장음표시 사용
61쪽
irius: intorti uero frenanda cupiditas,reprimendae libidines,per terendi labores,ad uirtutem toto pectore contendendum. uaim ob rem ego, ut libere loquar, soleo disientire a non nullis, qui ui uentur nescio quomodo uereri, ne ista uitae, ac disciplinae ratio, qua tu an pridem eodem Cardinale authore uteris, durior sit, constrictior. Non est ita, crede mihi, uel potius ipsit, nouit uiri a plentissis mus, trique amantissimus uias adolescentiae lubricas est multasque ei illecebras .escas malorum paratas uidet, nec ignorat, cum mediocritas, in qua posita est ipse uirtus, facilius optari quam comparari possit , satius esse ad alteram par tem primum declinata , quae in minorem cadat uituperationem, ad quam simus natura minus procliues, ac propcli. ut inde sensim nos retrahentes, ad ipsum medium accedamus. luis autem iac scit omnes homines ad uoluptates tam cupide ferri, ut qui eas limis aspernetur, atque xcij ciat, ne lino fere inueniatur: ut ne nomen quidem omnino huic uitio inam situm sit. Ite igitur prudentissime, ainantissimeque facit,praesicrtim citra piis ratione temporum seculiatem tibi non deneget animi tui his solatijs re-
cu di, qui b corr. borentur, nota extinguantur uirtutum quasi
igniculi quiri indemis te perspicue lucent,quemadmodum nunc
fecit, cum te ab urbe,tanquam e carcere,rtis emilii, ubi una cum
praestantissima omni in foemina Aemilia matre tua, fratribus suauissimis corporis, animique uires ex iis caloribus colligas, at quc reficias, ut eo firmior postea,&alacrior ad literarum stud: a te referas. Interea autem ego quidem non putaui absurdum, aliquid ad te sicriliere. tu,quemadmodum Laelius ille cum Scipio nisi solut erat rusticati, ita ipsie cum eo caeteris rebus minime omnium comparandus , amore certe, ac studio tui non longe forta ite inseri orietiam iurimum, xiv ornatis me Scipio, quodam odo osse, quanquam Lia is me, beneuolentia prouect um, plura, &matara attulisse, qua lurius Epistolae propolitum postularet; quae forte grauiora fuerint, quam imus aetatis imbecillitas ferre posse uideatur, acumine certe ingenii tui magno bonarum disici pliraarum desiderio sublevabuntur,4 quidem non crit inutile his
iam uocibus aures tuas assuescere. Nam cum mirificam tui expe- stationem concitaueris,oportet te nihil leue, aut uulgare medita
ri,praesertim cum natura tibi ingenium praestans dederit, discipli
62쪽
nam egregiam nactus sis,& patronum amplissimum,atq; ptim v, cuius praecipue uoluntas . spe quam de te concepisse uidetur, dcbet semper tibi in oculis atque in animo uersari: etenim licet intelligere, cum maximam spei suae partem in uobis duobus alii mianis sitiis collocasse, in te, inquam iis Francisco Fordinandi fratris sui filio, tui nunc in patavino Gymnasii magna cum laude, Spraeclara ingenij exist 1inatione bonis artibus, ac disciplinis studet. atq; id ludem ille non iniuris prospici cnim fore , ut nomen suum per uos posteris quoque commendetur, ipse que in uobis, tanquam in praeesaris suis operibus, etiam post mortem uiuat quodammodo, conquiescat. quae ne cuin opinio, rapes fallat, debetis uos quod diligenter facitis omni cura, industria, studio, labore niti, atque contendere. Da operam ii aletudini meque dilige. Mantua VII. Idibus. Quintiles, D LVII.
63쪽
Magistratum ineunteS. O dubito, Consules lectissimi, quin multi admirentur, meque tacite arrogantiarcsidemnent, tum uiri sint in hac ciuitate non pauci, tum ingenio, doctrina, tum rerum usu,ac dicendi exercitatione praestantes, ego potissimuausus fuerim huc ascendere, Min conspectu, consessuque uestro uerba facere, qui quidem 4 cum mediocri ingenio in literarum stud ij sum non ita diu uersatus,Musu, ac dicendi facultate nihil sane possum. Quare puto sic mihi omnino faciendum, ut antequam aggrediar ad ea, quae hodie dicere constitui,huius mei consilis, iacti causam Heram Mos est huius Ciuitatis quemadmodum scitis,antiquissimus, ut quoties noui Consules, qui duobus quibusque mensibus apud nos creari solent magistratum incunt latina aliqua oratio habeatur,qua de ossicio suo, onere, quod sit berint, diligetate admoneantur; ut quidem
mos cum honestissimus sit,&Reip. ut perspicuum styn: ime
utilis,neminem esse ibitror, quin cum omni ratione conseruan dum ictinendumque cxistimet. Ego itaque ueritus,ne propter recentem ludi magia irrintcritum, cuius este hoc munus solet tam
probata consiletudo, tamque utile, & filutare a maioribus nobis traditum miti tutum nunc intermittic coeptum, mox ut fit plane omitteretur, quaesiui de multis, num quis has sibi partes hoc die orandi sumpsisset. quod cum negarent omnes, affirmarent, re ut is magistratus ueter atque usitato orationis honore carerct
quanquam optime intelligebam, longe maius se id onus, quam quod
64쪽
le adductus sui it hanc prouinciam succiperem, idque non genio, aut facultate confisus mea, sed ucstra fretusa:quitate qui, quantuli nihil ego dignum uestris auribus allaturus sim, tam nconsilium meum Quoluntatem p bantes, balid poteritis pio summa uestra humanitate aequo me animo non audire. Habetis iustam, opinor, huius mei propositi ac facti causam ad ea nunc de scendo, qua mihi diccnda proposui.Nec uero libet de uestro, 5sulcs,ossicio a nunc astor ro,quae ex hoc ipso loco sapius audiui stis;nempe ut intclligatis,ciuitato in uniuersam non modo uestrae osse potestati permisiam, sed fidei etiam commissam: ut dum imperatis,memoria semper teneatis, fore,ut breui parcatis; ut utilia,& recta praescribatis;ut prudentiam praxipue excolatis; Rempub.
unice ametis, ad cius dignitatem,& commodum omnia reseratis, haec inqtiam,&ccetcra huiusmodi de magistratus officio a doetissimis uiris tradita,& his opius relata luae quidem uos meminisse
arbitror,ntinc mihi, tenui tenda censeo,nec 'tiod ad summa muneris uestra attinet,aliud quicquam uos admonere uolo, quam
ut dum publicam pςrso iam geritis ,rerum priuatar am cura pror-stis dimittatis, nec ulli proprio quaesbua potissimum seditiones, tunc discordiae in ciuitate oriuntur cum ii, qui Rcip.gubernandae praesunt, priuatis rebiis separatim consiliunt,nec ulla ferme alia c1le solet rerum publicarum euertendat si causa, citius quidem rei exempla ueterum sistorias legentibus passim occurrunt,4 nonnulla etiam possunt i ex nostra hac ciuitate proferri. quod quidem facere hoc tempore,miaucrerer, nin lo-rundam animos ostenderem,tametsi potestis eorundem tuos, uel me taccnte,in memoriam facile redire,uigent enim semper m animo uniuscuiusque, nonnunquam etiam in ore non sine maxima illorum hontinum infamia,quod ne uobis accidat, Constites carie
ris omnibus posthabitisa eip. gerendae toto pectore incumbite.
in ca tuenda, amplificanda omnem uestram Operam collocate, intcgrc omnia,&caste administrate. De ea iam re dicam, qua uos derc praecipue commonefaciendos hoc tempore iudicaui, cuius tie rei p. maxime interest ut curam acrem, uehementem
suscipiatis. quapropter attendite,quaeso, animos,& mihi ignosces te, si paulo longior haec erit oratio tuam ex hoc loco hoc die haberi
65쪽
ummum Eationes, ut hac de re sermo non ita breuis habeatur
Duo lam sunt menses, cum liberi uestri . alloquor nun ou
&e, iliis postea ij sumuntur quibus res ipsa publica com 'D- quare nihil'Que reip. interest, ac pueros bene dubari retempore eorum florebat resp. omne ii institisti n-ciam adhibebant. qui uero id quidem costi tandi opti nec o
etiam magis errant maioreq; uidensu reprchensione sitiam
enim 'Op.non solum utilitatem sed etiam salutem n uidunt,ut liceat mihi una cum Crate illo antinuissimo, sapientis
omnem curam' studium in pecunia comparanda ponitit de fili) uibus eam relicturi estis, minime laborati. mazum mihi
scientis fornandos curat. nunc uero postrum Omnium Licius sim haec est apud nos cura, nam, ut nihil reticeam, auditi o osdam,cum dicerent, eos, quibus id muneris mandatum est )rum aliquem probum4 doctum eligant, Mad pueros instituendos publica mercede accersia dedita opera rem disterre t in erim ex pecunia quae ependenda esset, reus quidam a tu ductus fulatatur.orona in vivi delirationem incredibilem quam ne ita cile dementem ut quicquam pluris faciat ut musquam putet,quam in iuuentute ristituenda sumptus posse pon
fulciantur omnes aqua ductus arcus,nedum unus, restutiantu
ficiantur tota est hoc etiam erep.est commodum est stri cligendi dolibenui duia cnim teneri sunt 1 tractabiles ti
66쪽
rorum animi, tum eos oportet magistris formandos atque instituendos tradere,ut,si bonum si eorum genium, non corrumpatur necliuentia sin malum,ut studio corrigatura omnia enim impedimet a naturae, diligentia, Drum adhibita disciplina, tolluntur aut certe corriguntur;Ornam cta uero se cordia, tegligentis aut delentur, aut utem dcprauantur. Qilare cxpergiscinalia liquaeso, ktandem uirum ali mem ad liberos uestros moderandos, atque crudiciades conducite, qui sit non solum do a ad hoc munus cxequendum idoneus, uerum etiam honestissimis moribus orna' tus. Vos uero, Constites, ut id quamprimum si at,diligentit si me prouidet c. cauete autem,uestram fidem obtestor, etiam, atq; etiacavete, ne, dum hac in re sumptui nimium parcilli, uirum minus
idoneum conducatis, alio parsimonia ista reseruetur, sitis , obsecro , hic largiri liberales, ne id audiatis quod de Aristippo pater ille olim auarus audiuit,cui dicenti minore se pretio polle seruum civere,quam quod ipse pro eius filio erudiendo postularet, duos
uero respondiditum Aristippus,babcbis seruos, S filium, de quem emeris Scrinstitat nimirum homines nulla uirtute, utilla scientia praediti; ast qui autem ustreutcs, scientias sinu optimo magistro nemo potcst. In hanc igitur causam, optimi Consules, tota nunc mente incumbite', n,ut quatuor uiri, quibus hoc mulacris datum cst,oficium silum sed uid praestcnt, omni cura diligentia prout
l 1ιgentumue terre polsint, que tamen cum illa mihi ab his tradita atque mandata iit,quorum ues nutui parere debeo, Minaxime cupio, luenquam fore ex illiino, qui me propterea arrogantia condemnet,praesertim cum ego non tam duce invi magistium hic me fore profitear, luam socium,& comitem;nec coirctus ingenio,aut doctrina, quae nulla est sere, tantum oncris susceperim,
67쪽
sceperam sed uestra potius humanitate, ac facilitate nixus quam quidem scio esse eximiam. Vos igitur, optimi adolescentes, adestote mihi, ac,si minus expedistioni, uel desiderio ucstro his ini iij respondero, nolite admirari, aut aegre ferre: constat enim nutatum eis munus adeo facile, quod ut recte efficiatur, usum,& exercitationem non requirat sed sperate fore, ut progrediente aetate, iuuante Deo opi max. possim uobis maiores fructus praebere: ego enim,quantum in me erit, operae, labori minime parcam. Quamuis autem propositum sit nobis an hoc munere exequendo non gloriar, aut ostentationi inseruire sed studii si utilitati uestraeconsulere, tamen non erit fortasse absurdum in hac prima ingressione aliquid altius repetitu asterre, quod nos ad id, quod in stituimus,sxcitare, atque iuuare possit: etenim videmus omnibus
in stud ijs uel minimis aliquid initio fieri, quod aditum ad ipsum
institutum aperiat, ac muniat Athletae cum aduersarijs congrcsiuri, manus prius expediunt, brachia dilatant, aeterasque corporis
partes commotucrat Tibicines antequam certum, constitutumq; tantum aggrediantur, rμυλι' canunt. nos quoque agitur horum
exemplo , opus longe grauius ac praestantius incoepturi, aliquid proludamus,nuodno solii dignitatem,uerum etia utilitatem asterat . Deus, natura unicuique rei non solum id , ut sit, largita est, uerum inam propriam singillis facultatem tribuit, qua suo fungerent nunere; nihil enim frustra fecerunt: qui de facultas ut couenit copstatior existit, quo est nobilior ipsa rurerum natura. Cum igitur homo sapientiorum iudicio omnibus,quae infimo lunae orbe continentur, longe nobilitate di dignitate praestet, praestantissimam quoque omnium facultatem habeat necesse est. haec autem minime esse potest ea, qua nutritur, augetur; istius enim plantae quoque participes sunt neque otiam illa,qua sentit,4 appetit,cum eam habeat cum caeteri animantibus communem .re
stat igitur,ut ea sit praecipua ipsius facultas, qua ratiocinatur,4 intelligit, quae a G secis a-ια και - a nostris ratio, ac mens dicituritiaque qui uere homo,& dici,& esse desiderat, hanc excolere, hanc exornare , hac uti dcbet; id uero effici haudquaquam potest sine doctrina, scientiari quemadmodum enim corpus cibo alitur,& conseruatur, ita mens nostra scientia colitur, atque perficitur.& sicuti manus corporis,ita scientia inciatis instrumentum
68쪽
est, quo fit ut omnes eam natura desiderent, uerum non statim, neque facile hoc praestantissimum bonii in acquiritu , sed longo tempore, multis laboribus, uigils j opus est,ut praeclare nobis cum agatur,si uel in ipsa seneci ille illud nobis accc lat. Quare trocst,pi testantissimi adoles cetos, breue vitae nostrae tempus in cloacracsidia cotercndun icd totum in optam ista dijs, probis lucartibus collocata dum,ut ni eutis nostra ac ics ab hac caligine, ac, nebris ad propriam claritatem,luccunque reuocetur, atque id cuomnibus facienduc si, tu in uel maxime principibus iuris, qui quia dem tantum fere uidentur reliquis hominibus praestare debere, quantum ipsi homines bestiis antecelliint. hoc nimirum spectans, ac pretectare intclligens amplissimus Cardinalis noster, quem Eonoris causa nomino,& ipse in tota uita litora cum studijs bonisq; disciplinis assidue operam dedit,& studiose curauit, ut hi,qui si Scurationis essent, optime erudirentur , primum quidem sui ipsius imitatione hac enim nulla reperiri poterat praestantior disciplina deinde uero doctissimorum uirorum opera, nulli neque labori,neque sumptui parcens. quaecu ita sint,non debetis uobismet ipsi deesse sed omnem cogitationena ad uirtutes conuertere,summaque cura,&diligent iiij scriptoribus studere, de possitis doctrinam puram , liquidamque haurire. hi aute sunt praecipue mea quidem sentcntia graeci ,etenim ipsi uidentur scientiarum fontes cxtitisse,&ut comprehendam breui, tantum alios docti ina atque
possent. Nos igitur statuisse uidentur,in graecos praecipuum studium csse impendet dum. ex his uer HOcratem nunc dclcgimus, tum quod plerisque alijs mitior est,& facilior, tum quia non solum dicendi arte pol-lci Ad ctiam uiuendi praeceptis abundat, inlideat ab co cod empore, cloquetiam, Nisorum probitatoria accipere id tu An sicubi facit in hac maxime orationepraestatiquation o susci tendam statuimus .nam, ii pleriq; iuuencs, praesertini; lent ab litia iusmodi seriptis abhorrere,, ij potius delecturi . quae fabulam aliquam xplicent aut quidpiam huiusmodi , quod aures tantu in ipsorum iuuet quod sanctu puto animaduertcntes antiqui illi sapienti sistini uiritim tragici,tuin Epic poetae,uitae pnecepta a b illis, multisque alijs illacebris contexerunt, ut eos caperent, ac
69쪽
desnerent uel inuitos,& rectam uiuendi rationem docerent intest uebant enim eam esse hominum naturam, ut quemadmodumcidis suavibus libentius utuntur,quam salutaribus,ita oratione d i t rixa ac studiis non optimis, utilibus, sed amaenis, atque si
igitur plurique ita sinu affec ego tamen statuend non
oportere uos e uti mero multoriam csse, sed magna spectare,&ad Mutin omni conatu contendere, non suin deterritus ab hac oratione uobis proponcnda, non solii ira maxime utili, uerum etiam
iucunda, his quidem, quorum ratio non paret appetitui,si quidem eam arreri delectationem, uoluptatem , quae sola uoluptas dici uere potest quaeq; ab utilitate nequaqua scituagitur In ea autem interpretanda,ir recte atque ordine incedamus, tria poti sis imum cur nobis erunt,primo scriptoris sensum, ac metem aperiemus: ut ciamus, de quo sermo habeatur', nec pendeat animus aut disper e vagetur; secundo enite imir, quantum per nos fieri poterit, ut uerba latina, pura reperiamus, quae graecis apte respodeant hoc enim pacto linguam Latinam cum c meca summa nostra cum utilitate cUmungemus tertio artem lOnquendi atque ornatum demonstrare conabimur, si quidem ex oratoribus hunc frtictum exczrpere maxime debemus, ac si quando aliquid occurret,quod ad grammaticam pertineat,mmus apertum,&clarum ne id quidem praeternamen uis .is meus cst animus, meaque sententia siqin uestrum siccita putat agentam,consilium, obsecro, suum ita medium proIerat ego enim illud libentissime audiam 4 plinis aliorum opinionum, quam meam aestimabo.
probe nora maectissimi adolescentes, quam graueriti nus atque datii cito agMediantur ij, qui Aristotelem inter
prctan. lulia, atquCeκ'licandum suscipi tuat, his praesertimi Emporibus,qui bii uera rectaqziu interpretandi ratio ita oppressa, extincta, ut ab omnibus ratere negligat, excludat, coo in no dub1taul, prouincla accedere, rasi mea certe doctrina, aut
ingenio fretus,qd sentio perexiguu esse, sed uestra ossius aequitate ac bonitate,na ut pleri sique tyronu militia erratis ab aequo, proboq; imperatore uenia dari solet, ita uos no nihil aetati incie, mul
70쪽
ia etiam suis exercitationi,quae pene nulla est,concedere dc co- donare debebitis. sed ut siqua omnia in me desideretis,qus cum
habere oportet,qui hanc personam sustineat, officium cci te, industriam,&diligentiam nusiquam desiderabitis labori minime parcam, operam meam nemini denegabo,omnibus denique in rebus eum me geram,ut non tam uoluntatem uobis gratificandi aci,quam facultatem defuisse
bis polliceorvi confirmo plerisque uestrum,iisque itione praeditis probatum iri spero' Aristotelem me ex ipso Aristotele, quoad eius fieri poterit, interpretaturum, 'rcuitatis, quam praxipuam laudem in interprete esse puto,inaximam rationem ducturum, ita tamen tit obscuritatem summopere fugiam. Sed se quis forte suspicet ut cum me esse, qui interprete Somne Srcij ciendos putem,totque tantorum uirorum lucubrationes ac uigilias interire u clim, sic habetote, non negare me, multa grauium
Mingeniosorum uirorum scripta extare,qui plurimuin conferant ad ea, quae ab Aristotcle obscure dicta sunt,intelligenda,quibusvidetur auctor ille diu imi admirabilis,quasi tenebris, naturq mysteria ab imperitorum aspectu remouere uoluisse nec prohibe re,quo minus legantur,4 peruoluantur sed eos damnod graui
reprchensione dignos esse iudico, qui certis quibusdam in te a retibus ita se se dedunt Daddicular it nulla sibi ipsis iudicandi pote state rolicta, quicquid illi dixerint, quasi ex oraculo editum sit, itauerissimum csse pulcnt,nec fieri posse sibi persuadeant,ut ab ipsa
ueritate unquam illi aberrent .citiusmodi genus hominum Plan tum decipiatur, ipsi uiderint, nos certe ne in hosce errores labamur,ncue rursus uideamur omnino interpretum labores coiricinnere, praestantioris cuiusque sentcntias referemus,easq; Ita approbabimus si Aristotclis menti 'eique ipsi S ueritati accomodatas esse iudicabimus; sin minus ,rationibus MAristotelis aut horitati arbus redarguere conabimur, quaesit Aristotelis sententia, pro uiribus exponemus. quod si uel in cyponendo,uci in refellendis aliorum opinionibus decipi,&hilli ullus fuero quod fieri facile poterit obsecro uos leneficillo co a uobis peto , ut libere mecumagatis,casque ratione asteratis,quibus a falsa opinione ad rcctari sentcntiam traducar polliceor enim uobis non modo id me non