Opusculum Enchiridion appellatum Ioannis Aquilȩ Ferme de omni ludorum genere

31쪽

restimillanis in Iudo ablatoru. A quibus nos liberetWad Iudum leticae eterns vocet retributor bonorum. Tελο cr.

Caput secundum deprogymnase

matis seu preexercitamentis ne procedatur ex ignotis lus dorum antiquorum animi oc corporis.

Deorema primuit

Iocus:ludus sue lusus oc in quo disterant. EPITHOME.Iocus inversis. ludus siue lusus potius in factis consistit. PERIPHRASIS PRIMAAoc' est honesta moliateida necessaria animi relaxatio viriureparandam acu medios locus.critate factaLudus vero est corporis defatigati laborib' hosnesta alleuiatio: virium sessam p intermissione opis reparas Ludus. tio. Ad mente Aristotelis im Ethi. - Tho. scaea scdh.q. 4 68.arti a S ψ.Soziun cosii xv .st rex pano Sc dorein c.cotinebat de homici. id. Qicaret alterna requie durabile n5 est:hec reparat vires: sessat membra leuat, Etsic liq uet Q iocus in verbis:Ludus seu lusus potius inseo diis extitit a tex.& ibi nocin I.obligationa substantiam ψ.st ioc fide ac.&ob.&ina. Miudi vide va.&Gqrdi cogni. Attamen sepe una O altero asicipit 'tin. l. .&ῆ.s de ales tuosu.&. LVsca. de relin& sumpti su.ac ales iussi. 5c alea,Sie Iuuenalis Olacto iocari accepit ubi inquit. Quoties Voluit fortuna iocari' Ouidi Iocum pro ludo intellexit dum ait. Hos ignara iocos tribuit fortuna puellis. Materia ludunt voberiore viri mille facesse iocos turpe est nescire puellam. Ludere ludendo sepe parat amor Luduo loco ediuerso ac cepit hora dices, sed tame amoto queram' seria ludo. Cice. quom ait linin ioca tua plena iaceciam a fando dieiacusatiobus d Et PIi.inquit ludere me putas serio peto Etem ioci Scserias prie existunt cotraria ut Quintil. ait docum accipim' ql est contraria serio Ata oratoru poetam ecphilosophora dicta in iure allegatur Glo.Rpoeta Homero item precia

32쪽

COROLLARIUM PRIΜVΜ Iudere accipit equoce

Interdus iocari Interduo serio Quado in est canere Geliusti optime fidibus ludere amgro eius didicerati Aecipit etiao versibus scribere. Vergi. Ludere que velle calamo p misit agresti. tis accipitur ludere o ridere seu decipere. Neui Tu me ludere ausus es sycophanta.Vergi. Multa mat' similans vana spe lusit amantem. Denim intelligitur Iudere proomouere. Vergi. Ludere pendetes pueros. Fa.no an c.pe. de

Lusus pro lusione 5 ludo acceptus qnm est licit' pueris velaniby. Quintil.ait. Nec me offendit lusus in pueris. Estem

simu alacritatis. Sunt efii nonnulli acuendis pueroue no in utiles Iustis.Et Cicero triquit.Ex multis lusioibus nobis seonibus talos relinquat 5 tesseras.Traquit. Ac ne ex lusu alee compendiu spernens delectet adolescente iuuenem seniore etiam ut sepecule fit tesseris &altieolo tabellisue pictis 8calea ludoru vivult Herodotus) inuento dies adere Unde Ariostoteles Politico. 8. monet Ephebos gymnastice discipline exercitationi tradendos esse ut fiant agiliores 5c firmiores atex.&ibi nocin.Lgreca. c.de alea. Cardi.in cle.exiuise licet. de sisig. 8c Feli. ac doct.in c.lato r de fi o mici.

COROLLARIUM TERTIUM.Ludus deniq; accipit

pro loco in quo gladiatores athletem discendi gratia exercestur Nempe &ipsis exercitatio nihil aliud Φ ludus est. Hinc Per metaphoram Scola gramaticealiarucis disciplina*lud' appellat que & diatriba vocatur. Indem vocam'trarium&armatoris ludum 8c illius loci mgrm appellam' ludi mram Sene. Dionysius tyranus de regno eiectus Iudi magister se ctus est. Liuius Camillus magistru ludi discipulos hostidentem eisdem pueris usin in urbem cededum prebuit. Vesteres itam Oinia spectacula etiam in honorem deorum faeta patri institutos,

33쪽

THEOREMA SECUNDUΜ. Vnde appellentur Iudi

ex quo equivocantur.

EPITHOME vocantur Iudi a lydiis a Iu M atm a Iudio ne,

PERIPHRASIS SECUNDA Ludia lydiis dictitur nos

minati eo quia id genus delectationis primu ibi extiteriti uentum aduersus fame quo occupati spectacri facilius estisriem tolerarent. Vel a lusu appellantur ludi adcirco Q iuueones per festos dies ludi exultatioe solebant popuIu delectarescoem Luca de penna 8cdoe .in Rubri.&l. . Ode expens. ludo 8cindat. de ossico.oriai x . p no.U. .&si. fide alae lusu. &.I.neca. Ceo. Tertio vocitatur ludi a ludione id est primo histrione ut Liui.dicit. Acciti exetruria roma ludiosnes qui ad tibicinis modusaltabant. Et quia hister tusco vo cabulo vocat ludio idcirco illiusmodi artifices appellani hi, striones. Atm inde ars ludicra id est histrionica 'c scenica ocquicquid ludicri appellatioe continetur vino modo histrionici discenici ludi vemetiam quodcum opus lusorium at ioculare a Tuscis habet origine scim Vale.li. η de institu. antiq. Vnde &Marcia. Ludia quanda gaditana saltantem inquit vidimussemicincta Lu r est qui ludit: Θc lusoria quicquid spectat ad ludum ut pila tabula lusoria qua tesisteris vel calculis luditur Marcia. Hic mihi bissena numeratur resostrapuncto.Calculus hic gemino discolor hoste perit. Indedi ludens dicitur.

THEOMEΜA TERTIUMQtiottuplex sitius seu los EPITHOΜΕ. In mediata diuisione est duplex ludus at iocus. Diuies&huanus:uetia duplex amissus 8c .phibit PERIPHRASIS PRIMA. Diuinus seu spiritualis ludus

Est qui prouenit exspirituali iocuditate ec magna metis deo uotione iuxta illud psalmigraphi.Omnes gentes plaudite. ERUDIMA Iocus atm ludus diuinus est meritorius quia virtuosus ocideo Iaudandus scismininruboich in cipe. de vi.& ho.cle.Post Astera.litati.ti.de modestia.Istum ludum David exercuit du cora archa dni lusit saltauit ij. Reg.vs.

ludus.Est quilitia recreatione inam vel alioru hominu vel

34쪽

eausa virtutis experien .Et iste aliquado appellatur Thea/tralis a loco apto ad theorandum idest speculanda. Aliqua

do vocatur Larualis quia in eo interuemut larue id est deformitates hominu per appositionem colora vel rerum. Intero

dum histrionalis in quo alias de sua psona facit ludu. in vocitatur ludus scens ubi rerum honestant fiunt dem 5straotiones Item ludus Pilealis Scacalis Saltatis Corcalis Luctastis Balistalis Hastidialis in quo luditur: hastis idest Ianceis. Tornealis in quo aliqui includunt se in quoda circuitu ad

tunt tempus quo nihil charius est vite ascribendu minime qaein tesseris atin alea&no humanioribus tris atq; ingenuis artibus impedunt:vel salte non honestius exercitam elis imMParciunt.Etem octu sine virtute mors est oc vitu ut inquiui homis sepultura .Fa.no. Bartans illud in phc. N. Albe. in auten .interdicimus c de epi.&cle.&doc.incan ciuitate

non debent luderenem aliquibus ludis sibi illicitis se immiscere maxime illi qui rudes nouiter coperiuntur ad studium venisse Eo quia ille ludus intelligitur crimZesse scdm Io. de Anam s.cle sortilem p tex.8c Baran.phe. N viti.

COROLLARI Um SECUNDUM. Freques ta quotli

dianus Iudus Ppter tria est fugiendus. Tum primo ob multitudinem peccato Iu que obuenire solent ex ludo iterato Ut infra latius patebit de ales ludoqTum scdb Opter multitiadinem supplicioru&penam de quibus etia infra dicetur in capite ultimo p Laleam Gde alea.&c. Adi. Denissi ectertio M pserpulchritudine exemplo Nac dictore sapietum. Nam ut refert Aristoteles. f.Politi. Q Thimon Lacedemoσnius causia iungede societatis missus fuit Chorintu ubi inuenit duces 8c seniores in alea luderes negocio insecto reuerssus est dices se nolle societate eosv qm costructo nisancio clarescebat macfari infamiavi diceret societatecu lusorib'μxisseCOROLL ARIUM TERTIUM.Vbi viget lex cois vel

municipalis phibens ludum sub certa pena&vnus lusit cuvno pluribus plinuatis vicib': aut etia cum pluribus paritcr

35쪽

pluribus cotinuatis vicib'in eode loco&tae debet ossiciar illii unica pena punire. Eo in potuit una hora vincere & alia succubere obuolubilitate ludi fortune vident ludentesiIla non ς psecto haberedonec cotingat ipsos ab mu1cere ar ter discedere Forte amo no redeundi & Iudendicu eadepe, cunia BariBal. Ang. ec Alex.m appostil. 1mUnficiando

infans. aede furti. Secus si vinis recesserita ludo amo non redeud18 mcotinenti mutato sposito redijt Musit bis puσniri debebit. Sic quocm sino recessit sed prima pecunia tota pdidit:&denuo noua pecunia de crumena extraxit ecluo dum cotinuauit.Nam tunc duo ludi videns ex amo suo cen

Caput tertiu est de antiquo ru lu

dorum 8c scenicorv 8c gymnicoN originibus at , inuentos ribus:dem palestris & palestrios.

iasis prima generalis Cum

no possithomo esse in cotinua opa russidue viro tutu officiis incubere. Eo in tande ei' vires defatis ganἴ necessaria est animi deserati atq3 cornis huarii relaxatio viriti sessa' repatio adopas honestas post intersemissione opis expedicitis pagedos Quemadmodu in natuM ra no vigilia modo vervetia sornes ordinat' e.Et arcu rem ito tit sagittarius vi deide cinat evagelista Ioanes eu meli' ted re p o stit ut etia Ouid. testasdicens. Qicaret alina reae durahite no est. Hec reparat vires fessam mebra leuat. Ideo ponit Comitas mora iri'q recreatiorest ludosatin iocos Manio mi relaxatioe factos moderetis qua quide virtute usiocosis reb' nem ab udat nem descit: sed medio critate sedis prudestie determinatione maloim parte circustantiaueronem habedo. Dicit em Comis q oportet qntuma cuius qn 5c ubi.Silir&eade audit. Inde etem Comis drurbas dexter: sestinus :eutrapelus: qucadmodum comitas appellas etia urbanitas

36쪽

dexteritas Festiuitas 5c eatrapesia.Ceterum ipsi comi opponuntur scurra Θc rusticus seu agricos. Scurra est qui lin ridioculis N ioco dicendo audiendo: exuperat. Qualis est qui de omibus siue iocosis siue seriis risum mouet no habitaraotione rei neq; persone nec loci nec temporis Rusticus auteest qui nem facetus quiccb facit: neo alioru salis atm facecie quicin admittit. Et is circa locu dicendo deficit quia nuncbaliquid iocosum cubi etiam res & tempus postulat profert. Deficit etia audiendo quia alioru iocos audiens moleste sert&eos ut ridiculos detestatur. Et dicitur alio note agrestis sioue durus a duro Θc agresti animo nihil loci admittete astaeli sciuntur ex mete Aristotelis.iiii. Ethi.& Chlytonet in epitoomatis Tho. Rich Palud.&Sco. ac Gabriamitissem dcxv. Vbi aiunt ludum honestu permitti ob honestam delectationem idestrecreatione que repellit tristitia atm animi fatigatioone Et delectatio admittitur Mpter quiete indigere omne laboratem dixit plius.viiii politi. ec Marian'Sozin' i cossit. xv .stsi verum predictis.

aliquado uti quidem licet ut somno 5c ceteris quietibus: ita 5 grauibus ceterisorebus sitissecerim'. Sicut enim pueris nonoem ludendi licentia cocedimus: sed etiaque ab hon statis actu non sit aliena: sic ut in ipso ludo aliquid probi inogenii eliciatur inquit Cicero osti. .&.pbatur st lucade pena. Sc Io. de platea in Rubrica & in.LLC de specta aib.xf.

COROLLARIVM SECUNDYM Clarorum&mas

gnorum virorum est ut no minus ocij c, negocii ratione sciant extare oportere: eam obrem olim apud veteres Hemi ludi&dies celebres instituti ut ad hylaritate holes publice cos gerentur tanΦ necessariu laboris temperamen tu interponetes ait Catho de origi phara l. Septicia. sside pollicita.ι ciui

COROLLARIUM TERTIUM. Sapiente decet intero

dum remittere animis rebus agendis intentii ut scrip s taurestius Augustinus M doctis secudo musice Ac Arestotiles ad Alexandrum primo siccietorii impatoria decet maiestatem

37쪽

Inquit habere sdeles clim quibus delectes. Quadoquideastectus tedio extiterit. Et Sene.de tranquiLanimi altu, Soscrates cum paruulis ludere no erubescebat. Catho etia lax hat anima curis publicis fatigata. Lusit quom laseph cu in bunis suis c. alait Ioseph.xxii. q.'. Atm Ysaac Iust ut dicit in caecurrat. xxxii q. iiii. 5 euagelistaIoannes vilem in eius historiaatem Scstiola etia iuriscosultus lusit pila qui in hoc ludo animii suum sorensib' misterqs occupatu solebat tras ferre ait de ocio Vale&refert Marian' in c. inter dilectos de BASIS SECUNDA. Theatruerat visortu excessi prela. seu tectaculu specis hemicycli structum cuius origo teste Camo doro a grecis tracta est. Nam qua agricultores seriastis diebus facra diuersis numinibus p lucos vicosin celebrarent. Atheniensis agreste principiu in urbanu spectaculum collegerui.Theatra greco vocabulo appellates qcrin eo cooueniens turba a longe ab sin aliquo impedimento spectaret. Hunc more ut pigrain alia postea Romani in urbem trastuo Ierunt. Theatra ita erat disipositu ut a fronte q velut corda inearcus cornua erat Scena esset dicta idest tabernaculu a facie da um bra ap p ellatu. Scena em inumbratiois gratia erat:inucodita carmina decatabant. Theatralis scena apud vetustis timos pariete non habebat:sed frondib'im tegebatur: postea tabulata ceperui componere inmodu parietis interdu binis 8c sepe pluribus colignatioibus theatraliu ludoεν scena coostabat. Scena itam est ut dicit in.l.q. T. de his quino. in se. que ludo' faciendorii causia quolibet ubi quis cosistat mos uraturin spectaculusui pbiturus: posita sit in publico priuatouevel in uico i tande loco passim spectaculi causa admittatur: hec aut versatilis erat aut ductilis. Versatilis q subito toota machinis quibusda vertebas&alia picture facie ostendes hanDuctilis que cotractis tabulatis hac atmillae interiorem picture specie denudabat. Vergi. Volente dum inquit.Vel scena viversis discedat frontibus.Primus Claudius pulcher

Scena varietate colom adumbrauit est antea tabulis pictura vacuis extenta esset qua tota C. Anthoni' auro .Petrei' ebore axi Catullus p retexuit. Versatileqi secerut locum sue armeatru es Theatruφdicitur. Theatru forma. Scena est. Scenavero satilis.

Ductilis. Scens in

uentorum

38쪽

gentatis corrigijs .P.L. Spinter adomauit A scena Iudus scenicus atm vestis sic nica appellac Hec& que infra dicentur haudi parum coserunt ad intelligendas leges ac canones de antiquis ludis loquentes via ij.iti.&.iiij. de inla.c.inter dilectos de excesssi. prela. BASIS TERTIA . Theatrum erat hemicyclus nullo ob Ptim' inuin tectus fornice linteis quandom tegebatur. Vnde ait Pliath.

hrator theo XiX.na.hysto. Primus omniu Catullus linteis in theatro umatri. bram fecit Et pariter bissina vela prim' in theatru duxit. Has Theatri bebat*theatru gradus in quibus holes ad spectanda consigradus. debat: ita ut altiores in ambitu sena a excresceret In qua sane scaurythea sermaprim'M.Scaurus insuaedilitate non quide Ppetuo tri inuetor sed triginta tantumodo dieb'scenico Nludoue duraturu exotruxit dicere Pli. Hic secit in edilitate sua opus maximu oimque un* suere humana manusecta no istaria mora. Uta uetia eternitatis destinatioe Theatru hoc suit scsne triplicis trecetarum sexaginta coluna : pars segne inserior e marmore erat. Media e vitro In audito etiam postea genere luxurie summs lune tabulis inauratis occolune duo de quadragisa peda.

Signa ex ea inter colunas fueriit.xxiiri numero cauealpa cepit holm octoginta milia.Vt Pli,narrat.li.xxxiiii.& li. xxx Curio am n .hysto.dicit.C. Curione qui helIo ciuili pat tib' Cesariauphitheatri nis fauit in funebri patris muere theatra duo tparia costruxuruentor, isse Unde ait eatra duo iuxta secit amplissima ex ligno ais certio singulorς versatili ae pensililibrameto in abus utrisq; ante meridianu ludorvspe ulu numem fiebat edictio inoter seauersis ne inuicem obtreperent 8c repente circumactis ut constet postremo die sedentibus aliquibus & cornibus amohithe inter se coeuntibus. Amphiteatru qcrerat locus ectacuo atrum est lorum gratia:sOrmaroluda&vel ex duabus costans theo

Vitiu ii. atris gladiatoruspectaculum edebat ipsum nigratum pode uehi ' pulum circuserens romanu. Verum mansuru theatrum ex quadrato lapide primus pompeius magn'rome struxit seu inchoauit qae Amphiteatru Caligula psecit ab Augusto deis stinatum a V espatiano edificatum a Tito consecratu qlDomicianus ad suam postea retulit gloria.Et Nero sump tu ins

39쪽

nnoinaurauit utin illo armeniom regem exciperet & slano talibus germanis populi ro.magnitudinem in eo ostendeo

ret. A Cesare etiam struebatur theatru tarpeio monte accin

hans PluTaci oc Tranquil referentibus. BASIS QUARTA. Scene in amphileatro totius orbis

mirando edificio causa ex ea processit:vt in ComiciTragicis Comic . Q&caeteri poetae sua recitarent poemata. Fuerunt & additi Tragici, thomimi quibus per natis tragicoru&poetarum ino Patomimi

uenta per singuloruit actuu assimulationem monstraretur. Precones.

Erant & in stella aulsa precones:tibicines:citharedi: cornio Tibicines Cines: choraules :organarit: simphoniaci: tragedi: Comici: Citharedi.

Homeristi: Funiambuli: pilarii: podarti &similes. Et ante Cornices.scenam erat prosemiuidest pulpitum edificatum in quo tuo Coraules, di exercebatur. Vergranquiente. Et veteres ineunt prosce' organariania ludi in medio. Et Seruilis dicit in Iudi theatrales apud ve Simpho teres non erant nisi in honorem liberi patris. Ita ergo proste niaci. talum erat locus ante scenam porrectus ubi pulpitum excita homeritatum erat quo actores fabularum prodirent:itavi scena altior tantabuli

esset pulpito Pulpita autem altius orchestraque ipsa eratio Pilarii. cus saltantium ob id orchestra dicta quasi saltatoriu. In qua Podare. ec senatoru sedibus erant loca designata unde omniu ageno Prosciniatium gestus spectari possctenti item siberam sectarumcs gen- Orchestratium legatis quos postea voluit Augustus in orchestra considere in quosdam libertini generis muti deprehedisset.Vns de Iuuenalis. intem reportandis posita est orchestra catheydris. Scens longitudo ad orchestre diametrum duplex erat. Seme Ion Orchestra in chuneos diuisa: ut medie vie relinquerentur. gitudo. Ideo Orchestra dicta in ea saltationes fieri consueuissent. Refert Liuius m quum ludi aliquado appollini celebrareno

tur circenses 5c An ibal nunciatus esset circa colinam pors tam ubi ingruere ossies rapti armis eo concurrisse quos deo inde reuersos cum piaculusese secisse sermidaret inuenisse saltantem in Cireo senem quedam hunc interrogatu dixisse minime a se intermissam esse saltatio nem. Itaq3 ortum exinside esse prouerbium. Salua res est saltante sene. In cauea que tri Cauea

erat pars inedia similiter substitia equitum erant in chu

40쪽

In Circum neos eode ino divisa. In circuserentia lismi cIi erant grad' ferentia. ita dispositi ut altiores in ambitu sema excrescerent . In his plebs promiscue sedebat:quibus no Q at sedendi loc' hi moles in cavea nullo fornice obducta spectabant

Theatrico PERIPHRASIS PRIMA. TheatricoW artificu duo prinru genera. cipalia existunt genera videlicet Scenici 5c gymnici ad pias Scenici aM em sufficit gladiatura&a toriapstringere Scenici sunt cimnes. scenicos agonas exercent:qui &musici agones &dionysia Μusici a o ci diculur quasi libero patri dicati. Quare & homies ip si sce igonas. nici uno verbo a grecis dionysiaci artifices diculur ab Ares dionysiaci stotele & Gellioatb.x.In his sunt Comedi 8c tragedi idest is Comedi. hularu actores. Μimi: pantho mime archimimi: ethologi: Tragedi. 8cethopecomnes uno no1e hypocrite idest aliene pso ne sis Mimi. mulatores dicti&eomactio hypocrisis hoc aliene psonesis Panthomi mulatio latine histriones ludionesin autetia ludii dicuntur. ini. Μimi imitatores sunt. Panthomimioim personaue imitato archimimi res efficto resoplian panegyadem ergo populus ille scenici Ethologi. impatoris spectator 8copplausor in pantho inimis aduersa Ethopei. & damnat esseminatas artes 5c indecora studio secula. Tranhypocrite quil.in Calui. Nestorem Pantho mimuetia inter spectacula hypocrisis osculabatur. Archimimi oricipes sunt hystrionu. Traquili histriones in Vespa. Fauo archimini psona eius serens sustinensim ut Ludiones mos est facta&dicta viri interrogatis palam Icuratoribus quati funus 5c pompa constaret ut audiuit sestertia cencies: exclamauit centu sibi sestertia darent ac sevr in tyberim M ocerent. Ethologi moru ssint effictores assectuu Q cuiuscuo Psone Cic. mde ora.ΜimoN em ethologoru si nimia est imitatio sicut obscenitas est. Suntðopei idem aio ethologi idest histriones qui mores imitatur eius p ne qua sustinet: Ethopeia. Vt Sudainat Ethopeia alienommotu ut dicit Fabauixdimi Pictores . ratio Inde pictores quida statuarqm ethici sunt ut polygno Statuarii. tus &alii in quoru opibus mores & sensus omnesin mentis thymelici habitus expressi videbatur Thymelici sunt cytharedi:cithao Cytharedi riste: lyriste: tibicines: Cytharedi qui&fidicines diculurcyo Cithariste thare accinunt. Cithariste cytharam tantu pulsant no etiam

Lyriste. gccinunt.Thymelici in orchestra actiones suas peragebant