장음표시 사용
341쪽
dem calores, qui inter se continuantur mutuo, et lain se intendunt. isti autem calores tantum abest ut mutuo se intendant, Vt potius sedestruant. Naturalis siquidem tanto selicius ops ratur, quanto magis naturae impolo subiacet Fcbrilis Vero ta- , ahia Vio maior est, quato magis natiuum calorem opprimit, & a D I se vim. minio naturae se subtrahit. & sicut ille actione causarum Caturalium crcsciti sic iste inorbosarum causaruinaetione augetu
Et haec breu iter quoad primu ui. Quoad sicundum, numerantur subiecta Febris
nes partes Iotidae; undeviccluduntur humores, &spiritus, quae μb inum nec partes sunt, nec solidae dicuntu r. Sunt autem siclidae partes in duplici differentia, Spermaticae videlicet, quarum proxima Partis siti' materia a principio nostrae generationis fiati s en ; quarum humiditas semel consumpta,& substantia semel corrupta,nul- tis.lo artificio reparari potest. Carnosae vero sunt, quarum pr- coara, is X ima materia fuit sanguis;& quarum humiditas semes absum- carnos pia,& bis,&millies,&substantia corrupta,&scissa, ct quomo- carnosa pindolibet diminuta refici, re utinari, &humectari ab assumptis alimentis potest. In his ergo Febrilis calor adco radices infigiti l is, ιγ, ais ut nullo fere remedio extingui,& corrigi possit vipere quod cu q--qρῶθιμ partes solidae crassori,&firmiori substantia, quam spiritus,& humores constant, se me onceptum calorem & vitium, longe dissicilius admittunt, quam spiritus ipsi,& humoresia Diximus enim cum Galeno ea esse facile alterabilia, de re Bhibilia alum a De in ob. rum substantia tenuis est, & sacile solubilis r contra autem difficile,quorum crassior.&corpulentior existit. Q ad tertium, modus inuasionis Hecticae est bubi ualiteri
propter rationcm iam allatam. iniicitur autem, & habirus ῆrmam acquirit, set uando modum febrium synocharum,& i- formium: Non cnim materiam fibris haec habet,qua conccoa mitescat,&reput rcscente per circinium repetat. Dissicultas ' .lum est ratione issionis ; Est enim febris haec de numero agen- . tium uni imiter disso imiter. Et disti ultas avaria conditione selidorum membrorum pendet, Asseruimus enim alibi partes vis γλ δε δε solidas tribus constare substanti is; adipola scilicet. carnosa, despermatica; ex quibus quia adiposa tenuissima est, modicon:
342쪽
gotio resoluitur,& essumat: Carnosa ver quia paulo solidior dissicilius contabescit; Spermatica autem quia maXime terr stris est,& solido no dissoluitur nisi post longam,& maximam' ipsius caloris actionem. Ex his igitur breuiter habetur primo tres csse praecipuos vere hecticae gradus Secundo non dari pro O gressum a primo ad tertium, non transeundo per secundum smuntur νβ' Tertio nec immediate posse tertium fieri, non praecedente pri- c., mo, & secund ' o 3 ννηου 4Fs a Sed hic unum discutiendum proponitur, quod solummodor '' ris obseruauimus a Mercuriali notatur. Et est, Cur Hypocrates, Celsus,& caeteri omnes Graeci alto siletio tradiatum de Fe- bre hectica praeterierint. Hanc puto D ille causam Domini ut TC ,δ morbus adeo vulgatus,& i miliaris sit praeteritus ab antiquis: 'brebei η quia Febres hecticae in Principio,& Augumento dissiciles sunt Γgni tu, & cum pleiumq; sequantur alius Fcbres vel Diarias, vel potius putridas ut suo loco dicetur9lacile fit, ut&in Augumento,&in Principio capiantur pro Febribus putridis. Vbi vero Febris hectica loge progressa est,tuc facilis est cognitu; Et de hac siue specie, siue gradu hecticae aperte loquuti sunt veteres,sed sub alio nomine nempe sub nomine marasmi,& Tabita
Non naturalas & extrinsecae causae sint aer quomodolibet
calidus & siccus,potus parcus, vel etiam copiosum vin rum generosolum,& potissimum illorum,qus cum alumine i tegra seruatur. sic etiam,& potus nitrosarum, δι aluminosar tunaquarum ibi quoque calidi sicci,quantitate parci,& substantia tenues. Vigiliae diuturnae, & praesertim illae quae sunt cum animi sollicitudinibus. Somnus quoque ut ait Hypocrateo
diuturnus tabefacit. Motus laboriosus per loca arida, &calia dissima: sic etiam immoderatum otium; motum enim vivificare,otium tabefacere tritum apud Celsum est Excretiones omnes immoderatae, & intcirpestiuae. Et ex animi affcctibus meror, amor, & uinor. A vicennas causa hectica sunt aio Febres
2 emers,aut putridet,aut Febre instammationum; luia raro
343쪽
hectica incipiendo accidit, nisi sit causa valde sortis. Et GaI i. λῶ H. nus, exoritur iis c passio ipsi cordi nonnunquam per seipsam,sicuti ex excandescentijs, tristit ijs, nonnunquam ex ardentibus febribus,aliquando ex pulmonis, vel Thoracis affectibus, praesertim ex Empyemate, & Phtis, & ex omnibus diuturnis inflammationibus nobiliores partes occupantibus. Interea causa nulla est, cum sit affectus immaterialis, dei in inediate membris
Quoad habilitatem aegrotantium,incurrunt sacile in heimia Adsume cana, qui calidam & siccam intemperiem quomodolibet habuerint, & praesertim hepatis, & cordis; ac multo magis qui ''' diuturno aliquo morbo,& euacuatione aliqua immoderata laborauerit. Habitus hirsutus, niger, siccus, & quem Galenus caninum appellare solet. Aetas senilis,&iuuenilis. Sexus masculeus. Et inter anni tempora Estas,& Auturamis; Necnon habitatio regionis calidae, & siccae, quae soleat similes moibus afferre. Signa. '
O Portet primo discernere hecticam in genere. Secund5 Pisis. ωia
gradus. Tertio an sit simplex, an vero coniuncta cum ignosim putrida . Quoad primum , hectica cognoscitur quinque illis signis, dici. quibus cognoscuntur csterae. Et primo a calore praeternaturam; Est enim calor hecticae primo occursu mitis, postea vero acrior,& mordacior apparet,ut a medico tangente vix tolerari possit. Ex quo Galenus, Sanarum calor vaporosus Iophoria. tactu conueniens, nihil tricte, nihil asperum , nihil mordax prases ens. eorsem vero, qui febricitant praecipuὸ hecticas febres acris inseauis, ac mordax, ct noctrum corrodens factum; Est enim calor ille cum siccitate coniunctus,& ut ab-bi docuimus de mente classicorum siccitas est lima caloris. Siccitas est tiSecundo cognoscitur extemporibus; incipit enim huiusmodi F inris raro immediate clicet hoc non sit impossibilosed suci R. b Hω cedit pedetentim alijs Febribus potissimum ardentibus,omni- Σ
344쪽
busque diuturnis actis ibi: s, ut cum Galeno , & Avicenna B- pra testati sumus. Pcrdurat per integrum annum,& spe etiam per tres, aut quatuor annos: imo NicolauS Florentinus refert, se vidisse hecticum, qui quatuordecim annos hecticam gcstauerit. Soluitur ut plurimum ad mortcm,& aliquando ctiam ad salutem, simpliei alteratione, bonitate coeli, vel industria pcriti Medici Tertio ex symptomatibus, qui heimca Febre laborant manifestum ardorem circa cor sentiunt, veluti Olcum frigerctur. figi etiam videtur tota spina, ardentibus scilicet unci ucsis illis humiditatibus, quae sunt in eius membranis, S musculis. o. . lici, Lingua arida est, & sspe cum siti, sepe etiam ii ne illa. non sic n-ρ f si Q iiii ut licii ci ses brire: quoniam intempeii cs est aequalis saeta, Auctor est ,alenus, cum ait Febrium hecticarum duo haec ρμην in pe- sunt propria signa, vis prepetuo sibi illa: similis sint,nec inuasioncm ullam acies sionis, nec incrementum, nec vigor cm, nec expusib. cap. remissionem habcant, ncc se fibricitare percipiat aeger. quod ας t ςρσαψ' num vertim sit checticos non sciat ire se fibricitareo dubio vG-
ct νον p Ex una parte in Auctoritas Galeni, q'li variis in locis do-
si si h i propi tum hesticarum signum, ut non sentiant set
. ἡedissb. sarire. quam senteratam sequuti sunt omnem Arab ,& Grae- .i rima ci altera parte e st eXperientia, aliquos hecticos percipere pulsese proprias rebres:&econuerso esse alios, qui ab omni Fcbrehcetica liberi, scd manifesta putrida dctenti, tamcn non finitant 4. thuri se libriw- In hac re videtur ita statuendum. veram esse Gai riὶ c.9. ni sententiam,si sano modo intelligaturi Vcrum cnim est, ii ei icos,& praesertim qui diu ea Febre sunt capti, simper & continuatim Febr non percipere ; de hoc modo intelligenda est sen tetia Galbiai; hecticorum s ilicet proprium csse,ut semper,& continuatim careant sensu Fcbris; Quod si aliqui alij icbri. citantes dicant interdum, seram fibri re,aut non percipere imbrem, id neque sempcr,nequc continuatim in ipsis apparet , &idco non licet inferre non percipit se sebi ire, ergo lecticus est. Sed videndum est, an illud semper dicant, & omni hora. quia ubi interdum dicunt se non percipere uterdum aut a senium
345쪽
ribtis habeant, certissimum est eos hectica Febre carere. Item Cis,h ct Daheetici per horam a cibo incalescunt, veluti noua accessio illis superueniret. Causa referenda est ad vaporem alimentorum, qui inspcrsus ad membra iam exiccata ebullit, sicut aquaia
calce recenti, & acetum in terram proiectum. Iam vero vide mus utrum huic modo cxcmplum calcis possit accomodari . Puto ego, accomodatissinium csie; siquidem vcra ratio,propter rixis.. quam aifusa aqua, calor in calae manifestatur,est quia ab aqua qua Zῖν in Libstructis uacatibus calcis vapores, & calor, qui prius respira- ' 'bant, continentur. contenti ignem inibi contentum magis cogunt,& augent ; unde fit, ut actus mitum in modum tandem vucrunapat; adeo ut etiam saxa frangat, & bullas excitet; qu
madmodum sensu ipso manifeste cognoscitur. Atque hoc etiaVerum cssi ex eo facile potest coniici, quod si vel vinum, vel
acetum super calcem spargatur, minime ita incalescat,& stemat ; Ratio cst, quia & vinum, de acetum cum corpora sinit lauissima minime obstruunt meatus calcis: sed potius aperiunt; propter quod Theophrastus in lib. de igne docet, Acetum ma- Cur acetum Si β ς X tinguere ignem in carbonibus, quam aqua: qubniam in-
timius penetrat ad originem ignis,& consequenter eu destruit tam a. Modus autem, quo id totum efficitur hic e st . Vbi acceptus est ab heeticiscibus a ventriculo Propter debilitatem facultatis coctricis musti statim crassi vapores ab eo attolluntur; quemadmodum videmus eleuari frequentissime in omnibus , qui tarde concoquunt cibos. I sti vapores, per corpus penetiantes, uniuersos meatus solidorum veluti concludunt;vnde fit ut calor huiusmodi occlusione magis coaetias maior c6sequetereuadat.&tamdiu durat augumentum caloris, quousq; isti v cur vapores
pores crassi dissip .uatur Curver5 vapores crassi in hecticiscitodi stribuantur,& penetrent ea est potissima causa, quod eorum corpora propter insignem siccitate maxime aperta sunt; adeo sum ut vi Vaporcs quemadmodum statim tolli solent in Cerebrum: sic quoque in uniuersum corporis habitum vel velociter rapiuturia quibus duratibus durat etiam calor: Dii autem dissipatur, n- sequenter etiam calor minuitur. Cur autem hoc non appareat se iti, tari putridis Febribus duplex est ratio, Vna quia corpora ipso- ac bono au'
346쪽
IO. Mettidi in fine. Disserentia inter fibres icticas
ruin sunt obstructa, ita quod vapores crassi non possunt penetrare,nec permeare: Altera quia etiam si augeatur a cibo calor, tamen febrile incendium in ipsis usque adeo ingens est, ut o scuret alium calorem. Item peruigilio tenentur qui Hectica Febre laborant, nec nisi sumnio studio dormite valent . uniuersum corpus empcia tur, ac plumbeum corirem acquirit, qui natiui caloris extinctionem consequitur ; unde Galenus. Adest ocuti concauitas amisso eorum Aquore fos vitatis coloris extincrus, in tota cure suastiditas immoderata,palpebrae dormitantibus iles, oro Quarth,cx pulsibus;sunt autem Hecticae pulsus cum Auic na parui, inordinat L celerrimi, ircquentissimi, languidi,duri, ac fixi. Ultimo ex urinis cognoscitur: quae crudae decolores sunt Hypostasi in referentes modo arenosam, pinguem, adiposam,
Sed hic dubitandum videtur, quomodo in urina ponit amparere vlla pinguedor quando Galenus ponens differcntiam inter colli quatiuas Febres, & Hecticas) dicebat in colliquatiuis deiectiones esse pingues: in Hecticis vero minime, sed liquari instar vaporum. Sicut igitur deiectiones non habent vllam pinguedinem; ergo nec etiam Vrinae scotra Arabes, dc rent habere. Huic dissicultati satisfieri dupliciter potest. Primo , illam pinguedinem positam ab Arabibus non esse veram pinguedinem, sed assimilari, &esse substantiam aeream quandani supernatantcm, & spiritu picnum excrementum, contentum in superficie urinae, quod vocarunt Arabes pinguedinem propter similitudinem. Alio modo responderi potest,pinguedinem impostam ab Avicena & ali js, esse admodum exi-km respectu pinguedinis appa lentis in de cetionibus colliquatiuarum Febrium, Galenum veto neglexisse id, quod cst exi
Quoad secundum, gradus Hecticae dignoscuntur ex ipsa lγsione,& potissmum exemaciatione; in primo enim gradu emaciatio ad parua est, ut vix sentiaturi unde dodi istinae Rasis,
quod primus stradus est lacilis curationis, sed dissicilis cogntitionita
347쪽
tonis. In sicundo gradu eniaciatio paulo maior apparet. In tertio euidentissima est; unde sit bdit Rasis quδd Tertius gra- Tertior.' dus facilis est cognitionis, sed dilficilis curationis; qui enim in
tertio illo gradu constitutus est, faciem habct dictam Hypocra- t Onuticam,& ut ait Galenus inter caetera oculos gestat squali idqs, t veluti si per pulverulentu stadium iter fecisset; caro adeo cmaciatur, ut omnia ossa dinumerari possint, ac Hypocundria contracta, ac sere excarnia apparet. Et uno vel bo illi,qui occupati sunt a secundo gradu hecticae nihil aliud sunt, quam cutis,&ossa,& vcluti sceletos quidam. Praeterea pili in his videntur lo. Cur in him. giores, quod,consumpta tota carne,usq; ad redices appareant. ungues cuiui sunt, quod caro, quae adhaeret tota sit consumpta. νει O -- recte intellig itur debetis stare,ncqua qu am fieri posse,ut in marasmo laborantibus gignantur pediculi; quia siue dicamus, cos xa anellit 'fieti ex carne corrupta, ut iudicauit hi istotcles: siue ex sanguine corrupto, ut Teophrastus: liue eX profunda cute, vi a illaruit , .d Gutpla Galenus, fieri non potest ut in dicto moibo laborantibus cuius ratio affertur ab Alexandro, qu5d cum pediculi nutrian tur sanguine,& foueantur; ubi in morituris deseruntur a sanguine, exeunt, &quaerunt meliorem locum. Quod tamen minimc vertim est de cunctis morituris sicuti de marasmatis. At quaeret hic ingeniosus iuuenis, qui fit quod corpora he cticoruin non convelluntur Nam si fit conuulsio ex siccitate, in his corporibus nerui sunt exiccaui igitur debent contrahi. Fuerunt aliqui, qui existimarunt, ideo huiusmodi corpora non conuellatur. conuelli,quia siccitas hecticorum non est difformis sedete qualis. Caterum haec ratio nihil valet, quia chordae, quae ut Gai ni CXCmplo utar, exiccantur uniformiter, quonia sub sole exic cantur a tamen contrahulitur, &rumpuntur. ininde siccitas
348쪽
ficit conuulsionem; ergo ubi maior erit siccitas, magis dcberet fieri. In corporibus hosticorum maior est siccitas; crgo deberet magis fieri conuulsio. Dicerem ego, corpora hecticorum non conuelli, quia nerui secundum totam substantiam, & si cundum cauitates non exiccantur, propter duas causas Prima est, quia haec membra perpetuo a cibo irrorantur, & eo imagis, quia hectici utuntur cibis valde humectantibus ι Alia ratio est. quia in corporibus hecticorum continua fit colliquatio carnis.& pinguedinis. ab huiusmodi colli quati0ne nerui humectantur: humectati ita conseruantur, ut non siccescant. Quoad tertitiin , an Febris hectica coniuncta sit cum putrida, declaratur cx ipso inuadendi modo . si enim coniungatur Febris, repetens per circuitum,proculdubio asserendum est; illam non esse simpliccm, sed coniunctam: sicci iam si urinae fetidae appareant, & excrementa omnia si torem rcddant, putie adiuncta significatur. Prognosiica.
DVbium non est, Fcbrem Hecticam is thalam csic; cum non
modo natiuum calorem vehemcntencornmutet: sed cita humiditatem alii inentitiam,& vitalem absumat;eoque magis,ca quanto magis ad ultimum gradum fit accessio. Hinc Ausce 3 c. t. nas. Hectica ect in principio rei distiGIis cognitionis, ct facilis curationis ἔ quia parum a naturali suadios ione corpus permutatom fuit: Αι fus Adubal non penitus recipit curat onem.
Est autem diuturna, quoniam consumptio humiditatis,& cω mutatio natiui caloris fit pedetentia in , non autem tota siniae, ut in acutissimis morbis contingit.
CViabimus hoc loco Hecticam simplicem cuiuscumq. Cradus fit. Duo autem sunt quae curationem postulant, Ema- Ciatio videlicet, quae resectionem , & intemperies calida di sicco,quae res erantia,&humectantia petit hine Galenus, Nu-
349쪽
intentio curandi Febrem Hecticam est infigidatio, &hii me.ctatio. Idchuasserere videtur Paulus,& Averroes: Verum quo- : es. niam no est morbus pendens a materia, nullam cuacuationem desiderat. Imo si aliqua euacuatio ibiti contingeret, supprimenda esset: nisi iotta se sed obduratie essent; tuo casu lenitatibus clysteribus emolliri possent. sic etia si suppressa est pii gatio menstrua, aut clausis fuerint Hemorito ides; prouocari possent inita tanto sanguine, quinto, sussiceret ad tollendam
occasionem augumenti ipsi. i bus. Reliquum Ago est ad
principalas scopiis propositos reuerta inur. Emaciatio itaque, quae maxime urgetireffici diibus duranda est; alimentis scilicet, di medicamentis internis, & cxternis. Nomine alimentorum intelligitur viai uersa vietus ratio. Primo itaque eligatur aermanis ste inclinans ad stigidum,ct humidum,quoad substantiam crassusculus , que laudat Calenus in Agro Ncapolitano qui H. Tabiensem, Surrentinum, & Pau sylippi, qualis in Agro Romano esse posset Trascatanus, Tiburtinus, baiieti Gregori, & 'alius, si in similibus morbis laudabilis comperiretur. Potus sit vinum oligo pia Oron. Cibi sint carnes laudabiles,ut Pulloium,
Vcruecum, vitulorunt,&montanarum Atticularum. Inter olera laudantur cucurbitae,& praesertim longae,quar. s. pergula- rum more longe a terra educantur lactucae,cicorea',& ragiis
nes,buglossar, necnoncnd uiae. Inter cerealia rixum,& far ad ptisanae modum elixa. inter fructus coincndatur pira,mala, quς acciditate cateiit. in aer pisces triglc,saidae, lucij, lacerti,c similes. Anguilla genita cx putredine,vel per coniunctis nem sir sudupcntis cum Anguilla pessima censet ut lucrum si sequenti prae- quo usar paretur solina iuvabit multum. diuisa ergo Anguilla,pi ius se- . 'mota eius polle,&Mnh lota aqua to sata, imple eius carnc pre- cis, hiae subparata venti ei tigillinae iuuenis', ct post cum sufficiliati quan- μι titate aquae,&pauco hordeoox corti ato cocoquatur,ex aqua,&'Anguilla fiat aquii per destillatio nem instrumento vitaeo , ilinto igne, Dosis. I ii diripsit 3 Iadcaro. lMulti momenti Aiain stitit Olia sorbilia, recenter nata, α
350쪽
2so . Thoma Grosi praesertim vitellia; lac, cancri, testudines, limaciae, de quibus, verba faciemus cum de medicamentis. Medicamenta aliin mi . vim curato ut habeant, siue intrinsecus, siue extrinsecus applicentur. inter intrinseca laudatissimum emac, de quo biculter
cabd lae 5 Primo quod eligendum sit. Secundo quo pacto exhibedum. x pro T ud qualido exhibςndum Qu ito quo apparatu. Quinto qua quantitate. Quoad primum, consensu omnium cclcbratissimum est lac muliebre,ex muliere scilicet iuuenςula, bene sana,&boni h bitus: Sed quoniam raro inu teres patiuntur suggi ab Hessitis ςo, eligendum est aliud humano consor me. Lauduntur potis. fimum,&in usu sunt lac caprillum,& as ninuna, haec enim ani
malia parum ab humana temperie declinant a ac propterea ad homines reficiendos maxime idonea. Modus exhi- Qim ad secundum, modus exhibendi lac duplex esse potest, solum scilicet, & mixtum cum mclle. Exhibctur solum, quoties sola humectatio,de refrigeratio substantifica .an ipso lacte de si
' deratur. Admiscetur autem mel quoties desidcrainus ut lac i sum. maiori cum auiditate a partibus trahatur. dcbet autem et modicum esse,& non excedere 3. j. quoniam in Heetico veli menter mutato ad intemperiem calidam, & siccam, iacile ver- Duleia iis teretur in bilem, cum dulcia omnia facile bilescat ex Galeno..iusu't, Eligendum itaq; est optinuim mel, luale describitur ab eodem
3. Me boae e. Galcno; ut videlidet cereum colorem resertis, lucidum sit, benedi crassum ,& in ungue positum nec multa velocitate, nec tarditate excurrat: quod si tale non extiterit, loco mellis uti poterimus saccato sino.
i. 2 Qu'ad tertium,quantitas exhibendi lac, quoad Dosim prς-
mumit scribet ui paulo in ira. ad tempus vero, sumitur lac in aur Bὸἡπώὸ circitcrhura ante cibum, quo hiempore lacultatcst fori biei, omnes robusti 'res sunt sacilius lac traherent ipsa membra, Qua hqra δε in se se comutarent. latet iam exhiberi per 6.qu . horas, aut paulo plures,vel pauciores post cibum,&praecise circa vucis resimam secundam hin m, qua. hora, propNr ambieti scalmecm,membra sunt calciact . .exiccata; o breui tartati laetem-- - i i poris