장음표시 사용
301쪽
rsores aliquantulum inclinato, quasi licentiam discedendi ab eis petens, de
caudam cappae per lxrram trahens proficiscitur:& facta reuerentia altari, & Pontifici vadit ad scabellum, seu ad Pontifice. Cum est apud sca, bellum capite salutat Diaconos, 3c
alios assistentes & pariter sedent omnes. Cum au tem est ministraturus in censum Pontifici cum videt cerimos marium cum thuribulo venientem; surgit,& vadit ad dextram Pontifi, cis.&dimissa manu dextra per aper turam cappae, 6 'sinistra peroramine feriorem accipit nauiculam a cerimo Diario siue ab acolutho, 3c ambabus
manibus offert illam Pontifici ita vea pertura nauli uiae sit versus Pontifi cem, de inclinatus dicit, Benedicite Pater sancte. 8c antequam Papa acci piat coclear , osculatur illud.&deinde eius manum . de s militer eum illud reponit,& tunc reddit nauiculam ceorimoniario, cum in altari porrigit thuribulum Papae , osculatur primo cathenulas .quas dat ei ad manus , dedant,fc recipiens thuribulum ost
latur eius manum. Quod Papae debent O cutiri manus , cum ablud traotur, hue ab eo acciptur.
ET nota,quod tam cardinalis assi
siens quam quiuis alius laicus, siγue clericus, qui aliquid dat ad manus Papae,si eti Cardinalis praelatus, aut princeps, si est inferior, osculatur pesdem.& similiter cum a Pontifice ali. quies accipit, eidem osculatur mandi
8c illi pedem. Assistens igitur parteὲ
superiores cathenularum , ubi sunt annuli terrens ipse in dextra ponit ad
sinit iram Ponti scis , de partes insesriores iuxta summitatem ciborii sa
snistra sua tenens, ponit ad manum dextram Papae, Cum incensat Pontiscem, si Pontifex stat.& ipse stana incensat, ter ducens tractim thuribulucum aliqua distantia inter tractum, ectractum: tum surgens reddit thuribullum cerimoniario,& facta reuerentia Pontifici reuertitur ad suum scabel/lum,& antequam incensetur, inustat Diaconum a dextris Papae assistente. Cum autem est discensurus a scabebio inclinat se prius versus altare, de
inde facit reuerentiam Pontifici, dc discedit. De fi filia Diacmorum Cardinalium
DVO Piaconi Cardinales aliqvso
res in eardinatatu debent sema assistere,& ministrare, ac sei uire Potifici in omnibus publicis actibus, csi tamen Papa est in pontificalibus,idest eum pluuiali, οἰ mitra, vel cum mistra tantum, ut in Parasceve,& in missa defunctorum,alliter non assistunt. Cum Papa exit ad cameram param Dei, quae papagalli dicitur,duo Diaconi praedicti states capite detecto hine
inde apud lectum paramenti, induunt Papam sacris Vestibus, antiquiore diacono a dextris principaliter opes rante, qui primum rubrum birretum Potisci detraens, album illi imponit deo seu latur, dc imponit illi amictu, de circa collum decenter aptat, ita ut vestium collatia cooperiat,& adiuuantibus altero diacono, εἰ duo, bus Subdiaconis apostolicis, qui reatro sunt, colligant cordulas et imponit deinde albam,& adiuuantibus suspradictis circa collum, de circa nus Idecem ercomponit, 3c aptat:in de cingulo
302쪽
ge cingulo cingit, de albam attollit acoluthis: qui haec omnia genuflexi
circum circa subministrant, albae ex tremitates aptantibus, ut aequaliter,
fluant:postea imponit stolam a collo pendente;& a lateribus colligit,amis dum tamen,& stolam prius Pontifiγci exosculada offert,qua ea illi imponati imponit illi post haec pluuiale, Nante pectus ornamentum pectorale,& demum mitram. Haec omnia ornamenta sacrista prius explicat, de disi ponit super lectum paramentiandusto Pontifice duo diaconi praedicti
unus post alium faciunt consuetam reuerent Lim, secedentes per aliquot
passus inclinant se profunde ; deinde
accedentes ad Pontificem osculantur eius dextram sub auriphrygio pluuialis porrectam & capientes hine inde fimbrias anteriores pluuialis in die processionum: de cum Pontili κ aliὸ quid manu gestat, ipsi deferant, in alis. vero diebus eas protho notario deferendas tradunt,& capite cooperto erae cedunt immediate Potiscem. Et aduerte' m, quod ipsi diaconi dum feruia nil pae in aliquo actu dum eueer sappellam comitantur fimbrias eleuantes aut tale quippiam facietes, semper sunt capite detecto.Cum Pon sex venit ad ecclesiam; siue ad cappellam, diaconifirmant se apud fallai- si orium 'c Pontifice adueniente cainpiunt fimbuas pluuialis, de dum ille genuflectitante sal distorium,fimbria as ipsis super sal distorium disponui. 6 mox diaconus a sinistris Mitrahi: illi mitram,& a dextris birret q. De inde si tune est missa celebranda, finita oratione Papa surgit;& facit conssissionem cum celebrante A ti conus a sinistris retrahit se aliquantu:
Iem dans locum celebranti fui stat
ad sinistram Pontificis. Finita con fesssione,& si no dicitur missa fini,
ta oratione diaconus a dextris ima ponit bir retum;& mitram Pontifici adiuuante altero diacono ; &ambo capientes fimbrias deducunt eum ad sedem eminentem. Quotienscuns Papa debet eleuare manum dextram, siaue signando siue pectus percutiendo; diaconus a dextris elauat pluuiale capiens fimbrias ante pectus: cum de bet eleuare manus ambas, ambo diax
coni hinc inde eleuant: qn est aliquid
lecturus ex libro, apponunt hinc inde manus, similiter εἰ cum est oscula tuarus librum Euangeliorum. Cum minpa accepit pacem a Cardinali assissente, ipsi unus post alium destendunt inde Pontificis.& facta reuerentia alstari,& Pontifici vi fieri solet cum fiere uerentia solennis ascendunt ad Papam,ei ν genam sinistram exosculan, dam praebent, dicentis Pax tecu respondent, Et cum spiritu tuo. In fine missae descendentes cum Pontifice ad sal distorium, componunt fimbrias sa per illud, & cum surgit nam mitra tunc non reponetur capientes fima brias, eas dant prothonotatio,nisi ipssi inferant in diebus supra nomina itis. Et quotliscuns mitra est Papae imponenda vel birretum;ea imponiti diaconus a dextris, & qnest remos
uenda mitra; eam remouet, Diacon nos a sinistris,& birietum a dextris: idiaconi praedicti stant Pontifice stante, εἰ similiter stante Cardinali assistente: sedent sedente Pontificeu nihil iaciente. Si autem Potisex sedens legeret, vel benediceret incesum aut tale quicpiam faceret staret cum omnibus assistentibus. Cum Pon/tifex ad cameram redierit, exuunt m sacri s vecti a in eode loco coo
303쪽
perante principaliter diacono a dexotris, qui dat ei stolam, x amictum ad osculandum. Cum aliquid operatur circa Pontificem,cum Pontifex ali quid legit, vel cum eis loquitur, cumvadunt,& deducut illum per cappelliam sursum, aut deorsum ad altare ad faldistorium ad sedem, semper debet esse capite nudo Et cu generalis processio fit antequam Papa de loeo di scedat. Diaconus a dextris dicit alta voce, Procedamus in pace, de Chorus respondet In nomine Christi Amen.
Dessicio Cardinalis diae Eu nubum lectura.
DI conu, Cardinalia lecturus Euagelium In missa pontificali ante.& tempore sbi eongruo Deo per cofessionem reconcilietur, quia est participaturus de sacramento altaris si mul cum Potifice. Cum vero erit in palatio, ante qua Papa exeat ad ea mesram parameli, accipiat sacras vestes videlicet a milium supra roche tum, at bam cingulum, stolam, dat matica me manipulum autem accipiat,cum Papa intrauerit ad altare. Et haec fiunt in diebus processionum, cum Papa des
scendit ad ecclesiam. de sub baldaehi
no: Si autem Papa non iret ad ecclesiam processione praeeunte, tunc capesret paramenta sua praedicta. Cum Palpa accipit sandalia,& si uti debeat planeta non dat matica, tunc illam eapit, postquam Papam induerit omnibus sacris ornamentis: sed nostris tempbribus raro papa celebrat, nisi In diebus processionum. Igitur Diaconus, ut supra dictum est paratus, cum Paspa descedit ad ecclesiam processiona
liter vadit immediate ante eu solus,
vel si Papa vinctur in sede,ibit me
us inter duos diaconos assistentes pae. In ecclesia iaciet reuerentiam Papae in suo ordine,& inde firmabie se ad dextram Papae apud assistentem diaconum ab ea parte ante diacona praedictum. Cum vero Papa finita hora lauerit manus, diaconus Euangelii ascendit scabellum positum ante P pam, de primo retrahit illi mitram cum pluuiali,& stola, de afferentibus
aeoluthis eκ ordine sacra ornamen stat primo accipit cingulum cum subscinctorio, S cum eo precingit Ponti fieem ita ut subcinctorium pendeat asinistra Pontificis. Firmato bene cin
gulo soluit aliud cingulum quo prieus Potifex erat accinctus, 3c alba circumcirca bene disposita, accipit Cruseem peci oralem, quam osculandam offert Pontifici,& deinde ad collum ponit . ut ante pectus pendeat.Cum aeeipit fanonem, quem supra caput Ponti scis ponit,cum plicatura a parte anteriori diligenter illum aptat: primo offerat fanonem osculandum Pontis fici, illum ambabus manibus tenena 'tum imponat super eius cadui, ita veante oculos pendeat.& maia pars iblius ad dextram, media ad sinistram, de extremitates eius parIter fluant: deinde extremitatem fanoni quae a sinistra Pontificia defluit, super illius dextrum humerum imponit, de quae a dextra super sinistrum, ut mentum Papae circundent tanti amplitudine, 't spacio palmi, vel circa. a mento distent, de a fronte dependeat medii pal mi latitudine. Imponit deinde Diaconus Potifici stolam ad collum , quam
priua eidem deosculandam osterat. de pendere facit ab humeris tum im ponat tu iucellam Ac fanonem a parre anteriori circa collii diligepter extra
bat: imponat s deinde dasnatica,&
304쪽
honem extrahit ; attollatsillum ab heulis Pontificis supra eaput aliquantulum,& Pontifiei te lenta imponat chirothecas quas prius osculetur; εἰ militer osculatur manum Pontifi/cu. ipse tum dextram tantum impo/nati& subdiaconus sinistram qui fias sinistra in omnibus Diaconu iuuat.
Irum iurgit Pontifex.& diaconus imponit ei planetam quae hinc inde aret tur super brachia se fano similiter
ut supra,extrahitur, et aequaliter cireumcirca pendeat ; adaptata'planeta Diam dux partem fanonis, qui erat super caput Pontificis, reflectit circaeircumcirca decenter apstat ideinde accipiens pallium, Cruce filii posteriorem osculadam offert Pontifici .illum s adiuuante subdiacono lupra Pontificis humeros impo,
piti ut fanonis oras complectatur, M
liquantulum ex fano ne sub pallio videatur. Advertat ut partem palini, duplicem super sinistrum humeru ponat tum Spinulam pulchriore Diaconus Cluci anteriori parte pabiiij nfigit Ialiam Cruci super humerus hirum existenti tertiam vero Subsdiaconus in Cruce posteriori figit.
inulae taliter infigendae sunt; via gemma ad dextram infigentia remasneat; Sc ut tertio crucem pertranses apti non autem perforent pallium;
tis planetam tanganimon enim figitur ad retinendum palliu, sed ad mysterium Passionis significandum poterunti pro retine do pallio, paruae spinulae imponi. si placuerit:debet tamediaconus aduertere, & saepe aptare pallium, ut deceter humeros,& finonem ambiat. Post haec diaconus mitra imponit Pontifici, praecedente illo
ad altare, ibit ad sinistram Episcopi Cardinalis assilietis immediate ante TER T lI. V S.
Pontificem. Et eum Papa suerse ante altare, deponit ei mitram,& stans a sinistra Pontificis facit cu eo confessionem. Deinde cum Papa fuerit osculatus altare,& librum, accipit de marnu acoluthi nauiculam incensi, & in/clinatus dicit Benedicite pater san cie: osculatur coclear,& dum Papa .illud capit ut ince sum imponat', illius manus osculatur,& similiter cum ita lud reponit in nauicula. Deinde accipiens thuribulum de manu acoluthi praedicti, cui prius nauicula reddide, rat, illud ad manus Potificis ponit casthenulas videlicet superiores ad sinostram, inferiores ad dextram, quas prius, dc deinde manu osculatur. C si Pontifex incensat altare astati, illi ad dexteram, eleuando manicas dat mali eae dc planetam. Deinde tacta iii, en satio ite stans in cornu epistolae, acclapit thuribulum de manu Papae , qua osculatur,& illum, cum mitram accis pit incensat,ter thuribulum ducens,
inclinat s se Pontifici profunde, anstequa inceset, εἰ post, & in icto actu, et ii militer postq Potifex ince fauerit
oblata,mitra imponit, & Diaconus assistes a dextris in aliis vero omnit actib9,eu Papa e apud altare; Diacon'
Euagelii semper illi imponit, di deponit mitra semper 3 i altari ministrae
nauicula,& incensat Pontificem, que mox reddito thuribulo acolutho sta tem circa medium altaris osculatur, primo os, deinde pectu 1:quod de alii duo Diaconi assistentes faciunt. Dein inde discedente Potifice ad sede emis
nentem, Diaconus remanet in cornu
epistolae,ubi simul cum Diacono Ngraecis, si adsint, legit introitu, de discit Kyrie eleison eκ libro super alta ire stante. 3c a suo cappellano accipit amnipulu, dc Papa sedet, sedete de idi
305쪽
so super scabellum in dicto eornu super gradum altaris positum, vertens faciem ad cornu Euangelii. Cum Papa dicit. Gloria in excelsis, Surgit Diae onus,&cum Subdiacono,& graecis prosequitur hymnum angelicum , de sedente Papa ledet in loco suo; 3 militer surgit ad orationes & illis finitis sedet. antata epistola per sub diaconum, Diaconus in cornu Epi
stolae de ipse illam legit eum gradualldi versibus, deinde tempore cogruo
accipit librum Euangeliorum, Sc illuante pectus suum tenens, cum reueret iis solitis vadit ad altare, sua quod librum ponit an medio:quo ibi dimisso cum debitis reuerentiis ascedit ad Pontificem,& manum eius dextram reuerenter osculatur deinde reuersus
ad altare genuflexus,& iunctis manibus dicit, Munda cor meum, de labia mea omnipotens Deus, qui labia Esaiae prophetae calculo mundasti igni/to, ita me tua grata miseratione di gnare mundare, ut sanctum Euangelium tuum digne valea annuciare. per Christum Dominum nostrum Ame. Tum surgens accipit librum de alta/ri,& illum ante pectus portans tem pore congruo vadit ante Pontifice,& stans apud infimum gradum solii, inclinatus profunde dicit Iube Domine benedicere. Et accep ta benedictione vadit ad pulpitum , super quod iii
bru portat, dc circunstatibus septem cero ferariis iunctis manibus incipit, Dominus vobiscum. Et cum dicit se
quentia , 8c Initium sancti Euangelii pollice dextro signat librum, deinde
frontem, os,& pectus;& cum deinde respondetur a choro Gloria tibi Domine,accipiens thuribulum de manu aeoluthi incensat librum ter, in me
dio, a dextris, a sinistrindeinde reddito thuribulo iunctis manibus, quis supra librum tenet;prosequitur Euagelium quo finito factis reuerentii a
reuertatur ad altare.Cum Papa dixerit Credo in unum Deum; Diaconus
stans in cornu epistolae prosequitur symbolum cum Subdiacono, &graecis:quo finito Diaconus, de Subdio conus vadunt ad credentiam Papae, ubi aliquia ex familiaribus Diaconi expectat cum vasis &mantili, de ibi
ambo mundant manus ,& reuertutue
ad altare,& mappam quandam sericeam amplam a sacrista oblatam extendunt supra altare, tum Diaconus exspectat cum vasis; dc mantili stans in cornu epistolae, Subdiaconus vero ex eredentia saeristae portat ad altare bursam is eorporalibus, hostiaria,&purifieatorio: quae omnia consignat ad manus Diaconi,qui pones bursam
super altare, primo remouet ab ea hostiaria cum extractis ex bursa cors poralibus: magnum corporale ex
plicat super altare, paruum super magnum ponit ad partem, bursam colloeat in loco condecenti, vel ante se, vel ad partem:deinde veniente sacris sta cum calice ampullis, primo ex hostiaria tres hostias capit, quas ponit super patenam per ordinem ad rectam lineam. Et veniente Pontifice ad altare, ante gradum stans deponit ei mitram:& brachium ill Ius dextrureuerenter capiens, dc subleuans; desducit ad medium altaris.Tum eonversus ad dextram, ubi patena cum triabu, hostiis super calice existit, tu hostia, quae est a dextris,lagit alias duas; de illam dat comedendam sic ristae. Deinde hostiam . quae est ad sinistram capiens, cum ea tagit patenam,& calicem intus, & extra per totu & similiter illam dat come,ndam sacristae. Tum
306쪽
Τum capiens patenam cu hostia, quae in medio remansit, illam prius exos culatus dat ad manum Potificis dex/tram,quam deosculatur. Tum couersiis ad calicem, pauxillu vini,& aquae ex ampullis super vasculum infundit& dat sacristae ad praegustandum, dc imponit vinum in calice ad sufficienditiam,vi satis sit pro tribus commus. nisantibus: aquam vero in calice Subdiaconus infundit ex paruo cocleari.
o facto Diaconus calicem dat ad manus Pontificis,& cum eo dicit orationem Ofierimus tibi Sce. Et eu Papa calice super corporalia posuerit,
Diaconus statim illu palla, idest patiuo corporali tegit,& cu Papa est isspositurus incensum ministrat nausculam, di facit, ut in prima incelatione diximus. Sed cli Papa incensat super,& circa oblata, tuc Diaconus dextra manu tenet ad pede calicis, ne forte
rueret,& sinistra ad manicas dat malicae Potiscis . ne cu illis palla percutis at .Et in fine cu incensauerit Papa, incensat Cardinale assistente episcopu, siue psbyteru.& duos diaconos cardinales assistetes ibi apud altare, dum vadit ad alios Cardinales ora incensat
suo ordine, bis duces thuribulu ante i& post, illis se inclinas idem facit dc pricipi si quis adest, qui in scano Caedinalium sedeat.Tu reuertitur ad alatare,& Episcopos non Cardinales assistentes Pontifici incesit, semel tatu thuribulu duceri& sine inclinationer deinde stans post Pontifice medius inter duos diaconos Cardinales assisteates,incelatur Ipse ab uno ex subdi conis eui ipse tradit thuribulu: astat post haee inter praefatos dia os quous, Potifex finierit praefationem, dctu ne accedit ad eius dextra, & cu eo
dicit Sanctus,&e. di reuertie ad locu
stu. Et quotiescus Potiso signat super calicem, aut Hostiam, accedat res uere ter,& eleuet manica dalmaticae. ne cum ea percutiat calicem;& palla, de mox reuertatur ad locum suum: dc
ab eo pucto;in quo Pontifex incipiecanone, idest Te igit, semper attente aduertat,ut in tepore poisit eleuare manica,tegere & detegere calice, cusit opus. Cum Potifex cosecrat Ho/stiam genuflectit ad dextrum latus, dc dii eam eleuat,dc ipse ab eo latere planetam eleuata & cum ille reposuerit Hostia super Corporalia,ipse dete. git calicem,& rursus genuflectit. Et similiter attollit planetam cu Pontis sex eleuat Calicem, quo deposito stratim palla tegit & redit ad locum seu, dum post Eleuatione Sacram et i Ponti sex dicit Benedicis, Se praestas no bis, Diaconus accedes detegit CalicZEt cu Pontifex cum Hostia signat super calicem dicendo Per ipsum. εἰ e. retinet ipse duob' digitis dextrae manus calicis pede, di cum Potifex reposuerit Hostia super corporalia; ipse tegit calice, & reuertitur ad locu suisum.Cu vero in fine Pater noster subdiaconus reportat patena, Diaconus
accedens ad latus pontificis vertitur ad subdiaconu,8 de manu eius accis pit patena,quam cum Pontifex dicit Libera nos quaesumus Domine. 8cta
dit illi ad manu dextra;& prius osculatur patena; 8c postea manu Poti fi/cis. 3c cum Poti sex patena supposu, erit Hostiae; ipse detegit calice,& se per quado ipse detegit calicem; genuflectit, adoras Sacrametur & cu Pontifex imiserit particula hostiae in ca/lice; iteru calicem tegat εἰ cu Potisce dicat Agnus Dei. Sec. de reuertitur ad locus uu,&no capit pace a Potisse; quia illa rapiet postv coicauerit.
307쪽
Cu vero Potifex data pace ascederit ad sede emine te sue Diacon';s apud
altare remansit ε, accedes debitis reueretiis, accipit patena cu sacramento
Corporis Christi ex altari abab, manibus: de illa modeste eleuans usque ad oculos vertit se a dextra sua ad
medium circulum, ita ut renes uer tat at altare ; de per eandem viam res uertitur, quous 3 facie suam vertat ad altare. Tum vertena se asinistra parte rursum girat ad medium circulum , & subdiacono genuflexo sua
gradum ante cornu Euangelii pate/nam cum Sacramento comittit: qui
stans surgit; de diaconus genuflectit
Sacra metum adorans .Cum vero subdiaconus ab altari discessit; surgit diaconus cum Sacramentum per uenerit ad Pontificem diaconus aes
cedes limoi reuerentiis ex altari calicem cum sanguine Christi accipit: aeeleuans & girans ut cum patena fecit, ipse calicem ad Pontificem de fert . nulli tunc reuerentiam faciens; εἰ ad dextrum Pontificis latus consstituens, expectat quoad Pontifex de eorpore Christi coicet, dum caliacem subministrat P mtifici ex quo ille sanguinem calamo sugit. Sosacto diaconus patena dextra tenens sinistra calamum intra calicem existetem retinet; dccuruato capite manu Pontificis exosculatur: corpus Christi ab eo reuerenter accipit ;& mox eius faciem osculatur, tum cum calisee. 8c Christi sanguine ad altare re uertitur , nusquam calamum ex calice extrahens ;& ibi stans in cornu epistolae partem sanguinis cum calaγmo fugit. Reliquum vero cum parsticula hostiae sacratae , que in calicere mansit, Subdiaconus cum patena ad altare reuersus reuereter suscipit,
cum prius patenam ipsam diligenter
super calicem excusserit; ne qua par. ticula Sacramenti in ea remaneat.Tu Diaconus eum Subdiacono calamus upra calicem vino purgat, dc ablusunt , ais eodem vino se purificane deinde s non sunt alii coicandi Di conus expectat Pontificem apud alatare, si vero sunt comunicandi alii; scut in resurrectione Domini, di conus postquam se purificauerit; factis debitis reuerentiis ascendit ad Pontificem; de stans ad eius sin, stram in tono eius consueto dicit; Consteor Deo omnipotentii beatae Mariae semper virgini beato Michaeli archangelo .beato Ioanni baptistae; sanctis Apostolis Petro, de Paulo ;omnibus sanctis; dc tibi pater quia
peccaui nimis cogitatione; verbo; dc
opere mea culpa,mea culpa, mea ma
xima culpa:Ideo preeor beata Maria semper virginem ; beatum Michae lem Archangelum , beatum Ioanen baptistam; sanctos Apostolos Petra de Paulum; omnes sanctos; te pater orare pro me ad dominum Desinostrum. Et cum dicit; de tibi pa/ter, rursus 8c te pater,inclinat se proflinde ante Pontificem ; de eum diciemea culpa dcci ter percutit pectus in manu dextra; εἰ mox diaconus, ubi haec dixerit, reuertitur ad altarer 8c postquam Potifex fecerit absolutioinem; Diaconus reuerenter accedens,
ac recipit de altari ealicem chrystallinu, vel aliud vas, in quo sunt hostiaeco secratae pro eoi cadis; & eleuat; dcgirat a dextria de sinistris,ut prius diximus, de Subdiacono genuflexo, veprius dat ad portadu ad Potifice,ipse
vero apud altare expectat quo usque Pontifex comunicato populo reuertatur ad altare. venienti igitur ad altare
308쪽
altare Pontifici deponit mitram ponit deinde se in loco suo stans medius post Potificem inter duos Dis
aconos: Sc cu Papa finierit orationes vltimas, dc dixerit Dominus vobiocum; ipse Diaconus versus, ut Pontifex , dicit canta ido . Ite missa est: in tono solennitati conuenienti, cualleluia vel sine alleluia; pro temporis exigentia: de in fine cum Papa compleuerit omnia vult discedere ab altari ; extrahit illi pallium de reponit illud super altare nisi Papa sit 4turus ad benedictionem , vel ad aliuacium processione praeeute, quia tuc debet portare pallium. Deinde vasdit cum Pontifice paratus usque ad eius cameram ipse & alii Diaconi eκ
debito more, quamuis nonnunquam
ex indulgentia Pontificis . solent dimittere paramenta; de postquam de/duxerunt Papam extra ecclesiam, illum dimittere: εἰ redire ad domos suas: sed honestius est, sicut diximus; ut Pontificem adhue minalibus paramentis indutum Diaconi parati ad
cameram usque deducant. Si autem tempus exigeret, ut DL.
conus νti deberet planeta ; & nondalmatica tune Diaconus parabit Pontificem sine planeta e te cum im. potuerit illi mitram post omnia oran amenta, ipse accipit planetam,qua deinde ponit ; antequam cantet Euagelium ; de plicatam accipit super humerum sinistrum: &siccum ea ma net, quousque Papa comunicauerit.
Tunc rursus induitur planeta; ut prius. Advertat etiam Diaconus quostienscunque aliquid dat ad manum Potificis, ut primo deosculetur rem ipsam . deinde manu Pontificis. Item quando post consecrationem tegit ;
vel detegit calicem , primo, ec post
reuerenter genuflectat, re adoret Saγ
De .suppleuis uicibus Cardinabum in assilientia Pupae de otium.
CElebrate Potifice si prior Epis,
coporum Cardinalium abest, qui illi assistere debet in officio cappella ni, eius vices suppleat sensor Epis, copus Cardinalis: et si nullus adest Episcopus, senior Presbyter Cardiγnalis. item si prior presbyterorum in sua assistentia deest,senior ex aliis presbyteris supplet: quod si nullus adest presbyter Cardinalis , iunior Episcopus Cardinalis supplet eius vices ; siue cum paramentis siue cum cappis laneis: Diaconus autem non supplet vices Episcoporum 1, neque presbyterorum. Si vero adest unus diaconus tantum in assistentia iunνor ex presbyteris Cardinalibus supplet locum secundi Diaconii Sed Diaconus, qui aderit tanquam Archis diaconus dc in proprio officio seindebit a dextris ; 3e mitram semperponet; ac deponet, presbytero Car dinali a sinistris adiuuante: si nullus adesset presbyter iunior, Episcopus Cardinalis supplet, de tunc Episcopus erit a dextris. Sed Diaconus, quamuis non sit a sinistris, semper tamen ponet,& deponet mitra. Quod si nulν adesset Diaconus, duo iuniores presbyteri, siue Episcopi; illis etia deficietibus, assist ut:& si Potifex celebraret p ricipaliter i vesperis, sue imissa, essent in habitu Diaconor u cudalmaticis;& no in proprio. Et nota quod Pontifex non potest interesse diuinis cu solennitate, nisi ad minus cum tribus Cardinalibus: quorum duo assistat loco Diaconor u ; & tertius ut cappellanus assistens. in mise
309쪽
sa autem, quando Papa celebrat sorienniter, quatuor ad minus sunt necessarii, duo Diaconi assistentes, Di/aconus Euangelii. & Episcopus. siue presbyter Cardinalis ; cappella. nus assistens. Sed, ut dixi, presbyterra, vel Episcopi officium Diaconorum supplere possunt, Diaconi non possunt supplerς officium episcoporum, siue Presbyterorum in diuinis.
Scripturi deinceps de officiis prae
latorum , aliorum officialium curiae Romanae . de illis officii a seruit ita suis tamen dicemus, que exs
hibent summo Pontifici in diuino officio; & publicis actibus quae
pertinent ad saeras cerimonias: de aliis non est nostrae profestionis. Et
primo de assisletibus Episcopis praelatis. Romano Pontifici assistere cosueuerunt in diuini, & publicia actibus ordinarie dece praelati eκ digni,
oribus euriae , ut eκ libris Camerae Apostolicae coniectare licet,qui portiones decem ex minutis distribuunt assistentibus e nostris tamen tempos ribus aliquando pauciores ; saepius
plures fuerunt. Ad hos spectat Pontifici assistere, δἰ in diuinis illi seruire de libro; & de lumine: de semper sesquuntur Pontificem immediate post cubicularios; εἰ medicos secretos. Et quando sunt parati, praecedunt immediate Cardinales . Hi cum Pontifex ante altare fecit orationem; dc ascendit ad sedem eminentem; seqvsuntur illum ,& sedent, vel stant se/cundum exigentiam ad sinistram partem. His connumerant etiam sacri.
stam , si sit praelatas; de sedet in loco
statui suo couenieti laterissos no habetur ratio officioru . sue legationused digniores de antiquiores in dignitate praecedunt: duo ex eis primi; sisue Patriarchae, siue Archiepiscopi: siue Episi opi sint, seruiunt Pontifici, primus cum libro; alter de lamine hoc modo . Cum Pontifex aliquid est dicturus ex libro accedunt hi duo agistentes non trahentes cappa per terram . sed eam sinistra manu sibi ipsa desse retes, de primus genuflexus
in scabello sedis Pontificis; si Papa
sedet, si autem stat ; stans librum te net supra caput ante faciem Pontifiscis ambabus matbus illum sustinedo,& diaconi assistentes apponunt hinci inde manum. Secundus vero candes iam accensam ante librum retinet,
stans in loco conuenienti . mod si dum solenniter celebratur ;& Epiis copus sue presbyter Cardinalia tetinet librum, tum illi primus dat librum Cardinati. Ac illum adiuuat; dc librum deinde recipit , Et in altari dum Papa celebrat; serviunt ambo; de cum Cardinali ministrant librum. de cadela. ut dictu est: praeuentut hi duo semper Pontifice ac ad altare Mad sedem: inueniunt quae sunt diceno & signant. Cum Pontifex celebraturus est in sede, ubi accipit par menta: assistunt ante eius faciem diauis in duas alas hinc inder cum est apud altare faciunt semicirculum
post illum: & seniores hinc inde stat in eapitibus semicirculi, exceptis iblis duobus; qui seruiunt in altari delibro; 8e de lumine. Cum Papa eti
am non celebraturus a sede descen/dit ad nidistotium ante altare, semper illum sequuntur, & post eum genuflectunt, et similiter cum redit ad
sedem; sequuntur, oc redeunt ad lo
310쪽
eum suum e surgentibus Cardinalis, assistentibus, surgunt ; & illis seden , tibus, sedent. Si nullus adesset pro/ino notarius cum Papa exit ad officium : primus ex eis defert anteriores
fimbrias pluuialia: dc item si nullus
adesset nobilis ci aut orator , qui deseret caudam pluuialis ; primus ex eis defert. Et si neque prothonotarius; neque orator adesset, duo ex eis supplerent, primus ad caudam; secvnsdua ad fimbrias. Quando autem Po/tifex non habet pluuiale , sed eappa amplam laneam. siue purpuream,vel mancum; tunc primus ex eis portat fimbrias; & caudam simul coniunc tas retro post Pontificem; de cum socio fimbrias aptant sub faldistorio. quando Ponti ex non portat mitra,
is apud sedem illas ante: de superstasellum extendit. Et semper illi.
qui seruiunt, manum dextram emit. lunt per aperturam cappae anterio in rem , di sinistram per extremitatem cappae, conuoluta cauda cappae
illam sub axilla : & super sinistrum
brachium retinent. Ut sint magis
expediti ad seruiendum . Et quando Papa exit ad eappellam cum manto papali; de cum capucio supra caput inuerso, quod facere cosueuit in matutinis tenebrosis; dc aliquando etiam in aliis diebus propter frigus; tunc Episcopi assistentes debent hasbere mantellum assistentiae apertum a parte anteriori; oc capacium in modum cubiculariorum. De Sacristae.
SAerista Apostolici palatii: quod
est officium perpetuum , semper
consueuit esse praelatus, nec consuetudo astringit ad aliquem ordinemi R TII U S. 119 religiosorum, ut aliqui aliquando
dixerunt. Et quia habent cura: δc in uetariu reru sacristiae, Ac opera sua est cotinuo in palatio . habet camera in palatio, dc expensas in t inello cu susa servitoribus. Ad huc spectat ex madato Potiscis nuciare, ε distribuete missas celebrandas dominis Cardinax libus. dc aliis praelatis, de dare man data cursoribus; ut intiment tardis natibus , dc praelatis curiae; qn ; ubi, 8 per quem est celebrandum in dieγbus ordinariis , dc qia placet Pontirfici. Debet praeterea reseruare, dccustodire suo inuentario paramenta dc ornamenta omnia ; que pertinent ad altare, ad personam Papae , et praelatos : atque ministros celebrantea in cappella Papae, videlicet vestes socras; vasa sacra, ubi reliquiae sane,
torum reconduntur ieruces; caliceaeandelabra ; imagines: et vasa preciosa. Et etia subministrare, et custodire, quae pertinent ad cappellam secretam Papae .et ad cappellam comu uem palatii, ubi quotidie celebratur. Debet in tempore per clericos carpellae ordinare altare; credentiam, et quae pertinent ad celebrationem missae, vel diuini ossicii; praeterea desbet antequam Papa exeat ad camera, paramenta preparate super lectum paramenti, sacras vestes. mitras; et ornamenta . quibus uti debet sumemus Pontifex. Et quia solus non posset tot rebus satisfacere, oportet quod habeat aliquem cappellanum , vel socium, qui eum adiuuet in inrueniendis . preparandis: explicandiaret adapta dis rebus opportunis. Desbet etiam semper interesse; quando Ponti sex celebrat. sue publice ; siue priuatim , & ministrare opportuna; dc habere exactam prouidendi cura,