Magnae deum matris Idaeae & Attidis initia : ex vetustis monumentis nuper Tornaci erutis

11쪽

7ctimis suppli care. Quod & non omnino bene cessit Asclepiadi philose pho apud Anam ianum Marcellinum Lib. xxij. Verumnaec sorte alias,latius disquirem us. ManuS porro,dextra est; ita coBrmata, ut pollicem,indicem,& medium,siue impudicum sustollat,annularem & minimum deprimat,eo schemate, quo

nostrae Religionis Antistites populum olim Qtebant contignare, quodq; Pictores in eringenda CHRISTI domini de

tera manu,sacram Crucis teilaram imprimente, mordicus retinuere. At quare manui haec symbola insculpta sunt an quia Diabolus iam tunc studuerit eleuare mira calliditate, eum gestum,quem Christiani Sacerdotes adhibituri erant sacro signo exprimendo an quia in ea manu crederent Ethnici viuere Atydis minimissimum digitum, qui perpetuo agitaretur motu,ut ex veteribus theologis tradidit Arnobius P an quia & Ιsis, ut insta dicemus, manum sacram ostentaverit in pompa PVerum,quia viri eruditi arbitrati sitini,hanc manum aliquando

conspicuam iuisse inter signa militaria, quod Aquilam selm, niseram in siummis digitis pi stulerit;dicemus Aquilam Legionariam fuisse auream non aeream, teste Dione Lib. xv. non

quidem impositam digitis, sed fulmen prensantem unguibuS,& stantem in siimma hasta.ut passim ostentant Denari j gentis

Antoniae:& alibi veteres nummi, ut apud Aeneam Victim in Galba. At aliquando cernitur sine fulmine, ut perspicue in v tere monumento M. PompeI. Aspri, Romae apud Caesios,&in aliquibus Denarii S. Neque vero non erat hac nostra maior,

utpote conspicienda,& edito loco in si immo hastili statuenda. At selitaria & fulministra sime hasta, visitur saepe apud Go laeum, media videlicet inter duo signa minora. Sed manui impositam hac nostra excepta) ego numquam vidi. Arulae insibdentem vidi aliquando, Scipioni eburneo aliquoties, G bonon semel, Pyrae Carfarum sepiuS. Manus Vero erant quidem in Signorum ut ita dicam censit: at diuersia conserinatione, ut in Numinis Traiani apud Aeneam Victim, & in Dactyliotheca Gortat.

15쪽

MAGNAE DEUM

MATRIS I D E AEdi Attidis initia.

T TIDIS nomine Phryges Solem venerati

olim sunt. Ita Macrobius lib. I. Saturn. C. XXI. Macrobio antiquior Arnobius li. V. extremo. Huius Attidis, siue Attinis fabulam qui cupit pervidere, is adeat Diodorum Siculum ii. III. Pausaniam in Achaicis , Arnobium in princ. lib. V. dc Seruium in IX. Aeneid. recentioribus Gyraldum Syn. IIII. Cartarium nos Editionis pag. Ι' o. I91.192.EiUS autem imago ea est quae exhibetur, ore videlicet excellantissimo, ut sunt Arnobii verba, specierinter virginem & puerum cximia. Catullus hoc idem voluit. Quod enim genus figura es, ego quod non habuerim c

uo gymnasi fui flos, ego eram decus olei . Marcianus Capella lib. I. pulcher item, curui ct puer almus aratri. Caput autem tectum mithra Phrygem indicat. Hi enim hoc pileo usi sunt , ut nos alibi latius ostendemus. Braccas, quas gerit indutui, Vidimus in Vetere Ara, quam primus IACOBUS MALOCHIVS publicauit, in qua Attis Pinui innixus Cybelem aspectat. Reliquum vestis diductum S sinuatum videtur mihi non carere mysterio, Vt quod sui ambitu & patore malum Punicum reserat, cuius specie capta mater Attidis Nana facta fuerit praegnans,vri scriptum reliquit Arnobius. Po ro digiti dexterς manus, index impudicus virilia ostendentes eo alludunt , Ut commonstrent masculum pudendum, Deum matris delicias illas luctuosas. Monile vero, cingulum, Fibuta Braccarum siquos hoc etiam scire delectat) incisa sunt omnia ex argento. Et thaec quidem quoad Attidis imaginem satis. Manus aerea, cum inanis sit, minimeque solida, neque videatur adhaesisse trunco brachij, ideo fabrefacta forsan fuit, ut sceptro, vel hastili non ita magno insereretur. Cui usui Z inquies. Vt praeserretur in pompa ipsi matri Deum. Qua plane ratione Antistitum unusIsidi praegestabat, aequitatis indisium deformatam manum se stram

16쪽

1Oporrecta ut scribit Appuleius lib.XI. Metam. Et sane Isidis sacra non abierunt a mysteriis matris Deum. VL ΡΙV S enim EGNATIUS FAVENTINUS PATER ET HIEROCERYX D. S. I. M. fuit etiam sacerdos Isidis: & C. MENATIUS SEVERVS matri Deum

Isidi fanum resecit: ut minime mirum sit hanc manus praelationem Vtrobique fuisse receptam. Addamus quod OCTAVI US ROSSIVS monuit in operoso ill Sc erudito volumine, quod appellauit antiqua Brixiae monumenta, in summa hasta simulacri TILLINI, indigenae numinis, lictille manum aeream huic nostrae non valde absimilem. Iam in manu quae comparent explicabimus, si licebit per genium Antiquitatis. Carpum ipsius circumambit Draco Variegatus & caput cristatus. Et prosecto in veteri signo marmoreo, quod extat Romae in hortis IVLII ΙΙΙ. extra portam Flaminiam , edidit IO ANNES GEORGIUS HERVVARTV S , truncum,cui innititur

Attis, circiumserpit Draco, punctis tergum interstinctus, non tamen cristatus. Eit autem Draco inter praecipua solis argumenta,inquit Macrobius . Et in sacris Sabadi)s Draco mysticus celebris est. Qitae quidem sacra minime disparata fuerunt ab his nostris Initijs, ut argumento esse potest imprecatio illa apud Appuleium,& quidem semiuiri unius ex hoco res e --te cadauer surdum oe mutum, delirumque praeconem, omnipotens

omniparens dea S Y RIA,.sanctM SABADIVS, est BELLONA, Mater ID cum suo ADONE VENUS domina , caecum re dant. Strabo clarissime lib. X. - ὀ- δε- ἰδρυγιακὼν . Et

infra ταοπι γὰρ Μητροδα. Lucianus in Icaro-menippo. Iam enim csna tempus erat, meque Mercurius arreptum iussit accumbere iuxta Pana, o Corybantas , Attin ac Sabaetium , inquilinos istos O ancla

17쪽

I Ipites Deos. Idem in Deorum Concilio , atqui, o Iuppiter, Attis ille o

Corybas , ct Sabacus unde nobis tandem accersiti veniunt ' Cur autem caput Draconis basim pollicis obsideat, inde videtur factum , quod pollex sui scriptuin reliquit Atteius Capito) qui nomen ab eo quod pollet

accepit, nec in mi ira cessat, nec minus quam tota manus in oscio est. Quae omnia Solis pollentiam vigilemque laborem, ut canit Prudentius, mirifice mihi exprimunt. Infra Volam manus cauda Draconis sistitur, C cuius regione surgit flagrum manubriatum ut mihi quidem videtur & ea profesto specie,qua cernitur gestari a Sole in nummis Elagabali, Alexandri, Gallieni aliorum Auguitorum, cum inscriptione ORIENTIS, SOLIS COMITIS &c. Prudentius contra Symmachum, lib. I.

Hoc sidus, currum, rapidasque agitare quadrigas Commenti, ct radios capitis, ct verbera dextra, Et fraenos falerasque equorum pectora anhela, Oc. Nisi vero dicamus flagrum esse ex disciplina Gallorum. Appuleius lib. VIII. Arrepto denique flagro, quod semiuiris illis proprium gestamen es , tortis taeni s lanosi velleris prolixe fimbriatum, O multi gis talis ovium tessesta-etum, indidem sese multinodis commulcat ictibus, Ouidius lib. IV. Fastorum. Exululant comites : furiosaq; tibia flatur:

Et feriunt molles taurea terga manM.

- Et haec est, quae apud Iuvenalem substantiue, Ut loquuntur Crammatici, Taurea est, S at. VI. Taurea punit Continuo flexi crimen , facinusq; capilli. Supra flagrum repit Testudo, quae an aliqua ratione Cybelen attingat mihi protius incompertum est ; nisi huc illatam velimus quod nuptias aversaretur . Servius e membranis Fuldensibus in I. Aen. Virgo quaedam nomine Chelone, linguae impatiens fuit. Verum cum Iuppiter Iunonem fibi nupti siungeret, praecepit Mercurio, Vt omnes deos vel homines, atque omnia animalia ad n tias conuocaret. Sed omnibus quos Mercurius monuerat convenientibus , sola Chelone inridens derogans nupti s , nediens moras adesse contempsit. Quam cum

Mercurius non venisse notauisset, denuo descendit in terras, ct aedes Chelonis supra fluiuum positas, praecipitauit in fluuium, ipsamque Chelonem in animal sui nomianis vertit, quam nos latinὶ Testudinem dicimus: fecitque ut pro poena dorso tectum, velut damnum suum prona portaret. Ita Seruius. At nuptias Attidis ipsa etiam Cybele aversabatur. Arnobius libro citato, verum etiam mater adolescentuli fatum sciens, interq; homines istum tamdiu futurum saluum,quamdiu esset solutus a MATRIM O TU I foedere , nequid accideret maeni, Sunt qui illud ex Pacuuio suggesserint, Sanguine cassa, domiporta, TERRIGENA, dcc. MARTINVS quidem S AN DELLIVS amicus noster, multarum atque adeo reconditarum litterarum notitia insignis, arbitrabatur Testudinem hic expressiam fuisse, veluti notam si lenti j dc Tacitu B a nitatiS,

18쪽

nitatis, quibus imperatis Iniforum olini binnium mysteria obsignabantur. Et sane CYtanat, Vt narrat Pausanias in Eliacis, signum Veneris coelestis, Phidiae opus, quod altero pede Testudinem premebat. Hanc nonnulli arbitrati sunt ideo adhibitam, quod silentium indicaret, tanquam locupletem muliebris formae dotem, dcunicum veluti censum. Testudo enim praeter valde tenuem sibilum, eumque abruptum, nihil praeterea Vocis habet . Inde recte est apud Symposium. Viua nihil dixi, qua sic modo mortua canto . Accedit eiusdem ingenium, quo se totam abdere, &aspectui subtrali re consueuit. Eximie ad mysteriorum sui ipsi quidem rebantur vim si Orsum habendam, profanorum oculis eripiendam. Virgilius dehisce nostris in II. Aen. --Hinc fida silentia sacris Vbi Servius, & Iul. Pomponius Sabinus, cuius haec sunt: Phoserat patefacere sacra Cybelis, tantum paucis nota erant. Sic iussit ipsa Cybele, cum erudiret Idaeos Dastylos , O doceret initiandi morem . Diodorus ait, morem initiandi , quem Dardanus accepit ὰ Ioue, nefas erat aperire nis initiatis , ideo Ada silentino. Addamus similitudinem etiam quamdam cognominum intercessisse. Vt enim Cybele, φερεπολις, ανυργοφορος, ita haec nostra φερέοικος, δί domiporta dicta est. At haec tamdiu placeant, quamdiu prodeant meliora certioraque. Pilei ipsi ad normam eorum , quos gestant Castores & Dioscuri, fabrefacti, ad Rheam ideo spectant, quia Samo thracum Deorum, Curetum, Corybantum, Cabyrorum gestam, na videntur fuisse, dc Castores ipsi amnes hisce omnibus fuerunt, Vt ex

ijs, quae habet Strabo lib. X. ex Vectio Basso in Arateis Phaenom nis, Hugonis Groiij notis ad Syntagma Arateorum Conijcere est. addamus porro apud Cephalenses MAGNOS DEOS appellatos fuisse, ut notat Pausanias in Atticis. Quae fuit legitima Magnae

Deum Matris, dc Attinis nomenclatura, ut indicant veteres Inlcriptiones. Servius ad ΙΙΙ. Aen. haec habet, Varro unum esse dicit Penates oemagnos Deos. Pgam ct in bas scribebatur MAGNIS DII S. Et idem Varro ct alis complures magnos Deos virmant simulacra duo virilia CaIloris σTolliscis, in Samo-Thracia ante portum sita, quibra naufragio liberati vota soluebant. Macrobius lib. III. Saturn. cap. IV. addit, Varro humanarum II, Dardanum refert , Deos Penates ex Samo-Thrace in Phr1giam , O Aenean ex Troia in Italmi detuli Je, c. Crux ipsa in summis Pileis quo pertineat mihi incompertum est. Apparet certe in Geminorum Pileolis apud Aratum, ex editione Cl. Viri Hugonis Groth, qui minus recte, mea quidem sententia, torulum interpretatur. Torulus enim Plautinus sub Petaso fuit. At hae Cruces in summo Pileo. Torulus autem Videturcssiclus in vetere Nummo, qui est Mercurij apud me .

19쪽

Suos igitur Castoras habuerunt & Phryges ipsi. Luna exerescens vel

illam narratiunculam, fabellam verius, exprimit, quam Diodorus S Culus ex Atlantidarum theologumenis compilauit, vel Attidis mysti-Cum ornatum, qui in nummiS aliquot VeceribuS cernicur, huius lunaris

sectiunculae ad pectus eiusdem adsiXV. Virga, siue illud sceptrum sit, Pinea insignitum, potestatemSolis as

serit , qui cuncta moderatur. De nuce Pinea inferius suo loco agemus . ManuS CXtimam partem ornant proximae a capite Draconis Tibiae, quarum altera videtur expressisse acutum tinnitum , altera grauem bombum, ut loquitur Apuleius. Et Tibiarum fuit inuentor Marsyas, si Diodoro credimus, qui Cybeli amicus fuit. Varro apud Seruium lib. IX. Aen. non admodum graphice ad picturam hostram; Tibia Phrygiadextra ν m foramen habet: senistra duo, quorum νnum acutum sonum habet , alterum grauem . Seruius magis apposite, ad illud ex Aeneidos IX. - - biforem dat Tibia cantum,

20쪽

Bisonum , imparem . Et seruauit cis Tibiarum sua; - , ide se Thrauiarum

natisram. Tibiae aut Serranae dicuntur, quae sunt pares , ct aequales habent camvcrras . Aut Thruiae quae impares sunt, O inequales habent cauerno.

Post Tibias Cymbala S Sistrum in conspectu sunt. illa eadem pene fi-gUra Visuntur etiam Romae, in veteri ara marmorea , quam Citauimus, apud Caesios, secantia declissatas faces. Virgilius in IV. Georg. Tinnitusque cie, O matris quate Cymbala circum. Vbi haec Seruius; Matris Ombala: quae in eius tutela sunt, ideo quod similiastitit bemicyclis caeli, quibus cingitur Terra, quae est mater Deorum. Haec Mar tialis lib. XIV. ro . appellat Aera, quod aerea essent,

Aera Celenaeos lugentia matris amfres

Esuriens Gallus vendere I spe solet. Idem lib. V. 42. Et concubino mollior Celenaeo, Vbi non parum mihi subit mirari,cur Martialis Celaenas immiscuerit ijs, quae PessinuntC Cclcbrabantur. Distant enim Sangarius MarsyaS non minimo terrarum tractu, ut ex tabulis Gcographicis patet, Claudiani Carminibus, lib. II. in Eutro. Sangarium, vitrei puro qui gurgite Galli Aufius, Amaxoni' defertur ad oklia Tonti. Icarium pelagus, Mygauaq; lictora iuncti Marsya, MSanderq; petunt At haec sollemne est Poetis confundere. Nisi dicamus, Celenaeos transtulisse ad si iam regionem hasce omnes religioneS, mulatione quadam, ut olim fiebat, Ciuitatum; & cuius non partia extant Vestigia apud veteres auctores. Alioqui apud Pessinuntem & Dindyma stata legitima fuerunt haec sacra. Ammianus Marcellinus, lib. XXII. Vnde dextrorsus: itidere declinato, Pessinunta conuertit, visurus vetuita MatriSmagnae delubra, &c. Et antiquum Epigramma. 'Qui colitis Cybelen, O qui Phoga plangitis Attin Dum vacat, ct tacita Dyndima nocte silent,

Flete meos cineres o C.

ubi notandus est ploratus, apposite ad aera lugentia Martialis. Attis enim plangebatur, ut d Osiris, & Adonis. Qtuod Iulius Firmicus notauit; lugete luberum, lugete Proserpinam, lugete Attin, lugete Osirin , sed seneno flrs contam ita dignitatis. Est autem prosopopoeia Solis loquentis, ad- Ilersus eam haeresin, quae Macrobii tempore viguit, Solem ipsum in varia numina diuidentem. Sistrum ad Isidem pertinet, neque ideo abludit a magna Matre. Marcianus enim Capella libro II. in lunari circulo itatuit Sistra Niliaca, Eleusinam lampada, Arcum Dictynnae,& Tympana Cybelcia. Mentulam illustrant illa Arnobij. Dicite o iseri , ergone Deum Mater genitalia illa desedia cum Iloribηs , ipsa per se m ens