Brevis ac præliminaris enarratio causarum, ob quas serenissimus et potentissimus princeps ac dominus, dn. Carolus Gustauus, Svecorum, Gothorum, Vandalorum rex, ... coactus est regem Poloniæ bello adoriri Accesserunt literæ ejusdem serenissimi regis a

11쪽

6rum etiam impellentibus Polonis accidisse proinde necaveritate alienum. est , habuisse tum temporis Lith vanos

exercitum ad manus, quo recuperarent Livoniam, exe

citu & praesidijs tunc destitutam, si propositum B o T ii ex

voto successisset; ad minimum illius facti authores merito censentur,quod,ubi voluissent,impedire potuissent. Par etiam ratio irruptionis C Rocxo vir in Pomeraniam fuit, quae a parte Polona averti potuisset, nisi res

Suedorum in Germania turbatas, eamque provinciam,

eroximum amictis rebus perfugium, devastatam voluis ient. Nec satis fuit Polonis, Crco ego v Io transitum indulsisse : verum etiam ex Pulcens fortalitio , aliisque in Botussa locis, auxilia de tormenta eidem submissa. Et nisi hostiles illae copiae ope Comitis Κ6NIGsMARRII, tum temporis Generalis vigilum Piaefecti, ejecta fuissent, eam provinciam, ut & adjunctam illi provinciae maris ML thici oram,insun mum discrimen adduxissent. Et,sicul- .pa vacare voluissent Poloni, utique petentibus Suecis, ut reditus CRoc ovio per Poloniam prohiberetur,vel ut e-- dem irci sequi sibi liceret haud facile denegassent, inauia sesto tum hostili erga Sueciam animo. Quibus machinationibus Oeselia Insula, qua postro. mo cum Rege Daniae bello , factaque ad Bromscbroam pace, Regno Succiae cellit, a Rege Poloniae ilLADi, LAOsit tentata . quamve cessionem illius Insulae impedire sit. copatus, Elusdem ad Ordines Oeselanos literae ac dipi m , Cubiculario ibo B ε R c a o traditum quo cos ad de se tionem sollicitaverat, satis superque commonstrant.

Nam tametsi nihil unquam juris sigillatim in amemento ratam Insulam , toto illo tempore, quo sal, ditione Regisio niae fuit, praetendit, atque ccaiiue eandem Rcgi ac B

12쪽

gno Sueciae, certis cum Rege& Regno Daniae pares,scivit, Christianissimo Galliarum Rege & Dominis ordinibus Generalibus Fa derati Belgis mediationis ossicia praestantibus; non destitit tamen hostilem in Succos animum reipsa testatum facere ,& fortasse nec spe sua frustratus ti isset tam recenti mutatione imperij, nisi provida Gubem natoris Suecici cura hanc Poloniae Regis machinationem intervertisset.

Adhaec tentatam fuisse fidem subditorum Regni Sus' in Iavonia, haud incertis testimoniis constat; qui cis

in ossicio permanserunt, non potuit tamen Rex Poloniae violatorum pactorum culpa carere. Nec defuere cum Rege Daniae CHRIsHANO AR io, tum temporis alieniore , ut&ARN HEIMIBAV- Laetio molitiones in perniciem Sueciae, quae singula recens cre longum foret, & a pioposito nobis compendio alienum. Haec tempore ULA Dis L Ar Qv ARTI patrata; nunc ad ea tempora, quibus fratris sui successor, Rex Jo H A N-NEs C A si M I Ru s, Polonis rebus praefuit, deveniendum.

Etenim constitutum sibi habuit Serenissima de Potentiis ilia Suecorum Regina,Domina CHRISTINA, cum Principibus Regni Poloniae sinceram amicitiam colere,utpote tam propinquo sano ne sibi iunctis,& quod satis longi dui temporis i induciae spem facere viderentur, consopitiiquando posse mutuas utrorumque Regnorum contro' versias, stabilemque necessitudinem, inter Principes tam arcto sanguinis nexu devinctos , reduci. Eoque rogatudi tum Principum , videlicet I o H A N N a s CAsiMiM αC A R OLx FERDaNANDI , Fratrum, haud gravate commendatione sua apud Senatores Orci .esque Regni Poloniae Magnia

13쪽

Magnique Ducatus Lithvaniae intercessit, ut in elemone.

novi Re is, praecipue dictorum Principum rationem habere vellent. did i etiam deinceps hoc singulare as-fectus sui erga modernum Poloniae Regem documentum, ut illius caulam reip. sigiliatim commendaret, anniter rurque omni modo, ut antememoratus Rex voti sui conmpos feri posset. Quod Reginae studium etsi prosper& voti dicti Regis congruens eventus consecutus cst; Eum tamen nihilo mitiorem se praebuisse,&ad aeternam cum Regina svectae pacem propensiorem, sequentibus probabi

tur.

Initia insignis illius amicitiae, quae tum promittebatur, haec fitcre, ut in commercio literarum cum Regina SVecix Muna lingua uti noluerit, nullam aliam ob causam, quam ut hoc; e modo devitaret ςam titulorupiratio nem,quae pactis induciarum est expressa, titulumque Sueciae Regibus adstruit, Poloniae vero Regibus derogat; id unice agens, Mi h li: via ipsimi pactorum fundamcytum convellerςt

Deinde insudasse Regem Poloniae indigitatae supς'

us desectioni subditorum Succicorum in Livonia,&Riso capiendae consilia agitasse, certo certius liquet. Adhaec Cosachorum gentem a Rege Poloniae saepti invitatam fuisse, ut in Livoniam irrumperet efflue Succo rum ibi locorum turbaret, haud levibus indiciis comper . tum habet sacra Regia Majestas. I inscst' RNis P Ioniae erga svecos animo, nihil defuit, nisi ut pessime co gitata adversum innoxios & pam in observata es quos nec unquam fractae pacis causa gens Polona culpare po tuit: exequi non potia si rix, sic disponente Divini N minis justitia, t

14쪽

. - . V . .

Sunt & inulta alia contra pacta, demque publicii ,

subditosque Sac. Reg. Majestatis fact lata, quae uberiori causarum declarationi ex ipsis alius deducenda relinquun- itur. Et potuissent haec soletasse aliquanto diutius inulta tolerari: Verum ex quo Sueciam Rex&Respub Poloniis, ostentatione perpetuae pacis, toties ludificavit, Sinterim crebrjs internunciorum missitationibus, interim binis Lu becae inter utriusque partis Commissarios conpessibus, sucum Suecis fecit non esse se a perpetua pace alienum,

nullo alis, sine, quam ut tempus traheret, nocendi facultatem captaret, varios in Regnum Sueciae hostes concitaret, Occasionemque Succis adimeret finiendae gravissimae illius controversiae, vae utraque haec regna maxima beniorum calamitate per multos annos afflixit; necessitatenis. R. M. 3 Regnoque Succiae dictus Rex imposuit inferendi

belli. Nam ut caetera omittantur, haec, quae obiter dicem

da sunt, docere possunt, quam parum animi Regi Regia que Poloniae ad pacem perpetuam fuerit.

Quippe primo con rcisu Lubecens Commissarij P

ionici plurimis vitiis refertas Plenipotentias adduxerunt, ubi titulum S. R. M Sueciae sibi arrogavit Poloniae R subruto hocce modo ipsis pactorum fundamento. Ac licet antenominati Commissarii, agnito errore suo, fidem L sato Gallico fecerint, habituros Commissarios Sueciae in tia trium vel quatuor hebdomadarum spatium alias & mendatas plenipotentias, atque Commissarij Svecici ea spe Lubreae tamdiu praestolata essent; nullae tamen advenere, conjecta in semetipsos culpa, quod Regem suum a . tam praejudiciosa sibi, ut putabant, mutatione alienum, cade re compellare non sint ausi.

15쪽

Secundo Lubecensi congi essu, hoc praeter alia in nro insuit, quod sigillo Plenipotentiae Regis Poloniae insigni Regni Sueciae essent impressa, contra quam pactis co gruens crat, & alias observaturn fuisse , testimonio Magnitum Cancellarij Regni Poloniae ZADUCKII, Principis

ea tempestate Legationis Polonicae, I cgatorumque Ai gliae & taederati Belgij, satis superque constabat. Et licet etiam hacce vice Commissati, Suecici testati sint,vclle se emendatam Plenipotentiam, ubi haberi pcnet, expectare; nihilo tamen magis, res aequissima, a Polonis,annitentiabus Mediatoribus, potuit impetrari. Ita ut haec potui macura Regi Poloniae fuerit, quo tempus falleret atque tanta praeliminarium mora objecta vecos impediret,quo minus ad Tractatum ipsum devenire possent, adeoque de violatione pactorum sueri & satis fictionem exposcet e.

Hisce & id accedit, quod quamvis CANASIHI II in

Meciam missu indicaverit Rex Poloniae, velle se Legatos

si s RciquePub.Polonae ad S.I .M. Mn ablegare,qui tractatum de perpetua pace coram sua M. ς auspicarentur,absol verentque, atque in id consenserit S. R. M. - ea tamen lage, ut Leuati Polonici propere accederent, licet non ob ligata fuisset Sac. Res. M. ad resumendo tractatus,cum semel atque iterum frustra tentati fuissent; nihilo tam

magis Legati condicto tempore accessere, sed illorum i co internuntius quidam,JOHANNES MORSTEINlu appellatus, qui nullas ad tractandum, statuendumque dς pace perpetua, plenipotentias adduxit, verum literas tantum tidei a Rege, id praejudicii involventes, ut sub annis

Re reum suoriim cum unum tantum habeat, videlicet Poloniae regnum ad calcem literarum annotatis, in tu

ret, se esse 5vecta Regem, titulumque illius Regni, que

16쪽

in fronte literarum s. R. M. Lex pactorum praescripto xi bbuisset, esse frustraneum & inanem; ut silentio transeatur,

omissam unam de caeterationem in titulo S.R.M. ' quae e ritati inter utrosque Rcges ex pactorum praescripto obie vaniae derogaret.. Sed quod inter praecipua censeri merito debet, ne quidquam intactum relinqueret Rex Poloniae , quo iugi Iuni status Suetici peti posset, peregrinas etiam classes in mare Ba hicum non ita pridem indueere est conat us,frideraque cum varijs Principibus populisque , qui dictum

Mare accolunt ac frequentant, inire, S. R. M. ' sola exclu- .sa: ut luce meridiana clarius sit, dictas Hasses adversiis S. R. M. Gn Regnunaque Sueciae fuisse destinatas: cum tamen

Pactis Stums tormensibus statutum sit, ne Reges aut Re publ.Molona adverius Reges, Regnumque Suector, subj oasque ditiones ac Provincias, classe ulla maritima, nautibusq; itantur; durantibus Inducijs; indicantibus hoc etiam

Regis GUSTAVI Ma ni cum urbe Dantiscana pactis,

Ducumque Boruiliae&Curiandiae cautionibus. Deinde, nulla tali classe, hoc praesertim tempore, opus habuit Rex Poloniae, cum Mare Balthicum a turbamentis sit immune, nec a quopiam libertas ejusdem commerciorumque ins stetur: ita ut illi potissimum rei intentus fuerit antemem ratus Rex, quo tutelam saepe dicti maris, ab antiquo Regum Sueciae peculiarem, turbaret,illudq; S. R. M. iisque, quorum salus in ejusdem commerciorum libertate sita est, infestum redderet, & inita cum alijs societate, hoc pacto inter S. R. M. amicosq; suos dissidentiam excitaret, eos deniq; ab invicem si ungeret, complures S.I .M. i Regnoque Suecue ea ratione inimicos parando.

Cumque non dubitet S. R.M. - , quin R Poloniae,

17쪽

apud immitos rerum & ignaros, actiones S.R. M. sit ira.duciurus, vel pactorum obtentu vel aliis rationibus: vid. licci primo : dcbuisse controvcrsas e corias, per Commi sarios utriusque gentis,ad fines Livoniae ibi iri,decidique. Secando et Licet tractatus pacis perpetuae semel iterumque non successisset, firmas nihilominus & inviolabi u anere debuisse inducias, ad exitum pactorum. Teriis: Supr dicta haec verbas mιι tuomque , non pro binis viscibus accipi dcbere,sed pro pluries repetitis; eoque ad tracta iis, non ad arma descendi oportere. Contra primum

hoc reponi potest per Commissarios ad fines Livoniae nihilo plus obtineri potuisse, quam per binos Lubecae s lcianus conventus; deinde, quae spes fuisset decisionis coh-trovetitarum per Commissarios ad dictos Livoniae fines, ubi ne praeliminaria quidem iterato I Lbecae congressu, annitentibus ollam Mediatorum Legatis, pertractari potuere Θ Adi fecim imo : Cum nihil praesidij in pactis habuerit S. R. quippe toties a Rege Poloniae violatis,

ad arma decurrere necessum eidem fiat. Adhaec ea etiani est Contractuum & pactolum ratio, ut, cum mutua sicut obligatione, inera partium non teneri id ulterius pactis putet, ubi ab alterutra violata sunt; nec sine maximo detrimento S. R. M stegnique Sueciae expectari pactorum exitus potuisset: tam frequentibus & exitialibus Regis P loniae machinationibus. ut pluries, quam bis, Con missarii utriusque partis convenirent , contra sensum cst

pactorum, quae necesilaicin quandam partibus hoc ips

imponere voluerunt absolvendi negoti j, ne irritus & repetitus saepissime congressus, mentes exacerbaret,&p xes omnium gentium ludibrio exponeret, maximarumque

Pensam causia cilcia Eo tamen sc adduci rasa ca

18쪽

s.R. l. ut pro suo ad pacem perpetuam studio, consei si rit in ti actatus stabilis & duraturae amicitiae, ea conditi ne, ut Legati P0lonici pro spe a CANA SI HI IO facta nulla interposita mora advenirent. Ex hisce omnibus orbi Christiano liquido constare potest , quam justum S. R. M. contra Regem Poloniae bellum, quamve necessarium sit,ad antevenendas perniaciosas saepe dicti Regis Poloniae machinationes. Proinde S. R. M. M non tantum coram orbe Christiano cxcusatam se sore confidit: verum etiam has rationes omnibus ijs,qui haec introspicient, etiam subditis Reipubi Polonae, harum' machinationum ignaris, probari posse.

ROMAM IMPER

FERDINANDUM II

CAROLI GUSTAVILITER

cons Muinee clarissim Ts non dubitamus, quin M. V. jam din Residente suo in aula nostra hactenus comm ramc, cognovcrit, cui sint apparari a arm-

19쪽

rum ii Regno&Provinciis nostris ultra solitum proxime

praeteritis mensibus institutum destinaverimus : si adent tamen amicitia dc vicinitatis leges,ut M. 3 V. occasionem& causas actionis, quam nunc contra Regem Poloniae a gredimur, etiam literis aperiamus.

Bitercessit jam diu inter Antecesseres nostros Reges

Suecta ex una,& Poloniae Reges ex altera parte controve

sa: quae quia in herba non potuit sopiri, bellis satis diutu nis & gravibus utramque gentem implicuit, & tandem

una cumSueciae sceptro ad nos est devoluta :sed tamen cum quadam armorum cessatione, ita ut, cum gubernacula Regni susciperemus, ex inducijs anni circiter sex restar t. A nobis itaque rerum in Suecia potitis, muneris nostri r tio exigebat, pervidere, quid hactenus durantibus inducijs inter utraque Regna actum,& quo loco res utrinque tum essent: ne dum & animi nostri inclinatione,& ex Lege con- ventionis Stumsdoiniensis conservationi induciarum, pacique perpetuae faciendae,rcligiose consuleremus, praeter sycm tricis inevitabilibus, & bello exitiali involveremur. Ut putem tota haec res eo melius intelligatur, considerandum vcnit quod inter alia dictis induciarum parus conventum sit, ut ex Regno Phloniae, Magno Di catu Uthuaniae,& caeteris ditionibus Polonicis, nullae in litiones, ne dum hostiles actiones tentarentur ad versus Reges, & Regnum succis: Derede, ut Rex,& Respublica P Ioniae, versus Regem Rmnumq; Sueciae nulla classe uta tur, ver alijs quibuscunque auxilio submittat: t/rtis ut cur rentibus inducijs agatur de pace perpetua, ita tamen, ut si tractatus ejusmodi semel aut iterum non successerit, firmae nihilominus,& inviolabiles manerent induciae.

Quod contra expressas hasce pactionum conditione

20쪽

Poloniae Rex UI ADIS LAUS nunc hostilem irrupti

nem in Livoniam, sive conniventia sive auxilio promoverit: nunc alibi aliorum, nobis tunc inscctaviana adjutav xit: nunc Sueciae a Pania cessam & debitam Insulam Osellam subtrahere, & quocunque alio modo ex amicis inimi- cos,& hostes Sueciae reddere,imo subditos ad defectionem . sollicitare annisus st: ita omnibus vicinis tam ex rerum n wrietate, quam publicis scriptis nota sunt, ut uberiori d

ductione nunc non egeant.

Nos nostris temporibus propria partim ludibria , paserim damna, & quidem nobis ipsis, & Regno nostro amoderno Poloniae Rege, sub specioso pacis simulacro praeparata,& jam jam imminentia exitiora consilia,paucis com

memorabimus.

Cum honoratissima nostra Mater, & Consanguinea, Serenissima&Potentissima Sueciae Regina Christina, post mortem Regis Poloniae Vladistat rogaretur, ut fratres γjusdem Principis superstites,Johannem Casmirum,&Ca resum Ferdinandum commendaret Senatui & Ordinibus

Poloniae Magnique Ducatus Lithuaniae, quo eorum cum

primis ratio in electione novi Regis haberetur, id equidem pro ambobus singulari cura fecit,& cumprimis Principis Jobannis C finiri, ut xtate piovectiqris, promouinni omnem suam operam & studium accomni lavit: hoc sibi emolumenti cxinde expectans, ut vel ipse Princeps e Johannes Casmirus, ad Regio dignitatem evectus, tanto sincerius ad perpetuam pacem aequis conditionibus f ciendam excitaret x : vel si eam negligerct, orbi tamen constaret, quantum heroica mens propinquo sibi sangu ni ci huisset. Verum enim vero quam Johannes Casam ius Princeps commundationis causi venerabatur, eandem