Lexicon topographicum siculum in quo Siciliae urbes, opida, cum vetusta tum extantia montes, flumina, portus adiacentes insula ac singula loca describuntur, illustrantur. Studio et labore Viti M. Amico et Statella ... Tomus primus tertius. Pars prima

91쪽

AM Zinea da Caroli II. Regis privilegio Mnexc. Η -buit ex Cattiarina Cirino uxore Franciscum tigredem, qui Eleon orae Plata moniae jure, sibi desponsatet, Ros lini etiam Princςps evasit. Sub eo Messanensis Sensetus munitii pia sibi vindicans , Ardariam quoque a mini,irandam suscepit. Franciscus Litterium filivmi est assecutus, qui cum Rosialia Branci Artia S. Ant nil Comitissa conjuge hodie vivit. Maius , & unicum Parochiale Arda se templum S. Joanni Baptiitae sacrum est sub Archiepiscopi Messanensis Uicario , curam habente rei sacrae. Illi sex aliae suffragantur Ecclesiae, & Eremus satis celebris, opido imminens. Censebantur ejusdem incolae anno unccx m. in I o. Iari-hus 688; inde 8o. ante luem, quae regionem nuperas annis invasit, & nostrum quoque pessumdedit. Distat ab urbe pass. M. v. & vallem occupat amoenissimam, per quam hiberno pluvio tempore fluentum decurrens proximo mari illabitur. Et A REDDOLA Collis supra Alimenam in austrin, . Hedera. Ibi vetuita, uti innui, nec exigua vestigia Aquae ductus praesertim lateritii . Cryptae praeterea satis implexae, in quas passim viarum grassatores sese

ARENAE Montes in AEt nae latere australi, gemini sunt colles conjuncti ab anno uncti xix. ingentis arengvi efformati, qua e proximo eam ino ignis eduxit; Qui & rubri etiam dicuntur a colore, quem reserunt. Vorago sub illis in meridiem, unde liquata . ardens materia erupit, ad aliquot passus profunda , in quam descendunt ad arcana naturg opera penitius conteminplauda , volnitusque ignei os hodie occlusam demirantur . Pate ut coetero colles in gyrum pass. Dcc. circiter, iam nantur adhuc perpetua sterilitate, quuin alii

92쪽

ejusde in prorsus indolis , in eadem ferme regione , vetustiores pene toti, virgultis sint convestiti; recenistiores verO herbis non careant.

ARENA: Monasterium S. Meolai tituIo, Benedicti ni ordinis, antiquissimum, Simone Policastri Comite. Rogerii ex Flandrina filia nepote authore iactivi. quod S: Leonis de Pannachio primum, mox alteri S. Marist de Licodia coenobio conjunctum, Alumnis vitae Monasticae persectione celeberrimis eis oruit; Monach eum collegio, quamvis hodie destituatur, qui sub Cain sinensi Congregatione Catanae degunt, vetusti nihilois minus splendoris, & egregiae famae decora servat, α congruis aedis et is instruitur . C meterium in summa veneratione est advenis. Cisterna amplitudine spectan da, aliaque monumenta perseverant, quae ruinis ex

terre motu de anno MDcxcia r. superfuere.

ARGENNUM Promontorium Messanam inter& Tauromenium , in fretus pene finibus, quod S. AI mi nostra aetate appellatur; Ptolemaeo in tabulis est celebre, qui quum in eius designanda distantia ab Tauro monte a vero aberret; nam pass. M. X. adnotavit.& sunt non nisi v. Maurolyco an iam dedit, & aliis post ipsum, affirmandi: Caput Grossum veterum esse Am ennam. At enim librariorum culpa sepissime in Pt lemaei tabula numerus immutatus, aut male appletus legitur; coetero quod praetermisso S. Alexit capite I, quod vere promontonium , id est mons in mare projectus, voluerit Geog aptius Caput Grosium sub Asegenvi vocabulo intelligere, prorsus incongruum vi detur . An Plinius memorans in hac ipsa ora Drepa num promontorium, de Argenno loquatur, dubitane Eruditi. Ego Drepanutu Caput Grossum intelligo. Ui

93쪽

ARICIA Urbs vetus ex Tullio apud Ho lmanni Lexi eon ab Archigene Siculo aedificata , uti hic ait, in Septentrionali Siciliae plaga locanda videtur. ARTALIA Messan ense municipium ad austrum, aliis Arusis, de Pirro Lartitia, occurrit inἰfluento amplissimo haud procul a littore, & Regia via ab urbe pass. M. viii. disjuncta. Parochialis aedes titularis S. Mariae de Portu salvo. Lares 8o. opidani 3oo. quibus Patronus singularis S. Blasius habetur . ARSE Cephalaedensis Ecclesiae Casale, Aleus creditur Pirro, de qua Tom. 2.ARTEMISIUM. Dianae Facellinae templum, cim ea quod opidulum dudum surgebat post Peloridem. Diana quippe Graecis Artemii dicitur, ejusque hinc

templum Artemisium audit. Silius lib. I . urbes, populosque Siculos recensens: Mille Thoantes sedes riseeeuina Divae canit ; Templi, scilicet Dianae opidum

memorat, ac mille ex eo eductos milites. Quod autem Dianam se asellinam: appellat, ad Hygini, & aliorum respicit fabulas; ille enim Mythol. cap. 26. tradit Iphigeniam Agamen nonis filiam, postquam numinis miseratione , cui sacrificanda erat, mortem evasisset, Τhoanti Regi traditam , ac Sacerdotem Dictymnae Dianae factam, cum fratre Oreste Deae simula- ero inde sublato, in Italiam coniugisse; quumque simulacrum , ut lateret, Fasce lignorum advexisset, inde seelitiis nomen Deae factum. Idem nihilominus a Face , cum qua exprimi solet, Facellinam Dianam nuncupatam fatetur. Prope Arte si nuin Sextus Pom- pejus inter Mylas ct Naulochum a Casare Augusto devictus ex Appiano , Dione , ct ductonio dicitur: Giari , inquit Dio, in Stelliam profecto apud Artemisium Sextus Cosra opposuit. Euum urro Agrippam υδ scribit

94쪽

scribit Appianus, appulsurum crederet Pompeius, ad Pelorum transcurrit, desertis saucibus M lensibus, quas mox Caesiar occupavit ; una cum ipsis Miti, fano Diaσae, quod Vidulum es perexiguum , ubi filii bovi suille, ct Ulusis iam factum tradunt. Ex quibus Dianae fanum, seu Artemisium post fauces praedictas statuit Cluverius, haud procul a Mela fluvio, hodie Nucito; quem idcirco Vibius in Catale Flum: iPhἴtelinum corrupte appellat. Accinit Cluverio Massa in Prospec. Sicil. inter Raysculmum promontorium,& Mylas Artem tam statuens. Sed ejus extare reliquias nonnulli in agro assirmant post Mylas, quem SOID-riam vulgus nuncupat. Nec abnuere videtur Aretius,

qui de Tyndari loquens post Mylas, ait: Fama es ad haee loea cum Dianae Faselis simulacro Oresev appul se. De Solis Bobus & Ulyssis somnio alibi de Mylis, ejusque finibus agendo, nonnulla proferam. ASIN ELLUS Fluvius, & ejusdem nominis opidum post Cephalaedim. Vide I ellus. ASINES Fluvius hodie Frigidui, qui agro amplissimo, unde originem habet, nomen tribuit. Thucydi di dicitur Acesiues, uti optime Clure rius advertit; Male igitur Frigidum alii Aetis appellant . Fontes habet uberrimos haud procul ab ostio, quos AEt nae nives gignunt; copiolis idcirco, & frigidis aquis abundat, nec imbribus augetur ; aestate hinc , & hyeme aequalis est illarum copia, & pede tranantur . In agro cognomine Turris est celebris, de qua inserius. AURI CELLA Arx in littore aquilonari,&opiis dum in plaga ortiva. Vide Roeeeua. AUT GANNIS Opidulum in collibus, &ora maritima duo inter promontoria , Taurum scilicet, & S. Λlemum , seu Argennum . Vide LetoJoannis.

95쪽

A CENA Uetus opidum , Abace

cipiis ad ausi u & africu n, tr. circi ter pass. u. ab illo recedens. Habet ejus Parochia S.Caroli Borro uel ti . tutum. Prope locum ostendunt de Ecclesiam, ubi S. Venerandam martyrium pro Christi Domini fide subiisse tradunt, de

Vanellis nuncupatam. Haud procul etiam a Casali Arcis a Martino Rege extructae vestigia supersunt, quet itineri imminebat angusto, ad insulae mediterranea ducenti. Sosiae adhaerent Galatis, & S. Michaelis municipia , de quibus infra.. BARACCA UETUS Crypta est circa AElnae

montis latera australia. In eam per angustam portam penetrant; moxque spatiosam in vivo saxo excisam testudinem offendunt, in cujus area Basi Iudium, inquit Philotheus, equo lanceo exerceri facile posset. In angulo ad boream crypta alia XL. passus circiter longa occurrit, in cujus extremo ex aquarum stilli iscidiis veluti sons efformatur BARCELLONETΤΛ praecipuum, ac celebre Castri Regalis Municipium , Barsaloua Siculo ore. Ia gia occurrit via, qua Messana Panormum est iter; 1 efugitque ab urbe in septentriones iri. u. passibus de Longa no abluitur flumine, quod per medium excurrit opidum, incolisque prae aliis frequens est, quibus S. Sebastiani elegans Ecclesia Sacramenta mi ni lirat. Addita huic nupee de alia S. Joannis Baptistae titulo ab

altera amnis parte ad civium commodum. Minores

Observantes Canobium hinc habent S. Antonii de Patavio

96쪽

tavio nomine,ab anno uncxxx. sundatum. Extant prope fluminis alveum pro Monialibus pedes , sed vacuae obloci insalubritatem . Burcelloneitae australem plagam Naseris Casale contingit, cujus alibi notitiam habes. BASICO Casale olim in Mylen si planitie situm, ubi Fridericus II. Rex anno ucccx. celebris S. Curae de B eo monasterii fundamenta jecie sub S. Franci Dci institutis . Id porro C nobium in Opidum Ramettae Rex transserendum curavit, cui Petrus illius fiIius bona, immunitates, & privilegia Mcccxxxvi. confirmavit, ct Casalis jura attribuit. Nec secus Ludovicus iaccc-ΣLit r. ac demum Alphonius saeculi insequentis anno XLv. Huic Monasterio praeficitur prima in Abbatissam Catharina Petri soror, & Friderici fundatoris . filia ὁa cujus morte cum sanctitatis opinione, Constantia Siciliae postmodum Vicaria, Petri filia illud administravit, & sororem Euphemiam Montalium uumero adstria psit, quae & ipsa Antistes praefuit, & Regni etiam Uiearia effulsit. Blanca, Violanta , Eleon ora Regiae quoaque Friderici III. sorores , Margarita amita, ac cuis bris demum illa Senensis mulier Camiola , de qua in Historiis, eodem in claustro vixere ; haecque postrema post spretas Rollandi Aragonii nuptias . ibi sacrum ovelum sustepit. E Rametta transvectum Messanam,

aut novum aedificatum, illo apud Ram etiam perduranis te, per haec tempora Monasteri uin tradunt, ubi ad hanc nostram etatem non impari splendore viget.

S. BASILIUS Casale in ditione Messanensi aquilonari, circa Mylas, juris Liberi citerari sub Friderico II. & Boetii Orini, Marti no Regni potente. Ca- sali deleto ad Asareeuum Cirinum Borgii heredem anno Mocu. spectabat; hodie Placido Rufi jure uxo

ris Margaritae. Cirino subditur . c. . .

97쪽

sed Cluverio, qui Nucitum Melam est e affirmat, ignotus, vel praetermissus. Fazellus Dec. I. lib. 9. cap. T.

Ad oram ulterius Osri Regalis fluvii est osium .... S. Basilii ab edicula ejusdem nominis appellati, ostium postea sequitur, quod ex latere occidentali collis, ubi S. Lucia opidum est conditum, emanat . Idem Amicus id ostium in Mylensi olim portu fuisse tradit; sed aggeribus subinde extructis, mutato cursu ad occiduas

urbis illius plagas S. Basilis aqv s in mari sese eia

fundere, ait. BASILUZUS Insula ex 2Eoliis una; Heracleotes Graecis, sive Herculis Latinis appellata. Abest a Lipara in orientem ad X. pass. u.& ambitu nonnisiit. M. extensa, cultui aptissima habetur. Mus meminit itine . rarium Insiulare,& inter Evonymum ac Strongylem locatam dicit, uti Cluverius observat. BATTEATI Opidulum sub AEtria supra Caintanam, olim ejusdem urbis municipium, ad dynastaghodie Masienses cum aliis ejusdem regionis spectans. Parochiae titulus S. Mariae de Annunciatione , sed inincolarum patronus praecipuus S. Laurentius Martyr,cuisius celebrant festum. Speciali etiam cultu S. Agatham venerantur, estque hujus paullo supra Parochialenta, in Fico de Ualentis sacra aedes. In decurrentis sicutieensu ejus descripti sunt lares 6 . animae a I. sed ianovissimo 4IT. computantur.

BATTUM Casale ad Cephal densem spectans

Ecclesiam , de quo in Martini diplomate de anno M cccxciti. , ubi bona ejusdem recenset, fit mentio.

BAVUSUM Opidulum, in Regiis tabulariis S vos , dc apud Aretiuin de Situ Sicit: Sabus, circa Mylenses fauces in colle situm ad aquilonem vergit, sub- .jectumque

98쪽

jectumque prospicit mare. Lares habet qo. incolas ex novissima recensione 3 oo. quamvis Fagelli tate laribus II a. fuerit frequens, incolisque 4 I s. Titulo Comitatus ab anno Mnxc. Philippi II. Regis privilegio effulget, unica Parochiali S. Nicolao Episcopo gaudet,

quae Archipresbytero Ramettensi subest, ac il. minores regit Ecclesias. In edito tumulo Minoritanum eminet coenobium, olim sub Observantibus,hodie Conventuainlibus addictum, S. Mariae Anu unciatae titulo ab anno IEDLXXXVI. erectum. sed & Comitis palatium toti opido superstans, Castri formam imitatur ; ideoque C sellum Nosuis dicitur, cum Principatus insignibus, ad quod via est populis utrinque consitis jucundissima Vicus quoque in eodem supremo clivo sub Aliamiratitulo Marchionatus tesseram praefert; adeout locus idem triplici insignis praerogativa habeatur. CastriRegalis Comarchiam recognoscit, & Pactensis Militi et Praefecturam; ac Messanae Dioecesi comprehenditur. Patronam denique Dei param de Populo jactat. Agro utitur fructiferis arboribus, vineis, oletis, ac moris ad serici artificium resertissimo, aquis copiosis redu

dante .

Ba si sub Aragonensibus prima elucet mentio; Rege Friderico enim II. Joannis de Manna hqredibus subjectum dicitur. Emit cum Monsorte circa xv. initia Nicolaus Cosagna siciliae Pr ses, hinc in Martini

censu Curiae obnoxius idem Nicolaus ob Savusum S alia opidula venit. Dotis nomine non diu post ad Pulichinos, ct ex his ad Mon cadas pervenit; sed anno ucccc Lxxxiv. juris erat Laurentii Marutii. Sareanis hinc obvenit, & Ioco pignoris datur anno unxxx. -- fasiis. Tenuit eadem conditione Uoille Imus Spatafora MDcxxx. cessitque tandem Cottoniin Andreas enim ejusiam

99쪽

dem gentis, qui Linguam Grossam sibi conquisierat, Sabusi Baro dictus est. Ex eo Stephanus, Comes ejusdem saeculi anno xc. recunctatus. Huic Andreas &Josephus nati sunt 1, in bo, qui fratrem improlem excepit, Hierovinus filius successit, hic Casleui Novi Princeps Philippi IV. Regis voluntate etiam audiit. Idem inter xii. Regni viros adscitus; Triremium cum in Sardinia, tum in Sicilii supremus Praefectiis effulsit, ct Flaviam Cibo Petri filiam , ac hae redem cum Nasi Comitatu conjugem habuit; ex qua Ioannem Evams-n-em suscepit. Joanni, lichi ad primas & secundas convolaverit nuptias, nulla superfuit proles, Scipio Cottonus idcirco ex Carolo genitus C fuit Carolus Hieronymi frater J dynastias anno MncLxx. est assecutus . Hic Villarmosae Princeps, & Altam irae Marchio etiam inclaruit, atque cum Agatha Amato & Alliata Philippune procreavit, qui & Opidi S. Catharinae dominium hodie tenet. Ex eo & Anna Maria Morsis Cajetanus prodiit, Lucretiς Cardoniet copulatus, Altam irae & Uil- Iarmosae titulo insignitus. Eavusi Comites in publico Regni Consilio votum proferunt XXI. BELICIS Arx sub Nebrode Monte inter Politium & Colesanum opida. Aragonensium Regum quo sub σηeisi Viginti millii potestate erat, qui totius circumpositae regionis dynastias , & Cole fanum tenebat. Post hujus mortem Regi adjudicatur , moxque cum aliis opidis, ac seudis Francisci filiis restituta. Ad Henrisum Rubeum subinde cum Colesano xv. seculo, ct ad Cardoras, tandemque ad Adonteeatinos devenit, uti Colesanensis Comitatus pars. Belicis dynast Ia neuda sub se xu. & satis ampla continet, quorum aliquot hodie peculiares agnoscunt dominos, uti ex occalione

100쪽

taliam ad Uallis viridis Parochiam spectans, ab eaque

pass. circiter Dc. in occasum hibernum recedens cum Ecclesia S. Antonio Patavino dicata .

BELMONS Uicus Fra Zano& Mirto proximus. in aquilonari Siciliae plaga; cujus meminit FaΣeIlus. Iacet hodie. BEL PASSUS Opidum ad AElnae australes r dices, Hscieta es neada aliter, ac dudum Ma assur.

Paternionii Principes Mon cadas dominos habet; l γque utriusque agri idcirco confines. Quum 2Elnae incendiis de anno uncxxix. jacturam subiisset, in agro 'Medio eampo aedificari de novo c pit; locus hinc rem ransvae & Phiniciae Aineade, quod veluti Phenia ex incendio resurgeret, nomen indeptus, quum insalubris aeris ab incolis haberetur , desertus, quamvis in Regi Avia occurreret, et integris pene aedificiis relictus est. Recens igitur a veteri haud procul opido, quod Maia passur audiebat, vocabulo etiam mutato 'Be0 ut nuncupari ab anno Mocxcv. cqpit, & situ aptiori leviter declivi in austrum moliri certatim, ac brevi visum est

notabiliter augeri, adeo ut aute iv. ab origine lustrum, anno unccxiii. fiocos 779. incolas 3426. numeraret,&novissime sΣo . horum census inveniretur. Princeps

ejus Ecclesia sub Immaculatae Conceptionis Dei parae titulo, magnifice extructa, medio pene assurgit opido, cum ampla area a fronte, ac Canonico instruitur Collegio, cujus tres sunt Dignitates, Alumni xit. Mansionarii xv. His animarum incumbit cura, designandique minores Sacerdotes in S. Salvatoris, & S. Antonii qdibus, ubi opidanis Divina etiam conseruntur, potestas committitur. Singularis Patronae S. Luciae Virgins &