Commentarii de sanitate tuenda in primum lib. de re medica Aurel. Cornelii Celsi

101쪽

rae statum dignatur, utpote qui proposntam vivendi normulam perpetuo sequi per occupationes nequeunt, maleque audire faciunt remedia , quae recte usurpantibus non infrugifera fuere. Hortatur eos homines CELSUS, ne ita attent&vel sua vel aliena curent negotia, ut nihil interea proprii corporis salutem

Exerci respiciant. Multum eum ad animi v tationis luptatem, tum ad sanitatis tuitionem sacvl exereitatio iotest Nam in nativum Rustidio lorem facultatis omnis autorem exau- cur ma get is corpus universium onere excregis vi mentorum levat Quo minus mirum aces ac est , degentes ruri agricolas, oppidanis sani Op magis firmos ac vitales esse. ustus si-P' ιδ quidem rei aeuitatem praestati labores , quos ipsi opere rustico faciendo in dies exhauriunt. Estque hujus rei tanta vis, ut valetudinis incommoda , quae multa agricolas propter victas errorem circumveniunt sola minuat exesudat. que exercitatio. Certe immensa Gym-i,astiees utilitas effecit, quod antiquitus ad curandam sanitatem nihil ea habitum sit prius , quodque eam seripto celebrarines vetustiissimi quique Medici

PRAXAGORA , ALEN tis , ipseque Artia totelis gener Est AsisTRATus. Ergo sua cuique amplectanda corporis exercitatio est, non tantum ut commodius, verum etiam longius vivat , eaque

102쪽

non nisi ante ibum esse utilis p rest quemadmodum ante CELSUM parens Exerci- Hippoc RATE docuit, his 'ςrbi '. σιγάιam νειηρωσαν, id est , L θρ C θη-bum , anteeadat. Cujus quidem praecepti r xi deunda. ex ipso motionis effectu colligitur. Nam Hipp.vi. si paulo validio motus quem exerci Epictationem voeamus in eorum quae in alto sunt abdita orpore , distributionem ad extima promovet quis dubitet hune corpori gravem sore , si qua eruditas Ventriculum , eeur , venasve ex inelaborato alimento obsiget ρ Neque enim semicocta liqueseere quoquoversus in habitum corporis ferri expedit, sed potius intus decet manere , Viscerumque robore alterat , de in sanguinem non improbum verti. Idcirco priusquam estur , exercitandi summa oro tunitas est tum se ilicet , eum cibus bis jam ceun dum citam alteratus substantiam est, a jam denuo cibandi ζ Ἀl ii, sepus instat. Simul vero olviis e vesica

sicae onera si quae premunt, per haec tem antepora prius levanda sunt, ne quid ex his exerci- motionis calorisque vi tenuatum , in venas atque orpori molem feratur Vinda. Sane propositi temporis nota ex urina Exetei- petitur Quae ii rufa plus minus appa tationis ret optatum duplicis coneoctionis Plafinem , in commodum exercitationis zmta adesse prinei pium commonstrat. Hun tinate tempotis articulum quisquis laborando tuntur.

103쪽

ro COMMENTnon attigerit, necesse est, ut si infra est eruditate venas oneret si supra , me- eos solidasque partes tabefactione violet. Atque hae, dixisse rae exereitationis oportunitates sufficiat. Ideoque proximum est , ut quis ejus esse per omnia sui, debeat modus , videamus. In eo, inquit cuique CELSUS, qui minus laboravit, & bene exerci eoncoxit, amplior ea esse debet , parrat Onis tim quia tutior utiliorque est, cum quis

serjan prope concoxi , partim quia e minus aus futura molesta est, qui parum laboravit. Rursus qui milius coneoxit, fatigatus est duplici itidem nomine prae vegetum respuit exere irium , tum ne eruditatis obstructionisque occupet peruulum, tumne corpus ante sessum . ae mox valentiore motu exagitatum penitus defatigetur. Siquidem amicto, ut dici let, non est ingerenda affictio.

Commode vero exercent,

clara lecti, arma , pila, cursus, ambulatio , atque haec non utique plana , Commodior est. Siquidem melius ascensus quoque lac scensus, cum quadam varietate corpus moveat,

nisi tamen id per quam imbecit.

104쪽

lum est. Melior autem est sub dives, quam in porticu, melior si caput patitur in sole, quam in umbra , melior in umbra

quam parietes aut viridaria effi- Ciunt, quam quae tecto subest, melior recha quam flexuosa.

Enumerat jam atri Ua ea genera Exerci- exercitationum quae valetudini sunt x xio'

atque alias partes magis permovent, alia vires. tota aequaliter orpora. in pila quidem ita palmaria atteris exercitii genetibus lon aliis est antecelli quatenus summa eum J xci placiditate atque optima motionis pro bu, portione , sineque on periculo praeva- quod aliis exercitationibus non infre let. quens est universi eor re, is membra permovet , indeqiae adeo fit , ut, pueris, senibus . ipsisque eonvaleseentibus G Ni judiceo non inidonea GaI. Cumque celer cursus irandis alicujus De Duasi diruptionem minetur, ae voces at vψtae confertimque emisia pulmoni toti 'que thoraci negotium Iactssant , eumque in luper meditatio armo um complures muri let laudosque aetat , nostra profecto pila adeo est ab hisce incommodis aliena, ut si qua imminent,

105쪽

etiam areeat. ieet enim in hoe ge-P:lae nere lusus seu GALE Nus dixi pro cu-Pr- r usque arbitrio labores alias remittere G xly altas In summam vehementiam intende re, modo membra simul omnia , modo alia prae aliis studiosius movere. Ad quas omnes spherulae dotes seu praero- gativas aeeedit, quod nulla sit alia exercitatio , quae animum aeque egetum aeque alacrem , majoreque delinitum V luptate meiat. adeoque illud PLATONI snon possum non probare r Nunquam recte corpus exerceri sine animo, neque

uimum sine orpora osse. Quid multis' Hie iste pilae lusus unus instar omnium

est, omni aetati , omni fortunae, ac negotio juxta commodus , ejusque rei causa usque adeo fuit GALE No commendatus, ut de eo singularem composuerit

libellum qui de parva sphera Clara inseribitur sed lax claram lectionem

lecti veniamus. mae partes omnes respira 2 - tioni inservientes exercet, utique si cum modi ingenti lit intonatione seu quodam vocis afferat fragore. Tum iamque citeratis saepe vieibas spiritus intro ductus magno impetu magnoque pectoris conamine

Continenter effertur , ex quo incidit ut non solum attes respiratoriae incalescant, pandantur , ac repurgentur, sed

illae etiam quae juxta sunt, ipseque ante omnes ventriculus eui idcire robur parari, si imbecillus est, multa jam eririentia

106쪽

erientia 4 CELSI testimonio eredi Armitum est. Caeterum armorum meditatio uanaeorpus quidem totum, uti pila exercet . vim ha motus habet justo thementiore , Cur ziqud sus , ambulatio , permovent uidem ma cursus gis corporis inferiora , at motus haec am- habet placidiores , ille plane vehemen bulatisvies. Cursus robustis , ambulatio infirmioribus corporibus accommodatior est. Haec paulo reddetur vehementior asperis fiat oeis, si ut iterato alias superare colliculos , alias per declivia

se praecipitare necesse sit. At CELSO QuoAuaidem ea magis probatur ambulatio , ςnus

quae sub dio fit, quam quae in porticu, Gioni. quoniam illic puriore aer orpus per salua flatur. Ad haec mella in Sole exercita riuatio est quam in umbra. Sic enim cor fit. pus solaribus radiis eitius incalescit a patefactis cutis spiraeulis promptior excrementorum fit exitus. in veto caput prae imbecillitate ferre vim Solis

nequeat , facileque effurnationibus tentetur , tum utique praeferenda fuerit umbra ea quam viridaria aut parietes sub Iove faciunt , non item quam tectum a celesti aura secludit Illic namque aer purus atque illustiis , hie crassus putidus , a quodam veluti situ immundus est Porro quod ambulatio deterior sit flexuosa, quam quae recto fit ramite ac processu , haec esse causa putan

da est, quod ob spirituum animalium D

107쪽

in iserebro oberrationem seu quandam vertiginem eaput turbetur, eoque modo exeretistic taedium motionis quam oeissime surrepat Finem hic de ambularisne dicendi facerem, nisi id re taret explicandum, eur eadem hae si mean asperis fit locis , corpori admodum imbulata becillo si inutilis. Qui locus ut rectius

'' intelligatur illud antes omnia scire

Iis con con euit, ac certissimae regulae loco ha-traria. aere, motionem omnem viribus corpo-Cenera ris perpetuo parem esse oportere. Ita-Jζ0mnis que si ho imbeeille est, ut moderatiss , placidisque agitationibus firmatur, sic

praecep graVibus elanguescit, ejiasque rei cautia inuti fit, ut qui robusto adolescenti a juveni labor est utilis, idem puero seni convalescent , vehementer officiat. Neque vero id tantum de totis corporibus si de ipsis etiam privatim particulissentiendum est. Nam quem ex levi causa , vertigo , epilapsia , lippitudo, de Deillatio tonsillae, angina, id genus

morbi tentant, iis profecto exercitati nibus omnibus laeditur , quae caput fatigant. Tum eum qui cruribus parum valet ursus debilitat cui pressus th rax est , vociferatio periculosa est quem brachii robur deficit, ac us discus ener-LζΠi vat. Id uo , o genus motionis quod imbeeit paulo validius si quodque taeeis lis ido Latinis exercitatio appellanea. tui. Nam quod lene placidum lue est,

108쪽

Imbeeillo tum corpori, tum particulae adi non officit , ut etiam magnopere prolit Quin etiam motionis hic paulummodo intendere saepe permissum est utique si neque praesens moibus , neque in ptopinquo Meoccta est aegrotantibus enim particulis, corporibus senesi centibus quoniam exigua vis est . aut quies integra , aut motio nonnisi levis idonea sunt. Ac proin non sine causa CEL US hoc loco monuit ei quam imbeeillum esse corpus oportere , cuia pera ambulatio sit 'ocitura. Posuimus ea gener exercitationum, quae sanis ad curandam valetudinem uinciunt. Quae vero his violentiora sunt, non tam exercitia quam opera vocanda sunt, utpote cum quis humum fodit, segetes metit, vites putat, remigat arat . salit , iter facit, discum jacit , onera praegrandia gestat , luctatur , constitia cum alio manibus depugnat, aut simile quid operis aggredetur , quod vires aia fatim exhaurit. merito autem ELSUS ista omnia, quoniam nimis vio-Ienta sunt , praeteriit , ad palestritas ea rejiciens quibus maximi roboris ostentatio Frior tuta corpolis valetudine est. Et non diffiteor pleraque operum horum non penitus hominibus firmis detrectanda esse , quin potius haud raro plurimum credam valete ad articulos

muscudosque firmandos. Id cod At

qui e

aut non

nea sunt. Exercitationes

simul,

opera a

109쪽

ra LENus optime perspiciens, ipse sese uti ἡ ' lusmodi laboribus nonnunquam duravit. duit .Qxies inter agrestes ut ipse referto

pera ς hyemem aut ligna finderet , aut ruri ex nordeum in pila contunderet, ae de- hausit gluberet verum meminisse convenit sis rem firmis hominibus non nisi rato

Mi prodesse, semper imbecillis nocere.

Xercitationis autem ple

rumque finis esse debet sudor , aut certe lassitudo , quae citra fatigationem sit, idque ipsum modb minus mod&ma-- is faciendum est. Ac ne his q idem Athletarum exemplo,uc certa esse lex, vel immodicus esse labor debet.

Exereitationem omnem it proxime dixi corporis viribus parem esse decet, quare ab illa protinus desistendum, ut Labores primum hae laborare coeperint Laborant vires si post et Fussissimos sudores contracia opor tamque lassitudinen ultra quis exercite-teat tur. Caeterum novisse oportet lassitudi- aid is nomine non idem CELSO atque Α-

lassim 419 significati. Hi enim fieri eam inihi iς ivit per nimias exercitationes plus

110쪽

D sANIT TUENDA. justo siceatis ealfactisque articulis tici musculis , ideo ue confluentis eo cum qu

quamenti in fartu impeditis , dolemi-bas atque ad motum pigris. Illud vero symptoma iis tantum , qui in is tIo exercentur accidere eonsuesse idem GALENuc Autor est At totum 'ut f ἰ-dem ho CELSO fatigatio est , habeturque classitudo rix fetatum latiuum pathema sub quo leniter quis dolet quodque finitis laboribus quam mox ultro perit se omnibus rite exercitatis aeeidit. Et hae iis sufficiant, qui de voee controvetitam movent. Q rodad sudorem pertinet , in ipsa etiam re proelivis error est. Multos namque videas , vel propter aquosi humoris redundantiam , vel raram Orporis texturam ad primos quosque botes effusissimo sudore diffluere , qui bus ob id tamen finis exereendi non protinus est imponendus. Sunt alit ciuibus contrarias ob causas vix tandem iudor pertum pit . eujus largior effluctus corpus consumit. Ergo dileernere inter vati sudoris genera convenit , scireque quem corporis natura,

Qquem laboris nimietatis magis fundat. Q iis Et quidem qui motionis initio uber sudortim effluit absque ulla orporis lassa ςxintione aut vividi coloris detrimento, is imasiae umccto extremeato corpus a ponati