Francisci Ficoronii ... Dissertatio de larvis scenicis et figuris comicis antiquorum Romanorum ex Italica in Latinam linguam versa

282쪽

DE LARVIS SCENICIS os elaudi , & an una esset , ut in Hieronymi Ioeo allato , vel plures tibiae ; quae si his tres sunt, fortasse tractu temporis

potuerunt in hunc numerum excrescere , 3c si aereae erant , in ligneas evadere . Hoe non praetermittam , minori in pretio habitum fuisse hoe instrumentum , quam tibia simplex , vel saltem illud decursu temporis accidit; nam Martialis libr. io. epigr. I. ait , canum , qui tibia tam egregie canebat , ut Galbae carus esset, nullo modo Utricularem esse voluisse , vel ascaulem , ut Graece loquebantur :Credis hoc , Prisce ,

nee ut sequatur Duacus coIurnicis Et concupiscat Ufe onus ascaules rinium autem pauci , 8c paucis verbis hoc instrumentum descripserint , eo rarior est haec gemma , in qua tam clare illud apparet,& alibi id nunquam videris . Haec autem anno IIII. in antiquis urbis Signiae ruinis reperta suit . Ibi autem , quod esset situ munitissima civitas , Romani suos carcere coercebant captivos , eamque Quatuorviri gubernabant , ut patet ex inscriptione apud Gruterum , & Fabretium pag. 46q. Ex ea vero multi prodiere illustres viri. Alteram graphidem hujus tabulae ex gemma incisa

emendam curavi , quam Dominicus Landius antiquarum rerum amans , & eruditus sibi eomparavit. ΗΗ Larvam refert similem illis servis , qui in Terentio Vaticano delineati sunt, seu eius vultum , seu corporis statum, seu brevem tuniculam spectes.

TABULA LXXXIV.

NE -lio assciam lectores , aIiis praetermissis , quae apud me sunt, antiquis monumentis ad ludos scenitos spectantibus , anaglyphum ex argilla , & duas Larvas hie addam pro hujus operis coronide , una cum hoc anaglypho Typus ipsius repertus est , ut manifeste appareat sepulcra Etrusca , lucernas , ac alia id genus opera ex argilla

typis,

283쪽

IIo F I C O R O N Itypis , seu formis confici consuevisse , ut facilius multiplicarentur . Hic autem noster factus est instar saeelli , superne in modum hemicycli efformati , & encarpio ex foliis quernis , tribusque rosis contexto circumdatur. In eo adsident quatuor personae , prima quarum puellus

est , qui duabus lybiis canit , stipiti hujus sacelli innixus , qui stipes aliquantulum exporrectus , ac crure cuiusdam bestiae suffultus sedem puello praebet, qui pede dextero innititur scabello . In adverso latere iuvenis adest ingenua forma discumbens super scimpodio, quod lecti genus

erat , qui unum tantum hominem capiebat. Non autem tales

erant lecti conviviales , nam hi trium hominum capaces erant , ut plurimum . Scimpodium genus erat lectuli distu-bitorii , cuius usus apud nos nunc quoque viget , ac in eo quiescimus aliquando , ut postmeridianum somnum capiamus . In medio sedent duae mulieres, quarum una post aram a seu mensam pedes habet, alterius vero pedes in terra sunt innixi . Ambae videntur non mensae accumbere , sed sedere , an vero in lecto illo discubitorio , vel in scamno separato , nescio , nam ex graphide non bene apparet. Fortasse tempus illud indicatur, quo Romanae mulieres mensae assidebant, ut ait Mercurialis De arte Gymnastica libr. I. cap. XI. pag.6 4Tempore majoris Scipionis , ae Flauti erasenie paullatim balneorum Uu , hujuscemodi quoque aecusuus incremensum praesertim apud Romanos cepit, neque tamen multum , quan do filien viri ramum , , nos mulieres , ut Curaviur spulerius Maximus , ct Isidorus resantur ex Harrone , ac eambebaσι . Addit idem Auctor , quod a tempore magni Pompeii usque ad Galenum , atque etiam Constantinum om

ner fere , - esiam mulieres carnantes accumbebam . P terea bdit: A Romanos diverso Tiu mulieres a viris accumbetites coeu e rationi eonsentaneum es , atque id ob honestatem Sc decus, 3c quia ita in antiquis marmoribus appa ret , in quibus malieres cum viris accumbentes repraesentan

tes oe nulli Hieri rei cubuis innixae accumbentes, di edentes eo uspiciunIur . Quod multum ad rem nostram iacit.

Puers

284쪽

DE LAR VII fCENICIS. xxx Puer , qui duas inflat tibias retortas nullam habet vestem praeter rotunda subligacula , ceteri vero videntur intenti auscultare tibiarum sonum . Quid autem hoc totum s-gnificet,nescio . Haec fortasse celebritas nuptiarum est , quod innuere videntur & tibiarum sonitus , & mulier capite velato , oc aetate gravis , quae pronuba esse potest , & sponsus& sponsa licenter nimis vestiti. Sed quia hoc anaglyphum repertum est in Columbario , in mentem mihi venit , an sit coena su nebris , qualis apparet in fronte urnae sepulcralis Marci Ulpii , quae exstat in Museo Mrcheriano , vel quoddam sacrificium factum Genici viri discumbentis in Scimpodio , ae craterem manu tenentis , quasi vivus adhuc esset , quamvis jam desunctus . Hanc conjecturam confirmat ara ilia a instar tripodis libis onerata, ae mulierum silentium, quod moestitiam denotat , & praecipue tristis illa apparet , Quae manus superimponit , quod doloris est inditium , forte ob amissum sponsum . Tibiae autem Sc in sacrifieiis , & in funeribus in usu erant , unde Ovidius in 6. Pastorum Cantabat fanis , eaurabat tibia ludis ,

Cantabat mareis tibia funeribus . In eodem musto adest anaglyphum marmoreum , in quo excusa est mulier animam exalans super scimpodium decumbens , ad cuius pedes duo adsunt tibiis canentes, quarum altera longa est , altera vero obtorta , cum hac epigraphe . MORITUR . Nihil tamen adfirmo , nam sorte hae conjecturae antiquis illis viris risum moverent, scut enim illi si nostrorum instrumentorum usum vellent explicare , a vero longe aberrarent, ita nos quum de illorum instrumentis iudicamus . Sed ut ad rem redeam , anaglyphum hoc inventum est

in columbario diruto , circa annum i 73 Sia detecto in via Latina , ad cujus latera adhuc exstant ruinae cubiculorum sepulcralium', quae antiquitus admodum magnifica extruebantur in hac via , ut est juvenalis Sat. S. v. SSICIIsose veheris dum ster monumenta Lotinae ;& Sat. l. v. I7O. quum mores aliquorum mordere vellet,

ut invidiam declinaret , non de vivis , sed de mortuis loqui, qui in via Latina & Flaminia sepulti erant:

285쪽

Quae viae, ceteraeque Consulares plenae erant monumentorum

illustrium familiarum, idque per sexdecim millia passuum ,

ut delironstra vi pag. 6 i. mearum animadversionum ad Diarium Italicum Cl. Viri P. Montiauconii ὁ & hoc etiam in via Appia erat usque ad antiquam Ariciam , ut apparet in Dissertatione mea de Bulla aurea pag. 3 In eodem Columbario inventa est larva muliebris , cuius graphidem in hac eadem Τabula 8 . adponimus , quae praecipua animadversione digna est ob ornatum , qui instar corora radiatae caput circumdat , R sub quo circa genas tres excurrunt Obtorti capillorum du- eius . An haec sit mulier quaedam barbara , dc fortasse e Thracia non ausim adfirmare . Verum in eodena Columbario hanei eni inscriptionem aD. M.

ARRUNTIO . AQUILAE

M AN. P. VI. OPE . NAT. BESSUS . MIL. ANN. IX. VIX. ANNIS XXX.

CASSIUS CENSORINVS

FRATER . ET . H. B. M. F. Hinc Quintus Aruntius Manipularius primus , seu navis

Praetoriae sex remorum , ope nuncupatae, miles sorte erat , nam passim talea milites in inscriptionibus reperiuntur nominati , qui in navibus trium vel quatuor remorum navali miliatiae operam dabant, quorum remorum numerus his notis designabatur III. seu IV. atque naves hujusmodi Trieres , vel Quadrieres appelliabantur , ut patet ex collectionibus inscriptionum antiquarum . Vide sis inscriptiones Etruscas eruditissimi Ant. F. orsi pag. ras. Tom. I. Multae etiam Pertinent ad ludos , & exprimunt nomen Deorum, quibus navis

dicata erat.Vide quoque CLV. Fabretium in Inscriptionibus, R in Columna Traiana pag. ii . & i is. ubi mentio facta est Cati Senii Severi Manipularis , navis Trieris , & Numinis , cui illa dicata erat , qui Caius natione Bestus apud Getas

fuit, de quibus Ovidius de Ponto e

286쪽

Ultima hujus Tabulae Larva comam habet peculiari forma comptam , & crines retortos , in modum conchylii es- formatum , frontemque & cilia ita detorta , ut medium nain sum tegant. Haee Larva inventa est in sepulero , seu Mausoleo Libertorum Familiae Luci Aruntii qui consulatum assi Aquutus est tempore Tiberii ) cum inscriptione , quam supra retulimus , lapide Tiburtino mcisam ι Hoc autem sepulcrum detectum est circa annum i 33. in viae Praenestinae principio , quod a me delineatum fuit , ut publici iuris facerem una cum peculiaribus cubiculis, ac eorum ornamentis , &inscriptionibus , quae parieti infixae erant sub cillis. Interim tamen unam hic damus r

D. M. SUCCESSI . PRIGENIA . SORFECrr. FRATRI . BENEMERENTIET PIISSIMO .ER. VII. ANNIS EGO LAM TALE PEREGI NUNC RAPI R. TENEBRIS . ET . TEGIT OSSA . LAP. DESINE SOROR. ME IAM. FLERE

SEPULCRO HOC ETENIM MULTIS REGIBUS ORA TULIT

Alteram etiam adponimus erutam in villa D. Marchionis Nari extra Portam Salariam , in qua villa nonnulla detecta sisnteolumbaria eum ollis , & inseriptionibus defunctorum .

287쪽

OCTAVIA . L, ET . DL. ARBUSCULA,

V. A. XXIII. ET . MENSES . X.

TUCCIA . DL. MATER . EIUS TERMIVS . EST . UITAE . NOSTRAE ΤERTIVS . ET . vICENSIMUS AMNUS . CVM . ME . FLORENTEM MEI . COMBUSSERE . PARENTES VIX . EGO . DUM . LICVIT SUPERIS . ACCEPTIOR . UNA. QUOI . ME- . POTUIT . VERBIs MALEDICERE . ACERBO CRUDELE . PATER . FUNUS . NATI VIDISSE . VIDERIS ET . PIA . COMPLEXU . MATER SPOLIATA . SENESCENS ATTV . DULCIS . SOROR . EXTINCTO. ME . SOLARE . PARENT CRUDELIS . PLUTON . NIMIO . SAEVITER . RAPINAE iPARCE . PRECOR . NOSTRAM . IAM LACERARE . DOMUM TE. LAPSIS . OBTESTOR . LEUITER SVPER . OSSA . RESIDAS

NE . NOSTRO . DOLEAT . CONDITUS OFFICIO DESINE . IAM . FRUSTRA . MATER

MEA . DESINE . FLETu TE

MISERAM . TOTOS . EXAGITARE

DIES,

NAM VE . DOLOR . TALIS . NON

FIUNC . TIBI CONTIGIT VNI HAEC . EADEM . ET . MAGNIS REGIBUS . ACCIDERUNT .

290쪽

TABULA LXXXV.

CAPUT OCTOGESIMUΜQUINTUM .

1N bactabula expressa est malier nuda usque ad coxendices , sedens super hasim rotundam', columellae simi 'is est, 3c supet ean etiam sinistra manu innititur. Haec videtur mulier comicae arti studens , nee ossicit seminudam e Gse , nam haec licentia , nimis quidem proterva , in theatrisulam habebat . Notandiis est capitis ejus ornatus- capilli meuliari modo contorti, ac inter ealantieam nodati ac commisti . Dextera manv larvam tenet suspensam extima calanti- eae parte compreherisa , quae harva peculiari itidem comae oris natu spe standa est . Pone hanc mulierem pedum apparet in extremitate contortum 1 cui bulla circa medium inhaeret . Nonnullat aliae mulieres Tab. & I. larvas maduapprehensas contemplantur , 3c nonnullae pariter pedum ge'

stam , sed absque ea bulla , quae sortasse hie addita est , ut nobilius redderet pedum , alioquin rusti eum, dc pastoritium

instrumentum .