De aquae frigidae usu Celsiano : dissertatio philologico-medica

21쪽

ticulorum et renum dolores, nervorum resolutiones, malus corporis habitus, nocturnae vigiliae, Vitia longiora aurium, .culorum, etiam narium, praecipueque soluta alvus, et, quae Sequuntur hanc, tormina, vel laevitas intestinorum, caeteraque fusi ventris mala etc.

Lips. 17 2. 8. Quibus adjuncta est oratio de

Studiorum noxa pag. 540. εqq.

Quod ORIBASIUS postea Imperatoris Juliani Medicus saec. IV.) in Colleci. Μed. X. 7. 54.

pag. 430. ex interpr. Rasarii, Paris. 1555. 8. confirmat his verbis: , , ut hunc brevem vitae cursum sani Cupiunt transigere, Frigida lavari saepe debent. Vix enim verbis exprimere possumus, quantum ex Frigida lavatione utilitatis percipiatur: quod in causa est, ut, qui Frigida lavantur, etiamsi senio propemodum confecti sint, corpore tamen constanti et compacto, et con Iore florido comperias, et Omnino qui multum virilitatis et tenoris prae se ferant. Resistendum itaque senectuti est, ejusque vitia A quae Frigidae usu compensanda sunt et pugnandum, tΘnquam contra morbum, Sic contra senectutem: habenda ratio valetudinis, ac tantum potionis Aquae Frigidae adhibendum, ut vires nullo morbo opprimantur.

Cons. CIC. de Sen. H. Atque haec ipsa, quae ego dictitare et factitare soleo, successu temporis peculiari libello, qui IVASSENDOCTON, O der atisfiahr licher Herueis, dass das Ialte undfris che Wasser e in aligerne ines Hell- und Gesuridh et is mittet fu r Mens chenund Vie si i st. - inscribetur, publici juris facere in animo habeo. Quod ut in praesentia Reipublicae Medicae quodammodo testatum facerem, in hac Dissertatione philologicο - medica, potiora A. COR N. CELSI capita, quae de A qua Frigida sunt, selegi ; eaque non Critices verbalis face - cujus jam multi quidem peritissimi, Aquae Frigidae imperitissimi viri Frigidae Morti occubuerunt i - sed Naturae, Rationis et Experientiae Commentariis illustrare, ut Hydria trum vel H vd ri a trices, si Diis placet, D o c-torem decet, conatus sum. 21 Prisca enim gens mortalium ab Experimentis, prout cuique responderant, medendi vias traxit; verumque est, ad ipsam curandi rationem nihil plus conferre, quam EXPe'Tientiam. Conl . quae de Ratione et Experietitia in Rebus Medicis CELSUS Praef. I.

v IJειρα μον' κριτηριων απαντων εςι βεβαιοτατον, ω , οι ταυτην καταλισοντες ἐτερωθεν επιχειρουσιν, ου ψευδονται μονον, αλλα και το χρ σιμον ανατρεπουσι

22쪽

6 Qua in re praemonendum existimo, cum Veteres Medicos, in his maYime HIPPOCRATEM ipsum, minus CELSUΜ, aliosque, timidius, quam audacius, Aquam Frigidam ad

hibuisse, eamque modo probasse, modo improbasse ; tum recentissimos Medicos ol plurimum adhuc dubios ancipitesque haerere, i Sione heroico, quod vocant, remedio utantur 2 necne P Intelligunt enim, plerosque hominum abhorrere ab Aqua Frigida et educatos esse quasi HV DROPHOBOS, quum Aqua haec totam hominis, utique aegri, Maturam violentius solito assiciat fit horrore perfundat: qua adhibita plerique etiam Medicorum Suae, quam vocant, Praxi obfuturos esse, arbitrantur. 57 Δαρδανεις, τους απο της Ιλλυριδος, Me 8ae, τρις λουεσθαι μονον παρα παντα τον έαυτρον βιον :εξ ωθινων i. e. τεχθεντας , και γα μουντας, και αποθανοντας l l

AELI ΑΝ. V. H. IV. 1. Bel IVeitem die mehressen Menschen em angen, cusser dem Bade der heil. Tuufe, in th-

Μedicis suorum Sua ipsorum causa, permittere potius, quam imperare haec experimenta, consultum forte sertasse) est : etsi quotidianae sint sunt curationes multo, quam haec cimmersio in Aquam est, periculosiores. ME AD. onus Med. II. l l Ad heroiciam illud remedium quod attinet curationem quoque equoriam, ne i dkur, appellant), bene tenendum illud HipΡocratis: Eς τα εσχατα νουσηματα αι εσχαται Θερα-αιες αγιριβειην κρατιςαι.

HIPPOCR. Aph. I. 6.

Qui secundis aliquando frustra curatus est, contrariis saepe Testituitur. CELS. Praef. I. Ρβg. l9. Satius est, anceps experiri auxilium, quam nullum. CELS. II. 10. Pag. 79. Non potest vehementi malo, nisi aeque vehemen S auxilium Succurrere. CELS. II. 11. Pag. 8 . quidam interdum contrariis remediis sanant. CELS. II. q. Pag. 137. Fere, quos ratio non restituit, temeritas adjuvat.

23쪽

In Ex contrariis ad contraria transeundum est. CAEL. AUREL. Chron. I. 1. Pag. 237. Medici leviter aegrotantes leniter curant: gravioribus autem morbis periculosas durationes 39 et ancipites adhibere coguntur. CIC. de Oss. I. 24. Medici, ubi usitata remedia non procedunt, tentant contraria. SEN. de Clem. I. q. HOFFME VER de curatione per contraria, Hal. I 52. 4.

EN S. 42. A qua ab una quidem parte omnium rerum imbecillissima appellatur. CELS. II. l8. P 'g. 99- atque adeo, scilicet quoniam quotidiana vilescunt, existimatur

vilissima reruI

HOR. Sat. I. 5. 88. Ab altera vero parte est quodammodo omnium rerum validissima, quatenus V. c. Ηydrophobiae, Rabiei Caninae, Lethargiae, quibus omnibus vel essicacissima medicamenta inter quae Spiritus Salis Ammoniaci acerrimus est non medentur, sola A qua Frigida medetur. S VIETEN IlI. l. 1040. Egregius - eXcipiatur. Vide infra Fr. 94. sqq. In hoc ipso enim sita est Aquae Frigidae vis divinitus data, ut o

extrinsecus cutem a sudore et squalore repurget, ac poros ejus obstructos aperiat, cutem quidem, quam vocant, an Serinam essiciat, mox vero reficiat humanam, cutemque ipsam reddat carnosam, densam, frigoris patientem, rugam adeo remoretur senilem, speciemque externam essiciat vividissimam:

24쪽

intrinsecus omnes corporis canales et cloacas eluat, quod inutile est, per Cloacam Maximam egerat, sanguinem et humorra corporis purificet, refrigeret simul et vicissim calefaciat, liberiorem sanguinis circuitum essiciat, humoresque conservet fluidos, turbatum sanguinis humorumque temperamentum aequabiliter restituat vomendi libidinem exstinguat, stomachi fastidium auferat, cibi appetentiam amisSam revocet, famem vehementissimam bene leuiat,

eoncoctionem ciborum adjuvet, totum corpus recreet Corroboretque, totum denique animum aIncrem ac strenuum C OnServet.

HIPPOCR. Aphor. V. 21.

Saepe ex Aqua Frigida corpus aegri pertractandum est, quoniam interdum sic evenit, ut horror oriatur et fiat initium quoddam novi motus, exque eo, quum msgis corpus in cauit, sequatur etiam remissio.

Sequitur horror et concussus totius corporis a Frigidissima Aqua applicata: postea oritur calor, rubor, pulsus sortior et celerior: Sique Iccium petat homo, post immedisionem in Aquam Frigidam, solet plerumque sequi magnus sudor. Haec de Paralysi

Inter simplicissima, quae morbis incredibilem serre solent opem, remedia praestantissi- mum est Aqua simplex, naturali frigiditate Iargius hausta : qua sola atrocissimas convulsiones profligatas vidi. Ea namque levitate ac fluiditate sua minima corporis nostri vascula penς-

25쪽

trat, cruorem sanguinem magis fluxilem reddit, partes roborat, humores atque vapores acres involvit, ac, leniorem excitando sudorem, secum e corpore ducit.

Indo consequens est, ut A qua Frigida paene omnibus corporis morbis, et externis et in te r Dis, et ac uti S et O hr o n i ci s , - Νr. 01. , cu j v 8 c u n qu e sunt Originis nominisque, a capite ad calcem mederi pos8it : vel Iotione, vel Iavatione, vel perfusione, vel . immersi O- aane ac simul potione repetitis : quamquam nec ε μβροχης vel Si illicidii, nec κατακλυσμ κ vel aquarum Tuinae, nec βαπτισμου Vel immerSionis violentia, sed sola lotio ac potio plerumque ad hanc rem necessaria esse, mihi quidem videtur. Sic enim Aqua lenius - applieata tutius atque iucundius medebitur.

Cone CELS. III. 4 p. 117. et CAEL. AURE L.

Chron. I. q. P. 307. 561. 3 o. Ante omnia vero si quis Aquam Frigidam ad hilhere volet, ei, praeter opinionis praejudicatae contemtum, uni mi fortitudine ac perseverantia quam maxime opus est. Saepe enim fieri solet, ut homines aegri, quum aestu febrique iactantur, si Aquam Fri- 45gidam biborint . primo relevari videantur, deinde multo gravius vehementiusque jactentur. At hi ne dissidant ideo saluberrimis Aquae Frigidae viribus : repetant potius Aquae Frigidae usum fortiter et continuent Perseveranter: animo sint magno et spem habeant recuperandae salutis, minime frustraturam. Nunquam igitur satis laudari digne poterit Aqua Frigida: qua qui sortiter ac Perseveranter utatur, omne tem Rus aetatis Sine corporis molestia possit degere, nec unquam aegrescat l

ua) Vide Indicem Tomi IV. Part. V. ubi is Aqua Frigida usum praestat in ardetiate febri, in cardialgia, in catarrho, in cholera, in colica, in convulsionibus, in epilepsia, in haemo p- si, in haemorrhagia, in lipo thymia, in lippitudine oculorum, in palpitatione cordis, ici ulceribus. 23) i. e. fortiter ac perseveranter, ut infra Nr. 45. 23 bo Aut, si mavis,' primum egelida, dein gelida Aqua: nec quidquam OPus est, Praeter DPo giam aqua tam manumque lenem.

26쪽

Pars posterior.

Sed quid plura 3 Jam enim ipsius CELSI λε) sententiam de A qua Frigida brevibus

Commentariis illustrabo: praemissis locis, in quibus ille Aquam Frigidam diserte commendat. I. I. P'g. 20. Quemadmodum sanos agere conveniat Z Prodest interdum halneo calido , interdum Aquis Frigidis uti. bJ I. 2. pag. 21 - 24. Quae imbecillis servanda sint 3 Qui crudum ructat, is Aquam Frigidam bibere debet. - Ubi experrectus est, fovere os multa Aqua Frigida debet. Ubi expletus est, facilius concoquit, si, quidquid assumsit, potione Aquae Frigidae includit. c) l. 5. P3g. 24 - 31. Observationes quaedam. Naturale est, potione QStuantem stomachum refrigerari, frigentem calefieri. - Post balneum bene calidum multa A qua infundenda, prius calida, deinde Frigida. - Si quis in balneo aestuat, reficit hunc Frigida Aqua Dre aSSumta. -- Post vomitum Aquae Frigidae cyathi tres bibendi sunt. - Refrigerat in jejunio Aqua quam Frigidissima. 47 d I. 4. pag. 34 - 35. De his, quibus Caput infirmum e s t. Caput Aqua Frigida perfundendum. 43 e I. 5. pag. 36. De his, qui Li ppitu din o, Gr a v e di n e, D es tili alio n e, To n g illi s-que laborant. Non caput tantum Aqua Frigida quotidie perfundendum, sed os quoque multa Aqua Frigida fovendum. s I. 8. pag. 38-30. uae agenda sint Stomacho laborantibus P Qui tarde concoquunt, duos tresve cyathos Aquae Frigidae bibant. - Omnes potiones Aqua Frigida includant. - Cui alvus constiterit, Exigida potione potissimum utatur. g) Ι. q. pag. 50. Quid observandum sit dolore Nervorum Iaborantibus PAqua Frigida, praeterquam Capiti, etiam Stomacho prodest, item Articulis. 94 h III. 7. pag. 134-135. Curatio Ardentis Febris. Aeger Aqua refrigerandus est. - Frigida Aqua copiose praestanqa est.24) Quem ex Edit. Uraus. citabo.

27쪽

25 IJ III. q. pag. 136- 38. Curatio Lentorum Febrium. Saepe ex Aqua Frigida

corpus pertractandum est. - Aqua Erigida potui danda et ingerenda. li) lII. l8. pag. 155. De Insani ei curatione. Prodest Aqua Frigida super caput in fusa, demissumquc corpus in Aquam. I) III. 20. pag. 158 - i50. De Lethargicis. Excitat validissime Aqua Frigida repente

superinfusa. - Tribus sui quatuor amphoris per totum caput perfundendum est.

m. III. 23. pag. 1 2 - 74. De Comitialis Μ orbi curationibus. Per caput multa Aqua Frigida persundatur. n III. 24. pag. 175 - 76. De Regii Morbi curatione. Utendum est per aestatem Frigidis natationibu S. ο) IV. 2 pag 186- 89. De Capitis dolore. Aqua Frigida multa perfundere Caput expedit, spongiam concavam imponere, Subinde ex Aqua Frigida expressam. p) IV. q. pag. I90. De resolutione Linguae. Caput saepe Aqua Frigida persun

dendum.

q) IV. 4. pog 202 - 205. De Sanguinis sputo. Facies saepe Aqua Frigida foveia

r) IV. 4. pag. 205 - 200. De Stomachi morbis. Potui Gelida Aqua praestanda. Prodest perfundi Frigida atque in eadem natare, canalibus ejasdem subjicere Stomachum, consistere in Frigidis fontibus.s IV. T. pag. 211 - 15. De Pulmone. Potui danda pura et Frigida Aqua. t IV. 15. pag. 224-25. De Torminibus. Aquae bene Frigidae potio ulcera adstringit, et initium secundae valetudinis facit. ub IV. 16. pog. 226. De Laevitate In testinorum. Prosunt Frigidae alvi per-λεiones. x IV. 18 pag. 228. De Tenesmo, In testinorum morbo. Alternis diebus Aqua, alternis vinum bibendum. - Potio esse debet egelida et Frigidae propior.

y IV. 10. pag. 220 - 30. De Ventris fIuxu. Frigida assidue potio esse debet, et quidem quam Frigidissima. ab IV. 2 l. pag. 235. De Seminis nimia profusione. quam Frigidissimae, neque cibi, nec potio, ni5i Frigida, assumta.

Perfusiones natationesque

28쪽

aab IV. 24. pag. 237 -' 40. De Manuum, Pedum Articulorumque vitiis. In Aqua quam Frigidissima Articuli continendi. bb) V. I. pag. 242. De his, quae Sanguinem supprimunt. Sanguinem suppri mit Frigida Aquae.

cc V. 2. pag. 242 - 43. Quae Vulnus conglutinent 3 Spongia ex Aqua Frigida

d. V. 26. pag. 200. Curatio adversus profusionem Sanguinis in Vulneribus. Superimponenda spongia, ex Aqua Frigida expressa. ee - pag. 201-93. De glutinatione Vulnerum. Levis plaga juvatur, si ex Aqua Frigida expressa spongia imp Ouitur. U - pag. 302. Curatio Erysipelatum. Linteolum Frigida Aqua madens superimponendum. 50 gg) V. pag. 307 - 308. Curatio adversus Rabiosi Canis morsum. Un cum rem Bdium est, necopinantem in piscinam projicere, ut invitus Aqua satietur. Sic sitis et Aquae metus tollitur. lib) VI. 18. pag. 396 - 07. De Cancro, qui in Cole nascitur. Frigida Aqua adhibenda. ii) - pag. 403. De Fungo Ani aut Vulvae. Id ulcus, si hiems est, egelida, si aliud tempus, Frigida Aqua fovendum. 51 Hem mirum quantum in CELSO nostro est locorum Aquariorum i Atque super his omnibus equidem permulta legi, collegi, conscripsi; Simul etiam Aquae Frigidae usum medicum per omnes omnium saeculorum decurSus, inde a Ilose et Homero ad nostra usque tempora, historice delineavi: quae Omnia in aliud tempus reservo, Cum peritis harum rerum arbitris communicaturus. In praesentia vero Numeros tantum d) e) b gg o CELSO ex cerptos illustraho.

CELS. I. g. Pag. 34 -55. secapiti nihil aeque prodest, atque Aqua Frigida. itaqua is, cui hoc infirmum est, per aestatom id bene largo canali quotidie debet aliquamdiu subjicere; sed quum s si caeteras partes attingi nolit, demittere id, ne ad cervices Aqua descendat, eamque, ne quid oculis aliisve partihus noceat, defluentem subinde manibus ad hoc regerere.

29쪽

COMMENTARI Us.

Jam primum omnium satis constat, distinguendum esse caput infirmum, schinae her 55Kops, ab ingenio imbecillo, Schwach kops veluti est magma mater, grofae Mulier, et avia, Grosam ulter ) Caeterum quum hoc Veteres helleboro sanare studuerint, et quemvis hominem stupidum Linnaei iocose tribus Anticyris caput insanabile appellaverint sequidem illud non magis, quam hoc, Aqua Frigida sanari posse consido. Immo quum, ut inserius. Nr. 04. sqq. videbimus, Melancholia, Μania, Rabies Canina. Lethargia solo Aquae Frigidae usu omnium optime sanari possit, ejusdem usu omnes, quotquot

in Morotropheis morantur aut potiuS morantur - ncti morio moratur, quocunqu8 sub axe moratur

brevi tempore et facili negotio, dummodo serio res ac per Severanter agatur, ad sanam mentem reduci posse, Persuasissimum habeo. OELLCH Abhanest. νon Uebetate rungere.

Per aestatem vero fieri oportere, ut Caput infirmum largo Aquae Frigidae eanali sub- 5ajiciatur, equidem meo ipsius meorumque liberorum: exemplo refutare possum. Nullo enim temporis annalis discrimine facto, et ego et mei liberi capita nostra Aquae Frigidae canali subajicere solemus, nihil inde sentientes incommodi. Et quomodo oculis Aqua defluens nocere p0test, quum caput ipsum, in quo oeuli insunt, e CELSI praescripto Aqua Frigida persundi debeat ΤSequitur inde quidem horror et concussus, mox vero calor beneficentissimus, et vapor quasi calidissimus, e capite sursum adscendet S.

30쪽

RICATER Progr. in quo frigus capiti,

calorem pedibus magis convenire, ostenditur. GOtt. 1756. 4. Cons. Chir. Bibl. II. c. 112.

DAUI E R id. si . 38. BL PLOUC UET Initia Tom. I. sub v. Capitis imbeci Ilitas. 55 Huc pertinet etiam non soIum Cephalaagia, sed et Cephalaea, de qua I HEMISON: Si dolores, inquit, mitigati non fuerint ex calidis rebus; Frigidae i. e. Aqua Frigida

imbutae 3 spongiae apponendae sunt: - ad Empixicorum consilia devolutus, qui ex contrariis ad contraria tranSeundum, causis resistentibuS, Probaverunt.

CELS. I. 5. Pog. 56. ,Neque vero his solis, quos Capitis imbecillitos torquet, usus Aquae Frigidae prodest, sed iis etiam, quos assiduae Lippitudines, Gravedines, Destillationes Toι sillaeque male h0bent. His autem non Caput tantum quotidie persundendum, sed OS quoque multa Frigida Aqua fovendum e St.

COMMENTARIUS. 57 Lippitudo proprie non est T r i efctu gig k et i, quae a CELSO VII. 7. 15. pag. 735.

oculorum pituita et ab aliis gramia, Iemo situs, Gr. ληα: , Germ. Augeribulier, Vocatur; sed tuti tum modo R O r h a u g i g I eit, Augenent et tin dians, oculorum inflammatio. Namque Lippitudo etiam est arida vel sicco, Graece Ξηροφθαλιμια, in qua neque tument, neque fluunt oculi, sed rubent tantum, et cum dolore quodam gravescunt et palpebrae noctu praegravi

pituita inhaerescunt, CELS. VI. 6. pag. 364. et ΡLlΝ. Η. F. XXVΙll. 47. Cons. HEBENSI REII pog. 347. 53 Lippitudine laborabat HORATIUS, Poeta Venusinus, ut ipse testatur S a t. I. 5. 30 etc. Cui, quum diu frustra Thermas Bajanas adhibuisset, ANI ONIUS MUSA, Imperatoris Augusti Medicus, de quo inserius uer. 77. sqq. Ilura dicentur, Balneas Clusii Gabiorumque Frigidas media hieme. adhibendas commendavit, quod Poeta ipse his verbis narrat r