Opusculum Enchiridion appellatum Ioannis Aquilȩ Ferme de omni ludorum genere

41쪽

PERIPHRASIS SEcUNDA. Chironomi sunt gesticu cironomi.

Iatores. Inde Chironomia est saltatio seu gestitatrix. Iuuenar Chirono Chironomon ledam mollisaltate batillo.Tuscia sice non mia, imperat.Leda erat saltatio chironomica alioqui chironomia Leda. erat lex gestus vi a Quinti.dicit in primo ab heroicis ipsa leoporibus orta oc a summis mecie viris atm ab ipso & Socratexbata a Platone quocp innumero ciuiliu posita virtutu Hecetia palestra vocatur ec qui eam docent Palestrici sunt dicti. Palestra . Ab his em preceptoribus motus gestuso formatur ut recta Palestrici . sint brachia ne indo cte rusticque manus ne status indecor'. Nequa in pserendis pinibus inscicia. Ne caputo culi ab alia corporis parte dissideant. Que omnia antiqui ingenuis pueris oc liberaliter educatis necessaria cognitu existimauerunt. Nostrate vulgus uno verbo ptinentie hec omia significat. Sic Cic. primo de ora.aitiqui pila ludut no utunt in ipsa lusione artificio,pprio palestre: sed ip semotus indicat didi, cerent nepalestra an nesciant oc in psec.ora. Vt em inquit

athletas nec multosecus gladiatores videmus nihil nec vita do facere caute nec petendo vehemeter in quo no mot' hic

habeat palestra quandam ut quicquid in his rebus fiat utilie ad pugna.Palestra itam decentia illam significat Φ stassis ρ Palestratus flexusin corporis ac oeso no habitus venustate quase dam leporem preseserunt: qua qui non didicerunt hii appa/ . in .lestri ab antius sunt dicti Cic. in psec.ora.inquit. Itam quar 'eo' mot' quos appalestros neci vocant. Quintil. in.ix. ita ait. Sicut quos palestritas esse nolum inesse nolum' eos

qui diculur appalestrici. Hodie palestrici nulli sunt idest liti Palestricuiusmodi institutores. Siculnem phonasti idest formadevo Phonasci. cis magistri quoivars phonascia a Theostata dicit. Qui in Phonascia

utrimetiahodieessent iis qui causas in soro agunt:aut abus in magna hoim celebritate aliquado dicendum est..

PERIPHRASIS TERTIA. Saltatiois antique spes sunt Pyrrichiis tres Pyrrichicha que&moplia a abusdaedicit idest armata cha,

42쪽

Pirricharii

Sicinnis. curetes saltatiois ino

Mentores.

Pirrichen. Emmelia, Athlete.

luctatores Aromeis

Discoboli Haltici. Gymnici

agones,

Lycaon in

nicorum. Luctaturi Ceromate Ungenti

Ceroatiste Palestra. Palestriei. Pugilatus Pygmen

Halmate.

discobooli. Curseres. Diaulo dromi . Diaulus. doliclidromi.

aqua psrrichicharii vppumchari dicti m.Laut damnss. Edep Erpirricharii quia grecis pirichisteappellatur hoc est saltatores armatuCordax saltatio est obfrena& comica. Alteorum genus saltatiois vocatursicinnis que satyrica est dicit, Plulib.vij.Saltatione armata curetes docuere. Pirrichen pirrhus. Est&aliaque emmelia dicit idest pacata saltatio. Plato lib. iij. delegi. duo inquit saltationes honeste esse genera, Unum quide pacatumqlpirrichen altervbellicumqcrem melia appellauerunt. In gymnicis artificibus sent athlete uecpycteidest pugiles dicatur: qaenomen Nad gallinaceos pugnaces translatu est. Pollux athletam note gymnicos ois intelligi voluit. Hii aut sunt palestre. i. luctatores. Aron eis .i.cursores. Pycte.i.pugiles discoboliu distu in sublimelasculans. Hallicis sali' pnicitate colendui. Plaut' dicit. Ante sole exoriente nisi in palestra veneris gymnasii Hecto haud mediocris penas pederes ibi cursu:luctado:hasta:pugilatu: saliedo sese exercebat magis Φ scorto. Gymnici aut amnes dicunt ua nudi athlete ijs ludis exercebanc Pli.in.vij.ludos gymnicos Lycao in archadia prim' inuenit. In gymnasia dicta exercicii loca q tria Athenis fuerut Lyceo Achademiata cynosarges quem ipsa ab exercicio corpoNad animo Ne ercicium postea traducta sunt. Luctamri aute antiqui cero male idest oleo cerato perfundebatur. Vnde qui eos unge bant ceromatiste dicti erat. Hoc aute genus lucte palestra dicitur. Unde palestrite dipalestrici dicti qui eius sunt periti. ut dicit. Fabat. h.&.xij. multa de chironomia Θ palestra. Pagilatus que greci appellant pygme celestibus exercebat: qui aut Halmate idestialiti certabath halteribus utebatur sic enivocabant plubeas pilas massulasve quibus utram manu seu brabant ut cercius assilirent. Dioscoboli discu iaculabantur Q lint.lib.q.idest lapidem rotudum &ptussum. Cursores pars stadio dromi vocitati stadiu pcurrebat: pars diaulodromi dicti.quu ad metam peruenerat flectetes eo rursus recuro rebant undecursum inierant.Diaulus em dicitur huiusmoicircvactus circuli idest curriculu duplum.Erant di dolichydromi qui sexies ut quidam putant stadium curriculo μω

43쪽

min. in

hanti Dblichus certe logissimus eursus dicebaturanterribo Ietas etiam erant qui acrochiriste appellabatur summis inter se manibus depugnates nullo coplexu herentes ut palestris te. Erant &Pancraciaste qui imanibus pedibusq; quasi omiope omnibusq3 ut dicitur jungulis conixi certabant A Pacratio huiusmodi certamine dicti. Penthathios grece ait Feostus dictos esse 5 latine quinquertioes qui generibus qui certarent idest lucta:pugilatu: cursu: saltu:pancratio. Et pentathlon latine quinqueritu dictum qd certamina quinq; coplectitur.Pli lib.xxxiim de Myrone Fecit & canem & discobolon ec minerua delphicos penta litos pancraciastas Xyosticia xysto idest porticu dicti sunt: in qua per hyemem sub tecto exercebantur. Tranq. in Aug. Nec in eo minus xysti, coria concertatioes aut gladiatores pugnas seuerissime exeogit ut ina. d. aede his qui no.infa.Xystici 5c no sexustici desbet dici. Alia adiiciunt sciamachos. Nam sciamachia est umhratilis pugna ideo dicta quia huiusmoi pugne simulachra sub tecto fieri solita erant no vi vera pugna in Qte & pia luere Vmbratilis pugna est hodie eorum lanistaru qui gladiandi artem profitentur: qui cum omes numeros impetendi cede diin vulnera inserendi vitandi. egregie videatur: aut etiam ubi punctim cesimq; seriendu Siquado in solem puluerem prodeudum sit idest ex illa prolusione ad verum vulnificum discrimen veniendum animo pleri cocidere videntur:nec artis sue preceptorum meminime. Enimuero athlete quodavictu celeto utebatur 5c necessario ad coparandas vires firmitatemm corporis nutusmodi victum athleticum Aristoteles anancophagian appellat in politicis quasi cibi sumendi nescessitatem. panis quo utebatur coliphiu dicebatur idest pro robore membroru Athletice habitudo pro corpuleta&fir ma accipitur 1. Cor.iX. Agitatores dicti sunt aurige in curusti certamine θὶ ludis circensibus quoru factiones erat russasti:albati: prasiui: veneti a colore panni dicti. Desultores qui . hinos equos abso ephippys agitates ex altero in alteru desioliebant quos greci celetes dicunt. Interdum Celiezontes appellant in dicitur in.l, apud Labeoncindeprescript verb.

Dolictus. Acrochiri

sse. Penthatholos. Fest. Qilinquer

Sciama chia.

Vmbratir pugna Athletade

Ananco phagi a.

Coliphiu. Celsi li.iiii Athletica

habitudo. agitatores.

44쪽

Reciarii.

Secutorta

mirmiloes Hoplomachu

stephantis Phyliras

Argyrite.

Nemea ,

Pythia. Isthmia. Olimpia HieronicS

Olimpio

Caput quartu est de gymnicoru

agonibus Athletis oc Agone thens atqi eorum prem'S.

Erobrasis pruna. Gladi

torum genera rectarii:secutores: mirmilones ho

plomachi:traces: horum aut magistri&instituto 'res laniste appellabatur. Et pollux lib.iij. scripsit agonu quosdam stephanitas& phillinas qui sacri dicantur appellatos: quoiv pinia in corona 8c frondibus erant quoOdam themati cos dictos quasi posicicios qui etia argyrite discebatur ab argeteo pecuniario m premio . Quattuor autem Hagrecia erat certamina sacra:quos agonas appellabat. Ne mesa Pythia Ischmia Olimpiadnde hieronice diculur qui in illis sacris certainibus vicerant:quo olimpionice a in olimopico. Qtii vero quattuor hec obierat θc vicerat periodo voctores dicti sunt auctore festo. Ingetes aut honores habitos esse oli ieronicis apperit. Vitrii. lib. ix. Tram. in Nero ocPli.lib. V Τ.de pompeio.d. 8 lib.xvi nouissime.Oleastri frodibus olimpionice coronabatur Plidib.XV. Athene quo Uictores olea coronant greci vero oleastro olympie Apud ischmu ex pinu In nem a ex apio. In pythia Pli.de apio aib. Xix mala ex fano appollinis. Ex predictis apparet intellect l.vnice. .de athle.li.x. Musicis aut amnibus preerat. Crite idest iudices a quib' critici poema tu iudices dicti sunt quasles Aristarchus 8c Aristophanes gramatici erant de qvibus Fab.lib.X. Gymnicis agonibus preerat Brabeuts qui di mastigonomi & rabduchi diculur a grecis latie designatores dicunturin.l.Tranci. inNerone athletas.ff.de his quino. insa. Brabeutea verbo brabeuo idest constituo vel arbitrorandebrabion qSesthrauia dicitur premiu hieronicaue ut Apsus ad Corinth.omes q uide currunt unus Rc. Athletheis etiam in gymnicis ludis citctivi agonethete in musicis hoc est cuoratores costitutoresincertaminu idem sic' qui brabeutepa scis de mu.&ho.Μastigophori quo mu ago nothetas in saocris certamibus Ficomitatur. Agono theis&Athlotheis do

45쪽

eenns ierant sacris certamibus prepositi. Eorum aute viatores mastigophori appellabatur a flagris quos gestabant quflagigeri Destinatores brabeute appellatur non mo iudices Desin, idest agonothete verumetia mastigonomi &rabduchi qui tores. virgas gestates spectatores ut fit in ossicio cotinent inspeμ Μastimoctaculis. ita accipitur ind.l.athletas. Et w dicitan Lq.ad s. nomi. ti. Ornes in scenaopter premissi descendentes famosos esse, Suda auslia sntelligitur omis qui questus gratia in certamine desceno torridunt infames sunt:simul qui in scena per ambition deunt Verum ludicra athlethica ars non est Nec eorum qui sacris certaminibus quouis modo deseruiunt. ut btus Georgius oc margarema secerunt.

Caput quintu est de ludis agoni

cis δ*ynimicis licitis ais illicitis hodie edocedo id erudimasi

Eriphrasis prima Rudi Dir Theoriea

tutis seu sortitudinis experiedsin quibus ut pluu stludis sorrimu non imminet periculum mortis aut metus titudis cor vulneris vrsanguis effusionis regulariter sunt ps porum.

missi 8c quinin expressi etia hodie ad mente Babin Rub. c. depdLob turp.ca.a textana. Bestias.sside postui L qua actione = Si quis in colluctatioeadaaquiLL si rem si tibi descripsit ψb.L in executione si.ii de Robode actu.

lib.x.ec extra. de sagitta p to.& ina.grecac de alea enumeratur quilam videlic3 Comono uolon est ludus ubi iactus vel Comono victus ad longa pro η citur seu Otrahitur sorte ad iactu vel sto uolo n , gitta de quo aliquid in cicotinebatur de homicuubi dicit de ludo viatom qui student iacere baculu in directu & alter alterius su ste ferire alterius baculupcusserit quasi victor ha Comodaobetur Saltero .p equo utitur.Comodauolonali Concobis uolon. nouolon est ludus ubi iactus lapidis vel pali in breue spacia Concobi, proiicit fetiytrahitur siue retrahitur ut sorte est ludus billiao nouolon. rum. Regni talia alis helpon est ludus in quo equite currete regnidaliares posita insignis ut birretu lancea eleuat vel ubi equites Κelpon

46쪽

dus est ubi cum ligno seu alia materia ob fraudis suspitio ne Reypusa o tali seu taxilli iactatur.Reypusura alis dicitur Kediriclata vel ra. Reiguida est ludus ubi pondus eleuatur dentibus per text. Kediricias glo . di do ct. in d .Lgreca Boichind. c. pe. de vi.& ho .cle. ta. ec Steph de Costa. Alii etia ludi innoxii virium experiendo Reimida. rum non gratia ambitionis vel glorie vane laicis sunt per omissistim leges atavi fiat lusus p modico sorte uno solido: De vel gratia conuiuii & non causia proximu Iedendi per texi

Hasta. grece&l. solent ac Lqmn conuiuio.fide alea. Et si intin his Pila. metris contenti. Ludere vescendi causa permittitur at* hao Salim stam vel pilum iaciendo vel saliedo cursum vel bellum nee Cursa. non luctam faciendo. Causa virtutis etiam spondere licebit Lucta. Scaem aut canones fallit in torneamentis. Ratio est: sa ex eis Fallit i tor. more almanoluet; sepe euentut mortes holm oc pericula anineam ef& marust e. .ct . J.de tornea. Et idem ubi in alijs ludis est ratio

iij. COROLLARIUM PRIMUM. Ludus virtutis atm IavLudus Qis dis a maiorib' nris prime iuris prudentie est ymissus . l. quatutis delati as in colluctatiorissi ad I .aul. l. si rem si tibi. crdis. prescripNb.Dum alijs Φ dnicis diebus fiant ad principis supremi vel superiore non recognoscetis honore: vel etia eius auctoritate adppli honesta voluptate aut ad reipublice utilitatem&sic etia torneameta it Nabscp acutis lanceis item monomachia ad purgatione criminis pὶh.adii c. deser. c.

omis ludus cruentus di sanguinolentusin quo verisimiliter potest sanguis spargi aut strageshominu sequi est hodie mi probas per tim.&la.depla.in.L .Gde gladia. lib.x c despecta. edib.&p tex.Buth ct Panor. ino . detornea. ubi dicit tomeameta&duella hodie esse phibita. D.tex. irrprohe. ONMillud ML Nam ludus noxius. H. adI.aquit.

ι die videntur debito loco ec tepore abs* scadalo & cum dea iram QR - intentioe permissicii virium 8c agilitatu ostendendam unxumi in quibus ut plurimu vulnera aut strages ludentium, non consueuerutfieriaut sequi, ut rameamenta abso cuspi

47쪽

principe non potest ludum cruentum ut duellum decernes re vel ordinare Secus in aliis ludis que virtutis ato sortitudinis seu agilitatis ostentationis gratia fiunt in quibus etsi alii, quando ex leui causa ecndex propositQdamnii contingat proximo: in quis non tenetur huius moidamnii resarcirem coscientie soro sed issicit agere penitentia de delicto lics sescus foret in soro cotentioso stari Inno.inc, sicut dignum de homicida anor.& Feluin cillae costi.

PERIPARASIS SECUNDA. Ludus theatralis siue hi De Ludo

crueto duclli accidens in verbis ad leticiam vel petulantia a etiam ad de COROLLARIUM PRlΜVΜ. uotione puocatiu'. Ludi theatrales seu laruales s fiunt in theatro. u loco apto ad theorandii hoc est speculandu a quasdam deformitates ioominu si ue per appo sitio nes pelliu siue colom non debet fiori in ecclesiis seu aliis locis sacris. Nein alia ludibria vi sinat narratioes rem inhonesta*fieridiat in pdictis locis neq; clerici illis interesse sed fugere diat secta Glo.& do Rin c.cude eorede 3 ho. le.n cino oportet depfridum &c.dec'. de immu.eccleaitavi. Domus cessi inquitdfis mea dom orationis vocabitur .e.donare re c.u venatori, Ixxxvi L

COROLLARIVM TERTIUM. Demostrationes qfiunt ad honore dei puta passionis christi aut vite alicuius scit no ii rhibent infacilis locis ac tatb' fieri siccis Glo.&do Lind.c cum decorem devi &hoale.

strionico.

De ludothsatrali. De Iudo larualli De Iudo deuotiois

48쪽

scacula Scacopnt ludere

clerici.

Clerici nodnt ludere cum laicis

PERIPHRASIS TERTIALudus ingenii tm est utares

Baliste Bombarde&Scaci qui in se &de se est licit' ct nulato iure improbatus comuniter. Si sit debite circustantionastus septe circustantiis set quis: quid:cui: quo:vbi: quando. Nam sicut licet appetere somnu ut in eo natura uescat 8c vi res ad operanda recuperet Ita per moderata delectatione tuo diliciti appetere licet animi quiete &refocillatione. Indigetetem omnis laboras requie ait Aristo.viq.Politi. Nam si usno religiosus Quid no sacru.Cur non gratia cupiditatis sed recreationis.Vbi non in ecclla d.e decet de Imu. cle.li.V1 Quo non cum alioruscandaloQuandono sub diuinis Sic videtur acorum Iudus generaliter permissus.

COROLLARIVM PRIMUM. Scacorum abs* proiectione taxilloru ludus rite circustantionat' videt clericis int

viii ludus sine taxillis rhibitus est novideturaneo huo manu ingenium exercet. Nisitae. penitentie: nem ex causa auaricie: ne publice aut sacrotae quo deberet diuinis inoteresse disiccoralaicis non debent clerici in scaco ludere ne videatur eis scandalu preberescchn Antho.atin Annin Su. suis deludis.Nem instemptu superioue aut causa volupta' tis inquitCard incle.li pe.devi.&hO.ci Tn Ia deare. pri& Cfgdixerunt in.l.siquis cu sciret.T..p empto. 8c Gabri. m. vij.di.xv.in scdh dubio p l.generaliter.Gde epi.&cle.se. c.nunq; de cose.di.WTn debet restringircedere debitistioris atm cu psonis ast norhibitis ut religiosis mudo mortuis l.deo nobis Cde epi.&cle.c.placuit.η.XV .q.

COROLLARIUM SE VNDUMClerici no debent

cum laicis ludere in scacis publice scandali euitadi rone. Eoua opido laici infesti sunt clericis c.laicos,irq m.c clericis. de immu.eccle.lib.vs sciri Glo.Panor.& Felian c cotineo

49쪽

COROLLARIUM TERTIUM Si clericus in scam Iaderet causa auaricie tener de Iucratis penitentia agere θc serie in pauperes erogare Panor.cotra Imol.ind.c.ptavide Cald consit otii.de accrasa. MDE lPHRASIS QUARTA. Ludus agonio seu virtutis corporalis . Est quo aliqui ludunt certates in agone idest exercicio corporan roboris seu agilitatis ut Lud' Lucte Palestre Haste Pile Dimicatorius Gladiatorius Saltatori' Cursorius: Proiectio is pali vel lapidis Leuatiois alicuius molis Agitationis equoris p L .fi de pollicitas. .&Lnemo iudicac de Specta.& sceni. lib.xi. ii.ad Thi ij. Et Iudus agonicus est duplex. Quida tructilent' in quo verisilireuenit mors vel vulneratio aliqua danosia utri vel alteri ludentiu ut torneamentum atm duellu urcertamen cum bestia dentata ut in soleone vel aliis sevis danosissipantalibus. Alter est ludus agonicus no sanguinolentus verisist licet paccidens aliquado accidat sanguis estissio. ut moderata Iuctatio:saltatio: cursi, latio: de his infra dicetur.

PERIPHRASIS QUINTA. Ludus musicus est qui constitimmodulatioe sonorum instrumetorumuscalludi vocum simul vel in altero eoru seorsum. Et sic est triplex quia Vel psistit tm in sono instrumentoN musicaliu ut ludus tuohs vel fistuls cum vel sine tympano. Alius psistit tm in voce vel cantu siue firmo siue modalirato idest figurato. Tertius est cosistens in viro in ut est ludus que faciut cythariste 8c Iyoriste accinentes ad Utharaato lyram. Et hic ludus debite circustantionatus nullo iure est reprobatus sed potius approohatus c.sedulo.xxxviij.di.cicantantes xcij.di ct c.ut quisq3 de vi.&ho .cle.

PERIPHRASIS SEXTA. Ludus corealis tripudii. Est

qui consistit inexercidio corporalis agilitatis cocorditer ad sonu instrumenti musicalis&vocis vel solius instrumenti alicuius. Et sic differt coreale tripudiu consistens no princio paliter in roboris exercicio sicut ludus histrionicus ab eodehistrionico qui non cocorditer ad sonu alicuius instrumeti musicalis sit de per se sed psistit in agilitate corporis incursio

Lus agonis ad oc

quottus plex sit. Musis reocte circus stantioat

dii quid sit

50쪽

tatim: saltatio: 5 id genus,

Lud corra E VDIM A. 5c si ludus coree in se seu ex suo genere non ex suo ge sit illicitus quasi nuncb possit fieri absin pcto mortali. Tilmnere polli nisi sit septe circustantiis vestitus reddit illicitus primu patet

cereu con η Renvsubidauid saltauit ante archam diti ludendo in cycurrant cir thara & maria soror moysiophetissa accepit tympanum incustantiae. manu sua egresseo sunt alie mulieres exercuerichoreale triCircussan p udium. Exod.xv.ψCircustantis aut deprauantes sunt vitis ludom quis clericus vel religiosus a iurecoi vel speciali phibitus a pinseri xxxiiij.di c. nullus &cino oportet de pse.di. . ct ij. desta.mo 4e.tian statutis OuincialibZmoguntin.de quid &cui, habet etia in d.cle.mde cur sat.1. Opter que sine Item ubi ut in cimiterio:monasterio urecchac. decet de im muni eccle. li.v Quomodo .si corra sit nata occasionare se vel viximu ad mortale.is.c.qui die depfridi ld.fucir.me..phibens ludii circense G defer. Quando puta rone istis vltpe tristicie 5c penitentie utpote qn ecclla dep osuit calicalencie videlici alleluia: oria in exeelsis iuxta cicum hi j duo hymnia 8se.di.f.c.capellanus defer. Rich.in,iij.di. XXXUilaru iiDq. iiii Alex.de ales.scisa secteti.de ludo.Exigitur etiaintentio recta exercitatio is & recreatio is cu honesto modo non adsvocandu ad libidine aut alium malu finem neq; cumsticulationibus suo cantibus ad libidine cantibus turpis hus vel cum ornametis lasciuis & inhonestis.Exquo honeo stas est unu preceptu per tex.lasti de iur.natura* precepta iuris sunt honeste vivere: alteφ no ledere: ius suum cuiq3 trihuere:quis em illos appellet ludos ex quib' crimina oriunt ,,A, 4 - , inquit Obe. stON illud vero. Innoxius etessi debet esse lus

in ehohe , COROLLAR Μ SECUNDUM Exquo conditio.