De phthisi intestinali : dissertatio inauguralis medica ...

21쪽

in insantibus est ratio, et quidem secundum Andralhaec s): ain Saepius in aliis organis inveniuntur, in pulm0

nibus vero desunt.b) Tubercula plura organa simul petunt e) 0rgana quae in adultis praecipue tuberculis eorripiuntur, in insantibus minus corrumpuntur et vice

vel Sa.

Maxime insantum glandulae bronchiales sedes sunt tuberculorum, quibus proxime nominandi sunt pulmones, glandulae mesentericae, lien, renes, denique intestinum

tenue.

Creberrime, ut jam supra dictum, tubercula in parietibus intestini tenuis, praecipue in inseri0ribus ejus pallibus saepius, quam in parietibus intestini crassi eX- oriuntur. Sunt autem aut in tela submucosa, aut inter sibras tunicae muscularis, aut sub peritonae0. Proprie tuberculum, si morbus est shronicus, occupat telam Suhi mucosam, quin reactio irritata omnino cognosci possit; sed si morbus l0calis est acutus, tuberculum, reactione inflammatoria esseeta, plerumque primo in eXcavationem glandularum P erianarum, tum in glandulas s0litarias, imo denique in omnem alium locum telae membranae mucosae intestinatis secernitur s2). 0riuntur parvi , albidi tumores, quibus membrana mucosa, qua teguntur, Vel membrana ser0sa elevatur: quorum magnitudo ambitu grani milii non min0r, ambitum pisi non Superat. Tales tum0res in tubo intestinati tum unus tantum vel

22쪽

duo, tum multi inveniuntur, praesertim oritur magnus numerus in stando et circa margines eXulcerati0nis intestinatis apud eos, qui simul tuberculosi pulmonum laborant. Reperiuntur p0st m0rtem interdum multa iubercula in tubo intestinati, quae inesse corpori vivo gravi0res unctionum turbatione in primis viis n0n significatum

erat. Complures aegroti nunquam di arrhoea VeXantur,

alii interdum, alii continue: qu0d symptomata igitur aliis eX causis quam eX sola tuberculi in parietibus iubi iu- testinatis praesentia proficisci videtur; eademque hic rati0, atque apud tubercula pulm0num, quae item diu ad-eSSe p0SSunt, quin tussim vel aliud qu0ddam morbi pulmonum symptomata efficiant si). Causae autem, quibus

tubercula gignuntur, Sunt eaedem, quae normalem nutriti0uis et secreti0nis processum turbant, et inter has, ubin aliis quoque l0cis, irritatio est, Sive in membrana mu-c0sa, sive in tela submue0sa inest. Irritatio etiam in ea membrana mucosa tuberculorum s0rmati0nem effecisse

p0test, in qua p0st obitum ne vestigium quidem morbi

cogn0Seatur. Sicuti autem tubercula saepe irritatione membranae muco Sae nascuntur, item et ipsa, p0stquam formata sunt, membranae hujus irritati0nem pr0vocare possunt, ita ut n0vus sympt0matum ordo 0riatur. Tubercula enim, quum aliena sint corpora, eo ipso qu0d adsunt membranam, qua teguntur, delent. Tuberculum emollitum ut in pulm0nibus per br0nehiorum ulcera eX-trorsum abit, sic per exulcerati0nem tubi intestinatis secernitur, p0stquam perfregit simul membranam muc0sam qua involvitur, Summ0 tum0re. Ita tuberculusis intesti'

23쪽

ualis jacturam ulcerosae substantiae facit et praebet phthisin intestinatem iuberculosam. Tali modo formatur ulcus tuberculosum primitivum, cum rotundis, duriusculis; si miter insidentibus marginibus; cujus basis aut densata tela submucosa, aut teXtura granulata parietum

s0llieuli amplificam est. ΙΙ0e igitur ulcus fit majus, liquescente infitiratione tuberculosa in ulceris spatio. In hoc processu primum ulcera parva, variis ordinibus distincta in majus confluunt; eaque ulcera magis magiSque cre-seunt circum tubum intestinalem, ita ut postremo Zona plus minusve unis Ormis ostendatur. Eodem temp0re in profundum p0rriguntur, imo etiam perforare queunt tu-bum intestinalem. Saepissime tuberculosis intestinatis intestinum iteum occupat et plerumque id s0lum; nonnunquam autem descendit supra intestinum crassum usque ad intestinum rectum, et asstendit in altera parte ad intestinum jejunum, imo interdum, sed raro usque ad duodenum et ad ventriculum. Aliquando praecipue pr0gressa est in intestino crasso et primum in eo sormata, postea demum in intestinum it eum extensa esse Videtur. V. Serophulosis. Sedes ejus praecipua est systema glandularum lymphaticarum et membranae muc0sae, et proprium ejus m0rbi productum est materies serophiilosa. Serophial0si glandularum tumores saepe durissimi sunt, dolore n0n percepto, crescunt et decrescunt certis temp0ribus, saepe inflammantur, partim suppurantur, partim eXulcerantur et uleera scrophulosa efficiunt. Saepius hi tum0res in glandulis mesenterii sunt et in insantibus illis as lectis in abdomine investigando sentire p0ssunt; diversa sunt magnitudine, pnullulum

24쪽

promovendi et pressi dolorem faciunt. His igitur tumoribus glandularum dis fluentibus phthisis intestinatis evadit, perspicue cum sebri heetica conjuncta.

VI. Varia exanthemata, uti aphthae, varioloides, rarius scarlatina. Aphthae, potissimum inflammatoriae celerrime erumpunt, et non modo in cavo oris manent, sed non raro etiam in laryngem et tracheam transeunt, vel, quod etiam saepius seri dicitur, per oesophagum in membranam mucosam Ventriculi, intestini tenuis vel crassi. Aegroti tum vehementissimos perpetiuntur dolores, Secundum tractum intestinalem, Vomitum Vehementem, tenesmum in alvo levanda, sae stes eum sanguine et exiguis laminis commixtas. Pari modo etiam aphthis gangraenosis non solum caVum oris, sed etiam t0tus tractus intestin0rum asscitur; eXanthema miliato colore nigricat,

efficitur phthisis intestinatis, quum aphthae se detrudant quidem, denuo autem parVa ulcera nascantur magis minusve rotundae formae, atque aecedit febris hectica. Attamen sic morbus in phthisin non nisi in dyserasia transit, ut quum insantes serophiilosi assecti suerint et tum decurrit citissime. Simile qu0ddam in varioloide

apparet, nam n0n raro eXanthema etiam in membranis mucosis nascitur, sicut in membrana naue0sa nasi sere semper, et creberrime etiam membrana mucosa saucium. ΕXanthemate tantum membranam must0Sam aggress0, m0lestiae sunt minores; quum idem autem ultra progressum sit et laryngem quoque occupaverit, molestiae magis magisque crescunt. Ν0nnUnquam eruptio alte in bronchia descendit, eodem temp0re eX ano ad intestinum e0lon adscendens. Sic nascuntur in membrana muc0sa intestinati pr0cessus exsudativi, qui secun-

25쪽

dum Rohitans hi 13 cum macerati0ne, solutione epithetii, laxatione et infit tratione membranae mucosae et telae submucosae, colliquatione et denique jactura illius hujusque sollicul0rum e0njuncti sunt.

Phthisis intestinatis saepius habet chronicum, multo saepius acutum decursum: hune quidem maxime tum, quando prodiit ex colliquatione tumultuaria multorum tuberculorum pulmonum, intra quattuordecim vel viginti dies mortem adducens. Finitur autem morbus

1) Convalescentia. Id quod per anatomiam patho logicam extra dubitati0nem positum est. Rohitans hi

26쪽

nensi telie des Darius ais e in teistena liniicher resistenter Winhel voti metir oder minder belruchilisther Holle dar- stelli. War das Geschwiir gross oder unis asste es selbstais volthominues Clirielges eliWiir den gangen I reisum-sang des Darnis, s0 bleibi unier ahiilicher Forni aus derΙnnensiache des Daritas ein verengernder seliWieliger Ring-Wulsi gurii ch, und voti avssen anges elin bietet das Gange gustalge der Duplicatur der Darmwand bisWellen das Anseliu einer siXirteu Invaginati0n dar. In s0leher P eis elidiit und vernarbi das tuberculose Daringes eliWiir immermit Verengerung des Darmium enS. κLonge saepius accidit 2 m0rs, ea que divers0 modo morbum sinire potesta) Exinaniti0ne virium vitalium. Id minime admirandum videtur. Tractus alimentarius penitus c0rreptus est, reproducti 0 prorSus desiit, di arrh0eae magis magisque crebescunt primo tempore praesertim noctu cruciantes aegrotum) etiam interdiu; postremo saeces inv0luntarie eXcernuntur, sit decubitus, qui sacile gangraenescit. Febris hectica in dies plus augetur. Pulsus sit parvus,stiformis, vix sensibilis. Extremitates frigent, ut pr0pe omnibus in m0rbis, qui e0njuncti sunt cum organismi destructione, dum pectus Sud0re tenaci tectum est.

27쪽

domen. Ea enim sacile existit, quum ulcus alte penetrei, quo aegr0ti estissime abripiuntur.' c) Hydrope. Crebr0 oedem a pedum primum eSt, quod tum ad genua et inde denique ad regionem iliacam adscendit. Interdum autem ascites usque ad hanc regionem escendit, quin oedema adsuerit. Aucta tum aquae copia et usque ad regionem epigastricem adscendente, omnia sympt0mata fiunt gravi0ra, et insequitur mors Vel enervatione universali, vel suffocatione et apo plexia. Non raro autem accidit, ut crescente hydrope sympt0 muta decrescant.

Tristissima est, neque immerito hoc malum morbis gravissimis adnumeratur. Dependet autem pr0gnosis: a) A sede mali. Si phthisis in intestino tenui sedem habet, malum est gravius quam si in intestino crasso praecipue in ejus parte descendente. His enim partibus facilius accedi potest, ac praeterea sunt min0ris dignitati S. bi A momento aeti0l0gico. Minime pericul0sa est illa forma, quae eX inflammati0ne naScitur, periculosior est tubercul0sa et serophiciosa; pericul0sissima est ea, quae ex typho evadit, pr0pter eXhaustas paene morbum perpessi Vires. e) Nec minimi denique m0menti pr0gn0Si s sint qualitas et quantitas saecum, praeterea etiam ratio emaciati0nis ac vehementia febris hecticae.

28쪽

dolore nobis satendum est, eam plane esse impersectam. Hie enim etiam pejor est ratio quam in pneumophiliisi quam sanari p0SSe per sectiones cadaverum admodum probatum est, imo duabus sanandi rationibus sanari posse

Fieri quidem potest sanatio etiam phthisis intestinatis, Sed vereor, ne potius eX vi medicatrice naturae proficiscatur, quam eX medici arte. Quae cura qu0modo fieri possit, Rohitans hi describit loco, quem jam supra attuli. Medicus autem hoc tantum conserre p0test ut naturae medicatrici accedat. Itaque hae indieati0nes maxime Sint notandae. 1. Perpetua irritatio circum locos exulcerat0s t0llenda, idque methodo antiphlogistica. Dum abdomine presso vehementes existant dolores, antiphlogistica ratione utaris. Praecipue antiphlogosis topica prorsus ne eessaria, ita ut neque pulsus debilis, parvus, nec debilitas aegri eam contra indicet. Ut hoc consequatur, medici est, iterum iterumque hirudines applicare ad has abdominis partes, in quibus maximus d0l0r apparet; etiam lamentati0nes emollientes cum narcoticis junetae et frictiones simplices olei hyoscyami aliquantum b0ni asserunt. Pariter balnea majoris sunt momenti. 2. Secreti0nes minuendae. Quod praeceptum, quamquam a multis medicis reprehenditur, mihi quidem n0n plane negligendum videtur. Illi nimirum opinantur, Subitanea secretionum suppressione phthisin pulmonalem. semper sere cum intestinati conjunctam, eo celerius nasci mortemque maturare. At si caute minuuntur Secreti0nes et cum aliis indicationibus c0nsociantur, infelicis-

29쪽

simus quidem exitus retardetur, etiamsi n0n contingat,

ut aegrotus plane Sanetur. Ad hoc autem non pervenimus nisi per diligentissimam perscrutationem. ΕX qua cum cognOVerimus, ulcera obsidere partes intestini, quas eX intestino recto adire possumus, eXempli gratia intestinum rectum, S. Romanum et vel colon transversum ipsum, illis remediis utendum est, quibus secretio minuitur. Hic igitur clysmata ex aceto saturnino, aut Ungi. plumb. non sine utilitate in auxilium vocaveris, quibus sortasse etiam optum vel tinet. nuc. Vom. admisceri possit. Sin autem exulceratio in superioribus insidet partibus, ut ad eam perVenire n0n p0S- simus exempli causa in intestino tenui, plane inutile erit ita agere; hic igitur ea nobis pr0derunt remedia, quae ventriculo concipiuntur. Tonica Vegetabilia, colonibo

dantur quidem, sed parum asserunt utilitatis. Νec alumen satis praesens est remedium. Gravioris ponderis videtur serrum sulphur. et quod Autenrieth suasit serr. muriat, quibus sortasse plumbum aceticum praeseratur, quod inflammatione, si qua adhuc insit, non contraindicatur. Dabimus igitur plumbum aceticum, aptissime forma pitularum, cui adjungenda sunt alia medicamenta quae caeteris indicati0nibus postulantur, d0si ab gr. j ad . XV crescente. Intoricationis signa in his magnis plumbi d0sibus minus timenda sunt, quum plumbum, priusquam t0tam in organismum vim exercuerit, diar-rh0 eis effundatur.3: Magna irritabilitas in tubo intestinali moderanda. Hoe es ficitur nare0ticis, imprimis opto et nuce Vomica. Belladonna autem et cicuta, aliaque narc0tica similia mi-

30쪽

nus condueunt. Omnino anteferendum est 0pium, qu0d vel necessarium est, plumbo acetico impen80, quia optime impedit, quin plumbum in systema nervorum abdominale vim perniciosam eXserat. Itaque marime e0nveniat, plumb. acet. cum opto c0njungere, idque forma pitularum. Νon minorem utilitatem offert nux V0mica, quippe haec, quum illi eo vehementes diarrho eas sedet, retardat certe morbi decursum: praecipue autem eum mustilagin0-

sis conjuncta, tinei. nue. V0m. proSit: etenim illa, quum hi ipsa irritabilitatem deminuant, narcoticorum vim adjuvant.

4. Febris non negligenda. Saepius sub specie syn0chae apparet, postea autem non raro in erethismum vel in torporem transit. Hae febris diversitate varia cura postulatur. Si febris synoeliae habet formam, methodo antiphlogistica utendum est: plerumque autem se-bris brevi tempore torpida sit, unde china indicatur; sin vere ad sebrem dissolutionis signa accedunt, acida mineralia fortiora et medicamenta acria indicantur: exempli gratia acidum sulphuricum, acidum muriaticum vel solum vel junctum cum acido nitric0, involutum mucilagine quadam. Majoris autem, maXimi fortasse momenti in phthisi intestinati, sicuti in omni phthisi, hoc est, ut . b. Diaeta ad certam quandam normam redigatur, quodsi non sit, ne minuatur quidem nec retardetur malum, nedum sanetur. Praecipue organismus nutriendus est; itaque alimenia nutrientia et digestionis viribus aegroti respondentia esse debent veluti amylaeea, lae, alia. praeterea facilia ad concoquendum, membranam mucosam intestinatem n0n irritantia. Imo blandissima qu0que ali-