De Jove et fato in P. Vergili Maronis Aeneide

11쪽

renda Sunt.

Numen. Numen quo Vergilius utitur notione 1 poteStatiS, auctoritatis ut I. 48:. . . . et quiSquam numen unonis adorat praeterea i. e. poteStatem, auctoritatemque Junonis.

Eodem sensu: I. 447 I. 666 I. 674 II 154 ΙΙ. 232 II. 336;U. 623 II. 703 III 543 III. 600 IV. 269 IV. 11 V. 56;VI. 50 VI. 324; VII. 29 7 VII. 310 IX. 247 XI 232 XII 180.

2. voluntatis, iussi ut II. 123; hic Ithacus vatem magno Calchanta tumultu protrahit in medios quae sint ea numina divom flagitat . . quae in volunta divom eorumque iussa

flagitat. Simili modo interpretandum is L 133; II. 776; VI 266 VI. 368 VII. 119 VII. 385 VII. 584 VIII 574; IX. 661 X. 31 XI. 901 XII. 188. 3 idem significans atque deus ut I. 603:. . . . Si Un pio reSpectant numina.

Eodem sensu: I. 8 laeso); II. 141; II. 183 laeso); II. 396; II. 735 male amicum); III. 264 magna); III. 372 III. 633 magna); III. 697 magna); IV. 382 pia); VI. 68 VIII. 186; VIII. 12 X. 221 maris) X. 375 XII. 182 quae caeruleo

sunt numine ponto) XII. 201. Idem atque oracula, dicta deorum in III. 363:. . . . et cuncti Suaserunt numin divi Italiam peter et VIII. 78: adsis o tantum et proprius tua numina firmes. Addondi sunt V. 466: non ire alia conversaque numina sentis 3 pro quo in oratione soluta dicitur: mutatam certaminis fortunam. et III. 600

12쪽

per Stilii O atque hoc coeli Spirabile numen tollite te Teucri. Pro Per Supero atque Per auroram.

In II. 78 canit Calchas: nec OSSe Argolicis excindi Pergam telisontina ni resiliunt Argi numenque reducunt l. e. Palladium reducant. Nignificationes auteni Sub 1, 2, 3 Saeptu inter Se confundere eorumque discrimen saepissime ex lectoris cogitationedopendere ad intell0gondum difficile non est. Ponamus exempli causa II. 336 V. 56 VIII 574 quibus locis numen veri potest aut voluntate, iussi divom aut potestate, auctoritate. Idem in XI. 232 quo vis numinis simillima notionis est non tantum sub 3 sed etiam sub 1 et 2. Interest autem permultum inter numen et deum, quod ut mea fert opinio facile cognosci potest ex II. 41:. . . . te per Upero et OnScia numina oro. VI. 68 . . . . a Latio considere eueros

errantisque deos agitataque numina Troiae . X. 221:

.... nymphae qua alma Cybolonumen abore maris iuSSerat). Primo autem loco numina Sola neque vero Supero conscios isse veri nulla ratione contenditur. conScia itiam ad superos reserendum St. Infra videbimus duos, superos On- Seios SSe futuri qua de causa etiam Veri, quod vera Sunt

rei futurae Quanquam sines dubio in praesentia interdum

perspiciendum est verum, tamen SaepisSime ei oppositum est salsum, fictum; verunt nutum per Se cognosci non potest nisi aperte tost lacerritannim vehementiSSimumque certamen aeum filii, falso tu in fomliore futuro. Sin autem tres locos, quo Supra commemoraVinmS, accuratius consideramus, apertum est ac manifestum SupMOS, deoSΡ0rtinere ad personas, ad divinitates . . . numina. Errare autem

13쪽

- promovere nemo poteSt nisi perSOna, eum divinitas ut res sensibus non subiecta motionis quidem compos non it, Sed tamen actionis sola mente percipiendae ut animi motuS, perturbationis quae nimirum dei miScere, ciere, agitare OSSunt. Cuius rei testis est etiam X. 221 quo nymphas numen habere maris alma Cybele iusserat. De corporibu autem visu tactuque manifestis scribendum Sit esse pro habere. Qua de causa dei modo amicos, amores, delicia habent, qua de cauSa neminem facere, pingere OSSunt niSi deos, quam ob rem Solus

deus ducit, regit homines. Fatum Fati vocabulium apud Vergilium centies vicies ter invenimus et Significat.1 numen divi uti. 54: et si fata deum, si mens non laeva fuisset impulerat ferro Argolicas foedare latebras

2. Oracula sive dicta deorum ut I. 382: bis denis Phrygium conscendi navibu aequor matre dea monstrante viam data fata secutus

3 imperium, iussum ut VIII. 292 quo Hercules duros millo labores rege sub Eurystheo fatis unonis iniquae pertulit. i. e. imperiis iussis unonis iniquae. Idem IV. 14. Praeterea fatum logitur IX. 204 pro periculis XII. 507pro morte et III. 9 pro vento. Omnibus autem aliis locis

fatum idem est atque fortuna, fors, caSUS, Or aliaeque notiones fati vim significanteS. Fas eiusdem radiei qua fatum a fando et sensum et

vim fati perhibet legitur autem fas II. 778 VI. 438 IX. 96, aliis autem locis quibus apud Vergilium fas scribitur idem

atque ius valet.

14쪽

- 10 Derivati ex salo et fas Sunt adiectiva fatifer et satalis aut satiani serens aut lato debitum significans ut IV. 355; V. 82 sui alia arva . . arva fato debita aut H. 237 XII. 19 fatalis machina et fatale telum . . machina Troiae satum litteritum si rens et telum fatum mortem ferens pro quo VIII. 621 sutifer sensis IX. 631 fatifer arcus scribitur. Simili modo adiectiva usurpantur II 165 VI. 409 VI. 515; VII. 115;l X. 1: 3: l. 130 XI. 232 XII. 232. Pareno. Unicuique ab initio fatum debitum est; conferVI. 683 quo pater Anchises in sedibus beatis apud inferos nepotum sata recensebat. Cui fato homo mortalis subiectus S per totam viam expressum imagine longi fili quod ad ultimum mors secus. Neque fieri potuit quin phantasia sibi pei sonam os fingeret qui hoc filum legebat idque ad extremum Secabat parcam, quo vocabulo Vergilius in singulari non utitur es I. 22 III. 379 V. 798 IX. 102 X. 419 X. 15; XII. 147 XII 150. In mythologia autem SaepiSSime roprietas quaedam Jovis humana Specie inducitur, primo tropice

per imaginem, deinde vera germana perSona, quae OStremo animal per se ratione praeditum sive vim divinam e gerit.

CL Naegelsbach. Homeriscli Theologi g 101. 102. Quam propriosassem in aliis invenimus etiam in III. 329 quo cetera fari parea prohibunt . . uppiter qui omnium vaticiniorum auctor est cet0ra suri prohibet III. 250 praeterea in I. 220 V. 798 quibus arcu pro sat sive Jovis numine usurpatur. Fati conscii. Fufi apud Vergilium conscii sunt: 1. vates ut Deiphobe Glauci quae III 443 rupe sub ima suta canit et VI. 66 pra0seia senturi est. s. etiam VI. 10 8 s sis. III. 94 sqq. quo Aeneas primum nudit

. . . . quae VOS a Stirpe parentum

prima tulit tellus eadem vos uber laeto accipiet reduces antiquum exquirite matrem.

15쪽

- 11 Id. 25 sqq. quo Celaeno maxima furiarum Dardanidis pandit, quae Phoebus Apollo ei praedixerat. III. 359 sqq. quo Aeneas quaeSit Helenum Troiugenam interpretem divom, qui numina Phoebi, qui tripodas, Clarii laurus, qui sidera sentit et volucrum linguas et praepeti Omina pinnae. X. 1 quo genitor Halaesi fata cavens filium Silvis celaverat. III. 183 canit sola Cassandra nchisae casu generi Teucrorum et II. 246 aperit eadem fatis futuris ora dei iussu non unquam credita Teucris VII. 96 sqq. quo Taunus Latini regi genitor progenie canit, ne petat

. . . . conubii natum Oetare Latinis. externi venient generi, qui Sanguine noStrum nomen in Stra ferant.

Restanti. 122 VII. 79; VIII 499 quo universe vates et haruspex fata canunt. 2. do ut Vulcanus VIII. 627 aut vatum ignaru venturique inscius aevi. I. 39 uno non potest Italia Teucrorum aVertere regem quippe vetant fata, ergo praescia St uno venturi quod intellegi potest etiam ex XII 808 quo loco lucide ovis voluntatem . . fatum urni Junoni notam esse legitur. V. 204 Tritolii Pallas, quae senior Nauti reSponsa

dabat

. . . . Vel quae portenderet ira

magna deum Vel quae fatorum posceret ordo III. 148 sqq. effigies sacrae divom Phrygiique penates . . . . Sic adfari et curas his demor dictis quod tibi delato Ortygiam dictvi us Apollo St, hic canit et tua nos en ultro ad limina mittit te. Ut autem hic omnium vatum auctor Apollo Videtur SSe,

sic etiam Id. 250 HL 359 II. 246 VL 2 quibus omnibus locis et Celaeno furia et Helenus et Cassandra et Deiphobe

16쪽

valle virenti inclusas animas Superum ad lumen ituras lustrabat et recensebat caro nepotes eorumque fata fortunasque moresque et Creusa II. 780 Sqq. quae infelix simulacrum utque umbra visa ante oculos enea praedicit, longa futura exilia, V tum mari aequor arandum, venturum in terrani Hesperiam etc.

4. Sidera IV. 19 conscia fati, quod sidera quasi coeli oeuli omnia vident itaque et hominum fata confer IV. 167 quo loco fulsere ignes et aether conscius conubiis in speluncaupaca nocte tecta. Ytque quamvis sit molestum confitendum est neque vatesia se tuo deos conscios esse fati toti atque universi. seque Helenus patrem Anchisem brevi moriturum Aeneae praedicere potest neque IX. 328 ipse Rhamses augurio pestem depellere potuit se nocte ad Teucrorum castra interiturum nesciens. I. 18 Juno quanquam progeniem Troian a Sanguine excidio Lil)yae venturam audiverat, quae Tyria arce Olim verteret, tamen autem omnibus nervis contendit, ut a Libya malum depelleret sataque ueteret. Ex quo conficitur ut dura nequaquam conscia fuerit fati toti atque universi, quod, ut ipsa constetur regina divom, mortalibus et deis aeternum, inviolatum sit neque flecti possit. Audierat Juno neque ultra. Idem dicendum est de Venere . 26 sqq. cui, cum de nepotiScurissimo ut timerset, hominum sator atque deorum longius

volvens satorum arcana OVet.

Epitheia ovis. Omnibus autem locis se sat relatis at tu expositis vid0amus qualum snxerit 0rgilius oveni Saturnium. I pitheta Jovis, de optimi maximi, apud Vergi-

17쪽

consideramus removenda sunt praeterea non pauca, Ut magnuS,

cum in aliis et Apollo IX. 654 et III. 12 X. 6 ipse omnes dei magni appellentur. ari modo magnanimus et genitor comprobari non possunt, quod illud etiam de Aenea dieitur I. 260 hoc de Neptuno I. 155. Ipse omnipotens, quod vi ac significatione omnia alia epitheta multo praecurrit, pertinet nequaquam ad Ovem solum. Legimus in aliis IV. 693 sit VII 428 omnipotens Juno Saturnia I. 90 omnipotens Apollo VIII. 324 omnipotens fortuna et ipse omnipotenS

Olympus XII. 791 quod pro omnipotenti Olympi rege. pitheta autem, quae pertinen et ad alios deo aliaque numina, summo omnium deumque hominumque leviora sunt ac parum

aut nihil valoni seque aliud nisi naturam significant quae est promiscua et summo ovi et aliis deis aliisque numinibus. Juppiter lympieus. Nunc autem reSpiciamu ceterOS locos quibus de ove scribitur Juppiter est pater, genitor, rex hominum deumque rector boni malique, cui inest aeterna ac primu potestas Omnium rerum X. 100, nihil aliud est quod iam implorare dei possunt X. 19. Cuius autem potestatis symbolum fulmen est quod etiam quo utantur interdum carrissimis suis tribuit I. 42. Fulmine homines deosque terret I 229 et iratus telum contorquet in numinis sui et iussi ontemptores quos terribili igni praecipites ad imum artarum, ad umbras adigit VI. 592 VII. 23. Caselo ab alto clarus intonet qua re hominum consilia probat iisque benevolentiam suam ostendit VII. 141; II 692. Regit universum et torquet sidera mundi IX. 93 et caelum et terras numine suo IV 269, condidit caelum umbra et noct0s diesque effiei VI 271. Vento tempestatesque Onoras quae effusa secum terra caelumque profundum ferre videntur potenti sextra frena I. 60, suo mumines fiunt imbri grandines, IX. 70, caelumque

18쪽

quo mortalibus mittit XII 851 fulmine Sancit foedera tuetur liospites utque hospitium I. 31 XII. 200. Rex est Iulii iter in deorum consili quod considit in

ullo Olympo. Intrantem salutant eique Obmam eunt di omnes deaeque Concilio finito onmes caelicolae eum medium ad limina ducunt. Eo praesente voce clara, magna loqui audet

nemo, Susurri modo pervulant deorum ordineS, Sola murmura

caeca audiuntur. Verba facer coepit et domus alta deum silescit, silet arduus aether, Zephyri ponuntur, Neptunia ipSet umida aequora temperat rotisque levibus summa perlabitur undas. Sin auton adnuit coelestibus tellurem sol tremefacit, intonunt poli et concutitur Sedibus suis altitonan Olympus X. 100 qq. Haud scio an Homerus ovem talem potentem atque nuguStuin qualena 'ergilius finxerit. Juppiter una eum fato. Re vera subiecti Sunt ovi omnes se lio minus et dei et fatum quod omnibus rebus humilius a Jovis infirmius in ullo dubio in Olympie dicion00St. Cuius argumentum sint in aliis X. 100 X. 18 quo patri omnipotenti prima atque aeterna poteSta omnium rerum inest XII. 829 quo Juppiter appellatur hominum rerumque repertor qui III. 375 mortalibus fata Sortitur. Qui autem loci praeter a confirmant atque vincunt Vergili opus cuni Homeri temere comparari non posse, cum ni duppiter rerum Omili uiti opertor ni sui sata sortitur apud Homerum inveniatur Hiluaquam Vergilium uti doctrinam ovisque poteStatem atque imperium x Homero hausisse dici potest. Sed revertamur ad rum et spectemus primo loco quibus Jovis potentia a fati vi seiuncta per se nullius vel udiumento vel auctoritate dominari videatur. . 84 nec Jovis inuiserio fatisque infracta quiescit.

19쪽

15 Junonem ne longa dies neque ulla pietas mitigat, omnia movet et superos et Acheronta VII. 312 neque etiam revocant ovis imperia iussa naviget in Italiam qua genus alto a Sanguine Teucri proderet ac totum sub leges mitteret orb0m IV. 239 et unone auctore matre in Siculae arvis i nem focis penetralibus rapiunt facesque in naves coniciunt V. 660; neque fato quiescit fracta quamquam fati Teucrorum regem

Aenseam in Italiam venturum non negat

Fatum per se ineluctabile est qua de causa Aeneae legatus Ilioneus VII. 234 fata per Aeneae iurat, sed moras addi fatumque trahi, proferri d0is atque hominibus permittitur quod in aliis apparet ex II 653 quo Aeneas et Creusa et

A Scantu et omnis domus patrem Obsecrant, ne fato urguenti

incumba ut XII. 395 tuo dapis Phoebus dilectus, ut depositi

proferret fata parentis scire potestates herbarum Sumque

medendi maluit et VII. 313 uno:

non dabitur regnis esto prohibere Latinis, atque immota manset fatis Lavinia coniunX: attrahere atque moras tantis licet addere rebus. et X. 622 quo Juppiter unoni, mi Turnum fuga tollat atque instantibus ripiat fatis permittit, si mora praesentis leti et tempus adue iuveni oratur, sin autem istis sub pr0cibus altior ulla venia late i. e. Turnum mortem effugere fatumque mutari pos est inanis Quod etiam explanat IV. 696quo Didonem nec fato nec torte merita periSSe Sed miseram ante diem subitoque accensa furore dicitur. Ex quo conficitur ut Mortalis Govae concedente et instanti morti eripi et ante diem terire possit. Quod autem fatum per se immutabile est, duppit0 oneri iure I. 257 disseri tempus laululum, manent tibi ciuini ta tuoruni fata, quaecuncque uno conflat atque molitur. et X. 113 fata viam invenient sivo oracula. dicta deorum

20쪽

Hostant auum 4 loci II. 778: .... nec te hinc comitem asportare Creusam fas aut ille sinit sup0ri regnator Olympi IV. 651: dulces exuviae, dum fata deusque sinebant. VIII. 398: nec pater Omnipotens Troiam nec sata vetabant stare decemque alios Priamum superesse per annos VIII 572: at vos o superi et divom tu maxume rector Juppiter, Arcadii, quaeso miserescite regis et patrias audite reces, Si numina VeStra incolumem Pallanta mihi, si fata reServant. Sqq. Quibus omnibus locis fatum par atque idem quod Juppiter est; at quid praeponendum sit ex illis quidoni locis colligi

non poteSt. X. S. Separatam autem utque accuratam interpretationem

exigunt X. IX. 4. X. 8 abnueram bello Italiam concurrere Teucris. Adnuero apud Vergilium invenitur: I. 250 IX. 106: IX. 625 X. 115 XI 20 XI 297 XII 187 quod ut apparet ex IX. 106 X. 15 consilium Jovis immutabile confirmat fidoniquo addit Stygii per flumina fratris per pice torrentis

atraque Oragine ripas. Per analogiam OnSequenter ubnuere declararet interdictum Jovis immutabile, cui nulla universi potestas neque mortalis neque numini repugnare poteSt. Nihilominus Junonem Teucris bello concurrere legimus. Vergilium extremum perpoliendi operis laborem non adhibuisse vel potius adhibere non potuisse plane illustrat. Tantum abest ut lippitor abnuat bello Italiam concurrere Teucris, ut praedicens senseri fata Dardanidum canat I. 262: hic bullum ingens gero Italia populosque feroceS