장음표시 사용
11쪽
compelli In rem illam, quod antea victoeompetiit, scilicet. jus utendi ad usus sacros. Posteriori casu itidem jus vastandi cessat, I. P a Deo jus quaelitum est ex co secraticine, Quod nemo ei auferre potest. Quod ergo mo lacrum est, omnibus quoque gentibus iacium esse debet, quia communi notione vero Deo , quem & nos veneramur . dicatum est, licet in modo colendi error adsit. Hae igitur res sacrie veneratione communi numinis tutae esse debent. Vid. inst. c. Iz. 6 6. Sed St e. nihil hae evastatio ad victoriam facit; adeoque deficit ratio. quae vastandi licentiam permittit, scuIicet necessitas. Sane, neque hostium vires
inde minuuntur, neque nostrae augentur. Aliaso eandem facultatem concederemus
hostibus in res nobis iactas: & ilii jure talionis nostra quoque sacra violare possent, quia aeque confidunt suis , ac nos nostris sacris. Neque inter hostes quaeritur de religi nis veritate . sed de iure in templa. Unde 4. merito lacta ejusmodi improbari. palfim videmus in historia profana. De sacrilegio Cambrsis vide δέ is. l. 1. c. v. Philippus ab omnibus damnatur quod in sacra saevierit, idque ultra jus victoriae factum esse , ait Florus. l. E. e. 7. Unde sacrilegium id vocat Diodorus. I. 16. Add. JUM. D. g. e. 26. Pobb. Hi s. l. s. e. 3. & infra e. Ia. g.
Nostram sententiam statim explicabimus. Ius gentium merum I .. Non dari ius gen-ntium merum. alibi probavimus. Via. dies.. prooeni. IV. 9 29.seq. Sensera ariorum Usiciormn musiderasidiue JM I. e. seposito eo, quod ex jure internon debetur.
De mutas dicemus infra J- . Nam Auctotv quae vellum gerentibus ex mero jure gen-n tium concedit, eisdem ex legibus aequi, is S boni iterum eripit capite . . se' seq. Sis inprimis e. ID. S. I. c. Iz. 6. 6. seq. Sacra excipit J imo nec naturae iure sacram excipiuntur . sed aeque vallari possunt Resmenim sacrae demum fiunt per consecrauon nem superioris , adeoque lege principis ;m occupata autem re illa ab hoste , desinitis lex consecrationis , utpote quae victo emis non obligat: adeoque locu 3 iterum fit pro sanus. l. 36 f. Religios. Uti igitur aliae resis profanae vastari poliunt, ita & res, quaeis olim sacrae sueruatima Deo, aras Diis dicara sunt I . Quaen auctoritate principis Deo , aut diis consem eratae sunt. Hinc res Deo auctoritate primvata dicatae manent profanae. Via. dus. in prooem. XII. 9. 231. Cum loca capta sunt ab hostibus, omnia
d sinini Osee sacra Verba haec sunt legis
. A. Relig. At Ictus non loquitur de W jure gentium voluntario , sed de jure na.
Quod qua sutra duuntur revera uonertia piuntur notati humanis 3,. Immo adeo eri- piuntur usibus humanis, ut a jurisconsul -- tis res utillim dicantur , quia in nulliusis bonis sunt. Hinc nec in commercio essen dicuntur; lege enim publica ad solos usus . iactos destinata sunt. Via. B. Par. disp. de
Da pustiea sunt 3 in Sensus videtur esse , Μ quod ideo non sint erepta usibus huma- nis . quia publica sunt, i. e. quia usus - eorum publicus est. At si dicendum quodo res est, in sensu juris non possunt publica M appellari ; nam jure Romano publica du-- plici sensu vocantur, vel quia publica sunt m jure gentium, vel quia publica lane unius m populi: l. I f A. R. D. Utroque sens M proprietas in nullius bonis est, sed usus, o qui ex rei natura percipi potest, vel omis nibus hominibus , vel omnibus civibus pa-
. Cum vero res sacrae non quoad quosli- . est usus , sed tantum quoad usus sacros. civibus sint communes, adeoque de perce. . ptione, seu de occupatione quaestio esse Μ non possit. certissimum est, sacra in sen-- juris non posse dici publiea. Atque hinc in etiam in jure Romano publica, ct sacra
. invicem distinguuntur. 9 haec non ad res publicas, sed ad res uuilluc referuntur. sacri1 autem nominantur a fine, cui des
nata seu J . Adeoque peculiati nomine v nire putat, non quasi usibus humanis sineu memta publica enim sunt, quorum usus ad populum pertinet sed quia spmnciatim ad usus sacros sunt destinata. Aem ex eo ipso apparet, sacra non esse publiu ca, quia in rebus publicis usus omnibus
η patet : quilibet igitur habitare in loco ru
Siguum eiu . quod dico 3 ,, Nimirum, quod
quae sacra dicuntur, non eripiantur hu-- manis usibus. Etiam
12쪽
Diam ea dedi, qua divina dierantur I. Quae deditio effectu carere videtur, si usta. bus humanis essent exemta. At id non se-- quitur ; nam per deditionem eorum, quae . divina dicuntur . non usus traditur, sed injus circa sacra, ius consecrandi, jus circa is titu disponendi, ius mutandi sacra &c. a in Minu publicum itis etiam tu sacris, ait, usi ero J At inde non sequitur, sacrau esse publica; nam alia est quaestio , an sa-M cra sint publica , i. e. an , usus rerum s . crarum omnibus sit communis hoc enimo sensu Auctor Molica esse, dixit , quod
. negamus; alia, an sacra pertineant, ad ju- publica, i. e. ad jura populi, quod a η firmamus, quia sunt pars imperiit impi riura autem versatur circa publica S privata. . tene notat B. parens in Disputationem de e se catione Sacrorum Da 2, .s, xy ro. . dari quoque sacra privata , quae itidem v commer o hominum exemta sunt scili- cet, quoad usus profanos.
tionis res protinae sunt vel publicae. vel privatae , quarum illae ad usus civiles , seu profanos omnium lavium, seu totius civitatis, hae ad singulorum pertinent : ita res sacrae quoque sunt vel publicae, vel privatae, quatum illae ad usus saeros , seu divinos omnium , seu civitatis , hae ad singulorum destinatae sunt.
Estque haec vulgatissimi distinctio inter sacra publica , & privata. ita in L 9 , S a ,
F. ad L. Iul. Petis. dicitur e Sacrilegi stini. qui publica sacra compitaverura, as qui pri-τata sacra Duraverunt, amplias, quam fm res meremur. Idque frequens vi apud Livium, qui de Numa Rege ait: Omina pimplica, privataque saera Hurificis sitatis Itim iecit. lib. I , e. zo. Alibi vocat suo a publica , gemi via , lib. cap. set , id est , privatae gentis, seu familiae. Eodemque sem. su , religisura pusticas , ου' privatin , seu Gentis unius dia. cap. set. Quin Mu ymblicor, et privatos . d. cap. 62. Item ita
num Dblicum ess suum , seu privatum, lib.
8, c. I . ubi de forma devovendi se ait: Ni moritur, neque suram . inque publicum di. vinum pure faciet. Denique , Dii penues quoque dicuntur publici . ac privati hadustinus lib. 8. e. v. de Philippo ait: Nouniis Penatibus publicis . privatisque pepercis. Et Decius filius invehitur in ratricios, quod
eum privata facianι ι ct contendit, plebejοι
Deorum magis causa, quam sua id petere νω quor privatim colunς, V publice colant.
Haec sacra privata frequentissima apud Romanos suere , ac proprie Larium nomine venerunt; unde & locus his sacris dicatus Larariom dictum. AEl. Lamprid. in vita lexandri Io. cap. 29, set 3 i. Neque deficit exemplum apud Hebraeos, uti patet ex historia Michae, quae refertur Iudie. 37. Ni 8. Ita in primaeva Ecclesia , seu tribus mi ribus seculis. omnia sacra suere privata , Cum publica licita non essent sub Gentilibus Impp. Et talia sunt, de quibus agitur in Pace Osnabrug. an. , S. I I , Useqq. exe citium , scilicet. religionis privatum, quod iis in Romanae Religionis territorio concessum est, qui id ante bellum habuerant; veI quod legatis principum extraneorum per. mitti solet. Ut res sacra arbitrii eorum ferent, gradurbes tepiuem J . Nam omnia iura publica,
- & privata, in victorem t ranseunt. Mutata voluntase pMes ex sacro profam . facere 3 Exposita vera. ac vernacula sacro rum . eorumque . quae divini juris dicuntur, indole , naturalique ratione, ostensoque, sacra publica contineri imperio civili , eique adeo competere summum jus consecrandi etiam privata s in proclivi jam est statuere,
Um ut is res sacra a religione liberentur, ut te adeo pura, vacua, seu libera. P
rus enim locus dicitur, qui neque sacer . neque religiosus . neque sanctus eli , sed ab omnibus his nominibu vacuus . l. 2 . S. 4 ,
F. de religios de liberari religione sacris inde evocatis. d. ι 9 , f. a . F. de R. Dια primum igitur aedes quidem non desinit esse sacra, etsi diruta sit. S. 8 , in M. da
R. D. I 6, . 3. F. eouait. Verum, totius tamen loci interitu sacra quoque eXtingui , dubitandum non est : uti si chasmate . auluvione, aliisve modis perierit; cum sacrum esse nequeeti quod non amplius extat, arg. i. 7 , S. s. in M. F. de am. rem m. arg. L a. A. de V r. princip. IV. eini. t t. armiet. 76 . Is de Religioq. publicatione vero non item ; cum bonis alicujus ad fiseum deis latis . non possit plus ad hunc transbe , quam ille habuit, L ao, pr. Is dea . ren
inde, prascriptione quoque immem riali aboleri lacra , fatendum est, si vere sit B ima
13쪽
immemorialis. id est, cujus initii memoria
non extat. Reliquae vero praescriptiones . e si centum . aut multo plurium annorum sint,
nihil ossicient, quia quod divini plane iuris est nec praescriptione adquiri potest. L. 9,f. de u ap. d. f. 2 , eod. t. itium f.
nci. Uc. semper tamen excepta praeseripti ne immemoriali. l. 1. de pror. iri 6. R hus tamen Ecclesiae ε . annorum praescriptionem obesse. eXcepta Romana, cui Io . demum anni opponuntur, vulgatissimum est; modo res soli sint. Gura. p. 2, must. s ε
Specialiter quoque receptum fuit, ut cum rem . sive locum sacrum religione liberare vellent, certis inde ritibus evocarent sacra; cujus rei mentio fit in L. y, f. a. M. F. de R. D. ubi haec habentur : Solem qui li-he Te eum Acron religione volunt, sacra inde
Fuit ergo Evocatio sacrorum nihil aliud, quam ritus solennis. quo locus sacer , aut divini iuris. liberari religione , eoque Profanus fieri solebat. d. l. s. s. t. Id tum maxime curae ipss fuisse cum urbes obsiderent , ex Servio refert Gronovius in noc. ad. Grol. de J. B. P. Lib. 3, c. I, 3. 2, n. I ι & pluribus explicat Macrobius Sammia. lib. 3 , e. v. Solebant enim solenni carmine ex hostili urbe , quam occupaturi armis crant, evocare Deos, iisque aedem, S sacra Romae vovere. v Quem traxisse morem videntur ab obsidione Veiorum , potentissimae urbis Etruriae , cum qua Romanis continens Per aliis quot secula hellum fuit , quoadusque post decennalem obsidionem veluti altera Τroja, Camilli pietate. virtute . ac selicitate capta, ac diruta, ct non urbs saltem , sed & urbis memoria prope deleta fuit. Cujus laneri . cum exposita ejus magnitudine , gravi elogio , quasi lessu parentassut L. Florus Dyt. Rom. lib. I, c. ret, f. in haec denuque vel ba erumpit : Liaborat anuatium μdes , ut Veios fuissse credamur. Camillus igitur , cujus ut incredibilis fuit virtus in ho-lles. ita non minor pietas in Deos, & justitia in omnes, atque inde perpetua adeo selicitas . ut solus tum sortunae Romanae si tor , & Romulus alter haberetur : cum ad obsidionem urbis tandem mitas. atque jam in eo esset, ut eam ex cuniculo caperet, vocatis ad praedam civibus suis. decimaque
ejus 8pollini consecrata, hoc votum Jun ni Deit apud Livium L. q. e. ar: Te Rumi Inuo Raegina , qua nunc Veios colis , precor, ut nos victores in που ram, truiniinu mox fusuram urbem sequare , tibi Te, diguum a timuine tua , templum accipiat. Quam ambitioso deinde apparatu . miraculorum quoque fabulis cui in religione Ornanda nimium solenne est , ubi minime omisnium decet . & eget instructo . Romam deducta suerit , pluribus refert Livius his.s , c. 22. Atque hic actus tam solennis , ac illustris , mori huic initium dedisse vi
causa vero superstitionis sine dubio suit, quod sua cuique urbi, ac populo sacra peculiaria . S propria numina fuerint . in quorum tutela locus, urbs, vel populus esset. Dii tutelates inde dicti. Macrobiuι d. lib. 3, c. 9. uemadmodum variarum Gen. tium sacra . ct quae cuique maxime culta fuerint numina, memorat . ac pluribus .exemplis perspicue illustrat cicera Oras. Vere. 4. pass. Unde & Dii penates Acti sunt, quasi penes nos nati . sive quad penitus insident. Cic. I. a, de Nas neor. Uti apud
ter Dii penates patrii, ac d. Vere. Φ, c. s. duo nomine Deos cuique proprios . 6c quasi indigenas . vocat constat. Qua ratione IEneas, quod Deos Trojanos secum veheret , Penatager dicitur. Ovid. Metam. I S,
Adeo ut non tantum ad sacra publica , &Genti cuique peculiaria. sed & ad privata . S civibus . vel familiis propria , vox P
natium reseratur. Cic. pro D . c. 4 I. ubi
ita invehῖur in P. Clodium. dia tua pulctra librias . Deos penates , set familiares
meos Lares expulit , ut a te ipsa tanqrtiuuin camois Iedim collocaretur stura es Janctiis . quia omni Religione minitius ,
quaIn domus rauiuscujusqua civium Τ Hie
a Dat . hic fori . bis dii Penates, hie sacra , religiones, ceremonia, commmtur. Et
apud Terentium in Phorm. A. I. S. q. f. Senex, cum alius ad forum iret, ait: At ego Deos Penateis hinc staurasum, domum
Cum igitur sui cuique populo dii proprii.
ac patrii, sive penates essent, fieri non potuit , quin si inter populos hostile odium, ac bellum exarsisset, etiam inter Deus eo
14쪽
um penates , ct tutelares, inimicitia: ceris tamen esse , eo que singulos suis praesidio , xilioque fore crederetur. Atque haec est pervagata ea gentium opinio , quam tanto
artificio in scenam produxere divini Poet Homerus in bello Trojano per totam Ili ila, ct maxime libro sto, ubi Jupiter pe mittit Diis suis quemque partibus auxiliari;& Virgilius in bello Latino sex libris poserioribus Ataeidos e ubi Deos non minus, quam Duces Ducibus congretas finxerunti Summum igitur Romanis studium fuit . non tantum suos sibi Deos ante bellum placare , & sacris rite peractis civitati suae conciliare; sed & ipsos hostium Deos sibi propitios reddere, precibus eoi ad se evocando . & templa , ac cultum Romae iis pollicendo. Unde in memorata urio, um eX- pugnatione ait Livius d. e. 2I : Vestures ab suis uatibus . V is exterris oraculis proditor , iant in parιem praeda sua meatos Deos decima Appollini dicata Hios totit ex urisbe sua evocatos bostium templa . uovasque se
des spectuisse BD. Cui simile est quos apud
Petronium Arbitrum ira fragm. IMM. pietaexcidii Trojani imago refert. Gmcos Τr
iana numina contra Troianos vocasse. miraque Troas Troia invocant saera.
Accedit denique , quod ea quoque fuerit
Romanorum in Deos reverentia. ut nefas habuerint, Deos, ut putabant, habere captivos. Macrob. d. lib. 3. situ assimn cap. 9. Atque ideo eos carmine evocare conati sunti Neque ei adversatur . quod jure Romano
indistinete locus ab hoste captus, ipso iacto desinat esse lacer, ac religiosus; l. 36., de
Relig. neque adeo opus sit evocatione de rum. Etenim summopere cavendum est, ne
duo isthaeo jura commisceantur; alterum squo solenni superstitione Dii evocati dicuntur ex loco, sive urbe capienda; alterum , quo urbe capta, ct reportata victoria, ipso iacto loca desinunt esse sacra, ac religiosa. d. l. 36. Huc pertinet quod Cicero Verriu. 4. e. qq. de M Narcello dixi: Eum victoria omnia profana secisse Et ideo Roma EGallorum manibus recuperata. fana omnia, quod ea hostes possedissent, restitui, expia.
rique oportuit. Liv. l. ς, c. so; cujus sententiae causas deinceps evolvemus.
Prius fieti solet circumsesiti loco, & eventu adhua dubio, voto. ac ipe ut bis factistius capiundae , ne adv. .i sint Dii, sed nouae religionis, novarumque sedium studio de liniit aut in obsidentium partea transeant raut obsetarum ne foveanti posterius autem accidit expugnato jam, & occupato loco , sive cum certum saltem est captum iri; tum enim creditum est , Deor ultro excedere locis ab hoste devictis. Ita iuneas, capta iam, S sumante Troisja , ac desperata salute, sociis ait: Viri
Excessere omnes , abiis , arisque relictis. Di, quibus Imperium hoc steterat. linia
Θod & Petronius Arbiter ex tabula praediacta , quae Trose halotin pictura reserebat,
ita expressit. Iacet Deerdos inιre arar vietima, Plantispis terram ; e profanatis saeris, Peritura nodia, perdidiι primum mobΕaque potissima ratio fuit, qua Camillus p
puluin detraxit a pertinacia deserendi R mam , ct migrandi Vejos nuper captos . propalam testatus, se nefas ducere , desertam, ac relictam a Diis immortalibus urbem inc li. Lιν. l. I, e. 3o. Ita Ilierosolymis captis, inter prodigia . seu p sagia recensetur: Feso Pentecoses uoiati ex intimo templo anuitumese Iacerdotibus motum , B' 'eptimu quN dam , id mox subitam vocem. Migremus hine. loseph. de B. Juv. l. 7, c. 12. Quod idem quoque retulit Tacitus Hid . lib. s , c.
I 3. Ati iram humana majorem vocem; excedere Deos: Imul iugentem motum excedem
timu. Adeo constans fuit gentium opinio, devicta loca deseri a Diis suis. Duae vero cauta sunt, cur credi oportuerit , loca ita ab hoste capta . viduata sacris, ct derelicta a Numinibus suis intelligi. Id enim statui par erat, sive civitates victae propitiis Diis suis, sive iratis, aut infensis uti crederentur. Si enim hoc, ut offensus, vita is sorte suis, Deos haberent; vel proptev haec ipsa vitia , aut facinora , deseruisse populum existimandum suetat. quod scietis suis id meruissent. Ita Annibal cum Selinuntem in Sicilia expugnasset, & Syracusani millis iugatis eum monerent ut Deorum fanis abstineret, respondit, Deus incolis infensos Se sis ite iam excusse. Diod. Sicul. His. l.
3 3, c. s9. Et Cleopatra, vi sta cum Ant nio, per Deos Romanos. non per suON, ob testatur, addita ratione : Mybi enim vos prouissiderunt. Plutarch. in Aut n. c. IO7.
Sin prim, ut propitios, propensosque in populum Deos fuisse, eoque tutelam eGrum suscepisse putetur; perinde dicendum fuit. DcQ. quoque, ut victos. cedere loco vi in B x tabus:
15쪽
ribus: quod enim inter partes certamen est, idem quoque inter eos esse oportet, qui pa tes defendunt, earumque praesidium. ac tutelam recipiunt, sc. inter utriusque partis Deos tutelares , stupra di Disret. Victa igitur pirte , victos quoque, qui ab ea stetere . eos, parti victrici, ipsiusque adeo Diis vietoribus tanquam certamine superioribus loco cedere necesse est. Quae eleganter Virgi. I ius depingit, cum de Pantho Phoebi Sacra
Sacra manu, vi flosque Deos, parvumque ueP
se trahis. Et AEneid. I. v. '72. Litim in Dasiam portam, victosque penaset. Ac iterum ipse iun eas d. l. I. D. 382. ---Raptos qui ex hoste Penestis
Unde Albani cum tres fratres Curiatios animarent ad fortiter pugnandum, aiunt. Deos
I. e. zς. Et Camillus ita suorum animos in Gallos acuit, quoci priuaturi Das in conse μι habentes fana Deram. Liv. D. s , c. 49.
Unde & hoc est, quod itudium quali fimgitur populi victi Deos suos servandis & i
sorum Deorum, alibi sedes quaerendi. Idem AEneas se ita monitum narrat ab sicctore , ab inferis sibi apparente: AEneia. Lib. 2. va93.
Sacra , suosque tibi commend.rι Trois ponas eis: Hos eam fasorum coinius , his maenia quine. Et tum mox v. 296. Me ait, V manibus vivas, I sitim e sto tentem, ADemumque additis esert penetralibus ignem.
Et hos raptos ex hoste penates, ait, se esac se secum vehere tota cit. Qtia ratione Bacchus quoque, apud Jovem patrem intercedens pro Thebis, petit urbi parci, aut sacra saltem sua alibi restitui . apud papin. Statium Nebaiu. lib. I. v. 78. Chlo equidem: victis Thebis quo sacra i
Εt mox de iisdem sacris rLa sedem profugo Tanii visum fuisse Diis Gentilibus. creditum est, certam cultus, sacrorumqui sedem habere inter homines.
Quin & id ereditum suisse videtur, pot
victorem vel auferre eis Deos, sacra v. gr. evocando si velint, aut relinquere si eos imss iratos putarent. Uti de Romanis refertur, quod Tarento Herculis simulacrum Romam transtulerint, reliquos vero Deos tanquam Tarentinis iratos ipsis reliquerinti alta. Lis. L. 27. c. I 8. Et hoc casu ergo non videntur desisse sacra. Ita Gentes cum Diis suis in quam cum hominibus ipsis egere. Haec primum exponenda suere, ut appareret . quae praecipue causa esset juris illius Gentium saltem secundarii, communi populorum usu , consensuque comprobati, quo loca sacra ab hostibus capta desinunt esse sacra, & intelliguntur fieri profana. cum enim sacrorum usus unice in Deorum cultu consistat. δe Deorum causa. atque ad e rum cultum comparata illa sint, nihil sacri relinquitur Diis fugatis, vel fugientibus . nec cultus .auminum intelligi potest sine n minibus. Accedunt alia momenta. Idem enim conis sequens elh ejus sententiae , qua numina aris bitrio civilis potestatis adsciscuntur, eisque templa pro luditu dedicantur. Ea enim P testate victa, & subacta ab alio, cessant penitus omnia ejus arbitria, ac jura ; & adeo, cum S dedicandi potestas, omnis perinde , ac reliqua imperii jura captivitate extincta suerint cum ipsa civitate . dedicationes qu que extingui necesse elL Enim vero cum civitas illa Deos assumserit ut in tutela Deorum suorum esset, desinit tutela civitatis , cum civitas esse desinit, ut omnis tutela morte, aut interitu Clientis . cujus illa fuit
proprias quod & telatorum natura Pervincit. arg. S. 3, - . mod. tiar. finit. Denique, vel ideo aliter statui non potuit, quia captiavitate omnia quali vacua, etiam liberi homines n servitutem redacti, nullumque adeo
pristini juris vestigium relictum suit : qua ratione utitur Jurisconsultus in a. l. 36; Seinde nec sepulchra holitum devictorum realigiosa nobis dicuntur, d. l. 3 6. l. 4,E. Sep.
Hoc ergo tanquam ius commune Gentium , etiam iure Romano nostro relatum est in L l. 3 6, A. de Religis. Loca sacra ab hostibus capta . desinere esse sacra, ac religi sa, ac fieri profana. Et hinc marmora, m numenta eximi inde. & alienari. atque ad quosvis usus humanos transferri pollunt .
ct cessat sepulchri violati actio : d. l. 4. 1. de se P. in . ita tamen ut si liberentur ab hoste
16쪽
vi Hur etsi I b. III. Cap. V. s. II. I
Boste, perinde, ac omnia iura, postliminio rationibus apparet, contrarium inter Christi restituantur. d. l. 36. Et haec ita juris sum anos, omnesque veri Dei cultores, tenen- re singularis, nec ad alios casus extensa; dum es e. Cuin enim cultus Deo vero, stetenim si diruta , aut collapsa fuerit aedes, omnipotenti debitus universalis i ct omnium area tamen manet sacra , L 6, S. 3, si de hominum, ac gentium communis sit, o Rer. div. f. 8, eod. nec in commercium ve- nes, etiam hostes, ad illum obli antur . nit, L 7 , pr. A. de emur. emt. nec fine summa Numinis injuria illa, quae Adeo autem Romani cosisi sunt huic ri- ei dedicata sunt, ab ullo hominum profan tui evocandi Deos, ut inter occultissima eum ri,S violari impune possunt. Haec enim uis
habuerint, idque summa cura, I ac studio bique divini juris, & illius Dei sunt, qui
egerint, ne quem ipsi haberent Deum tute- omnibus, ct omnium aeque Deus agnosci- larem , seu in cujus tutela urbs esset, & tur; qui colendus is omnibus est , non ipsius urbis Latinum nomen vulgaretur: ut profanandus: nec evocari e gente in gentem caverent, ne qtiod sepe adfersus tirhes ho- potest, cujus ubique Numen praesens esse
simu fecisse se uiseram, idem ipse quoque fatemur : & cui proinde quicquid consecra-Θstiri euoratioue paterentur , s tutela Iliae tum est, omnium gentium , ac hostium quo. nomen ivnstaretur, ut inquit Macrobius d. que audicio sacrum est. lib. I, Saturnal. cap. 9. ubi ait: urbis no- Neque obstat alia ratio relata in I. 3 6 ,ssmeu latin sorte quod formula sacra non de Religios. quod capta ab hoste terra , tota nisi patria lingua, ct vernacula concipien- in servitutem ita redigatur, ut liberi homuda fuit: doctissimis qtioque quoratum suis. nes quoque servi fiant : atque adeo omnes, nec Dei nomen certo proditum. territorium . & quicquid publice , privatim. Aliud vero ab evocatione sacrorum suit que in eo fuit devictorum, plenissimo jure devotio urbis, seu exercitus hostilis : etsi cedat hostium praedae, ut Scipio Africanus enim alterum ex altero inistri quodammo- dicebat Masinista de Syphace victo: S phaaedo queat, cum Deorum evocatio exsecratim P. R. araspiciis victus, capitisque es : itaquenem quandam continere videatur , ct exis ipse, coniux, regnum . ager . oppida , bomia eratio votum, ut Dii eos derelinquant f t nes, qui incolui, quicquid deuique Sapb men in se aliud est, Deos invitare ad inde eis sitit, prata populi R. es. Liv. l. I , c. I . migrandum, aliud , odium Deorum impre- Enimvero usum hunc Gentium excessissecari civitati: quemadmodum & diversum u- modum iuris naturalis, atque abusum quem triusque ritus carmen est, uti cuj usque sor- clam fuisse in hoc more Gentium . quo e mulas exhibet Macrobius d. e. o. Enimvero pii ita servi hostium fiebant, ut impune o evocatio fuit Deorum tantum tutelarium ἔ cidi potuerint. etsi in potestate essent, osten- deuntio autem fiebat per omnes Deos utri- dimus in Disputati me de itire Dictoria di-
usque partis, uti tum ex memorata sermu- verso a jure belli; neque adeo id fias belli, a Macrobii, tum ex ea apparet, qua De- aut victoriae, sed mevum quendam suisse, cius se devovit apud Livium lib. 8, e. s. Sed etsi Hebraei quoque eo usi fuerint, quippe votum , ut Dii hosti terrorem injiciant, utra- quibus talionis jure id licitum , quin aliisque formula comprehensum fuisse videtur. quando & speciali jussu divino ob scelera ho. Macrob. d. c. 9. m. d. eap. s. stium injunctum erat Atque adeo interis Ex his praemissis B. parens concludit christianos sensim mos ille abolitus est. ,s ivd. D. de Evocat. Sare. . vastari loca Sed & inter gentes ipsas tamen, S in- sacra jure gentium posse, quanquam id primis a Romanis, improbatae sunt violati is nec inter Christianos, nec apud ipses Ro- nes templorum , ct sacrorum etsi armis cari manos ubique receptum fuerit: ita enim piorum, & pro sacrilegio habitae; adeo utri pe git Sin. 3, S. 4, usque ad F. Ta. Diodorus Siculus arguerit eo nomine poe- Id vero iam maxime dubium videri de- nos, tanquam peculiaris, & familiaris ipso-het, num justum, ut & hostili occupatione rum moris, ac sceleris: Adeo inquit ver- deleatui loci religio' id quidem jure Roma. so) crudeli impietate citeris mortalibus hino, quin & usu Gentium satis constat. ut Fartari scilicet Poeni, capto Selinuntio explicatum id est , rationesqLe additae. quod metuentes ne inclusi templis ea . ac una Numina cuique genti propita, ac peculiaria spem praedae cremarent) pracellebant, oransuerint , quae proinde aliis gentibus non R. alii ne quid uosarie in Numen committunt, ere sacra, sed prosana. Verum ex his ipsis consegientes ad templa impunitate donem:
17쪽
Poeni ratioue eontraria at ho=bus ideo μή crilegii retim peregerant : de quibus σεμν peraverint, quo fana deorum sacrilegu nibus Fraviter sultinus lib. 8 , e 3 . B seqq-
mauibus deprauaremur. Lib. l . c. s . l - Atque id plenius patet supra ex allegatis. primis autem improbatum id fuit, ubi sa- uae quidem non satis inter se convenirecta victoribus communia fuere. Dignum me- Videntur, sacrilegium fieri in rebus , quae motia est quod Livius de Fulvio Censore re. profanae sunt, nisi discrimen admissum fue- tulit, qui cum aedem Fortunae Equestri R rit inter ea , quae communia . ct utriqucimae vovisset, eius exornandae causa partem pasti sacra, & inter ea, quae soli hosti sa- regularum marmorearum, quibus aedes Iu- cra , nobis profana sunti In his, si jusnonis in Brutiis tecta erat, inde ablatas omne hostium victoria extinctum fuerit , niis
Romam mist, dissimulato sacrilegio. Sed te hil lacri, vel divini juris reliquum est; se-
comperta ipse censor accersitus , gravissima cus, ac in lacris communibus : abolita enim centura strictus, ac laceratus . tegulae ex per occupationem belliciam consecration
SCto reportatae, & piacularia Iunoni fieri, hostili, relinquitur nostra ; quia eadem nu- decretum fuit. Lim lib. 4a, e. D Ubi & ar- mina . & quicquid adeo iis dicatum est , gumentum a communionibus sacris, inter nobis quoque similiter sicra sunt. non pr alia , in Senatus exprobratione ita habetur: sana. Quod discrimen etiam observat Gr Eo facto obstini s religione populum R. rumis tius de I. E. V P. L 3 , c. la , S. 6. templorum templa adjicimtem tanquam nora Nec movet exemplum Cambysis , quem sedem tibique Dii in ortaus Fus, funestis sacrilegii reum poliniant Auctores quoa
adliorum alii colendi. Gomanique. Etenim sacra IEgyptia violaverit, quae tamen ipii un uno & Romae religiose colebatur, Uriis eo Persae sacra non fuere , quia Petis solem translata, ut supra dictum. Similiter cam- unum Deum esse credund Jus. l. r, e. 1 hyses quod occupata Κgypto fima dirui iusi Curi. l. 4, e. II. Enimvero ad solem ominsiliat, S ad templum Jovis Ammonis expise nes Gentium Deos referri, eludite disserit gnandum exercitum mississet, dicitur tacria Macrobius Sar. Ith. a , cap. I , usique Miegia patrasse, cum contemptu religionis et- cap. 24. D Periis multos Deos fume , te iam adversus Deos grassatum suisse, de exer- statur Strabo Gogr. hb. 2ς, e. I 4. Et
citum tempestatibus , & arenarum molibus agnoscit Darius. Deos Imperii Praesides meis oppressum interiisse. Dotiri. lib. I e. 9. Alia morando , apud ipsum Curtium d. c. I 3 , exempla quam plurima, quibus idem ostem e. I 4 , ubi precatur non solum per solem. &ditur, accumulat Grotiua de I. E. 0' P. δεθ. sacrum ignem . sed S per alios Deos patrios: 3, c. 12, 3. 6, 7. idque probat Scidenus de Diis Sor. Disagm. Unde dicendum videtur , etsi gentibus ea et , e. 8, p. 32o ι etsi Iustinus d. loe. unum sedetit sententia, loca sacra ab hostibus ca- solem. & Strabo quoque d. M. 1s , eap. pia fieri prosaria , ea tamen non obstante II , unum Martem iis coli. asserat. Agunt tantam remansisse Deorum reverentiam . ut enim illi de cultu praecipuo. Sed nec Mar- quicquid in loca ipsis dicata hostiliter actum tis, nec Jovis aliud Numen esse, quam a suit. pto immani scelere . ac sacrilegio ha- lem, docet Macrobius d. lib. x , e. zo, Sibuerint. In bello Phocensi novennali, quos e. p. 23. In primis vero Iovis cuius aedem quia ex causa vindicandi sacrilegii spoliato quoque rivalit Cambyses γ numen Babyloniis templo Delphico gerebatur, hellum factum quorum rex erat Cambyses sub nomine dixere. l/hilippus contra Phocenses Dux Belis cuItum fuisse , pluribus exponit Seld electus jussit milites omnes laureas tanquam nus d. loci cap. I. Notumque est illud , Apollinis insignia gerere . quibus conspectis, quod ex Orpheo affert Macrobius d. I. I, si ne praelio , sola facinoris conscientia fusi, eap. I S. sugatique sunt; eaque res Philippo tantam gloriam peperisse dicitur , ut Diis proximus Eli ς ἰς, ιις ι ς , Jς κλισμ, g; haberetur I rum civ icem sacrilegii, illam Qua ratione dicendum quoque omnino
tiliorem religiouum , quini orbis viribu1 e erit . inter Christianos omnes cum omnia
piari debuit, solum qui piacrata ex σπ templa Deo vero , quem omnes colunt , iuuin exsulse. At cum ipse deinde, urbi saera. dieataque sint, nunquam illa belli, us Graeciae subactis , sana quoque spoliare victoriaeue iure desinere esse sacra . neque non dubitaret, neque sacris parcetet, non adeo inter eoa Jus illud Romanum alleoli minus ipsum , quam antea r censeo, iam ε, olle.. Asia
18쪽
Alia autem longe quaestio est . quid ille,
cujus imperium est , in res sacras statuere , est maxime , an, & quatenus liberare eas a religione, & ad alios usus convertere possit; quae foret quarta species liberandi resa religione. Equidem certa regula est , non posse ab eo destrui sacra , templa , Sc non quod non habeas in ea imperium M.que , ac in publica profana ; sed quia ea res excedit fines imperii : nam nec publica Profana ipse vastare , & destruere potest; quia imperium constitutum est ad conseris Nandum, & tuendum , non ad perdendum, neque in disceptationem id trahi potest.
verum, cum ex hactenus traditis conisset . imperium summae potestati aeque comis Petere in sacra, ac in profana I consequens
est, eidem quoque intra fines imperii de utrisque statuendi facultatem, atque adeo omnia illa agendi jus esse, quae ad tuenis clam Rempubl. in sacris , & profanis pe einere visum ipsi fuerit : his enim finibus omnis imperii , vel summae potestatis ratio concluditur. & absolvitur ι quae quid aliud est , quam tutela civitatis ' finisque ejus , quam salus, pax & securitas populi Τ Quod ita LL. ra. tabb. expressum fuit, Salus populi suprema lex edito. Ex his . quae hactenus , de in Sech. 2. Exposita sunt plenius , haec quasi consectaria oriuntur. Hinc enim recte insertur, ubi de modo, vel ratione extrinleca cultus divini agitur, imperii. seu civilis potestatis
esse de eo statuere ; modo ne conditio Cultus divini fiat deterior. Ita potest modum templorum pro re nata vel reducere , Vel augere , vel alias immutare . si alius cona. modior , expeditior, vel melior exercitii sacri modus sit , idque evidenti ratione ap
Qua de causa ita quoque id sancitum est in Pace Osnahr. an. s , S. 3o, ubi dicitur, jus reformandi cohaerere Imperio Civili , seu , quod in Imperii Statibus idem , superioritati territoriali : adeoque non potestati clericorum; haec enim sola quaestio
de qua contentio erat . ibi deciditur: ademque contra clericos, non contra subditos; de his enim alia mox regula , seu norma
subiicitur , S. seqq. de quo mox. Ex eadem ratione sequitur, si agatur deabusibus sacrorum tollendis, id quoque arbitrium imperii, seu summae potestatis esse. Ea enim est pars praecipua reformationis, ejusque complexu inprimis continetur. AN
que haec reformationis in Impeso tactae caussa pluribus in locis suit , ut abusus iaecclesiis, & maxime in monsteriis inter clericos , & monachos tollerentur. Quod cum illi refrinnarii. ac rebelles, inexpiabile n fas , ac sacrilegium esse clamarent, immanem in se crudelitatem , saevitiamve exerinceti calumniarentur, turbas ideo in Impurio cicrent, aliosque in Principes suos animarent , jussi sunt ossicio cedere, quae om
nia ex actis publicis constant. Atque id jus Pace Osnabr. superioritati territorialiquasi postliminio vinclicatum , eoque illi Resormatores absoluti sunti Nullibi veto unquam subditi quoque praetextu reformationis ob religionis consessionem expulsi ,
aut male multati , aut conscientiae coactae,
vel excruciatae fuerunt, neque hoc pro jure reformationis habitum, aut sub eo comprehensum , vel intellectum fuit: unde perperam tale quid ex jure talionis defendutur , ut quidam faciundi Vid. PMLuὐDrum c. 18, S. 3 r. Id enim e contrario certum est, nullum
esse imperium in conscientias , ct omnium longissime id excedit fines potestatis hum nae. Denim cum conscientia ne quidemst in nostra ipsorum potestate, nedum in alterius esse concipi potest. Non est illa res voluntatis nostrae , quae & nostro arahitrio mutari. & alterius parere potest ; sed
res intellectus, quem formare, aut necare, humanae opis non est. Non magis itaque hominis est , conscientiam vel alterius cogere , vel Propriam refingete , quam vel ipse statuere potest , vel alii statuendum injungere , his bina esse centum , vel nivem esse
atram. Philippus Arabs Christianus suit , spin. tu Philippo Arias. sed sacra Imperii , quod sere totum adhuc gentile erat , non mutavit. At mutavit Constantinus M.
non coactis civibus, sed quia tum major pars iam erat Christiana. Thuanus, vir ut eruditione, iudicio. ac ingenio incredibili , ita fide. ac candore pari, provocans ad experientiam , & gesta
temporum , quae nemini uni magis comperista fuere. quam ipsi . ita in epistola nuncupatoria operibus suis praemissa scribit : Emperientia satis edocti sumus, ferrum , M--u , exilia, proscriptiuuer, Druaisse potiis , quam sana se morbum menti inhaerentem ad
quem proinde citraudum nore iis, quin m cor
ptia tantum penetrant, sed doctrina , s aula minimione , qua in animum leniter
19쪽
ειν illata dfendit , opus esse : alia quippe
omnia pro arbitrio civilis MagVisa , atque adeo Principis. sanciuntur ι sola religio
nou imperatur, sed ex praecepta veritatis r uisne . accedente diuiaut Numis in graIia , si ne praeparatis menti litis infunditur. Ad eam cractivus urbii viatim. quin obfirmant psitu auimos, quam franguut , aras persu
d. m r quod de sua illa sapientia tam magnifice praeiticavere Stoici, hoc νιοι natisto ir
Ilius de religione dixerimus. Et in sequentiubus prolute rebus ipsis id commonitrat , tum ex Augustino rem praeclare deducit , ex quo in Canones id relatum est : deinde ex more, & sententia primaevae Eccle. sae , quae contenta suit excludi haereticos ab ecclesia, idem demonstrat, ostenditque ,
quam illa, & pii Episcopi , ac inter eos
B. Martinus quem Sulpitius Severus ah. z. Ius. Delef. circa A C. 86, virum, dicit, plane Apostolis conserendum inde abhi Wruerint, etiam in causa priscilliani exitiabilis doctrinae auctoris . & quantopere factum reliquorum Episcoporum detestati fuerint ι idque ex relatione ipsius B. Ambrosii, cujus haec verba exhibet: Cum te νο ex furialium iso, In Episcopomni sentemtia , Maxim- tum Imperator postea d creuisset, Triuuos stinima potestate armatos ad Hispanias mittere, qui hareticos inquis νωι , deprehensis vitam, V bona ιὼime.
νent, idem s. Martium apud eum tenuit, ut decretum revoearetur. Deinde Sulpitium Severum a lib. 2 . circa M. suae aetatis
Episcoporum violentiam. secutasque inde in Ecclesia. & misera plebe Dei, calamitates
deplorantem d. lib. a . circa Jut exhibet, S inde agnoscit imaginem temporum Pueritiae suae t sub Henrico IlI. . Hinc laudat Ferdinandum I. ut sapientissimum principem . qui pacem religionis sinciverit, tum incidit in ea. quae contra Vallenses , homines innocentes, simplices , & conscientiae suae tenaces, horrenda immanitate , &truculentissime acta fuere, pluraque alia lectu perdigna in eam rem affert vir plus, ac cordatus, & ingenuus, quibus vim a conscientiis abesse debere evincit
Nec poteli quisquam aliter sentire, nisi immanissimos, ct saevissimos primae ecclesiae
persecutores, ac Tyrannos pari ratione a . solvere velit, quorum in Martyres patrata omnia comprobate. quin laudibus extollem eos oporteret. Illi enim persecutores non
minua persuasi de sua religione, ejusque 2
lo accensi fuere , quin Ionge plus eum Is sis fuit contra Christianos saeviendi, a quia
hu tota religione. omnibusque castris dis
debant , cum Christianis inter se de culto veri Dei conveniat, quin inter eos, qui Conciliis catholicis quae verae ac sincerae ecclesiae Catholicae , post Dei verbum, unum norma, ac regula sunt. & jure habemtur vid. Nov. x is, c. I, H cap. 4, S. 8. uuci. l. 7, 3. 4 de Summ. Trin. Disp. nos ra de jure cirra IIar. 6. s. Useq. sub scribunt, lis magis sit de auctoritate homunis, vel humana , quam de cultu Dei; scilicet lis inter Impetium. & sacerdotium . quae factionibus Gibellinorum, & Guelph
rum. eiusdem Religionis hominum , crue ta adeo . ac funesta fuit.
Sane, quam invisa res ea si ipsi sanctisi
simo Servatori, patet ex eo, quod tant
pete abominatus fuit factum pharisaeorum, eorumque studium . proselγthos, id est, s
e os religionis suae , quaerendi δε cum tametatis nec vis ulla seret, & ab idololatrico illos
volentes ad veri Dei cultum converterent. Quid ergo statueret de his, qui vero Deo , ac Servatore imbutos, atque ad .mussim v
rae Ecclesiae catholicae, seu 4. Conciliorum larmatos , sui commodi non divini cultus Causa, ad sua sacra, vi, ac martyriis, su seque in immensum hominum, ac Christi norum sanguine, perpellere tantopere laborant. & alias perpetuos hostes profitentur;
ut nihil plane reliquum sibi secerint, quo pharisaeis , quo saevissimis Ecclesiae persec toribus irasci possint Quae non aliter, quam commendandae pacis religiosae causa . quae palladium Imperii est, dicta sunto. Vid Ius pubL nostrum d. e. i8, 9 28 persequenaue jam reliquos modos liberandi res a religione.
Etsi vero demonstratum iam sit, Ioca MI-lo capta inter Christianos, ct veti Dei cuiutores , non fieri profana; at victoris tamen jam arbitrium est modum sacris statuere , adeoque & sua sacra. si velit, prioribus surrogare. Cum enim jure victoriis destruis cho priore imperio novum ipse armis quaesiverit, jam ipsius est statum publicum in sacris, profanisque formare , non abolendoecultum numinis sed prout ε re publica , vel divina visum fuerit, instituendo. Quae
res lacit ut vel nova templa novis sacris extruere, veI veteribus illa inferre, aliquam do etiam priora ad alios usus converterae queat i moti aeque cultui divino ex victoris
20쪽
populi iudicio prospectum sit. Ita enim &Romani evocatione sacrorum non abolevere cultum Deorum, sed vel eos transtulerunt in alias sedes, uti in suam urbem , vel suos iis substituerunt. vel hostibus, quibus ipsi insensi erant, Deos . quos ipsis iratos putabant, reliquerunt. Uti exempla supra allata testantur.
Unde plurimum interest inter victorem .& imperii succestarem. Hic enim in idem imperium, eundemque Reipublicit salvae statum succedit; cumque adeo in sacris . profanisque tueri oportet: neque ex successione plus juris conseqititur, quam suit deces.stris , de cujus jute resormandi, eiusque finibus dictum est supra , & dicetur adhuc
Praeterea dubitandum non est . quin summa potestas disponere quoque de rebus sacris pollit, pro summis necessitatibus publicis r uti ad redimendam pacem , defensi
nem reipublicae, Sc. Cum enim sacra etiam in contentionem bellicam veniant, ob ea bella gerantur, ipsa pariter eventus arm
rum sequantur, & jure belli, & victoriae amissa hostium fiant; longe magis equidem,
quod armis potest . etiam pace , ac transactione fieri poterit: & quae cum interitu civitatis peritura essent, pro conservatione ejus impendi. Neque sancitor ullius oblationis, votique usus intelligi potest, quam Rempublicam ab int tu defendi, pacem sessa armis , & nutante Republica redimi, laborantem periculis civitatem servare, ct ipsa suomet pretio sacra. quae ipsa pars civitatis .& imperii sunt, asseri, atque ab exitio vindicari.
Ita sane In Republiea, & Ecclesia quoque
Iudaica veteri fecerunt Reges etiam piissi. mi, ut cum immineret cervicibus hostis gravis, ac potens, qui non aliter propulsari videbatur polle, thesauros quoque Deo sacratos templo ablatos hosti, et ii ldololatrae , obtulerunt: uti id patet exemplo Regum Iudeae . Aisi, x Reg. Iq. v. I 8. Joas ,
limos tum Syriae Reges hae pecunia sacra ab .nvasone. & obsidione urbis, & quasi a jugulis suis arcuerunt, aut scudere, ac pa eo sibi conciliarunt.
Idque est, quod notissimo quoque iure proditum est , rem saetam prosa nam seri posse. Ita dicitur in L 8 l. f. sacrum. ς, Issae vero. GL ibi: qtiaruris sacra profa MascriTom. IV. 1 et bis. Et mox . Si mrβι δεν aliqua res Iacra Ixofana es cst perit. item in l. t i r, sero, d. tu. de re Acra dicitur , quoaime initari, ra. quod nune impositis /s ut res sacra, quae divini tutis . neque i in
commercio est , vendi queat , pollea pet ilemii, adeoque profana. Quod idem dicitur in g. r. de Line.J nec dubii juris est Atqui si res saeta profana seri notest, certe
sit, quam Reipublicae oa X , acque tranquillitas Cuius auten auctori i u nut profana.& liberabitur a religione Τ I Dadaisur in v. l. 83, s. s, vers. Nec re coiret r. scilicet. lege aliqua , adeoque otestate c. Nili. &legislatoria, cujus imi id continetur . ut ostcnsum supra.
Atque ideo lege civ ii permis im est vas,
quoque sacra vendi, oppignorari. solvique post e pro redemtione capcivorum hominum privatorum, quin si non necessaria sint adi sus sectos, nil alia sufficiant. etiam ad aes alienum Ecclesiae solvendum, causa cois
es iure canonico asseritur, & a b. A mbroissio graviter defenditur in c. Aurum 7o, caras a. q 2. & inprimis ostenditur, majoris multo pietatis ei te, ad optimos usus ea impendi . quam sterilia esse. Sed nec unqu ira inter Gentes ambixuum suit, de sacris disponere potestatem civilem polle. Plutarchus in Tib. Graccho c. 22. per bene inquit: I in sacroseuctum nihil es. quam qua Diis dicara sum donarias nemo tamen ranquam pr0hthuit populum his uti .
h. ec mratrare, ea transferre , uti Doluerit. Idque pluribus exemplis, ac monumentis illusitat Crotius de Iure Beli. U Pac. lib. I, c. ς, S. I, u 3. Ubi inter alia ad rem facit quod ex Seneca Patre asteri, qui ait: Pro republica plerumque templa nudamur, V iuroram Ilipeudio m doua minamias. Et ex Trebatio durisconsulto Profanum, quod ex religiosio, vel si σο , in hontismm usum , pr Wietatemque co=mersum es. Idemque liquiudo probant sormulae illae deditionis, qua rum supra injecta est mentio, quibus quilibet populus sui juris saera aeque, ac profa na alii populo dedere consuevit. Uti popul ut Collatinus delubra, divina, humanaque
omnia. D v. lib. t. e. 37. populus Campanus urbem Capuam i agros, delubra Dcum, divina, humanaque omnia. I v. lih. I, c. 3 1. iterumque postquam desciverant. Lim lib. 26, cf. 3 3. In eandem formulam comsi venit