De corporibus elasticis disquisitio physicomathematica

2쪽

DE CORPORIBUS ELASTICIS

Α neu i nostri indoles est, dc ingenium, ut, fictis hypothesibus praetermissis . ex experi.

mentis , Observationibus , ac petenda

philosophia sit. ex caussarum scientia ducenda. Propterea desinamus mirari , si ii qui hactenus uis elasticae caussam investigarunt,

operam luserint, & nihil invenerint quod

vel congrueret . vel naturae sim.plicitatem referret . Hypotheses eeleberis rimae a Cartesio, Bernullio , Mazerio , alii Dque institutae , & eloquentissime expositae nodum non solvunt, ac vel principii petitio. ne laborant, vel nimis compositae innumeris ambagibus constEnt. Λlii vorticibus, alii viribus centrifugis plus aequo qddicti . vel extra ipsa corpora, vel extra solitam partium compagem,& eonstructionem elaterii cautam quaesiveru nt, minus de intimo corporum statu excutiendo solliciti, perinde ac si ad caussae cognition m ejus inve asigatio nihil conduceret. verum, aut ego fallor, aut hujusmodi disiquisitio rei extricandae viam quodammodo sternit, ac parat. Non id molior , quod viri ingeniosissimi ante me nequicquam tenta unt. Unice animus est nonnulla , quae ad intimum corpo ium elis sticorum statum pertinent, ex observationibus, ct ix perimentis deducta in apricum p os re, quae sin minus vim ei asticam constituunt, ac praemstant, saltem eam exigunt, ac requirunt, ut, iis positis , elastica corpo ra sint , d-mtis, hujustr. odi esse delinant. Corpora in tria genera a Philosophis distribui solent: alia penitus elastica h bmtur , a ia vero penitus mollia, alia di mum penitus dura. Omitto ea quae iis in t hcta lunt, atque interpolita, or ex lingulis I neribus aliquid commune ducunt. Corpora penitus dura saniores 'hilosophi, in quibus Bernullius aI, a natura rejiciunt ut pote ab ejus Λ Σ le.

3쪽

s immatim pensano propono. Tibus principiis, de quibus nemo sinus hac aetate dub .e, integra ratiocinatio nititur . alterum est :Nulla vis in natur intercidit, nullo edi ci e ffόctu: alterum vero est rnihil nati ra per sdium, ut inquiunt, agit: Tertium vero Leibnitianum: nim: a. q am 4ccidit, nili ratio, vel caussa sufficiens in promtusn . Si gula bre iter interpretor: vim intercidere sine effectu signi. scar, eari perire sine ulla corporis, cui imprimitur, status mutati . quod Absurdo non caret. Nequit enim interesse actio sine impresissi. . mpresso sine status mutatione. Quare vis hujusmodi veluti dra .litus destructa praeter naturam intercideret. Ad alterius in. terpretationem accedo . Natura nunquam a quiete ad insignem velocitatem traducit corpora, nisi ea penitus trajiciant singulos mit imos velocitatis gradus , qui inter quietem , S propositam velocitatem intercedunt: neque a motu directo ad reflexum aeque veti ac parem corpus transfert, nisi antea traiecerit omnia decremet a velocitatis juxta directionem primam usque Ad quie. tem, oc ..icrementat jusdem velocitatis iuxta direct onem oppositam . donec motum antecedenti parem .& oppositum corpus acq alii verit. Rem exemplo illustro. Occurrat ita corpus A plano B fixo velocita. te v. ut a congressu resiliit. Antequam regredi incipiat , corpus Aa mittat necesse est singulos veIocitatis gradas, qui inter v , Δ o si. e- quietem eontinentia. mox resiliens inverso Didine eosdem repetat. donee eorum sum γ quet v. Caussa h 3jusce legis, quam Bernutilius continuitatis voc . a ne Xu Petitur, quem singuli naturae actus in corpora ex et i servant: nullus vero aut siet nexus, s a definita motus directi me n sura ad eamdeici reflexi corpus repente migraret. &a quiete ad finitam, vel infici. tam velocitatem statim trajiceret. Neque enim inter duo extrenia . Omni communione intermedia sublata, intercedere nexus pol st. Hi ec ,&ali hujusmodi vulgatis geo. metria docet, ubi O di natarum, vel tangentium , quae perpetuo fluxu seruntur, direct ones nunquam contrariae evadun r, nisi antea x et Pero, vel per oo trajiciant, ut optime animadvertit Hi spitalius sost.& ab hae conditione inithodus de maxims, ae minimis potissimum penae l. Leibnitianum principium inti rpretatione non indiget. Satis enim constat, a s rgulis essectibu caussam exigi, nihilque in natura contingere, nisi ahquid praesto sit, unde contingat. Hisce propositis, ad rem occedc occurrant invicem duo corpora penitus, si fieri potest. dura velocitate delata massis reciproca. Ea a congressu neque quiescent, neque resilient. Si enim cor quiescerent, vis integra intercideret, nullo edito effictu, seu ne minima , aut infinite sma quidem partium contusione producta , quod primo principio abhorret. Resilire vero nequeunt, quia motus re flexi eoussa omnino desiis deratur . Quam vero, rccepta corporis Pen Ilus duri notione . quie-stere corpora nequeant, aut resilire progredi vero sine partibus iru.

tuo penetrantibus neutiquam licet , argumento est, hujusmodi cor-

ast Anal se des infiniment petits.

4쪽

pctra a naturae Ieg Ibus abhorrere . Idem doeeo alterius prIne Ipii Diti.

occurrant sibi mutuo eadem corpora, ut supra. Ab ictu ne queunt conquiescere . nisi a motu ad quietem 'migrent, quin intermedios velocitatis gradus trajiciant f ae eropterea natura per saltum agat: resilire vero iisdem non licet, nili a motu directo ad ri flexum migrent, omissis decrementis intermediis velocitatis motus directi usque adquietem, S incrementis intermediis velocitatis motus reflexi usque ad velocitatem antecedenti parem, quae a propolitis legibus distentium. In idem absurdum incides, si corpus A in B quiescens impin- Fie. r. gat: Centra linea Cc coniungantur, concurrantque in puncto mini mo & finge D elemento primo temporis, medio contactu d, communicari corpori B minimam , si fieri potest, velocitatem. inare corpus B moveri pigerrime incipiet : interim vero Orpus A moveriaeque ferme velociter, ac modo perget . verum quia corpus B est penitus durum, cedere partes ejus posticae ne laiunt, atque contundi , ct locum dare eo epoti A progrediemi, & iisdem applicito: propterea corpus A progredi nequii nisi simul aeque velociter integrum

corpus B Occurreus transferat, ae proinde necesse erit, ut elemento temporis primo tantam quantam poreis corpus B velocitatem a eo

Pore A recipiat, seu a quiete ad definitam velocitatis menturam st .im trajiciat, invitis narurae legibus. Non piget alia similia afferre ab aliis locis, primet piisque depromta . Ad sint duae fibrae AB, ab pia. D. aequat Iter erassae, ac Iongae. altera scilicet Λ B admodum elastica, ac proinde distractionis,&contractionis ea pax, altera penitus dura, ut rivique nescia . Uti ique aequalia. ac varia deinceps ponduscula a p. rpendantur. Quoniam fibra Λ B distractionis capax est . singulis pon dusculis appositis no/aedii tractiones subinde respondebunt, ex: gr: BC, CD, DE Sc erunt vero distractiones hujusmodi effectus a pomderibus applieitis praestiti, tamquam a caussa , & actionis mensura. ac momentun 'erit rectangulum . seu productum ponderum in minimas distractiones. Quia vero fibra a b dili rani nequit, eadem atque antea perstabit nudam in ipsam appensi pondera status mutati nem inducent: appendantur nova deinceps pondera , donec disruptio fibrae, ut soler, accidat. Ejus disruptio effectus finitus est prae

nitus unice a pondere minimo, seu infinite simo ceteris addito, quod ita demonstro. Ponduscula cetera, i itimo excepto , nullam in fibram mutationem status induxerunt . Quare , iisdem additis, vel dermis. fibra eodem, ut antea perst bit: propterea eius disruptio a minimo Pondere repetenda unice est, seu effectus finitus a caussa infinites,ma , ex quo duci deduco, alterum scilicet disruptionem a primo ponodusculo apposito oportuisse praestari, alterum, hypothesim ipsam , ex qua ista deduximus, absurdam esse .& naturae contrariam. verum disruptio fibrae elasticae antesa distentae, ac distrae ae infinite simas effectus est propor ionalis minimo ponderi ultimo appenso. Disium

tio enim hujusmodi ni h l aliud est nisi ultimum compb mentum disi ruptionis ex distensione jam inchoatae, ac prope perseme. Neque audiendi sunt ii, qui reponunt, corpus in planum durum impin.

5쪽

gens idcirco regredI, quia progredi penitus nescit. Intelligo en Im,

cur planum obicis vice lanctum eorpus a progrediendo prohibeat, non Uero cur idem in caussa sit, quare corpus resiliai. obicis enim notio illud quidem suadet, ac docet, istud vero non item. Non deis sunt, qui aliter de corporis duri natura, atque indole sentiunt. Putant enim unice hujusmodi habenda esse, quae minina collisone frangantur. Qua in re illud mirum videri debet, de uno eodemque Os r s genere tam oppositas notiones. & contraria judicia a Phi. losophis circumferri. Praeterea ne isti quidem rectius sapiunt. Fractio enim sine ingenti partium disjungendarum motu produci nequit, quod minima vis puncto temporis praestare nescit. Sublatis a natura eorporibus penitus duris secundum notionem superius traditam . quid ego sentiam de iis, quae dura habentur. cujusm di innumera in promtu sunt, brevi proponam. Quod, dum praesto, universum rei systema subi iam, ac paucis complectar. Corpora omnia, quae in natura sunt, elastica esse existimo, licet non eadem viselasticae mensura, & intensitas in cunctis insit. N)m alia sunt, quae vim elasticam minimam, ac prope infinite simam praeseserunt , &mollia vulgo vocantur e alia vero, quae maxima, atque adeo infiniata vi elastica pollent, & penitus dura a Philosophis hactenus habita

sunt: alia vero ambobus veluti interi 'cta. ac media vi e l. st ca finita gaudent: Quia vero horum affectiones sensibus frequentius subsunt. elastici nomen his unice impolitum est . Mollibus facile partium compresso accidit: aegre vero earumdem restiturio, & admodum minima: contra vero duris difficilis partium compressio. ac minima, restitutio vero promtissma Quae vero penitus et stica habentur , aeque facile, ac promte comprimuntur, ac partes compr ssae reli liunt. &in pristinam sedem redeunt: Prout vero reliqua corpora magis vel ad mollia , vel ad dura accedunt, magis ac minus Assectione a propostas prae se ferunt, ac repraesentant. Sententiam h nc primum experimenta , tum ratio ipsa confirmant. Nam corpora penitus molita hact nus nulla novimus: in argilla enim. cera, sebo, & aliis compressis minimam partium rellitutionem observarunt . quae in iisdem corporibus minus minusque humescentibus maior evadit: Notionem corporis duri a Bernullio propositam, & ab aliis receptam multa sua. dent. In ra vescic/m aere compresso iam tum dam , novum aerem ingredi iube. Eo magis vesci a vi comprimenti resistet, quo dei soraer in ipsa extiterit. Iterum novum ae em in ipsam induci eura: m nus ab eadem vi se comprimi vestica sinet. ita, ut aucta indefinire aeris densitate, nulla vis finita futura si finitae comor essoni praestandae 8pta, atque opportuna . Ecquis vero est , qui hujusmodi co pus ita densum , ac vi comprimenti reluctans durrim non , et, Perinde ac chalybem , qui temperamento Obri ieri r pus ire duritiei genesis a vi elasticae intensitate quodami du is itur, & constituitur; scuti corpo ium mollium geness ab in ligni vis elAsticae d cremento quodammodo dueitur. Videmus enim eadem corpora modo mollescere , modo durescere , modo medium quemdam servare statum, a quo nonnumquam dilaeci um. 6c ad extremum alterutrum magis, ac

minus

6쪽

minus aeeedunt. Aio vero, hane corporum constItutionem esse naturae finibus, & praesenti rerum statui maxime accommodatam. Nam corpora omnia mutationi obnoxia sunt: in singulis vero status mutationibus innumerae ipsis accidunt affectionum, ac virium elasticarum vices. Alia enim vis elasticae mensura inest aquae fluenti, ae liquidae, alia in glaciem concretae . alia in vapores calidissimos abeunti : alia vi elastica pollet chalybs in frigidissimam squam immissus,

alia in serventissimum ignem injectus: aliam vim et allicam reserunt nonnulla corpora certa figura , ac mole comprehensa, ali im si figuram, ac molem propositam amiterint. Nonne corpora infinite sima etiam argilla conflata maxime elastica evadunt, ut infra animadver- tame Quare re eadem cornora diversis tempori hus, ac re tum adjunctis inaequaliter elastica sunt. &a minimis elasticitatis gradibus ad summos aliquando traducuntur , & innumera corpora inlunt, in quibus summatim collectis omnes vis elasticae gradus, qui inter minimos , & maximos in reicepti sunt, continentur. Scala, seu curva virium elasticarum constitui potest, ac definiri, cuj is ordin-tae reserant vis elasticae gradus, qui in aliquibus corporibus indefinite crescant, in aliis indefinite decrescant et dubio procul curva DEFa ira. plotica erit, & utrinque producta ad axem ABC indefinite accedet versus A D. indefinite recedet versus FC: proinde minima ordinata. rum erit infinite sima, maxima infinita: Illa pertinebit ad corpora mollia infinites me elastica, ista ad corpora admodum dura inlinitavi elastica praedita . Quoniam vero corpora mollia facile comprimunis tur, decrescitque compressionis facilitas . quo vires elasticae erescunt, aliam curvam, seu scalam constituere non abs re erit, ad quam desinant Ordinatae exprimentes mensuram virium, quae ad compressio. nem aequalem in diversis corporibus inaequaliter elasticis praestandam requiruntur. Quare si ad eumdem axem AC ordinatae reserantur, quae facilitates compressionis exprimant, versus Oppositam par. tem curva des ordine inverso erit polita , 'c constituta . Nam ubi eidem axis puncto minima ordinata respondet reserens vim elalticam minimam, respondebit maxima ordinata exprimens facilitatem, qua compressionem maximam consequimur , quem d modum maximae ordinatae FC, seu elasticitati minima d C seu facilitas minima respondet , qua corpora comprimuntur . Praeterea si si ei litatibus eo m. pressionum reciproce respondent restitutionum difficultates , alia curva describenda erit , cujus natura vel ad hyperbolam accedat . vel ipsa hyperbola erit. Quod si vires comprimendis corporibus necessariae non elasticitatum intensitatibus, sed ne se o quibus earumdem iunctionibus respondeant , alia curva in promtuerit, quae id geometrice praestet . illud animadvertas velim, longe pauciores in natura corporum species existere, in quibus minima , vel summae Iasticitas inest, prae illis , quae inter suri, mam , ac minimam, seu inter A D.& FC continentur . Quare varios virum elaiticarum gradus natura ita discurrit . ut raro fines utrinque dissi os, ac reduci Osattingat, quod ejus usibus, atque institutis conducit maxime I cor

7쪽

guunt, ae perdunt: eorpora vero maxIme elastica motus nimis promterr jiciunt, atque trant mittunt, quod aequilibrio naturae servando aliquando non est opportunum. Ex his etiam constat, cur numquam fortasse natura ad corpora penitus mollia vel dura deveniat , licet ac- Cedar. rum enim frequenter corpora in alia transformet , facilius id assequitur intendenda , vel remittenda vi elastiea ipsis insita, quam , H penitus careant, inducenda. atque ut ita dicam, creanda: nimisque longus naturae discursus esset ab o usque ad Oo , quotiescumque corpus molle ad insignem elasticitatem transferre vellet. Quoniam supra docuimus, non eamdem iisdem corporibus perpetu inesse vim elasticam. sed modo intendi, modo remitti; non abs re

erit subiicere aliquid ab observationibus, & experimentis deductum,

unde pateat aditu, ad ea, quae ex iis consequuntur . virium elasticarum vel intendendarum, vel remittendarum arbitrium , ac jus Penes naturam, atque artem est. Utriusque enim opera. & cura Corpora amittunt, vel acquirunt novos vis elasticae gradus. Arborum, ex: gr. virgulta recens nata irrullia ferme sunt. dc flexa pri. sinam formam aegre recipiunt: Ubi vero adoleverint, elastica eva.dunt, & flexui resistunt. Quod si exaruerint, ad dura accedunt, hoc est magis flexui, quam disruptioni resistunt , ac fibris rigidioribus constant, qaae nragna vi pressa dissiliunt. In triplici corporum horum statu triplex intima mutatio intercedat necesse est, cujus omnes as ctioni s aegre admodum dignoscuntur . virgulta recens nata

laceo fluido scatent, fibris minus dentis . atque compactis constant, quae ut pote tenues vi facile cedunt, & quoniam intercapedinibus hiulcis distinctae sunt, facile aditum succis ex in is illabentibus praebent i adultis succub densior, & crassior inest : fibrae stipantur,no. v usque succrescens cortex , ac liber crassitiem auget . atque solidutatem: arest tibus vero fibris i sccus almus decrescit, unde iterum tenuantur, & disruptis minimis fila mentis dssociantur. Hi ne argilla humida admodum mollis: humore decrescente vim elasticam a q iirit, donec ex ruerit N im, vi elastica serme amissa, rimas ducit. ac si cum et stica sphaera concurrat, facile dissilit; cera, sebum.& alia eorpora aestu mollia prope idum sunt : hieme vero non mediocri vi elastica pollent. Ex quibus deducimus . corpora eo magis elastica plerun que evadere, quo dόnsiora , & humoris expertia extiterint, quod etiam ex ipsa glacie constat. Nam aqua in glaciem concreta densior fit: eoque siccior. & alidior est glacies ipsa. quo a maiori frigore ili pata fuerit. Aliquando vero secus omnino accidit. Nam aqua in vaporem soluta , ac rarescens ir sign-m vim elis sticam gignit. Quae sortasse nox docent. non omnem elasticitatem ad idem

genus esse reserendam, sed multiplicem esse. & ex multiplici caussa repetendam. Aqua, quae nondum sensu judice ac teste comprimi se ab arte sivit, media quodammodo est inter glaciem .& vaporem insigniter elasticos, & natura intimos ejus sinus permeante. quod ab arte praestari nequit, modo sese expandit, modo contrahit. αiuxta ea loris, ac frigoris mensuram applieitam in majus volumen

excrescit. vel in minus redigitur. Ad ea corpora accedo, in quibus

8쪽

virium elasticarum inerementa, vel deerementa ab arte petenda sua l. Chalybes candentes ut supra docui, in aquam seisi dissimam conjecti maxime elasti ei e .adunt: fides. & chordae muticae certa viten sae ela Ilicitatem acquirunt, quae intendi qua dant enus citra dissuptionem solent. Λ quonam tensionis gradu e lallicitas exordium s s. mat, B quonam elus decrementa incipiant, experimentis no P dum constitit. Aurum per exigua foramina ductum ,& in longum filum extentum, partibus constipatis, maxime e lallicum est : idem igne candens rarescendo vim antea partam dimittit, & quasi linum se trahi sinit, & in tenuissimum filum produci : argilla coct4 sono a fit, ac proinde elastica. Metiata invicem permixta at quando elasticitae

tem Obtinent, aere ex: gr: & stamno certa mensura coagmentatis, ut conflat ex sono: similia in aliis corporibus ars praeliat, quae singillatim commemorare non resere. Moles corporis ad vim elastic in nonnihil conducit. Quo migis corpora tenuia sunt, atque exigua ,

eo rrajorem vim e lallicam praeseseru at. Nam mutata corporum magnitudine mutantur soni, qui ex Carraei observationibus in ratione diametrorum reciproca sunt , seu tempora, quibus sphaerae in aequales e X eadem materia consectae sese testituunt . diametris dire. cia respondent . Eo vero magis elastica corpora habenda iunt , quo majori velocitate compressae partes in pristinam sedem redeunt. Quoniam vero eo magis e lallica corpora sunt. quo minorem con lusionem vi eadem impulsa contrahunt, ex noc i tiam capite corpo ra tenuia majorem elasticitatem, quam reliqua reserent. Nam juxta Rietzetti a observationes, contusio corporum sphaericorum aeque velociter in planum immotum incurrentium minime respondet mas-ss, sed ri inor est, quam corporis exigit magnitudo. Qaare decrescente magis magisque massa in majori ratione contuta decrescet, donec, evadente illa infinite minima , contusio evanescat, seu CO Pora mediocriter elastica persectam etallicitatem acquirant, si infini. te Parva evaserint: corpora vero infinita magna tametsi suapte natura elastica nulla velocitate re si Iient, seu corporum penitus mollium naturam inducent. In figura etiam ad vim e lasticam intendendam nonnihil momenti inest. Quemadmodum enim in re architectonica firmitatem sornicibus figura praestat , nec desunt experimen. ta, quae satis nos docent. nonnulla coipora certa conformatione constructa valere magis quam alia corpora etsi eadem materia conlata, non aliter de vi elastica arbitror pronuntiandum, quod etiam animadvertit Riaeetet us t b9. vis enim , inquit, resiliendi non modo oritur ex massa, sed etiam ex figura, ct sphaera decristente vis ista ratione materiae minui ur, sed ratione figurae augetur. Nigret lamina elastica M N PQ ex figura recta in curvam, ex: gr. Ber nullianam: vis ejus elastica ex ipsa figura immutatione intend tur, di ejus intentitas erit in ratione composita materiae elasticae , &curvitatis. Quia vero curvi as est in ratione re ei proca radii circuli pia. iv. curvam osculantis , propterea erit in ratione directa materiae ela.

9쪽

hujusmodi ratio ipsa nobis suadet. Neque enim curvari lamina mistest, quin ejus partes superiores, quae convexae evadunt, aliquanis tum distendantur, partes vero infim e . quae cavae fiunt , juxta Mariotti hypothesim quadan tenus comprimantur, & punctum in te medium intercedat, quod motu caret. Propositae laminae pars in.

finites ma ADBC sumatur. ΑD distendatur ii E. sitque distensio DE. BC vero comprimatur. & redigatur in spatium B F. Quare

triangulus D O E metietur distensionem, triangulum vero Fo E meistietur compressionem laminae infinite simae. Si productiones, & contractiones essent in ratione virium tendentium, & comprimentium: vires vero hujusmodi se haberent ut longitudines A D. B C. aequa in rentur etiam D E. FC, & triangulum doe aequale esset triangu . IO FOC. Quum vero nondum experimentis constet, utrum juxta propositam legem productiones, &contractiones accidant, propterea nec constat mensura DE. FC. Praeteream puncta o non modo compressionum , & distensionum limes inesse debet . sed etiam in ipso resistentia maxima propter virium tendentium, ct comprimentium nisus aequales. α oppositos. Id enim exigit indoles sulcri, cujus vices punctum o gerit, & circa ipsum tanquam centrum motus rotatio fit. Inquisitio , ac definitio puncti O pendet a propositis legibus nondum notis. Illud sane conflat, fibras & laminas quadan tenus distentas ,& contractas elasticam vim acquirere. Quum

vero ex curvatura productionem. S contractionem inducant, proi de nova via elasticae incrementa acquirent.

Ex iis, quae supra docuimus de arte vim elasticam intendente, facile eadem deducuntur . quae in ipsa natura deprehendimus, scilicet eo magis vim elasticam augeri, quo magis corpora compacta sunt, ac fluoris expertia. verum lex ista minus oecumenica est. Plum humenim est magia argento compactum, & re ipsa minus elastieum aristifices norunt. Reamurius sa in praeterea invenit, chalybem ex temperamento minus compactum fieri: siquidem ejus volumen crescit. invenitque diametrum voluminis chalybis temperati esse ad diameistrum ejusdem non temperati, ut I 43 144 , Cubum vero, seu volumen ut 3 4862s: 2983984, quorum differentia aequalis est 62641. Quare volumen chalybis temperati esse ad volumen eiusdem non lemperati in majori ratione quam 49. ad 48. Rem ipse probat multiplicibus experimentis a se . & a Pergitio institutis. raeterquamquod ipsa chalybis d ffracti su perficies satis veritatem

demonstrat. Apparent enim in ipsa intercapedines plures, quam in eodem observaverant. antequam temperamento rigesceret. Eidem etiam chalybeae massae librae appensae minus quam antea ponderis inerat. Quae sane conciliare non possum cum iis, quae Philosophus

praestantissimus Musschembroe kius b scripsit, stilicet chalybeam

massam ex temperamento magis compactam evadere , quam antea

cis De P art de convertie is fer foete en arier.

10쪽

ext Iterat. & ejusdem gravitatem speeifieam In utroque statu se habere. ut 78oo ad 7738. Multa sunt quae Reamurio, multa quae

Muffchembroehio favent. Dum enim chalybes ex temperamento majorem duritiem acquirunt, vero simillimum est hujusmodi duritiei incrementum a partium magmentatione esse repetendum. Quum vero Reamurius exquisit issimis lxperimentis Id exploraverit, non est eur ab ejus sententia discedam. verum si ad vivum rem resecabi. mus, nou erit diutinae liti locus. Antequam singula discutio. multa ex experimentis deducta ponenda sunt: scilicet chalybeam maiasam microscopio inspectam granis minimis constantem deprehen. di. intra quae alia longe minora continentur aliis minoribus eI mentis recipiendis fortasse apta, atque opportuna. Liquet etiam e halybi salinas, ac sulphureas particulas esse intermixtas, quae ejus naturam . atque indolem a serri conditione secernunt, atque distinguunt: hasce vero sulphureas particulas, chalybe in ignem conj cto, facilius liquari, ac landi, quam ipsam chalybis massam, & exintimis granis igne exeitas erumpere, & intra interea pedines dissue. re, atque illabi: demum hujusmodi massam temperamento rigescenotem vi tractam atque divulsam facilius quam antea trahenti cedere et eamdem vero frictionibus magis resistere , seu limae morsibus facilius sese subducere. Quare duplex duritiei genus in hujusmodi chalybe distinguas velim, alteram scilieet, qua vi trahenti resistit, auteram, qua frictionibus cedere durus nescit: ea chalybi ex tem p ramento decrescit: altera vero magis, magisque crescit. Simul atqueehalybea massa in ignem conjecta candet. sulphur, ac sal ex granorum sinibus . in quibus continebantur, liquata erumpunt, & versus extimas intercapcdmes transversa discurrunt, vi flammae acta: interim evanescentibus Oleosis, ac subtilioribus elementis, quae sulphuriantea adhaeserant: grana vero igne expensa. sicuti ipsae intercapedines in majus volumen abeunt, atque explicantur: ingruente vero

Encto temporis frigida, fluida sulphuris massa inter extimas cha

is intercapedines coalescit, ac siti itur , & propterea ad pristinamem, unde eruperat, redire nescit. Quare chalybis intercapedines sulphuris plenae, massa frigescente, contrahi sicut antea nequeunt: extima vero chalybea grana sulphure ac salibus veluti tenaci visco irretita maxime invicem adhaerescunt. & duriorem massam essiciunt. Satia enim constat. sulphur stipatum, atque conere tum in solidam. duramque massam concrescere, sicuti videre licet in lapidibus admodum duris, qui vulgo py. itae vocantur. Iis enim silicis vices prae stantibus olim homines in tormentis bellicis minoribus utebantur Iex sulphure vero maximam partem constant , ut ex odore , quem redolent, ex flamma, quam gignunt. & ex materia in quam abeunt, facile insertur Huic interpretationi recte consonant ea quae chalyisbi accidunt, dum ad maiorem duritiei gradum composito temper menti genere ab artificibus transferri solet. Iubent enim, chalybem excandeicere , massa sulphurea. oleosa , ac solida unde quaque circum posita, ut uberiore salium, ac sui Ohuris eopia imbutus duritiem imsignem conti ahat. Quod si chalybs ita incaluerit, ut sulphur non

modo