello, quo utebatur, linguam suam fortuito tetigit: pauloque postea summa cutis UniVersa pustulis efflorescere coepit ; brevique mors accessit. Si Virus equinum moriabo, cui nomen ' Glanders V eXortum, c0rpori humano

sertuito inseritur; morbus pessimi generis accenditur, lethalis futurus. Denique, uti paucis absolvam, c0n Stat eX jam relatis, imprimis, Ι. Virus proprium cadaveribus putribus, PraeSer-

362쪽

316 DE PIsCIBUS VENENANDO APTIS.

tim humanis inhaerere, quod corpori vivo insitum qu0d interdum medico accidit, inter cadaver Seean dum in morbum gravem et subinde lethalem, ciet:

III. Quasdam animalium partes, citra putredinem, Venenandi facultate praeditas esse ; potissimum eXta atque jecur:

IV. Morbos varios, quibus animalia enecantili , venena intra horum corpora parire; quae corporibus vivis, sive humanis, sive belluinis, insita vel admota,

CCCLVIII. DE PISCIBUS VEΝENANDO APTIS.

Quam plurimos, MYTILO EDULI aliisque C ΟΝ-CHYLIIS ingestis, signis gravissimis et aliquando lethalibus opprimi, notissimum est. De hujus rei causa parum inter medicos convenit. Alii venenum sui simile hos edere esseetus contendunt: alii contra eosdem corporum proprietatibus tribuunt: assirmant sellicet eadem ipsa c0nchylia, quae multis innocua sunt, aliis, ob corporiS indolem propriam, nocere. Multa ex utraque parte praedicari POSSUnt. Nonnullos tamen pisces Venena propria habere, probabile est: eo quod omnes fere, qui eOS comedunt, signis malis implicant. Non Sane inficiandum est, quin aliqua conchyliorum Venenis Vacua sint; siquidem plerique impune iis Vescuntur; et perpauci s0lumm0do exinde valetudinem perturbantur.

363쪽

DE PISCIBUS VENENANDO APTIS. 347

duae vero piscium genera, Venellare pOSSint, quae tuta sint, ViX pro comperto habetur, eadem que ipsa genera, quae in aquis quibusdam inventa impune Vorantur, in aliis locis eXitiosa esse feruntur. EX omnibus piscibus venenandi potentibus, longe nocentissimus est CLUPEA THRYSSA, Anglice In low-billed sprat V OB FILA memorat Venenum tam funestum huic pisci inesse, ut interdum mors, inter

eum ingerendum, acceSSerit.

CCCI IX. DE SIGNIS, QUAE PISCIBUS EXI TIOSIS VORATIS ENASCUNTUR.

Ingestis piscibus Venenando aptis, enascuntur nausea, Vomitus, sitis, dolor abdominis, tormina, et aliae valetudinis turbatae notae. CutiS rubore, proprio urticariae simili, emorescit: vultus simul turget et rubet: capitis dolor torquet: spirandi dissitacultas vexat: abdomen intentum intumescit. Interdum, alvi fluXus et vomitus concurrunt, sicut homo cholera laborare videatur. Demum cerebri actiones labuntur ; vertigo et delirium invadunt: cutis sudore gelido madet: membra convelluntur ; et demum homo succumbit. Haec signa non omnia omnibus contingunt; sed e0rum plura vel pauciora, pro ratione aetatiS, Valetudinis et corporis habitus I necn0n, pro genere si 8- cis VOrati. Prae aliis piscibus, MYTILUS EDULIS saepissime nostratibus infestus est. Multa exempla m0rtis hoc

364쪽

DE NATURA ET ORIGINE veneno exortae litoris mandantur. Fatum antecedere solent, facies atque artUS torpidi, Vertigo, nausea et vomitUS.

CCCLX. DE ΝATURA ET ORIGINE VENENIPISCIUM PROPRII

Aliter alii de sede et natura hujus veneni Sentiunt: aliis cutis piscium, aliis meatus alimenti, aliis jecur aut vesicula sellis, aliis piscis uniVersa, veneno imbui videtur. Quidam venenum e cibo piscis proprio deduci contendunt: nonnulli denique venenum haud natura piscibus inhaerescere; sed m0λο quodam progigni, credunt. Quarum opinionum singulas quam brevissime inquiram. Nulla documenta, quantum scio, Venenum cuti potissimum insidere ostendunt: multa autem docere videntur, totum piscem, at praesertim jecur,eXta, cerebrum atque branchias, partes nimirum vernaculo Ossais' dictas, eo inquinari. Iis assentiri nequeo, quibus n0n piscis ipse per Se Venenare posse; sed Venenandi potestatem, Ob escam perniciosam, qua Vescitur, adipisci, videtur. Hi scilicet MYTILUM EDULEM exitiOSum, ob cuprum, quo

subinde imbuitur, seri contendunt. Alii credunt

ova insecti, cui nomen STELLA MARINA, perSaepe equidem ΜYTILO 4nclusa, eum venenando idoneum

reddere. Probabilius esse eXistimo, hoc genus conchyliorum jam recens Salutare esse; atque, Si quo veneno unquam imbuatur, id postea sua Sponte nasci, ultimis principiis novam sibi formam praeserenti-

365쪽

VENENI PISCIUM PROPRIIS.

bus; id quod nemo chemiae scientior mirari potest. Supra memoravi eadem principia, quae in Phiam, Strychniam, &c. constituunt, cibis quoque alentissimiS, maXimeque salutaribus, subesse. Ea ipsa elementa, eX quibus aer circumfluus, cujus ministerio spiramus et vivimus, conficitur, arte chemica inter se consociata in acidum nitricum, rem acerrimam, venenumque luctuosissimum, dummodo meraeum ingeratur, converti pOSSUnt. Satis patet, in animo habitis supra memoratis, tenebras haud leves hucusque non Solum argumentum, quod nunc prosequor; Verum etiam omnium venenorum animantibus deductorum naturam, Ob- coecare. Siquidem nuperi, chemia duce et auspice,

cuique plantae eXitiabili suum principium perniciosum, Omnium ejus Virium radicem et fontem, contingere monstraxerint: nonne conjicere licet, principia istiusmodi ad animalia quoque Venenando habilia pertinere; quaedam eX iis naturam ipsam insevisse : veluti Succos apium, VeSparum, formicarum, colubri, et qui sunt hujusmodi, subtiles; valetudinem adversam alia procreare; qualia Sunt Virus salivae canis rabidi proprium; alia denique in animalibus mortuis sua sponte nasci, aut putretudine, aut aliis causis adhuc minus perspectiS hue Operam conserentibus. Hoc argumentum campo patentissimo est, posteris indagando; atque dignissimo. Si enim suturorum sit, haec subtilia venena colligere, et cog-Π08eere posse; sperare licet, quaedam mala nunc Ob- Scura, et non medicabilia, tandem aliquando arti

366쪽

DE VENENIS AERIIS,

CCCLXI. DE UENENIS AERIIS, SIVE PER AERA VOLITANTIBUS.

Aer cireumfluus fumis vaporibusque Variis Vene- nando aptis subinde inquinatur : qua re perSpeeta, satis admirari non possumus, quanta arte Cutem summam humanam Artifex Divinus extruxit. Cuticula sive epidermis arteriis venis et nervis vacat; ideoque vi sentiendi sua-ve sponte res eXteras absorbendi non praedita est; quo fit ut fumos aut Vapores nocivos cutis inhaurire nequeat: multa enim

eXperimenta edocuerunt, membranas Vasis DerViS-que instructas unicas abs0rbere posse ; et quamque tanto facilius atque citius hoc munere perfungi, quanto magis arteriis, Venis et nervis abundet. Quost ut membranis serosiS facultas absorbendi perinsignis contingat. Judieare igitur licet, venena, de quibus dicturus sum, aut animae fistulas subire, et eXinde abs0rpta humores circumeuntes polluere ; aut nervis Sedandis valetudini nocere. De aeribus asphyxiae movendae habilibus, haud consilium est agere: quippe qui, aere circumfluo excludendo, eam pr0gignere videntur. Haud sane

ignoro, quaedam eorUm animae canales adire, quoties animal vivum iis includitur, veluti hydrossen tim et nitrogenium: alia intr0ire non posse; eo qu0d

367쪽

SIVE PER AERA VOLITANTIBUS.

simul atque summam laryng m attingant, eXtemplo musculos arytensi EOS UaSmo torqueant; veluti, acidum carbonicum. Quum vero omnium c0mmune est, eadem inserre mala ; id est, aSphyxlam parire : judicare licet, Omnia, aere circumfluo denegando, non actione Sila cujus ille propria, Spiritum includere. Quae Venena jure aeria Vocentur, Statuere paulo dissicilius est: res enim plurimae, non Solum eX eL fossis deductae, verum etiam animalibus aut plantis oriundae, concretae, liquidae Vel aeriae sunt, prout plus minusve calefiant. Nihil fere non, calore idoneo admoto, in sublime ferri potest; id quod satis

edocent serrum, adamas, et quaedam istiusmodi, artechemica in vaporem convertenda. En unice Venena aeria nominare in animo est, quae, instrumento Fahrenheliano aeris circumflui temperiem gradu LXm' insigniente, per eundem Volitare pOSSunt.

Nonnulli venena aeria in duo genera diducunt; ea quae aeri circumfluo quasi innatant; atque ea quae vaporis sive gasis formam sibi induunt. CCCLXII. DE VENENIS AERI QUASI IΝΝΑ TANTIBUS. Diu inn0tuit artifices mult0s pulm0nis quibusdam morbis, maXimeque asthmate et phthisi pulmonali, opportunos esse ; eo quod aerem particulis asperis vel acribus onustum in fistulas spiritales accipiunt. Hujusm0di sunt pileorum opifices, lapicidae, quive frumentum aut qu0dvis aliud m0lere Solent.

368쪽

DE VI EXITIOSA HYDRARGYRINescio sane istaene particulae recte Venena VOeentur : nec simul dubitari potest, quin gravi sint irritamento spirandi instrumentis ; nec non perSaepe morbos exitiosos et lethales afferant.

CCCLXIII. DE VI EXITIOSA HYDRARGYRI IN VAPOREM CONVERSI.

Quamvis HYDRARGYRUS merus et liquidus innocuus sit, id quod ei cum aliis quibusdam metallis commune est, in Vaporem Versus Veneno fieri potest luctuosissimo. Nec solummodo calefactus in sublime fertur; verum etiam aeri objectus, instrumento Falirent, eitano gradum circiter LXmum aut LXXmVm insigniente, sua sponte et celeriter in vaporem convertitur; qui fistulas spiritales adit; et exinde humoribus circumeuntibus mistus, eadem mala pari re potest, quae medicamentiS eX HYDRARGYRo praeparatis in ventriculum acceptis enascuntur. Hinc satis patet, cur opifices inaurandi, aut specula fabricandi periti, artiumve aliarum experti, quae argentum vivum adhiberi desiderant, persaepe malis hujus veneni sumpti propriis implicentur.

Quoniam sane eXperimentis constat, hoc metallum sua sponte in sublime serri, citra calorem admotum: admirari non licet, pessima, quae hoc metallo enasci solent, interdum opificibus, qui ei interesse consuerunt, contiugere. Haec vero mala eodem in Vaporem Verso eXOriri

solent. Siquis eidem Objicitur, annulo vel horario aureo instructus, hoc vel ille eX flavo pr0tinus albes-

369쪽

cit: quod si nummos secum ferat argenteos, hi nigri cant. Homo ipse languet animo et corpore, os saliva scatet: anhelitus graveolet: gingivae mollescunt, teneraeque sunt: dentes aliquando soluti excidunt. Alvus fusior st: cutis saepe sudore copioso dissiuit. Si cui habitus corporis malus contingat, atque hic Vapor luctuosus meracior atque diutius eum subierit ; notae pejores supervenire possunt; labia scilicet, lingua, genae, aliaeque partes membranis mu-c0Sis obtectae, interdum gangraena et sphacelo diruuntur. Si aeger, inter edendum, cochleare argenteum ori admovet, eXtemplo hoc obfuscatur vel nigricat: assidue porro homo saporem ingratum queritur; quem cupreum vocat: siquidem hoc venenum absorptum eodem sapore os offendit, quo Cuprum, atque multa eX eo praeparata. Praeter haec, alvi fluxus crudelis, tormina acerba, tremor, et

saepe pre a*Sis, accedunt; nique ars medicinalis tempestive et acriter renitatur, in exitum lethalem

abeunt.

CCCLXIV. DE REMEDIIS UTENDIS. Si quis malis jam descriptis lab0rat, quam primum vaporibus istis nocivis subducendus est: coelo puro eum circumdari oportet: dein sulphur sublimia tum aut praccipitatum, aut Sulphuretum potaS-xac ita gerendum. Hoc medicamentum plurimum juvat; eo quod cum argento ViVO, Ubique corporis 80ciatum, ojusdem vires obtundit vel delet. Νeculia sane ratione sulphur iis succurrit, quos alia in

370쪽

354 DE GAs1 HYDROGENIO SULPHURATO.

talia tremoribus plexuerint: id quod notissimum est. Quinetiam, acidum Nitricum atque lignum Guataei qssicinalis summo fructu interdum conce

duntur.

CCCLXV. QUAEDAM DE GASI HYDROGENIO SULPHURATO

GAS HYDROGENIUM SULPHURATUM praeparari solet, eX quovis Sulphureto, acido sulphurim aut muriatico, atque aqua, inter se mistis. Quomodocunque Sane fiat, nunquam non eX aquae elementis

invicem ope sulphuris dissociatis, conficitur. Hoc gaS, plurium instar, oculorum aciem latet, nares Odore foetidissimo offendit: igne admoto, flammam edit subcoeruleam : unde aqua gignitur, et Sulphur demittitur. Dotibus pene omnibus acidorum propriis donatur nimirum, SueCOS plantarUm eo ruleos rubefacit; necn0n cum alcatibuS, terris atque Oxydis metallorum, consociari potest. Potius, ni fallor, acidum hydroyulphureugm nominatur, quam has hydro enium Sulphuratum. Quocunque Veronomine designetur, id iis vocibus, OSum vel icum, finiri non oportet; si quidem Ooemenium huic acido deost. Si hoc gas cum chlarino miScetur, Utrumque evanescit: acidumque muriaticum atque sulphur prodeunt. Si g S, de quo agimus, et acti msulphurosum invicem miScentur, in aquam et sulphur vertuntur. Hoc Vero poti8Simum meminisse oportet de gaSi hyctro enis Sulphurato: omnos pene Sales metallinos, a lita ejus saturiori adjecta,