Francisci Ficoronii ... Dissertatio de larvis scenicis et figuris comicis antiquorum Romanorum ex Italica in Latinam linguam versa

11쪽

Quam vereor, nedum meritis hune laudibus orno,' an veniant nullam carmina nostra fidem.

Plabroniadi Fiancisco plaudere tentem Est humeris impar tarcina tanta me is . Franciscum dixti nihil addas, aurea Cliό,

Hoc nomen quovis celsius elogio . 'Illius hoc nomen , caderet dum matris ab alvo Quem putri excepit squalida Roma si tu . Illius hoc nomen, cujus grandaeva Vetustas Admovit teneris ubera jam labiis . Hie ille est Heros , qui sectis omnibus ortus , Auras illorum pectore spirat adhuc . Quem Syrius, quem JessaeuS, Uuem Coptus, Achivus. Nec non vicino sole perustus Arabs r Punicus , Illyricus proprio sermone loquentem

Μirantur., Teutho , Celta , Britannus , Iber

Ficoroniades Trojano audentior illo, Quem jactat primum Roma vetusta patrem . Filius ille Deae quamvis penetrare profundum Cuman potuit nonnisi Vate cluce . Ille unus fidens animi , sibi conscius unus Intulit audacem per loca Caeca pedem . Et quas signarunt vestigia nulla priorum , Hic potuit felix ire , redire vias Τhesea jam posthac ne tantum Graecia jactet , Alciden tenebris occulat ipsa suis .

Illos nempe ausos Penetrare abscondita terrae , Non nisi mendaci carmine fama canit. Hic unus tandem sera hac aetate repertus ,

Quem stupeat .praescias , quemque sutura, virum, Cui libeat penetrare chaos , cui summa set testas ,

Semper inoffenso vel rediisse pede .

Quae Diqitigod by Corale

12쪽

Quae potuit lustrare latens sub noctic pro uri ba, In medium proieri sedulus usque diem .

Dum monumenta Viium,dum tot monumenta Deo ru,

Perdere quae Potuit barbara sorte manus , Vel quae dente Iuo protrivit hiulca Ve iustas, Restituit vitae dextera sola novae . Sorte etiam meliore olim quae sparsa per Urbem , Exhibet en cunetis una videnda Domus . Exibet haec urnas , quae verba novissima flentum Audierant, lacrymas queis pia turba dedit: Exibet hyc pariter lacrymarum Vasa , lucernas , Ardere aeterno quae velut igne solent. Ollaque non una occurrit cineraria , quodque Credebant manes posse juvare suos.

Hinc mordere solet , quς summam fibula vestem , Quaeque addit digitis gemma corusca decus . Hinc gravidae sese oo iciunt dodrante bi lances , Hinc crystalla suis saepe animata notis . Aurea quin etiam 'puerorum Bulla , fritillo Non uno Τalus ludicra bella ciens: Hinc tot Larvarum species, quas orgia Bacchi , Quas plausu excipiunt ampla theatra novo . Mimus & hinc ridens , sed & his rio plurimus illinc ostentant tunicas nunc mihi quisque suas . Etruscae hinc testae , sacrorum hinc vasa , vetustas Quae propriis voluit signa dicata Diis . Plurima Caesareis certantia vultibus aera , Plurima quae ceras prisca sigilia premunt Antiqui hinc lateres , inscriptaque carmine saxa , Hinc anaglypha , illinc me diaglypha trahunt. Rudera quanta , velut Reginae annosa supellex , Urbis Thesauri semper habenda loco,

13쪽

Sudore & multa trieteride , & a re parata , O quantum priscae Religionis habent. Roma vetusta, recens tedium concessit in unum Franciscus calamo dat radiare suo. Ergo illi plaudat male contumulata vetust as , Urbis & ergo illi plaudat imago novae. Haec rogo pro nostro sint Ficoronide , quamvis Sint longe meritis inferiora suis . Semicremis video Latium , quas protulit olim Illustres animas , ore levare rogis IVindici , & ipse suo dum plaudere niterer , illi

Dicere quae possem, dulciter insinuat. Quae vero insinuant, nec si pater almus Apollo

Nunc mea concuteret corda, reserre queam.

Tam vastaillorum moles pene obruor , ergo Quod nequeo , tacita Religione Colam . Ad te , qai redeam , vix agnoscenda ruinis

Septeni spatium Roma vetusta jugi, Quae dare jam Mundo potuisti jura subacto

AEquans imperio Solis utrumque latus . Ut te cognoscas, qualis , vel quanta fuisti , 'Et quae sub sacro Murice semper eris. Ne te , ne posthac alibi disquirere cures , Francisci spe etes si modo tecta , sat est . Te nempe invenies , eircumspice , semper in illis tTotius specimen dat Domus illa tui

Nostrorum tamen hoc series ventura nepotum , Et quo mox gressus tendere docta sciat. In soribus tu , fama, notas inscribe loquaces Urbem Orbis dominam continet una Domus . Diqitigeo by Corale

14쪽

LECTORI ERUDITO.

nonaeullas Iurrvas, 3uas bie addi cin us , inveniet facili negotio multas Lector non admodum inter se dissimiles νο fortasse arbitrabitur has non multum dufirmes omitti potui e , quod majorιs

pretii reddidisset ceteras. Ime mihi etiam in Mentem venerat, sed nimia sero . Nam Harim ae ad manus haec Lar- - mihi menepunt , eas aere incidi ditigenter curaveram,irafactum eΗ, ut poR annorum lapsus intellexerim , me ab uas collegisse omnino smiles , sed eum incise forent inter alias Larvas , qua minime tolua erant opus fuit, ut eae quoque remanerent, δ ebis ἐκ hoe opere cernuatur . Et iterum nova abu- υ , novumque impendium facere non erat virium meaeque tenuitatis . PoteA tamen Lector praetergredi exHicationes harum Larmarum , o ut ait siritalis , Iibrum non nimis longum breviorem etiam facere. Diqiliaco by Corale

15쪽

Si videbitur Reverendissimo Patri Magistro Sacri Palatii Apostolici. F. A. de Rubeis Patriarch. Consant. VictigerenS.

Fr. Vincentius Flena Magister Socius Reverendissimi Patris Magistri Sacri Palmtii Apostolici .

16쪽

DE LARVIS SCENICIS

ET FIGURIS COMICIS

DISSERTATIO, .

V ι T A praeclara ingenia fuerunt , quae quum intelligerent , quantum luminis ad historiam temporum a ferrent dispersa , ac diruta , dc situ pene obruta antiqua monumenta , ea diligenter inquisierunt ,& in unum cossed a publici iuris secerunt , quamplurimis voluminibus omni commendatione dignis,quemadmodum sunt tot Signorum , Inscriptionum , Toreumatum , Gemmarumque incisarum , Nummorum Consularium, & Imperialium collectiones , ac tandem innumera alia monumenta , quae literatorum hominum curiositatem alliciunt, δc augent eruditionem. His itaque illectus, & doctorum hominum elegantiam admiratus, &ab illis multa edoctus ad hoc studium aggrediendum animum A ar

17쪽

appuli. Hinc etiam monumenta vetera, quantum a curta mea

supellectili concestum fuit, colligens animadverti, multa ex illis Larvas repraesentare , comicasque personas , vel in Toreumatis , vel in Gemmis incisis , vel alio quovis modo ;quae eum mihi viderentur, & multum curiositatis , de multum pretii in se habere , ob egregiam tum Graecam , tum Latinam artem , qua elaboratae erant , & ob varias formas , 3e praecipue quod lumen afferrent antiquis scriptoribus , ad sabulas seu comicas , seu tragicas enarrandas ; coepi jamdiu praecipua cura has Larvas colligere , personasque comicastam in Toreumatis , & Gemmis , quam ίre expressas , quarum brevi quinquaginta earum collegi . Quum autem nemo de his stripserit praeter Mariscotium , qui nullam adfert larvarum delineationem a statui, veluti qui spicas , quae manus messorum effugerunt , colligunt, quinquaginta illas Larvas , personasque theatrales simul cum illis , quae in Tereniatiano Codiee perantiquo Bibliothecae Vaticanae depictae extant , in luces m edere . Annuente igitur Clemente XI. Ponti fiee Maximo ad Bibliothecam accessi cum artifice delineandi. perito ; sed praeter spem inveni Larvas , personasque comi- ei, hujus Terentiani Codicis ipsissimas esse cum quinquaginta illis prototypis , quod penes me habebam . Quapropter hoc rejeeto consilio illas non amplius delineare curavi, sed quantum potui sategi alias & alias differentes Larvas , pe

sonasque comicas mihi comparare , quarum' quadrin entas longo annorum spatio cum inscriptionibus nonnullis ad comicos spectantes comparatas , in bane meam opellam sonis-ram , non ut eas , qua par esset, eruditioiae in mem , tanti enim non sum , sed ut illas ob oculos eruditorum ponam ; quare eas ex archetypis accurate delineandas curavi, nonnullasque majore forma. De origine , usuque Larvarum hoc loco pertractare minime decrevi , haec enim materies, quamvis a multis tentata , attamen adhuc est nobis parum nota . Si Poetis credamus , Poesis in pagis orta est, ac diu inter agricolas vixit, risusque, lususque eam comitabantur,causam praebente talium

18쪽

DE LARVIS SCEN ICIS. 3 hominum vita laboriosa quidem, sed innocente , & quae idcirco vera hilaritate magis egeret, ejusque capax esset , quapropter Lucretius loquens de antiquis agricolis inquit : se itaque interis prostrati in gramine muli

Propter aquae rivum ,sub ramis arboris aliae , Non magnis opibus jucunde corstore habebant . Tum joca , tum sermo , tum dulces esse cachinnIConsuerunt, agresti enim tum mus vigebat. Haec hilaritas in usu noxime fuit penes Atticae colonos in vindemiarum fine , grati animi ergo adversus Bacchum , cui vini copiam acceptam referebant . Hic usus annorum lapsu in inorem transiit , & tam bene exceptus suit , ut e Graecia in Italiam transfretaret. Ita Virgilius: Non aliam ob eulpam Baccho caper omnibus aris diIur , peteres Ineunt princenta ludi Prxmioque ingentes ραοι , ct compita circum

Thesidae posuere , atque inter pocula laeti Mollibus in pratis unctos fallere ster utrer, me nou AUonii Troja gens missa coloni Versibus incomptis ludunt, rifugae soluto ,

Oraque eorticibus sumunt horrenda cavatis , Et te , Bacche , vocant per carmina laeta , tibique

Oscilla ex altas pendunt mollia sinu,

Haec incompta carmina , si Servio credimus , auribus potius , quam regulis artis callebant , ac ex illis paganis coetibus fuere prima tabularum , ac etiam Larvarum rudimenta ex illis corticibus arborum , quos agricolae ori suo admovebant , illa Βων. , seu , ut ait Horatius ς , perunctio, qua ora saecibus linibant. PrimI Iudi theatrales, inquit Servius , ex Liberalibus nati sunt. Quoniam ex agris ad urbes Liberi celebritates translatae , Martio quidem mense , secundum Maraii opinionem, Distum est, ut eo tempore ludi theatrales haberi coeperint, sed aliquantum elegantiores . Rudium hujusmodi scenicorum ludorum originem , & tra-A 2 gm

e Horat. in Art. Poet. v. a 7 7.

19쪽

goediae nomen e Bacchanalibus derivasse , etiam ex eo , quod Donatus dicit, aperte dignoscitur : Genus carminis quod facer Chorus reddebat Libero patri, tragoedia dicebatur, vel ἀπο ταυ πάγου , hoc est ab hirco bse vinearum cte. sel quod hirco donabatur ejus carminis poeta, vel quod uter musiplenus solemne praemium cantorib&r fueras, vel quod ora sua faecibus perlinibant . Quisnam ex lium ili hasce cantiones evellexerit gradu prior , & hac de causa tragoediae invento. ris nomen meruerit, adfirmare Ievis momenti non est . Lambinus . in notis ad Horathim ita restassuras hospin alii primum tragicum dicunt ; cui ab Epigene secundum , alii decimum- sextum . Cheritum Allieniensem tale ausum suisse , & Larvas scenasque inter omnes primum meditasse Suidas ς reseri, etsi alibi Larvarum ainstorem Thespin fateatur; inquit enim P squam is ab initio vultum minio inunxisset, dein portulaca textinet Oe. Hac non et se Thespin gloria privandum , seu saltem de Tragoedia optime meritum existimandunt Horatius in Arte poetica censet, ac tragoediam illius ope e soloead plaustra gradum secisse . quemadmodum Baechanaliorum tempore quaedam comoediae , ut sic dicam , ambulantes super plaustra repraesentantur nunc quoque Romae , quibus Giudiate nomen , quod inter ceteros Actores Iudaeus cum I daea in illas inducatur :d unosum tragica genus invexisse Camar σ. Dicitur , ct Alasfris vexisse poemata Thespis ,

caverent , agerentque per uncti Dcibus ora

Post buue per nae , sta que reperior honesin γε hilas, O modicis inseravit pu*ua titnis ,

Et docuit magnuinque loqui , nitique corbums .

Id quod do Eschilo dicit Horatius , & quod hic elegantio-riim , ornatiorumque Larvarum, sicut , ec in agendis comoediis talaris vestis , seu pallae fuerit inventor , testimonio , quod de Thespi praebet Suidas, non aduersatur . Aristotelex

-a Donatus in vita Terentii. e Suidas apud Prsuis. b Lami in artem Poetis.Hoη.N.2 76. d Horatius Gisupina .

20쪽

DE LARVIS SCENICIS. νtamen nunquam de larvis locutus est in Arte poetica ; si tamen tu i tractatu integra est . Comoediae primordia eadem ferme fuere , Graecorum pariter inventum , eae enim seu ortae in Apollinis sestivitatibus inter concentus ac convivia , circa rura , & agros cclebrata , seu inter juveniles eantiones msdem , in pagis atque ruribus I inquit enim Aritto teles in Arte poetica r Megarenses tam Atticae , quam Siciliae incolas inventionem sibi vindicasse comoediae. Romae vero Larvarum usus in scenis non statim a principio invaluisse , & earum loco galerus adhibitus videtur : Romae ante Livium Androni- eum inquit Pitiscus , galerii non personis utebantur . Ros. eius Gallus perῆna princeps usias est , Cum est oculis peris versis nee satis decorus in per vis , ni paro uspronunciaret . Secundum autem Diomedis sententiam: Personati primi egere comoediam Cincius er Faliscus I Tragoediam Atinutius o Pro borius , cluctore Donato ia Larvae tamen non tantum ad faciei dedecora tegenda adhibitae , quemadmodum in Roscio oculos perversos , sed potius ad auditorum oblectamentum , vel ob quamdam ingenii libidinem , qua fit, ut qui personatum aspiciunt, terribiliorem , seu magis ridicularium , quam revera sit , specie decepti, sed mente errorem

oculorum percipientes , magnam ex eo capiant voluptatem .

Ed amplius quod tali modo personati majorem- a gendi , dicendique pro libito libertatem sibi; sumebant. Antiquiorum

Larvae non talat una iaciem , ut nostrates , sed partent etiam

capitis tegebant, secundum Gellii sententiam; inquit enim, Casus is os cooperimento personae tectum . Sin autem alicui magis placeret verbum illud Persona non solum vultus , ca-raue tegumentum , sed omnimodam vestis mutationem casse , id non inficior , dii ni nodo pro Larva sum, posse mihi concedatur , secundum illud Phoedri :ς PERSONAM tragicam forte vulstes viderat iaO quauta species , i uit, cerebrum non habret Primum vultum colore liniebant , inde, corticibus saetem