Ioannis Rhodii De acia dissertatio ad Cornelii Celsi mentem

231쪽

nus Sanctus in Compend. Chirurg. quod Lansra. cus inceratum appellat. Quapropter multi i' 'tum ad Metallorum classem detorquentes stustra se

hic torquent. Quamvis enim non abnuam , Tomquere non soluin idem esse quod Rotare ac Trahere juxta Virgilianum: AEn. it. Ferrum alii torquent, obumbrant aethera telis. Vnde apud Amm. Marcellinum Ballistarum tortores , de Tormentum. Sed & In letitere atque Cur- ω,, r. i.ι. vare , Velut in eo V irgilii: Taxi torquentur in arcus .

Ex quo Tortilis ac Tortuosus Lucio Apuleio Fle. xilis. Id tamen verbum vorticibus proprium in- tinuit Poetarum doctissimus:

illam ter flu tus ibidem

Torquet agens circu, O rapidus morat aequore vortex. Nec peculiarem in Chirurgia locum,sed commune aliis, obtinere hanc vocem, abunde patefacit Sta ra.όu. tianum: torto chlani3dem diffibulat auro.

Cui consormis Sidonii λ pollinaris

torto Fibula dente. Dens autem clavus est,& quidquid tenet aut nectit. notate ad Cirin eruditissimo interprete Taub- manno. Qua vi Tibullus per Synecdochen Partis pro Toto Clavem innuens, re erat fixo dente puclla fores. urum vero tortum quid Statio, non US l, clatum. A a a Nun-

232쪽

Nunqui Lut apud Grς corum Poetarum Principem:

Vbi Spondala US: e pud istas per novenniu fabricaui artificiosa multa Fibulasus tortiles armillas ,mulas intorques. Homeri verba licentius transtulit Eoban. Hessus: quas apud arte mea fabrilibus armis Plurima confeci fabella , monilia, bullas.

Camerarius ἱλικα c Torques convertit. Quid etiam hoc loco . sic Valde Obscurum. Neque enim d ligens ceteroquin Interpres Eustathius de his aliud,

quidpiam in quadam Fibula apparet. Ecquid enim helici in ipsa at loqui simile ξ Ac licet vox ista Gr cis nativa, Columellae tamen scriptori satis Latino Hice, idem sunt quod Colliqui sesue sulci aquarii,

per quos aqua collectae liris ducitur , Catoni Inaciles , & Incilia pariter Festo ue etiam si Passeratius, contra omnia exemplaria conjectura satis probabili istices siue Illices scribendum putet. Columellam vero loco pridem laudato tuetur etiam Ho

mel inaures, vel armillae, vel anuli. Effugium itaq;

233쪽

non usque tutum Actae Celsi quaeritur, quando non nimis torta putatur non nimis implexa in gyrum rotata. Etsi enim haec signiscatio vera ;certum tamen est, Accidens commune distinctam non inferre Materiam, veluti partem rei essentialem . Audiatur, sit libet, in contrarium mirabilis

Mutationum Autor: Ov. Met. I

cava buccina sumitur isti Tortilis in latum, quae turbine creticit ab imo. Neque enim Chirurgi peritiae a vetustate silve usu decorum fuerit, aut vulnerati patientiae tolerandum , actae extrema in summo juncta digitorum tortu in opere ipso implicari. Fabritii ab Aqua- pendente juvenile hoc erat inventum , quod maturiori aetate damnavit. De quo Vere Metrodorus:

το νεον ὰπαν Θρασυ . Astea de re ne verbum Celsus,

qui jubet capita fili deligares torquere , quod viderim , nunquam. Neqhis Acum , sed Aciam o, postulat mollem . Minus, quod ei quidam imputant, talem in Fibula voluit, ubi Acta crassor, quam in Sutura. Vtrobique nimirum eam simpliciter requirit, etiamsi Fibula vulneri magis hiati conveniat. Sententiae ipsius magis adversatur, quod opinantur quidam, Aciam non nimis tortam esse, quae non penitius in cuticulam inseritur. Quasi vero sui parum memor artifex jam prohi- bui siet, quod in vulnerum glutinatione paulo ante praeceperat: debere aliquid ex carne comprehendi

234쪽

hendi. Tortuosas autem Fistulas fiexasque si qua-do Celsi1s ob curvaturam Rectis opposuerit i qu1 Acia inflexa & Metallica inde conficitur, ut non Tortam potius implexam dixerim, quo pacto Vir. gilius Funes tortos, vel Scribonius Largus Linteum intortum , & Celsi is ipse Papyrum intortam ρ Eam sane significationem de Filo ubique retinuere oetiam incultiores Chirurgia: Doctores, inprimis Ludovicus Bertapalea, qui jubet Chirurgum ipsu, ne sit nimis tortum , filum destorquere i quod Plinio est Retorquere . Fjusmodi vero filiam Nicolaus Florentinus barbare quidem, significanter tamen, Cordosium vocat; nempe, restis instar ex diversis filis

ita contortum , Ut capreolum repraesentet . Hinc Peccetius Celsi illud, cia non nimis torta, expli

cat , duplicatas & Fabritius ab Aqua pendente Acia intelligit Filum ex duplicato lino intortum. Appositissime de venefica Petronius: Ista de finu licii;

protulit varii coloris filis intortum, cer icemque vinxit meam. At , hoc modo Vitruvii intelligunturdi erit torti, Funis nervinus Uegetii ; quem alter ille manifestius dixit e ner o tortum, Ammianus Marcellinus multiplicem chordam nervorum tortilis

appellavit. Verum, & Celsus ipse in Ramice ,

quam Graeci C in tosti , n ν appellant, Vena S scroti conglomeratas dixit intortas: quando scilicet, ut ipsius utar Verbis, plures inter se in Volvuntur. Albucatis eleganti Metaphora vocavit Ramicem cum ite, quam

235쪽

quam ipse venam involutam, grossam, plenam superfluitatibus Melancholicis desinit. Ceterum, filo aureo vel plumbeo Peritonaei processum intercipiente Herniam nostro seculo apte curari, adhuc dubium est. Aureo id a nonnullis tentatum scio: num plumbeo, ambigere licet, quod nimis molle longo temporis tractu vix oneri resistit. At sine dubio parum etia feliciter aureo; quod membranae istius productione fili duritie attrita, leu, quod Pa-

rarus ad Vertit, virgula male complicata, dum rupta sutura solvuntur intestina, non raro recidiva cum vitae discrimine attrahatur. Hinc Lithotomitandem ad Linum tortum recurrere fido usu tutis-lisnum deprehenderunt. At solidorum corporum longe alia ratio est. Quo nomine Hippocrates V

Cous interprete VidlO , praecipit dentes inter se ligam is dos auro pol imum, vel certe lino, donec ossa maxil lae conformentur. Apertius noster ille RomanuS: t.' C. . si ex iritu vel alio casu aliqui labant dentes, auro cum his qui bene haerent vinciendisunt. Mihi etiam sui, monere liceat, ob Virus caVendum ab a re, caeteriS-que deficientibus,, i ἄ- ευν, quod, maxima Senis sudicjo , minime putrescat,tutiorem fore setam equinam ab H gineta propositam. De cujus usu ad Uet. M. S. Florentini fidem ita Celsus: Si transver- L s C. r.

sa maxilla frudia est sub qua casu sere dens super pro

ximum dentem excidit: ubi ea in siuam sedem collο- cata e t, duo proximi dente aut si hi laben ulteriores

inter

236쪽

intersiesieta deligamdi sunt. Speciatim Hippocrates

Hrπων τρι χα appellaVit, id est, Setam equinam, ut elegantius Veterum Latinorum exemplo Foesius,

quam Cornarius, qui pilum equinum reddidit i quavis & Gualthero iis G, apud Iul. Polluce stint 'ili equini. Tullius Naturae providentiam proli

xiori sermone exposituruS: Oculos natura nobis, ut

equo leoni fetas dedit. Et de Dionysio Tyranno verba faciens: fulgetem gladium e lacunari feta equina appensium demitti justit. Sidon. Apollinaris exprestius: mucro districtussio equinae setae ligatus,

ita pondere minax ut acumine, gulam formidolosi Tantaleoyrenabat exemplo. Lis autem omnis de Aciae circa vulnus usu inter doctos vertitur. Quadoquidem igitur majus, limo certius, a Metallo, quam a Lino, Vulneratis partibus detrimentum in- stati quo jure Ferrum molle Suturae conferet, Ut tolerabilius minusque crudele Fibula seu ferreis Hamulis: quum neque hoc unquam committendum , quod in ejusmodi Sutura Vitari nequit, ut aegrum Medicus laceret, aut torqueat, quin potius, quantum fieri potest, s me dolore ad sanitatem operducat Θ quomodo, lite de Fibula necdum certo judice diremta, dubium quod est a magis Incerto cofir natur ξ Celsius autem Suture nomine quid potuerit intellexiste , num solam Acum ex molli ferri filo ad curvaturam facili, non ducentem filum;

Jam non disputabo ulterius: siquidem ab Existe-

237쪽

tia eius, ut loquuntur Philosophi, quod esse possit, ad actum nihil cogitur. Neque hic quaerendum censeo, quid fieri potuit, sed quid factum. Quod certe ex ipsis Celsi verbis perspicuum adeo est ,

ut de eo amplius dubitare verear ne pertinacioris fuerit animi. Aliorum quoque conjecturam parum roborare poterit Paraei Sutura, quae neutiqua C i,.r.ν flo aureo, sed virga aurea perficitur, nec quibus- ς' si vis vulneribus, sed uni Rupturae vitio excogitata; Guidonis minus, quam cum Felice Platero Fabritius ab Aquapendente magis doctrinae,quam usus, e qη τι gratia descripsit, imo, crescente cum annis judicio. Voce & calamo ex Arte proscripsit , quamqi Platerus nunquam adhibuit, quin vulneris glutinationi non suiscere fatetur . Et si eam vel maxime ad misissent isti, ejusdem nihilominus animi fuisse Celsum adhuc in ancipiti est. Praeterea, quum

priscos semper arbitros postulent alii, quid primi

inter Latinos Medici sententiae a nostrorum temporum Viris accedet, quod non ex ipso met derivarint, si, ut vere Scribon. Largus,per e Antiquos pras detores consium matur Pro se tot Parum etiam huc fa- cit, quod Filum non patiatur vulnus esse latius. Contrarium enim probat usus artificum solertia confirmatus. Idque Celsum etiam animadVCrtisse L. f. C. is. video, dum ait: Fere tamen Fibulae latius mutnus

esse patiuntur . Sututa oras jungit, quae ne i e quideintorse contingere ex toto debent, ut si quid intus hu-Η b moris

238쪽

L. F. C. 2

moris concreverit , it qua emanet .Quod nullus quo que Scriptor eruditis receptus filum voluerit Fibulae Materiam , sed aes, serrum, aurum, qu1 intelligendum , jam satis superque monstratiam assuit. Nec magis Metallum inferunt verba

IMPONERE, INIICERE , SUPER DARE ,

quam Linum. Si quidem Autor noster eadem in-ι discriminatim non aliter Medicamentis Externis,& djstinctius Ceratis, Einplastris, Linamentis, aci, Spongiis, quam Suturae, Fibulae, & Ferramentis, passim adsignat. Imo, prolixus adeo horum verborum est usus, ut Salmasius ad Tertullianum oboservet Togam vel Pallium proprie imponi, dum supra ceteras vestes injicitur. Frustra etiam desiderantur a nonnullis veteres Mechanicarum A tium libri, qui Aciam filum quodvis metallicum, propriissime autem ferreum, sint prodituri. Antiquiores enim Grammatici vix id tacuissent , aut omisissent; nostrae nec minus memoriae literatores, qui minima quae iii alicujus usus, potissimum circa Nominum rationes, diligenter enuclearunt. Horum profecto diligentiae Bitonis, Heronis, Pappi, aliorumque istarum literarum indicium debemus; inter quos promissum ab eruditissimo Meursio Athenarum, efflagitamus . N ihil tamen pro ea sententia in vetustissimis Vaticanae aut Mediolanensis Bibliothec libris hactenus visum. Si quid aute eruditoru labori hic relictu, id a Cl.

239쪽

Cl. salmasio procul dubio exspectandum , cui jam

plenus eruditorum senatus raro nostri aeui exemplo ambiguam ingenii judiciique palmam decrevit.. XVI.

HI positis, quum Celsi praecepto Acia seu filo

non nimis torto Sutura plagas in molli parte, Fibula vero in vulnere carnis hiante,Oras in unum attrahat; ei subscripssisse, a quo nata certaminis occasio, non minUS aequum erit, quam tutum . Antiquatam quippe ac pene obscit Tatam, opinione potius ac Vulgi sensu, quam natura, Aciam suis ille natalibus restituit, summarautoritatis Medicus, maximusque doctrinae Hippocraticae imitator, vel potius Hippocrates Roma-

coeperit Latine loqui, optimus suorum jure verborum interpres erit, nec magis fidendum hic Poetarum vel Oratorum lenociniis, quam nativae sermonis pulcritudini , que in hoc Latinorum Medicorum principe ubique enitet. Aliam sibi Aciam ad libitum imaginentur alii . Non moror, nom

sum invidus. Ea enim est ingenii libertas. Qua sibi quisquis perita iser it, mihi etiam in rebus dubiis indulgeat, fas est. Suum interea cuique pulcrum esto: mihi sine gratiae pretio Veritas , Sapie-B b 1 tiae

240쪽

tiae initium . Quam si liqc fortassis attigerim i

Eth ς Veritatis munus agnosco, qui non omnia me novi assecutamiquum alius alio plura invenire possit, nemo omnia. Nec quidquam tamen tueor mordicus. Aliud namq; est pugnare , aliud velitari . Sed nec ulla gloriole auiditate ea nunc mihi passus sum excidere, quς Musis & Amicis tenuisito ducta ,vel plane obliteranda forsan, vel certe premenda aliquamdiu censueram, Verum voluntate eorum, quibus me pr bere debui, quique damnosam consilio procrastinationem judicarunt, quamuis& necestaria festinatio honestas forsitan moras impetras et .NOVeram equidem, quam

arduum, & laudem diligentiς simul, & gratiam

celeritatis meruisse. Sed enim unum me solatur,

quod ferme rebus dissicillimis venia sit prolixior apud prudentes Viros, quibus non ignotum, quam

sit arduum , Vetustis noVitatem, nOViS autoritatem,

obscuris lucem , dubiis fide adferre. Probent itaqi damnent quidquid libet singuli, ut ipsorum men- rem experiar Sed ingenuitate Philosophi ingenio

digna, nunquam ad monendum futur1 tam pronati , qu na e O ad mutan cum . iudiceS interea exspecto viros probe & candide literatos, ac peritos rerum i quos per utilitatem publicam obsecro, aut eo remoto , qua decet animi intcgritate , urres est , sententiam ferre velint. Verus laboris fructus est placere mei; oribus. LX quorum a