Ioannis Rhodii De acia dissertatio ad Cornelii Celsi mentem

61쪽

oculatiores, si de chlamyde humero aut cervicibus adstricta accipi etia possint Panciroli verba , militibus,ut res ferebat, incomposito motu varie dimicanistibus.Ita omnino est.Chlamys namque Romana non secus ac Paludamentum quadrata erat ac aperta ;quam, ut firmior haereret, trajectam Fibulae acu verisimile est i eaque laxata indumentum promto rejiciebatur . Tunicis profecto nisi assixae fuissent Fibulae, eas avelli minime notasset Sophocles: cujus elegantissimi versu5 mox expendentur, quum vera Fibulae in vestimentis antiquorum figura exhibebitur . Huius eadem ratio in pluribus Ita

liae locis hodie quoq; durat, ubi manicς Nobilium

matronarum vacive fibulis ex auro circularibus ornari consuerunt; quales adhuc in Veterum statuis supersunt: quibus non absimilis earum minima , quas Claud. Meneti ius mihi Roma transmisit. Etsi vero Statii Glossator antiquus Luctatius Pla- cidius, seu ut placet aliis Placidus Lactantius , Theodosii Imper. squalis, ad luxuriam non male retulerit Fibulς pulchritudinem s precipueqlae seminarum ornamentis annumeratam suisse credat

doctissimus Thomas Dempsterus, Prudentium forsitan sequutus, apud quem in mundo semin V, 1 ι i h,

crinalis acus, redimicula, vittE,

Fibula flammeolu rophia, diadema,monile: vix tamen cum ipso probauerim hanc ei fuisse originem . Viris enim ac feminis aeque, imo magis,

62쪽

necessaria erat ad expeditiora vitς munia , quibus ii frequentius occupantur. Nec multum facit pro ejus sententia adductus Plinii locus , qui assirmat Fabricam etiam Deum sibulas, m alia muliebris cui rus, sicut inaures, in primordio factitasse, sine mentione

anuloru .H c enim narratiuncula satis planc distinctas continet sententias: ut vel ex eo acute nimis doctissimus vir Petrus Faber ad muliebrem cultu ali gaverit verba Legis : Fibulae ornamentorum magis , quam estis sunt . Clarius alibi Naturalis Historiae conditor: revehunt vitrea, is ahena. ses,fibulas, cum armillis, ac monilibus . Ergo negotiatio ista feminarum maxime fide constat. At enim melior sexus hic non excipitur. Nec viris posterior cultus dignitas erat s quum dc ipsis, non minus quam Fibulat inter Ornamenta muliebria, fuerint communes anulis

qui primitus, ante sublatum a Iustiniano Imperatore discrimen, aurei Equitibus Romanis proprii erant, ut libertinis ac servis ferrei. Rectius in Glossa Accur-ssius FIBULAE addidit Mantelio , hoc est, Penularii, veluti Baysius de Re vestiaria explicat. Ita Iulius

simile quid huic, quod iocatur Penula . Latinam Vo ce Plauto receptam a tegendis manibus quidam nomen traxisse putant. Convenientius forsan a Gr coΜαντί ν , quod Veteribus Glossis Paludamentum se ii Chlamys dicitur : quae aperta omnino Fabulam de- siderabat. Lex in hanc rem nota traditur : Fibu- Iis

63쪽

Iis quo in chlam'dibus utantur iis, quaesto auro et arte pretiose sunt.Quae sane verba adeo sunt aperta, ut mirer posteriores no expunxisse glossa, quς Accursit nomine indigna circumfertur. Quid enim ineptius, quam Fibulas dixisse chlamydes λ Viru istunt nunquam ita scripsisse, libere contenderim . Iam que diu Sacros Legum Codices inanitis variarum scripturaru in ineptiis temeratos, recte LudoVicuS r. i. c. ii Carrio notavit. Grammatista quidam ea forsan a ad oram allevit. Qualiter in quibusdam libris apud me scriptis deprehendi morosum hoc genuS mortalium integra sepe contextus dictionem notis in marginem conjecisse . Nimirum, adscriptum forsan erat: Fibulis i chlamydibus. quae postea deceptus Vicinitate i,& i note expositionis typographus sic expressit, ut hodie leguluti Fibulis, id est hiam-dibus,quii scriptor non aliud voluerit quam in chlam' dibus. Illud vero indumentum etsi mulierio uscu Viris comune censeas, neutiqua his tamen aptius negabis. Quippe Penulis intra urbem frigori μ μ λ , ut senes uterentur permisit eAlexander Severus , quis ρ id soler, id mestimenti cenus semper itinerarium fuisset , aut

pluvia . Matronas tamen intra urbem penulis uti metuit, in itinere permist. Adde , Ammianum xlar- IV. 1 .cellinum coqueri, quod alii sium mu decus in carrucis solito altioribus ambitiose mesti cultu ponentes sudant bub ponderibus lacernarum, quas in costi exserta fibulis ipsis aduectam . Sic enim legendum credi D a mUS

64쪽

De Verb.

IDUS, utcunque locum hunc legant alii. Omri Iureconsultus Fibula simpliciter ornamentis accenset, quanquam Lex ipsa comparationem includit ea tamen solis mulieribus non deberi nemo ignorat. Civium ac Militum vero gestamen fatetur Fibulam Dempsterus ipse: licet Fibulas vincula ma

gis quam gestamina ex Virgilio & Ovidio colligat

Brissonius, quia vestes adstringebant & subnectebant. Illud hac in parte minime praetereundum , quod apud Baysium indumentis adscribitur Ct vias , qui vestibus insuitur; Fibula vero eide ad ornatum magis quam ad vestem facit . At ea de ipsi utriusque notio. Nec satis video, qui Fibula peculiariter ad mundum muliebre transferatur, quum

ipso autore ornamenta muliebria sint omnia e , quae ad aliam rem nullam parantur, nisi corporis ornandi gratia, & Fibulae tamen non minus vestibus continendis appositae, quam clavi, quos Fabulis orbiculatis eosdem credit : quamvis & Clavos asseveret dici, non quod revera essent clavi, sed

quod referent clavorum capita, quae nunc CX purpura, nunc ex auro textili,in tunicae superficie auuebantur . Clavum Vero purpureum atque laxiorem tunicae Senatorum fuisse annexum , longa eruditorum observatione constat. Cujus fere generis

ornamentum fuisse F1 bulam ex auro nulla ab ratione credidit incomparabilis Baronius . Nec enim, ut censuit ille ex metallo eiusmodi clavi fue

65쪽

runt, sed textiles,quemadmodum e Festo colligitur.

Fibula autem ex ferro, orichalco, argento, auro, aut quoVis metallo inaurato seu lamellis aureis obducto p ximis temporibus f adta erat, vestibus connectendis . Infimae sortis hominibus propria erat Ferrea , vel 9Enea; etiamsi, reserente Festo, fibulati sacri cabant Flamines propter usum aeris an liquistimum aereis fibulis: a quo propter amissam,qua ceteroquin id natura molle durabatur , peculiale

temperaturam, ad ferri necessitatem ventum Observavit in Hesiodum Proclus, & post ipsunn Io.ZetZeS. Macrobius: Ud rem divinam plera ue aenea af sis, iis Ladhiberi olita , multa indicio sunt ; γ in his maxime L i I' sacris, quibus delinire aliquos, aut demo ere, aut de-nia exigere Morbos molebant . Mediocris sortunae,

ac Milites Gregarii seu Manipulares in baltheis aut phaleris Argentea utebantur; donec Aurelianus Imperator primus iis Aureas indulgeret . Dii loribus postea, etiamsi privatis, Civibus, δί Nobilious, Leonis A ligusti decreto concedebatur Aurea, licincipibus frequentior. Ita Didoni apud optimum

Poetam aen. A

c gurea purpureamsubneriti fibula vectem. Ea vero gliscente in militia luxu tanta sese insinuavit familiaritate , ut frementes M, Bruti Epistol in Philippicis capis repertas memoret Plinius, quod i , c., . Fibulae Tribunitiae ex auro gestatae. Imo, ne lictori quidem graphice describto eam trio uere Veli

66쪽

tus esit D. Hieronymus,apud que mulier ad carnifice de fibula: en tibi ex humero auru ruit. Hanc tali Cantiquissimis gentibus longe ante a mnotuisse multorii loco unus mihi testis sacer ille Musaru spiritus sufficiet Homerus, apud Que περονιαι γρο reperiunmtur, quas Sophocles Poeta vetustus significantius di-Xlt jυσηλῶ τους , hoc est, ut ego interpretor, malleo δε- dias ex auro , ne quis inauratas aureisve duntaxat bracteolis tectas suspicetur: qualiter Apulejo Cingula aurata i non, aurea: neve auro vinctae inteli igatur , de quibus Euripides , quamvis id non animadverterit doctissimus Interpres:

Debueras Oedipum alere infante ejectu domo, e reis fibulis in signem . Ipsarum aciem venuste expressit ingeniorum artifex Homerus de Venere:

Aureafibula lacera it manum mollem . Innotuerunt & ips1 s ρα 'ληες οσεοι, Ioanni Spon-dano recte Baltheis bulae aureae, sive eX auro ObryZo

factae. Quidni etiam Cinguli 3 Ita enim doctis

simus inter Gr cos Criticorti Hesychitis: - , Mi συνἔ.χοντες τῶ θωρα- ηνκ ἱκοi . Quin gemmis distinctas

virtutis incitamento distributas, non obscurum est ex Agone sun ebri, quem virili spiritu adumbravit Maronis genius Plato

67쪽

Iato quem circumplestitur auro

Baltheus, oe, tereti subnectit fibula gema. Huic nihil cedit Statii illud of bula rasilis auro Taenariam fulva mordebat Ias ide veste. cui vicinum Claudiani: olletitae tereti nodantur Iaspide vestes. Papinio etiam ignea gemmis

3 I 2. Thebaid. 7. De Raptu. Proserp. L.

Cingula. Pronius tamen est credere Gemmeam, Uaale Poe

tae fortassis libuit Augusti Caes depingere, Fibulam Imperatoribus fuisse propria, ac in Vestitu Imper

torio pretiosiissima. Ita GalienUS gemmatis Fibur 6 , . .. lis 3c aureis usus est . E diverso Adrianus ipse sine Abi sta, . auro baltheum sumsit, sine gemis Fibulas strinxit. Fibulas vero aureas gemmis fuisse stellatas ostendit Trebell. Pollio Gallieni exemplo , qui cum chlam de purpurea gemmatisi sibulis γ' aureis Rommisus est . De quibus omnino accipiendum recte censet Salmasius Flori illud: et estis ingentibus obstri- ta gemmis. Solam tamen gemmam interdum si bulae vicem sustinuisse notat idem ex Uopuco de Carino: n gemma, fibula usus non est . In quem forte sensum trahi poterit allatus modo Poetae ver sus: quanquam laudatus nuper ingeniosissimus Vir D. jis. Fibulas mulierum plerunque tales fuisse putar De hoc equidem Fibularum genere Cola Ve' rebor

68쪽

2. bs a C bor intelligere Trebellium Pollionem: cm-ciones galeata proccsiit, cum limbo purpureo gemmis dependentibus per ultimam fimbriam , media etiam, cochlide, veluti fibula muliebri adpridia brachio sepe Nes. mo. N ochiis enim, siVe concha unionis, aut si cum λή- 37 Plinio lubet gemma arte facta, Zenobieerat fibule loco,quemadmodum hunc locum Casaubono ceteroquin perspicacissimo inexplicitum Salmasius magno judicio asseruit adversus eos, qui cochlidis loco Cyclade reposuerunt, nihiliaimbo diversiam:

quum tamen C clas, Gr cla κυκλης , auro teXta avellis muliebris sive tunica rotunda, hoc est, circa imas oras conclusa, matronis olim Romanis usi-Z. 4. U- 7- tata fuerit. Propertius:

uae modo per viles inspecZa est publica noctes,

Haec nunc aurata cyclade signat humum.1 Sid. Apollin. Gyclade pronuba honoratur.Tantus vero Fibularum apud C sares erat numerus, quς non ast sutae panno vestibus exemtae separabantur; ut vel hinc inter ministeria Palatina ex inscriptione Vete- ,s,s . ri apud eruditissimu Gruterum recenseatur Praepo--' situs a Fiblis. Hanc tamen voce Henricus Smelius politioris literaturae Medicus e Graeco translata putavit. In Hesychio es f.' πώ i, φιλίαν. Nunquid Θ Vtrum ti enim apud posteriores Graecos reperitur. Lexicon Graecolat. Vetus; . f t Vetus Glossarium : Fibula, Ιορπη, φicλιον . Φιβών etiam id C

esse quod In bulare S fibulis adstringere significa-

69쪽

vit agmil.portus in Suidam,qui ait ρομυeφίβλα. Quin Latinae quoque literaturae contractum hoc esse verbum apparet ex eo, quod Caesius De Cis. Apicius scribit: charta praecludes, ioblabis. Sic cis. ν. enim omnino fuisse in meliori Codice credibile est , quemadmodum notauit bonae fidei scriptor

Claudius Dan siqui; immutatum Vero in Commu Ans'. no-

in em dictionis formam ab iis, qui nihil non sibi in o thbi . Voces parum notas licitum arbitrantur . Hac ser-πionis consuetudine Fl. Vopiscus Fiblatorium di-Σit, quomodo & Cl. Salmasius in Trebellio Pollione legit. Apud Suidam est φιζλατώριον πεπιβόλαιον II hήjD ἰ- Pallium Persicum: quod Portus a Fibulis, quibus constringebatur,appellatum existimat. Istius muneris praestantiam non obscure indicant veteres tituli eorum ,qui Principibus a veste fuerunt; qualis RHODANVS C saris verna, & alii. Quς eo processit, ut vestiario prςfectus Sacrς vestis Comes Cubiculariis ab Arcadio dc Honorio adscriptus perhibeatur . Nec posterior qtas ab hoc Ornatu longe discessit. Boamundo namque in fidem recepto ex Imperialibus mestiariis cblata munera in auro , mestibus, magis, γ' pretiosis lapidibus , tam pretio quam in dignitate incomparabilia, autor est V vilhelmus Tyrius de Bello Sacro. In eiusmodi igitur scrinia dum reccidebatur omnis Imperatorum cubtus, quidn1 pari cura Fibulae Z Tale quid innuit Metellus , ampliori forsan veritatis laude, quam is i ta E eloquii

70쪽

Fibula,quam chlamydis quasi comtior imperiatis Fert locus imperii specialis. Sua igitur cuili set texui pro dignitate & fortuna olim erat Fibulae materia . Et quidem Tribuni primum vetusto Romanis Legionibus more solas gestarunt aureas; deinde Pueri; mox Cives , postea Milites gregariti ac demum iis donati Equites, a Senatoribus clavi qualitate distincti. Paru fortassis a vero abierim, si prima Fibulae aureae Vel gemmeae Originem ex veterum Sacris repetierim . Sin

premo nempe Sacerdoti dile sti populi talem omni magnifice nita sub mysterii velo adornatam imperabat Dominus . Quod Reges deinde imitatos verisimile est,penes quos diu Sacrorum jus mansit, ac postea Imperatores, diversarumque gentium

primates, donec tandem crescente in dies luxu singularis Fibularum usus in communem transiret. At mirum valde in tanta varietate solas prope aereas in nostrum venisse conspectum. Quales Vir integerrimus Laurentius Pignorius se tantum vidisse fateri non dubitavit spariterque Claudius Menetrius etiamnu Romae verus Antiquitatum condus.

Et quidem hae satis rarae , imb apud curiosissimos

etiam Antiquarios nullae . Aureae de veteri quodaconditorio a se visae speciem expressam CAROLOEM ANULLI Serenisis. Sabaudiat Duci transmissam refert in vario de rebus deperditis opere Vir Cla