Quid Linnæo patri debeat medicina

21쪽

diit Botantea iis suffulta principiis, ut nulli scientiae nec

major certitudo, nec utilitas evidentior sit, si vel nullam aliam allegare possemus, quam, quod basin et fundamentum constituat Materiae Agedicae, unde aegrotantibus tota salus.

Dedicamentortim nomine veniunt illa ipsa instrumenta, quibus medicus in debellandis et curandis morbis utitur , suntque haec vel simplicio vel composita. Illa ex tribuS Regnis naturae colliguntur, haec autem ex collectis conficiuntur et commiscentur, prout cujusvis fuerit ingenii captus. Materiae Dedicae statorem illam dicimus con um- moti mum, qui sedulus co igit simplicia , ea ad certae priU-citia exponit et dignoscere Adscienter docet, dignotorumque usum methodo scienti a nobis communicol, et laudem qui de leuotorum et noυorum cognitione cdquirenda scite vis instrvit. LINNAEUM primum se talem praebuisse Materiae Medicae scriptorem, plurimis argumentis demonstratum ibimus, in quem finem Materiam Medicam, ab Ipso conscriptam , examini subjicere liceat, qine typiS impreS-sa prodiit Upsaliae in s. Meum vero qualecumque judici Um antequam adferre ausim , audiamus Illustrissimi HALLERI sententiam , qui illam commodi simum praelectionibus Compeudium vocat, quodque inter optima sit Auctoris, dicit. Plures omnino habuimus Materiae Medicae scriptoreS, quorum quaedam opera in majora congesta Volumina, alia iterum in formam compendiorum fuerunt digesta;

hujus generis est nuteria Medico Illustrissimi I INNAEI , quam lectionibus suis destinavit. Ast sit licet opus hoc

22쪽

compendii nomine insignitum , plura tamen continet, quam quae antea ullum comprehenderat tale opus; nam Omnia, quae fundamentum cognitionis cujusvis plantae ossicinalis constituunt, ab Ipso sunt allata et octo propemodum lineis absoluta, scilicet i commen . quo quaevis

planta ossicinalis Bolanicis est nota, adeo ut ad genuSet speciem relata optime nobis jam innotescar. 2:o Synonymon eX posuit, quo veteribus nominabatur. 32o Notitiam dedit Loci, utrum ab exteris adserenda, an in nostro climate proveniat, an culta vel sua sponte, annua Vel perennis, crescat. o Nomen addidit Phormacer lictimet, quae praesertim partes in usu sint, docuit. 3:o Oualitatum cognitionem dedit, si lapida fuerit, quo sopore suam ex ferat vim, si odor gratus, Daυeolens &c. si o Vires exactissimus descripsit f). o Praecipuos adtulit uombos, ubi specifico modo agir, et tandem S o Compositum, si ejusmodi memoratu dignum fuisset. Tale est opus, quod

immortalis HALLER tanta dignum censuit laude, et de quo celeb. VIC D'AZYst minus favens judicium ferre sustinet. Atqui cujuSnam horum testimonium praeferatur, judices sint Materiae Medicae scriptore S, quorum D Uperrimi

f) Quae nostris temporibus adeo celebrata fuerunt remedia specifica, in scriptis suis LiNNA us dudum pro talibus etiam cognita adfert, quo rum nominare liceat Radicem Filicis moris, quae, ut arcanum remedium in Taenia debellanda, magno pretio a Gallorum Rege fuit enata, et Geum tirbanum, cujus in febribus intermittentibus usum, tit novum deterrium, Proposuit D:us BUCn AvE Danus; quarum de hoc tamen in Materia Medica,

de illa in Nora Soeciea mentio facta est.

23쪽

rimi et egre mi Profess D ni BERGIUS et ANDR. MuppAvconsistentur, LINNAEUM praeceptorem et statorem facem Ipsis prsetulisse. Ne praeterea VS nobil. D. um SCHREBIR , qui nox am nobis procuravit Materiae Medicae LINNAr editionem, maXime adauctaria, adeo ut, non quae Ipse se lum observaverat post impressam primam editionem, sedetjam, quae alit detexerunt Isio demolitio, in hac se .cunda Sc DREAERI editione fuerint adnotata. Verum quidem est, nonnullos LINN Eo imputaviste, Materiam Me

dicam insufficienti ratione fu i si e traditam, eo quod illam de Regno Minerosi, ut et illam de Animali collectam omissisici; hos autem delegatos volumus ad I issertationes sub LiNNAEi praesidio de his habitas, quarum hujus auctor fuit b. def. nobili T. Reg. Colle g. Med. Asse C. LINDAULT et illius D:us Si DREN Pro si Upsaliensium Celeberrimus. Cetera autem, quae de LiNN EO, Ut Materiae Medicae stato. re, dici queant, brevibus his complecti liceat Corollariis.1:o Simplicium examus mam dedit cognitionem, et qtiood principio Dotonica et Vires , quae hqctemis omnino inter As-deroto uoteriae Medicae erant. Etenim vires a fructificatione desumere docuit, habito simul respectu Saporis, Odoris , Coloris et Loci e , quo simul novam omnino tradi. dit Theoriam, scilicet: PDUtus , quae Leuere coUUeuiuUt,

Dirtute e iam conυenire ' quae ordiue nuturali continentur eoom Virtute propius G cedere, quae classe n turali congru-rint, et um Viribus quodammodo cougruere i quibus omnibus g) Vide Philosopli. Bolanie.

24쪽

expositis, Medicis Bolanicis illam conciliavit facilitatem, ut, ubicunque terrarum fuerint jam constituti, de simplicium natura et indole certissime judicent; hinc est, quod, si illis offerretur planta hactenus ignota , modo

unius alteriusve Plantae ejuSdem Generis, ordinis vel Clos. D sibi antea notas habuerint vires, illam in hocce vel illo morbo essicacem futuram assirmare non dubitent. Olim ex ion oratione Volsium Naturalium varia exstiterunt incommoda, adeo ut uereurialis intrinsecus adhibita fuerit, cujus solummodo usus eXternus est, Heracleum inter emollientia receptum, quamvis inter Umbectatos frustra hanc virtutem quaeramuS. Ad hoc etjam principium plures detectas habemus , quarum numerosam cohortem heic sistere possem, sed exempli solum loco Cossae genus adferre liceat, in quo, ob Vim purgantem, Sennae adeo inter Medicos invaluit usus, ut omnem fere impleat in is dicationem ; unde etjam Pretio emitur tape nimis magno, id quod Medicis Bolanicis ansam dedit, novas ex eodem genere species experientiae subjiciendi, quum species e usdem generis in primis Dirtute coUυeniunt; sic Cassia Ligusirina et Chamae cricla ut purgantes fuerunt detectae Horum autem omnium fundamentorum in eruendis plantarum viribus, si quis Optime gnarus esse cupiat, Disser. rationes de Diribus Plantarum , Sopore Medicameutorum, Odore uedicamentorum, Medicametitis Graυeolentibus me. ab Illustr. LINNAo editas, sibi normam sumat, in quibus lassicienti Theoria omnia haec tradita sunt subsidia , quae tanta omnino sunt, ut Auctorem unius ejuSmodi operis plus Medicinae praestitisse constet, quam forsitan praesti

25쪽

terunt olim conjuncti, quotquot fuerint, Materiae Medi.cae scriptores. 2:o Dudum nota et tis tota propitis determinare et ad spectes referre docuit; ut enim Species morborum exacte e stedeterminandas quam maxime inculcaVit, ita quoque Speciem cujuscunque plantae ossicinalis distinctissime esse .l e scri bendam Voluit, quo, cognito morbo, medicamenti simul haberetur cognitio solidissima, quod fundumentum constituit omnis sanioris Medicinae. Huc usque tantam, non inter Materiae Medicae scriptores solum , dissentionem, sed et Pharmacopolarum ignorantiam animadverterat tantam, ut Opus hoc, si quid unquam, utilissimum judicaverit, ct species rite describendas et determinandas in se susceperit, ne ulterius incerti essent Medici, de indole et natura simplicium, utque rite noscerent distinguere plantas. Quod ajunt, quia pro quo substituere, de Pharmacopolis nostris diu multumque valuit, quod eos Bolanices ignaros prorsus fuisse demonstrat ; at ex hac ipsa ignorantia quanta fuerint omni tempore mala, nullus ignorat. Sic Ipse LINNAEUs observavit, ypocharidem maeulatam pro Amica fuisse substitutam, Centauream scabio Iam pro vera Scabiosa et radicem Hermodoct=li cum Colchici vel Iridis cujusdam radice fuisse commutatam. Unde facilis est conclusio, optima remedia in desuetudinem abire, eo ipso, quod substitutis aliis minus efficacibus, promisso effectu frustatus Medicus, culpam in medicamentum referat, quam in Pharmacopolam referre debuerat.

Sic etiam de Oecocti iuba diu multumque fuit disceptatum;

C a nunc

26쪽

nunc enim ad Loniceros, nunc ad Violos fuit revocata , donec tandem nuperrime constiterit, illam Psi chotriae esse

speciem, id quod in reliquas species hujus generis inqui,

rendi magnum erit incitamentum. Praeterea, quum VHius hominis non fuerit OpuS, Omnia ea rite determinare, quae ignota erant, dum primus tenebras discutere inciperet I IN EUS, Cato eum ignotorum nobis reliquit, ut, quibus in posterum contingeret Materiam Medicam tradere , hunc ante oculos haberent; cui Veio placuerit melius ad hanc plantarum, quo ad specie S ignotarum, et u me rationem adtendere, constabit maximam partem ante

LINN Ei obitum dudum fuisse detectam , tanta enim fuit et LiNOORUM et Isiorum Discipulorum h) opera sedula. In his vero merito numerandus est Cel. Noster BERGI UsHis . Nat. et Pharmac. Profi longe dignissimus; nam Hic ille est, qui exactissime tales adhibuit, in opere suo egrEgio, specierum determinationes, id quod praeter alia multa Materiam Ellus Medicam nobilitat. 3:o Nodia Indigena introduxit i) Dei frequentius usurpare docuit, quo simul uedicinam Domesticam per Set eciae regiones tilitatam breDiter exposuit, et loca natalia Plantarum apud vis iudicavit. De indigenarum plantarum usu ante

LIN-h3 Celeberrimus Pros. Tuubi uapo Rei Medicae in hoc genere utilissimum sese praestitit S laudatissimum. i) Ad hanc methodum alii quoque operam suam conferre volue runt , inter quos Cel. Noreis , Danus , dissertationem de Remediorum tu, dissenorum ad morbos cuivis regioni endemicos expugnandos es ociss, edidit

27쪽

LINNAEUM nullus fere recentiorum cogitaverat, Vel si Cogitatum fuisset, ob defectus in plantarum descriptionibus et virium denuina determinatione, Omnem harum cognitionem et usum in desuetudinem tandem abiturum constat. Hinc opus illud aureum , noram Sueestam loquor, conscripsit, cujuS no Vam editionem dolemus omnes LiN UM Uilium, ad unguem licet a se rite. perductam, locupletissimam et ut typiS mandaretur paratam, nobis qui communicaret, non super vixisse. Heic enim Gagam invenimus ditissimam rerum indigenarum non minus usuS oeconomici, quam medici talem enim se heic praebuit Auctor, ut coronam civicam apud RomanoS merito

reportasset, nunc autem memoriam perennem et nostram

admirationem, Ipsi post fata superstitem. Nam praeterquam quod medicamenta indigena non possint non Pretio constare multo minori exoticis, eo ipso etjam a nobis praeferri merentur, quod sibi semper possint haberisimilia, id est, bene dignota et optime collecta, quid Zquod indigenorum habeamus plura h), quae Virtute eXoticorum plantaS longe antecellunt: qualem non dubitamus ad ferre Dulcamaram, cujuS jam per spatium XL annorum in patria nostra multum invaluit usus, idque in summum aegrotantium emolumentum. Specifica enim virtute omnino commendabilis in Rheumati mo, Arthritide, Scor-

o Hinc quam iniqua sunt verba Deni Vice D'AZvR constat, tibi dicit: UQuoique ii a fuit des lovabies efforis potar substituer des plantes 'indigenes auX etrangeres , nous ne bouvons dissin irier que cette produ--ction est peu digne de Ion auteur. . t

28쪽

bute , taceribus molienis. Pari modo nos etjam plura docuit medicamenta indigena, e . gri Ledum palustre o quod

nullam fere patitur comparationem; ut praetereamuS Plurima alia, quorum tamen exactissimam nobis dedit cognitionem in Dissertationibus, quarum tituli e Arboretum Decicum, Fruietum svecicum , Flora coina, Droga Descct , Menthae usus, Euphorbia , mpericum, Dulcomoro, de Ledo palusiri, Purgantia indigena, EO. nec non in Dineribus suis per Scaniam, Vestrogothiam, Oelaudiam et Gothon iam. o Exotica, quae usus medici sunt, et, detexit Dei determinoυit , ut nobis iam constet, Vel quibus in casibus omnem impleant iudieatiouem, et, quibus ebam excipiantur optis succedaneis, in quorum iuvessisscttiouem quam moxime erat intentus. Dissertationes adferre liceat, optime hocce comprobantes corollarium , scilicet illas, quae inscribuntur: Ficus, ce Cortice Peruviano, Radix tenega, Specima Canadensium, Spigelia anthelmo, A Muro, Rhobarbarum, Lienum quassae, MedicameUta purgantia, Plantae tu oles, O , opobalsamum Aelaratum , Lignum colubrivum, Fumus me ite is, Viola Oecacuanha, Plantae rariores si a chalcem ses ubi summa ope in id nisus est, ut lux late et di fuse spargeretur.3:o Simplicium, quoad multitudinem nimium et cum rariorem, rigidi psimam instituit censuram , id quod praecipue Dissertatione, sub hoc titulo edita, ad unguem eXegit, addita

29쪽

adhuc alia, ob erυationes in Materiam Medicom sistente;

tantam enim in Pharmaceuticorum ossicinis inutilem videbat farraginem, confussioni magis quam utilitati infervientem, ut sua mole ruerent omnino haec ignorantiae et

vetustatis documenta. Hac admonitione factum quoque est, ut in tertia illa editione Pharmacopoese Suffcicae, quam adornandam jam curat Reg. Collegium Medicum, omnia adeo funditus sint deleta, quae I INNAEUs olim exulare jusserat, ut soli flores Verbolici et Primulae Deris restent; ex iis autem, quae introducenda proposuerat, omnia fere civitate donata sint.

6:o In Venenatorum nio inquisivit usum, et do in sensim

determinore docuit. Veneni nomine communi definitione illud venit, quod, exigua licet copia, Vel in corpuS receptum vel corpori adplicatum, ad vitae actiones aut omnino impediendas, aut funditus delendas sufficit. Nullum autem dari tale venenum, nisi a dosi, eo certius inculca. vii , quo veriuS sibi perspectum habuit, ullum neque dari remedium Heroicum, nisi a venenatorum classe; unde erjam intensius studuit, ut metum demeret Medicis injustum, ab antiquitate relictum, illisque animum adderet ad cautum omnino, sed frequentiorem horum usum. E-jusmodi autem remedia, ubi fuerint adhibita, Cum grano salis porrigere docuit; nam ut Vim suam plerumque exserunt in Systema nerVosum, ita quoque, a minima incipi-

rtio De venenis e regno vegetabili collectis heie inprimis sermo est; venena enim e Regno lapideo eorrigi vix posse contendebat.

30쪽

cipiendo, sensim dosis est augenda, prout tulerint res circumstanteS. Horum e Xempli loco Dissertationem de

Planta Cimici fuga allegare su ilici ar.

o Culturοm plantarum medicinalium ad line Uem per uixit , quae adeo ad statum rei medicae perfectiorem redis dendum pertinet, ut in ea fere versetur cardo totius scientiae Oeconomiae medicae. Qui autem haec omnia rite noscere desiderat, perlegat Dissertationes Atius, quor inscribuntur Loitus Opsaliensis et Horticultur a Acia emicu.

Ex his subsidiis Reg. Co egitim uedicum, cujus ossicii est

sic agere , ut statuS rei medicae per Patriam nostram , quam maxime fieri possit, emendetur et floreat, optima quaeque in usum Patriae vertere Voluit. Qui enim veterum jam videret hortos Pharmacopolarum per omneSSueciae provincia S, BorealeS etjam, instructos, unde maxima fere pars simplicium ipsis provenit, Patriae nostrae clima mutatum fuisse, facile sibi persuaderet. Celeb. Pro f. BERGi Us , qui multiplici adeo nomine sese Medicinae utilissimum praebuit, I INNAEUM presso pede secutus, culturam Rhai Palmati in horto suo feliciter instituit, de cujus proventu illa nobis est Rhei collectio, ut Medici nostrates rarissime aliud praescribant aegrotis, quam quod e solo Suecico pro Venerit U).8 o uodum colligendi et methodum exhibendi medicamenta proposuit. Etenim ut quam maxime differunt plantae

dum primo vere vel fero proveniunt autumno, ita quo quen) Vid. Decretum R. Collegii Medici I 83.