Chrysologia siue De auro. Petri Auiani Germani

1쪽

. c Vologia. Petri

nativis operastra damus , s ita omnes semper iud ras acerrimam prudentiam, Cr uirtutumsegetem augi

stumque erocrum quasi ontem esse, in eorum mentis bus,qui posteritat sua cur auxilio, Cr ope in conservandis omniais tussessi inopere ccieniunt Ueαquesne obscurum HE nobis in quanta dignitate . honorare, e gratia omnium mortalium, nunc sint ipsi, iamdudum etia ex hac uita euocati qui olim de studijs b

Imeritisunt. σ tata certe celebritat ut illorum dem functorum uita in sempiternasit memoria uiuorunt. Itaque quia tua clementi prudenter Cr praeclare, fuissecultatibu ad artes conseruandas haud disi milem uirtutem exerit, quemadmodum quide tota Gerane sesamilia, Cr in primis Genero iis Dominus, Ioannes Iacobus Fune prudentia Cr scientiarum praemstantissimus commendatur, Cr tua clameti reis quo

questusse iberaliter commodat, non tantum isse sibi

Iuturorum memoriam, Crfempiternam testificationem p steritatis emerebitur Cr consequetur,uerum etiam Praesentium omnium,praedicationem Cr gratum animi uolunt 'em, sine controuersi arctissimo uincula, oeadamitino clauo ut nndarus inquit, iugit etcociliati Idcirco Generose, er Magnisce Domine Antoni Fugger, Domine inibi clemens, cu ipse non minimo merito a tua clementia in affectu anxiefossicitus fui, βnon plane rationi π uirtutum nccessariam inter boαmine ignarus er expers censeri uoluerim, quo nam modo,pro meritis tuae clementia. dignas aliga ex parte, persoluerem grates.

cogitabam igiti . ne non inane aut irrituri lac '

2쪽

. relicta plura,st deAuri metalli uirtutibus, θ' est cierition beneuoletis testimonium commentare nec dubi tabam quin in materiam auribus tuae geno risitatis, disgnam Cr gratam incidissem,nt tuae clementiae, quo niam ipse uerum usum Cr optimum, auri intelligat erexerceat, naturalem q uoqge efficientiam, em proprie tales is memoriam reuocarem Cr subjcerem, praeserutis cum natura nostra ita formatu er creata fit a deo, ut non facile uersendis, em tractandis rebus defatigari possit, nec uri aut palicis latum, perpetuo esse conte*ta, sed gaudere CT recreari uarietate. A t roget qu is hoc loco,quae nam causa me ad huius rei tractationem impulisse quoniam metallicis non uras is fuissem:buic responsum ueli inibi nato in loco metallichnon deesse facultatem aliquam hocnesertim tepore,qua susceptum negocium defenderem Hesiodum imitatu qui expostilirus nauigandi praecept ipsist mel tantu in mare uisset,ait: er hisce cominibus plis his mete1tatur. Nunc maris undision quae fit natura docebo.

Indoctusque rates regere gnarusque carinae. Nam neque fum uectu perfusas navibus undas. Ni quod in Euboeam iampridem ex aulide ueni Sic tamen aethere posum Iouis edere mentem . Obscuros me quippe modos docuere camoenae . Haec igitur, Generine CT praeclare Comes, domine

inibi clamen quae diligentia er studio assecutussum , . cum ea ib claris mi er prestantissimi uir Domini Doctoris Bassiani Landi Placentini,celebretinae Acadmiae Parali, exarentis uer destissimi pro

A i ii

3쪽

te ex indicis,quod as udine, Cr singulos iudicates v re,plurimum uilere debet, Cr solet. opograpbo' frodere hortatus γ' iusilissim,Τnae clementic nu'clipa tu er consecrata est e uolui, spero tuam Generositatem probata vinoe facile astri Et ud tuaiii Genori tatem omnia meastudia, operaer diligentia me denique diotum defero,Et Deu oro, ut ita tuae Genero tutis mentem gubernet ev regat

ne ipsa optimarum disciplinarum Cr Isterarim contseruationem Cy citram deponat, aut imminuat, sed boentia quξ tuae clementiae totique Genero familia persuasissimum est, ut ipsasecu constituat,bac re nulα Iam rem aliam,neque Deo ipsi acceptior ei neque bum mano gener i magis falutare , neque ad laudem et femαpiternam memoriam oportuniorem esse spe. Bene Crfeliciter uase . Da in urbe Patauina. N. D. XLIV xiiii. Mensis Marti,

4쪽

muni est Platonis dictum,cum ait 'ia, IllusTroamΞ Deo in tartibus1pam sum esse. Testatur enim hisce sentenratia certitudinem artium, Cr uniueresam philosophiae doctrinam,'donu Dei essensigne prouidentiae testimonium. Et flDeus bominum mentibus no indidisset lucem quidi

qua nuc exustitatae sunt artes uitae utiles, quas Deo vis vult extare inter homines er cognosci ) tame facis D ex tam mirifica, tantaque naturae operum mpetit culorum qu asi uarietat maxime intelligi posset, inium dum hunc aeternu aliqua mente regi, gubernari, ut

Iapienter Aristoteles in primo de partibus animalium inquit: Cum in omnibηs partibus naturae sit admiranduquiddam, fatis apparet mundum bunc casu non extitis: se. Et philosophi vetereon humani corporis confido ratione in hune adducti fuerunt se stetiam,ut existimamrint, non temere nec casu,sedDei providentia, exstrum e tum m edificatum esse mirandum corporis visitium ita ex Galenus ipse inquit, Anatomia scientiam ducem nobis essee ad Dei cognitionem. Sic Cr Cicero diserit:

' Homines uident speciem ex candorem caeli, G celeristatem tantam conuersionis,quantam ccgitare vops sumus,tum uicissitudines dierum Cr noctium,commura tutioness temporum quadripartitar ad maturitatem frugum, CT temperationem corporam aptas, eorumscinnium moderatorem Cr ducem solem, lunamq; ac eratione Cr diminutione luminis qua Da)torum notan

rem. fgniscantcm die vident deinde globum e ma

5쪽

vi emnente π multa Cr raris homiram etfa cineata. Haec igitur,masiastinumerabilia cum cernimus

que confirmant pro identiam: tamen nullum illustriusties euidentius extat festimoniis, Deum, uniuersum mundum, Cr omnes eius partes regere Cradministrarari,quam operum turae ipsius intuitus,er eoetui tutum n naturae partibus pulcherrimis confideratio cum enim planissimas terras Vinitissere medie μtis ulularibus, e innumerati s rebus, ad uictumer uitam necessirijs, a Deo creati cernimus, nego: non postinus mente conos diuino,omnia in hoc modo,a salutem omnium,construationemsadmirabiliter

. nistrari. Fi c cum iram quid ψt, quam quod civicas Epicuri disi utatione quime consilio Dei

naturum extitisse contendi execremur.' η 'NUtate intueri, Cr eontemplariti diuinias CT praeclarius est, quid preci Ilus er pirgantius in mundo, ipsis Dei operibus, Cr, cu varijs corporibus,tum limitis. . reaigna est bonis mentibus diligentia, obseruare naturaeroprietates Cressem ut Deum agnoscamus, Cr bis

De virtutibus naturae reuerenter utamur tuoquam si

sunta muneribus,quorum abusum uidimus horribiliter puniri,nec nostrio tristes illae poenae, ut in multorum exemplis patet,casu acciderunt. Et quia opificu rabas res non solum magno eum consilio , mitig littoriricatas,dmcte siti infinita, mortas esse:

in etiam singui partes mirabili miser propriem

6쪽

gulani Germani. state sistribulas, Cr ad certos fines destinato esse nulla

certo pietate, nullisq; virtutibus concitari eos necesse est,qui nihil uel temporis uel ladinad naturae arcana perustand construnt. cum praesertim mentis,sen intellectus homini praecipuum fit munus, bas res litis iis mas,ta' longe pulcherrimas inquirere, Cr contemplari. Rex A lexander infastigio rerum humanarupositus, ' ad gubernaculum uitaesederi praeteriuam

quod legibus,historiis, er alijsstuduit rebus , quae ad

regem pertinebant: tanta mirifica uoluptate: ad omniuanimalium generationem, parte ingenia, uires atque actiones penitus cognoscendas intentus er delectatus

fuit, quibus quidem ad cognoscendum nihil esse potest

uel iucundiu nib il grauius,uel conducibilius etiam. ut octoginta talentorum, in eiusmodi obstruationem, nempe in coemendis beluis. O coducendis hi quisti imgulus beluarum actiones diligenter obstructa e perstem ad Aristotelem referre impederit .er erogararit,de quorum uirtutibus ab Aristotele uolumina duom uiginti,quae adhu ingenti uerborum copia, Cr omnatu extant conscripta. Cum ergo Alexander Rex praest antissimus, tantosfecerit umptus, omnes curas' et cogitationes, in perquirendis naturalibus consummpseriGre,atque contriuerit, Cr Deus sua bonitate tapreclarum thesaurum nobis in creaturis omnibus, lar

ge profuses donarit, pudeat nos, nihilstudij aut op

r cum propter nostram utilitatem, er usum omnia in uniuerso orbe terrarum coditam disperdere aut corulocare. Principia enim rerum naturalium no penistus ut moralia, nobiscum no mur, sed necesse est, M

7쪽

arcana narii cladio iiostro quaerantur er inne iste mirer, Cr ese in nobis habilitates quasdam, uelatii quo gigniculos. oe feminaria quaeda quas graeci ε ne sic vocan. unde homines propendent ad rerum o furarum inuestigationem. Nominis enim intellectus utAris oteles lib. de anima dicit est uesut tabesia trudi quae iscendo demum res uarias, Cr optimo in natura reconditas accipi quia multae nequaquam adbue satis explicatae Mnt, quae perdifficiles et perobscurae restat, Cr magis magus artium euistis, Cr hominum feta citate ueni' ta solertia, Dei uolutate pressisue clarurescunt. QVis ergo tam immanis, ta n asser, Cr cr ια delis censetur,quisummi architect pulcherrima absim Iutaq- opera, miracsssis vari splena restria cognom fer immosstudio amplectino desideraret. Et lumxati curis, culpectare ali id velimus Cr uisere,inuisto id rectius a liberius totos nos in cotemplandis rembus naturalibus per tuendisq; ponamus, propterea quod insatiabilis quaedam cupiditas ueri uidendi, mera tibus ii strisin',σsiquis minime cotemplatione ea rum delectatur H qimque prorsus ab hominis natura, ut Cicem ait,longe degenerauit. Sed pleruns noturae miracula,quemadmodum. S. Augustinus de diuisi. nis dixit, Miritate Cr quotidiana consuetudine nobis fuat ccii temptibili ut ad ea contemplanda, celebranrad admirandaq parum aut omnino nihil, animum eris νηίus. Cuius enim architecti opus tantumfuit an quam repertum in mundo, in quo milis vis naturae a b pientia, talltas omnium bonitas et voluptas reluxisset, immo, nec umbra, nec vestigium ullum apparuset,qua

8쪽

ta certo variet is, Cr finita ex stabilis uirtutum miliu liberrima in hominum generi Miltu, Cr iucundismymoru)n 1pectacularum differentia quctidie eminet, atq uiuetur. Haec a in multis naturae partibus famcile ostendi nectim declarari itis dilucide posset, Tectis tamen er commodius demonstrandum hoc mihi esse, β de Auris letalli Natura Cr Facultate, verba Deeremaei existimabumbonestis causis motus , me non inco iambis facturum, s de hac parte naturae ampliss

χna, preciana brertiter dis sererem, Cr in memoriam reuocarem ea, quae apienter per doctorum literas ad nos peruenerant eas qualicune; Aligentia augerem,' 'conservarem Elabornurn est enim, mi artessore,er crescat quottidie, ire deinde Cr a Posterilite malam Yem1plendorein indies, lucems recipiant σcrescant, magisq; Aleant, ne bominum biterim,res quos occistant desertae atque reIictae a nobis. Idcirem, etsi paαrum me praestaturum se iudicaraem. tirnen operam trulum doe volu ut doctioribus occasionem et maeriam,

salus prolixiuss scribendi π cogitandi sabiicerem.

Hunc enis materiam ad me in vallibus Ioachimicis. Dco metallico natio pertinere aristrabar, ut tot rem

quid in hac phisices pote possem. video quidem hac

materiam,de Auri natura,latio 1 em difficiliorem fmquam ut mea etiam tenai paupere oratione, Crexigua peritia in eo, explicari fatis possit, uolui potius

ut prudenter Grulianus Imperator dixit: Eloqui nou

quantum debeam, sed quantum possim, Cr uideo quos caeteros, qui de corporibus metallicis scribere ingressi hoc er aio tempore,no omnia, qge ad ii tiri

9쪽

. er integrm eognitionem requiruntur,reddidisse, nee r ex augusto, sacros fonte permanare. Et ego, mntis l iore copiamscientis, grauitatem CT ornatu, magni E ce gloriari,aut promittere net elis,ne ossi spero, cum praesertim bonestus conatusfuam etiam laude mera te reatur,bono docto cadidossviros huic instituto fas h tores benigne futuros esse,copianis crescendi coctam p re. cu in primis eiusmodi argumentu legetes per se ir, delictare, e soleat er debeat. Haec.η.parspissices El . nequai colenta alit uillMeda est. Collegerunt Hiis ialosophi multa naturae miracula r coelo,niusta arcan et se

secreta in aere, et arantibus aiaduersa,jin bis multa id diuinitatis monstrant uestigia,quae etia longό extra bu manae rationis conssecti posita μηt, e Tin quibus phim a

losesbia tenebrassu fateri necesse. Sed profecto mo hi

iussoruni contemplatio, Cr agri precipue natura, et D ἔ., custas,haec omnia philosophorum commeta vincit, ais iti

supera nec istis naturae cedit partibus, sed facile paD si mam inter eas obtinet. Est enim huius metalli tanα i ta alutaris, tams magnifica uis, Cr naturae virtus, iei, ut nullius rei, vel dignitas, liel bonitas tala pro iit claro corporimetuasto, σωσrens,noscendier bo fh bendi proprius accederet. Proinde amant hoc Crmis rantur homine utilitatis potius cause,quem tame α ργ fctum repraebendere omnino non pommus,si non peni illi tus foeda illa cupiditate,qua omnes capiutur imperiti .l er inexplebili habendi sit dementatisunt..t enim ais

nisi bene instituti, no tantum quaestum aut lucrum eo

gitare ed rectius naturam ipsam, er facultatem intue ti ira quis non dicere mentem eT lucem oculorum bis

10쪽

Aulani Germani. γereptam esse, densissimis tenebris,subitas quasi nocte,eorumbensus oppresses esse, qui utilitatis proprie

cause, Aurum amplectatur ta' intuentur, nec student opes illas,quas Deus ex terra hominibus fuggerit, ad utiles flutares Cr necessarias res,vitae hominum, rem

ferre, Cr derivare, in primus ipsi Deo patri coelesti

gratos acceptosq; cultres exhibere, Cr declarare. Siquidem huc Auri usum popularem, Ciceronis de senectu; tesermo,uen te depingit, ubi comemorat:quod Salmnites, cum magnum auri posis curio attuli ent, repudiati sint ab ipsi' er respondisse eum inquit. Non prae clarum sibi uider habere aurumsed eis qui aurum hamberent imperare. Significa re enim uoluit,tum Aurum,

tit donum Dei, infordido questu esse caepisse, CT a Memro sine degenerasse. QuamArem iudicare uolumus, Aurum non hominum titum opinione, er existimati ne nobilius Cr praestantius ese metactum,sed sua uirtute, Crmirabili naturae efficientia. Et quemadmodum stoici errant,virmantes uitia Cr uirtutes opinione,nomatur diserre, ita loge a re ipse atq; ueritate disienαtiunt,qui ormant,opinione tantu metalla inter se disefrre distare, nec alia generosiora se alij naturae proprietate. Cr uirtutis naturae escientia. Haec enim .et hominum parum consideratorum mens atq; iudicisi, nihil in his terrae muneribus alia utilius aut praestatim eius, issolum quaestui pectantium, Cr iudicantium. Et quoniam omnes res in uniuerso orbe terrarum exα fractae, er creatae praecipue a Deo sint, non ut usum praebeant tantum quotlitianum,sed uidelicet etiam uam

istudinis μήο qcertam rationem, erutilitate et