Commentarii de sanitate tuenda in primum lib. de re medica Aurel. Cornelii Celsi

71쪽

3 COMMENT.do In dum. Interest enim non quo Veneristelligeri exercitae sint vires, sed quae aetas, Mae

mus senex , juvenis imbecillus est, quid miri si idem subinde concubitus canescentem eligat, florentem debilitet, tum hule fuisse frequens, illi rarus dicatur utique si is rarus est , qui corpus non solvit. siquidem ut non omnibus Venus juxta inimica, ita nec salutaris est. Proin frequentem concubitum non nu- Alios merus, sed eoi pora faciunt. Quemad 4 neglee modum enim CAutore GALEN non-ta e nulli sunt . quos protinus a iuventutenus, Venus faeit imbeeillos , ita alios repetii, os citas , qui saepissime ceant, eapitis seddit gravi xat nappetuntia , concoctionis distieultate Chanc Graeci semiψιαν, illam

ανορι Βαν vocanto praecordioriim doloreae sebtibus assiguntur porro certam statamque Veneris mensuram euique tum aetati tum natu .ae piaescribere haud adeo facile factu est, cum propter inexhausta, alque omni prole dixerim numero majorem parricularium multitulinem tum quia GALLNus Autor est , qaod nec scribi ne dici potast, id in unci-

qaoque quantitatem esse. Itaqae ne Quibus CELSUS hoe serupulo nos impeditos notis elinqueret, experimentum ab ipso sen-Vedetri depromptum dedit . cujus indici. - ductuque omnem Veneris modum in

72쪽

eet eum eoncubitum non inutilem esse, dem Quem eorporis neque langor neque m hendalor sequitur Quam observationem nec ipse praeteriit silentio GALENus , eam Galenus esse haud inidoneam venerem seribens, n Tecmquam nulla virium infirmitas exeipit , πη- utique si quis solito levior factus a melius spiritum trahere videatur. Et quidem Veneris modum iam explicuimus. Superest tempestivum ejus usum exponere. Ea multis de caussis tutior esse noctes ereditur. Primum quod propter Venus intermissa negotia sutriciens tum sit quies, cur et quae lassatos hae contentione altus re noctei creet , quaeque utero ad tenendum eon inu*ν. ceptum praesidio AEt secundum est quod ut corpus Venereis caloribus relaxatum , circundatis ipsi ier quietem tegumentis optime contra nocturnae amrae afflatus communitur sic interdiu subito aeris trigores facile excipitur. Adde quod de die proclive sit pericu Venusium cruditatis utique horis pomeridia motus ni . coufecto nondum quod intus est que Om alimento Quippe omRem erutitatem

tum quiris violentior motus, tum e lati ad- nete contentio exasperat, eoque fit ut versas eui de die prolificandi nee erit up - tur. ditas, satius sit ante cibum id facere vehu, ipsum atque interpos qualicunque diurna

qui te paulum quid comerge, quod nec ante ci--neocta dissicile, nee mole ventricu dum e

I grare siti meque enim protinus juc Ο

73쪽

Venus is venerem ibus recte ponitur. Nam noctur si is paulo ante datur, ab accensis mem-n in istis ante tempus attrahitur Si post, utiat um 'uoque in hiantia mesenterii vasa

Vigili facillime abripitur sicque eruditas

aut stu utrinque movetur. Iam vero ne noctudia ex quidem sat tuta Venus est, quam igis piu*x lia ae lueublationes exeipiunt. Gem, natur enim si eorporis afflictio, naturaque prirnum Venere contentione defessa, ae mox vigilia nocturnisque fraeta studiis tot aerumnis impar est susti. Quae nendis Caeterum ut rem omnem fini tem γ' mus . ea esse tempora Veneri aptissimax Jς erhibemus, quibus alimentum in ven.

xercenta re atque iec nore percoctum est , quaedae cap res in ultimam sol te ineide noctem tanda amoue si mavis Auroram Antequam

qui iis in Cypridis palestram descen-cat , fieri nequit, ut eruditatis perieulum ullo modo effugiat Quo minus Erro etiam opinio probari Auxi ai NETAE P. uti debet, qui nescio qua fretus autoritate , ginς quove imp l us consilio locum Veneri r . . . tribuerit a cibo Mante somnum. PROTris

VPisa Nus inquit coitu somnum sapienti, Nu. tassitudo solvitur. Atqui Co bones hane ego lassitudinem pusillam iudico, eam quae Venerem vel temperatissimam nunquam iste non sequitur, atroque disperit momento , postposita orporis quiete , quae horis antelucanis nobis

etiamnum cubantibus taurare potest..

74쪽

Hae ista identidem quies , opem , Oburque utero abunde sufficit, ut is quam minimo negotio deest namque corporis motus Meeptum malis semen suis tunicis undique apprehendat includatque minis AEaim: TAE opinionem una hac sententia HippocRAT E explosit ua Hipp. bor , cibus, potui, somnus, venus, omnia vi Epidi sunt medioeria. Si enim, unico epi l theto singulorum modum d ipso orationis ordine convenientia tempora senex expressit.

HAEc firmis servanda sunt,

cavendumque ne in secunda valetudine adverse pret sidia consumantur.

Aurea hae est, suoque dignissima

Autore sententia , qua docemur . nedum recte valemus , oppido quam rigidi simus Mesticarum praeceptionum observatores quin potius varia genera rerum per secundam valetudinem sectemur, quo in adversa earundem usus,

adjumenti plus, molestiae minus adserat. Estque haec oratio seu pilogus quidam eorum quae superius scripta fuere. Neque vero ignoro, aliam quoque praeter hara dari praesentisci ci interpretationem posse. Scilicet e

75쪽

vendum esse per Leundam valetudinem ne ea praemia consumantur , hoe est , inutiliter usurpentur, peceantque quae ad-Τeme versae valetudini taleata sunt. Sciliestre in iis minime eonvenire , ut qui commodissi- nos iu in utitur valetudine sanguine per 'e-

quae ae n m tuo acuetur, aut epoto pha grotis maeo perpurgetur, sed nee statam aliceberi quam tenuantis laetae formulam anxie

rur re observet , aut id genus aliquid eorum m*di' per i gat, quae ad a. valentes inventa praesidia sunt Siquidem optimo corpori de quo hi penitus agitur quia

omnium rerum symmetria quaedam iris est , nihil aut apponi d bet aut adimi, qui eontra potius in pristino id naturae Hipp. 1 tuae statu conservari post lat. Iam ve- Aph Is ioci sanguis naturae reditur thesaurus 3 adhaee , si sano eo pote taediti Medica- ' mentis purgati cito xolvuntur, tum si nimis constitutum atque exquisitum victum tantoperes in Manis HiPPOCR. insectatur, quis porro tibitaverit ista omnia per urmam valetu inem , ut nulla necessitate . ita non nisi maximo cum virium det in nro usurpari unquam posse ve: hae ista interpretatio sit

ne priori anteferen ia, an minus ducen

da genuina , is que posse faelle decerni, neque permagni ferre existimo. Proin cum utraque aeque sit utilis , suum cuique liberum est de hac re judicium.

76쪽

CAPUT IL

Qua stomacho imbecillis ιν-

manda sint.

Frimbecillis stomacho, quo

in numero magna parsur banorum omnesque pene cupidi litterarum sunt,observatio major necessaria eis, ut quod Vel corporis, vel loci, vel studii ratio detrahit, cura restituat. Ex hi igitur, qui bene concOxit, an Etuto surget, qui parum qui cscere debet in si mane surgendi necessitas fuerit, redormire. ci non concoxit, ex toto conquiescere, ac neque labori se neque exercitationi, neque negotio credere.

DEfinitis omnibus Tiae potinent ad firmae liberaeque sanitatis curati nem , onus in ea prae;lata petoricus

77쪽

jungit, quae vitioso seu corporis totius seu unius particulae statui debentur, idque sumpto ab stomaehi imbecillitate Stoma initio. Stomachi appellatione id laechos eis communiter significatur , quod ipsi q*i propria alias voce iam φὰ,. ac Latini gutam nominant, omnem illum cibi meatum, qui ori ventrieulo interjacet. A CELSUS illum aia γρ κώ hoc loco ut alias saepissime' pro toto entriculo, tametsi interdum ut sem-Stoma per GALE Nus pro ejus tantum ore chivitia usurpavit. Caeretum hujus partis tutan-Quanti a. eo nobis ut major esse debet, quis η- eius offensa graviori cum taedio lum perieulo universum corpus exercet. Ea namque ventrieulus primum eoncocti ni ciborum instrumentum. omnium

eompagis humanae patrium quoddam seu commune promptuarium, cui si quis error ire munus coneoquenti semel accidat, ejus illieo altieeps fit omliquum eorpus scilicet supra naturae vires est . ut bonus in hepat a venis sanguis instauretur male eoctis inventre epulis, hoc ipso . inseo unius eoneoctionis vitium alterius robore Stoma nunquam corrigatur. Quod vera stu-chus cur diosos iterarum imbeeillus stomachus

a cibo . sive noctu fianto plus aequo

78쪽

DE IANIT TUENDA . s

acant , timi quia Vuleedinis distiplinarum grata a libris continenter L fixi, neeessaliae ad sanitatem exercitationis usum fere negligant Hinc enim coire intus pituitam Hinc stomaehum je' afluentium exerementorum multa stoni

burra ouerati neeeta est, quandoqui chusdem te ista pals Heu GALE No vi debilissum est ut timiim semel lxbesacha reci Pitta est , protinus recipit superfluam uni e dici iuversi eorporis materiam. Eadem in super super calamitas eomplures etiam , flua. pidanos afflictat, ut qui ob rerum m. nium affluentiam dissoluti iis victitant, otioque re omni:un perniciostuma Diorpescunt Ergo id genus hominibus omnibus CELSU dicit , ne antea mane surgant, quam rLlianam cenam ventriculus su oegerit. Recte enim sem. Per ego a postponuntur eoaeoctioni quam quias, multoquo hae magis sem somnus nus promovet scilieet dormientibus , quies

qui motionis sensusque instrumenta ut Coeiantur, calor spiritusque pene in is colaeoe- in petiitissimi occulitur praecordiis otionem. omnia ibidem, quae eoncoctionis egent, perficiens, suoque veluti numine tutelari nulla non naturae opera collustrans. Sane hune ea loris ad interna receniam

ipse indieat spiritus, qui per somnum trahitur, frequentius, altius. Ex quo Hipp. r. stiri potest , recte id ab Hi PPOCRATE Epid. o.

79쪽

dior . intus rei idio es Dorm ens rontra. Ante Haec ista paulo accuratius conssiderantiexac mirum videri desinet, quod I s Jm . t ipit, tantisper absque nini nepo-

eui ei esse quemque oportere . imo silicet. concoc etiam dormire, donee ventriculus in totionem, tum suo munere sit perfunctur. Nam quis non esse unquam dubitavit laborem eruditati ad. iiiii' Veriar , quietem ertissimum auxilium

dum emi, qua ias se hae alimenti concoctio, sub illo distributio magis vigent

OV crudum sine priecoris

diorum dolore uetat is ex intervallo aquam frigidam bibere ciebet .se nihilominus continere. Habitare ver aedificio lucido, per flatum aestivum hybernum Solem habenti , cavere meridianum Solem , matutinum cvespertinum frigus , itemque auras fluminum atque stagnorum , minimeque nubilo coelo Soli aperienti se committere, modb frigus, modo calor mo-

80쪽

dines distillationesque concitat. Magie verb gravibus locis ista servanda sunt, in quibus etiam pestilentiam faciunt.

s. Improbam ventrienti eoncoctio Ructus nem ructus arguit Hie si aspero quo Mae

titur . estque vaporoius quidam spiri Ructu,

tus ab invalido alore intus genitus , acidus sibin aeque per os supra explosus Dixi quid,

invalidum calorem , eius primum es IVDino pecta , qui penitus oppressus Victusquς eatur. cum sit summam parit eruditatem Quoniam potis non est ei bos extenua re neque dissolvere, neque conficere nedum halituosos inde spiritus exeitare. Ixm vero qui eator nimius est, adeo

omniae quac ventrient comprehenduntur, exurit tabefacitque . ut ne tantillum

quidem reliquunt faciat idoneae ad erassi Digidique vapori generationem materiae. Nimirum qui hic ructis superve Ructugnit turbidus uidam , Meus fumosur funaO-que flatus est, iopter vehementem ea-s ' loris intemperiem ut GALFNus ait ac paucus durationis non longae. Tametsi non ignorem hune quandoque ructum pertinaciorem evadere . utique