장음표시 사용
71쪽
Forma duorum librorum, Diarii nimirum, & acceptorum impenserum Codi qui Apologistica praecipui sunt, descripta: ad tertium deinceps,
Adversariorum scilicet explicationem deveniemus, quem necessarium esse res ipsa clamat, ut in eo res a dictis libris alienae, desciitantur. quod, ut exemplo illustremus, ita habeto: Si in horam, vel in diem alicui florenum mutuo dem, o iis satis est in Adversariorum libro, memoriae causa uno verbo notasse, neque ad si Diarium,indequein acceptorum expensorumCodicem referri opus est, seque deberi, Arcam vero Credidisse scribere: paulo post, intra horam recepta, iterum ad Diarium reserre, Arcamque debere, se vero aedidisse scribere, quod in re tam parva nimis magni & inutilis laboris esset; grandioris autem summs, ratio est alia. Est etiam quando negotiationis genera, sub conditione aliqua, sed non planὶ determinata conclusaque incidunt, de quibus, nihil certi, nisi post praefinitos aliquot dies e noscitur, quae neque ad Diarium, neque ad Odicem, sed solummodo ad Adversaria pertinent, cum precio, mercium num 'm & multitudine, ut si conventio stabilis sit & firma, quibus conditionibus obligatus sis inde cognoscas. Est quando Mercatorum operae pro Dominis
merces vendunt, emunt, tradunt, accipiunt, quae Domini quidem sunt, sed ministrorum operi administrata, neque ministri tamen Debitores aut Credi. tores propterea nominandi sunt, tempora tamen incidunt, ut ista non obiter retinenda sint memoria, sed memoriam exigant insermnam, quando nimirum ministri Dominorum suoru res ac negotia tanquam institores procurant, ut hac de re fusius post sexto capite dicetur. Adversaria porro bipartith dirimi debere manifestum est, ut alia brevioris memoriae sint, ut quae uotidie aut brevi tempore mutantur delenturque, alia vero longioris, ut quae tuti iis durant ut inventarium Mιμηλίων, pretiosioris supellectilis,arelificiora, agrorum, arearum, & similium, quae quamquam ex Mercatoris primo instit to eum noeotiatioin summa&sorte nihil commune habent, tempore tamen procedente aliquandocum illa commiscentur,&ne quid intercida fidelim moria opus est. Emptas, venditasque & alio modo mutatas partes in ' Deletilium sum. 'dam librum tumultuaria opera vulgo conjici, antequam ad Diarium reserantur animadvertito, quod mutatio variis de causis fave interveniat pri quam inter contrahentes convcniat. ut si in pondere,mensura, numero ratiocinio error commissus sit, si mercium genus aliquod justo majus, aut minus sit, aut oblivione praetermittatur, aut aliud quippiam committatur, cujus mutatio aut deletio in Diario inepta esset. Etsi quamvis, hic liber vulgo Memorialis in ...ιέων, .citetur, ejus tamen usu, & fine ritὸ expenso & ponderato magis proprie Delγαπtirium appellabimus, ut memorialis sit quem Adversariorum appellavimus. Ego aliquando Apologis es, in huiusimodi Deletitio omnia nomina inscribebam, & quidem illa forma qua in Diario scribi debebant, ut tanto & facilius di certius inde ad verbum exscriberentur Et quamvis usus apud multos,etiam illos qui de Apologistica scripserunt aliter obtinuit,hre tamen ratio mihi caliis suo judico stare concedenti magis probatur.
72쪽
is et AP o L o G I s T I C AArearius liber ab illo diversus accπtae expuissq; pecuniae est,aceeptae qui
dem in jῶ debet, expensae vero & solutae in τῶ erit collocatae. Objecerit quis piam krtasse, quia in Diario explicatc omnes partes scriptae sunt, indeque in Codicem referuntur, ubi cum suis τω debet & τω nessit in Arcae sive Caps epositis repetiuntur, quid opus est praeterea in peculiari libro Arcarii cum debes, & τω credis haberi. occurritur si idem & Apologista & Areatius quod uis aliquando venit) esset,no magnopere desideratum iri, quia Arcae positum in aeceptorum expensiorumque Codice suas habet rationes,& quia liber Area. rius nihil aliud continet et nili unam eandemque bis scriptam de repetitam: quo&illud addrpotest, quemadmodum in Piperis & Zingiberis, sic neque in pe-euniarum positis illud necesse esse. Verum quandoquidem in magnis&copiosis negotiationibus pecuniarum cura S administratio uni alicui, &ab Apolo. gista diverso commissa est quem Arcarium dicunt, cui ratio illarum Domino reddenda sit, peculiarem Arcae librum habere ratio exigit, unde Apologista in Diarium partes singulis diebus referat. Cum igitur liber iste non Apologistae sed Arcarii proprius sit, & in acceptorum expenserumque Codice copia &exemplar Arcarii sit, nullum ejus paradigma proponere, sed tantummodo il-
, Ilus proprietates interpretari volum us. Liber vero Impensarum speciem quandam Arcarii prae se seri, sed Impensa rum tantum, quae ut plurimum quotinensibus semel, in Arcarii librum,uel Aricae positum transscribuntur & quidem multis partibus compendii causa simul additis & unam summam collectis, iit jam ante in exemplo vidimus. Deinde quia in potentium Dominoru aulis S familiis impensarum solutionibus unus aliquis, qui Dispensator dicitur praeest, quique ad extremum usque numum omnium, non minus sinapis & sulphuratae stipulae, quam majoris momenti rerum rationem reddere, Domino ue probare tenetur. Quapropter etiam hic peculiari libro opus fuerit. O Vando ILL Us TR IssIMUS PRINCEPs meus Apologistica Nais turam , & quid ars polliceretur gustare & intelligere coepisset; non nulla illi, ut fit quae dubia aut majorem intelligentiae lucena opus habere viderentur, inciderunt, ideoqi multas inde natas quaestiones nobis objecit, quas una cum nostris enodationibus &responsionibus subjicere quia ad Ap logisticain spectare videatur, opera precium judicavimus.
3LLUs T. PRINC. Quandoquidem Petrum debere, item Zingiber debe. in re dicitiir, cur non Arca debesieadem phrasi pecunia debet usu recepta dictio est Quod autem Arcam propterea appellamus, quia pecuniam quasi credi- tam asservat,etiam merces a pecunia diversias in Arca coditas reponis,ibidemq; quasi creditas asservari, opponi potest: ideoque pari ratione de illis, tandem dicendi formulam, Arca debet, ustirpari posse. S T. Dictionis Arca vel Capsa debet, pro pecunia deber, nullam omnino causam adferre possum,praeter undu sum, quem penes arbitrium est, &vis&norma loquendi. absque hoc pecunia dein Diqiligo: by Corale
73쪽
Ha debet, meo sine iudicio mulis convenientius diceretur. Quemadmodum
enim si quis per cellam vinariam, vinum, frumentariam, flumentum,quia illic vinum, hic frumentum reconditur significari vellet, non ficile approbatum iri arbitror, sieneque pro pecunii ' Arca reciperetur nisi usu jam umbatum, &inter artis vocabula receptum esset. ILL. PR. Cur loco Capsae nomen Capsarii in σω debet & τω credit usurpatur, cum Domini sui, cujus pecuniam a cipiendo & expendendo administiat, debitor & aeditorsit. S T. Quisquisitam insistet viam, Apologismi ordinem intricatum & impeditum reddet,hod enim modo nulla pecuniae ratiocinatio,aut positum Oit. I L L. P R I N. N un- quid eodem recideret res, si Arcarii nomine non minus quam Arcae pecunia intelligeretur. ST. Si Arearii qui pecuniam administrat nomen,administra. tar pecuniς imponere liceret; etiam piperis nomen institori cui cura illius com missa est, di aliarii mrectum sivis procuratoribus tribuendum esse, consequens aere, quodabsurdum est. Cur autem usus facile admiserit ut capsa prope nia eleganto dicatur causa est, quod etiam vulgo locus pro re locata, de conti nens pro contento cururmur. Obscuritatis etiam latebra quaedam tacili hujus nomine pecunia ilius vero non item intelligeretur. ILL. PR. Si Λrcarii nomen usurparetur, nullum pecuniae ratiocinium in apologismo fore inquisti, atqui quando Arcarii nomine utimur, nullam in apologismo arcarii ratiocinationem lare, conua objici potest. Cum tamen quomodo rationes iblius sese habeant cognoscere adprimὰ utile&necestatium sit. ST. Ita pres res sese habet, alterutro enim illorum posito, reliquum omitti potest , ut Mus tamen memoria separatim notetur. ILL. PR. Arcarii tamen,qui Domini sui creditor, rationibus, nullum peculiarem librum destinari , absurda res mihi vasa est. n6nne verbo uno aut altem,qua culpa id eveniat brevito des rari posset. ST. Hoc pacto declarari id posse, ego quidem arbitror . ST. Si Domini nomine Arcario mille florent numerati essent, Dominus autem prinpterea sic ratiocinaretur. Mille florent, arca mea scivati, mei sunt, tantundem instim Arcarius mihi debet, meo enim nomine illos accepit. &hujusimodi ratiocinationi convenienter scriberet capsam mille florenorum debitricem, &totidem florenorum Capsarium Debitorem ,manifestissimus error commissus esset, sorsque mille florenorum,quam re vera sit, major scriberetur. Hinc f eile est colligere a ca debitrice Arearium debitorem scribi non posse, etsi prioris considerationis respectu Debitor esse deberct. Quosdam Arcarios ad librum sed paulo dissimiliori consideratione admitti posse notandum venit quae ejusmodi est. ut si plures' subarearii sint qui ad unum aliquem tanquam Arear ' μι-- Tribunum collectas pecunias reserunt, ut in Dominiis & extraordinariis Finantiis fieri videmus quas non ante in Arca esse eenset Dominus quam isti H ρ- Tribuno adnumeratae sunt, tunc inqua subarcarii nomine accepti & expesi ad libru αὐ debre & τοῦ credit admini possunt,tamen sine Tribuni nomine sed ejus --- Δ.Ioco Arca scribitur. Et sic nihilo minus omnia eo quo jam diximus,hoc est, Ar carii nomen in librum non admini, recidunt. IL L. P R I N C. Si quem Mer. cator munere aliquo donaret, puta si filiam elocans aliquot florenorum millia in dotem daret, quonam modo illud in Diarium reseretur. ST. Caput sive sors debet per Arcam. IL L. P Rr N C. Si puero ad emendum nuces stularum daret quo in loco istud disponeres. ST. Ad semiliae impensas apponeremisibendo. Impensae semilia debent per arcam. ILL. PRINC. Quandoquidem & hoe & illud dona sunt, magnitudine tantum &quantitate differentia,
quale preceptum de loco, in quem mediocris aliqua summa cojicienda est hic E 3 praestri.
74쪽
praestabis. s T. Qiuerespondi, pinguiori Minciva,& lima vulgarem eostiditudinem dicta sunto, quantum nunc intelligo, Mia tua ILL vs TR Isai.
Mi P RrNClPIs mens fuit, playstu itur pauli missiordeclaratio opus fueriti Quia impensae quaevis sortem minuunt, & de sorte per illas aliquid decedit, etiam Bis appellari possunt,nimirum summa vel sors debet, ideoqueriaecepi. 8t expens Codi- ωρ. - summa deis, eum aliis partibus t
ri potest. Verum Mercator, quantum quotannis inadenda lamilia insumit,sci. re cupidus de testis imminutione, quam familiae impendit peculiare ratiocinium init, referendo omnium summam quotannis, quando rationes putat, ad summam o deis. Hinc manifestum esse puto, Mercalium, qui aliquot fi renorum milia, in dotem dat filiae, quam eloe non in iliae sumptibus,sed in illorum genere quae rarenter conti ni, quaedue sortis imminutio sint; merare, ideodue cum aliis partibus as ors derer, apponere. Neque obscurum esse poten miserum illum puero donatum, inter familiae impensas numerandum,quod huiusmodi in re familiari saepe eveniunt: Si cui verbesia sit senistenti illaque aliquot florenorum milia inter familiae impenta numeret etiam illi hoc pacto in Codicemreferre liceat, neque propterea quia & hoe & illud sortem sive summam signat tandemque eo reducituo in re ipsa distiimen ut diversitas ulla fuerit, in nulla Apologisticae incenitudo aut inconstantia He fit, quemadmodum Tu A CEL si Tu Do objicere videbatur. Λ Mercatore enim eujus generis expensis pecunias esse velit, cocluis, una & nou positione tantummodo opus erit: ut fusius paulis de hoe agamus alia exempla sunto.Hic adamantem vel tabitam pictam emit, & pro supellectili habet, ideo ad finit impensas, vel sortis imminutionem refert: ille veto emit vivendat, & lucrum inde faciat, ideoqueut alias emptas merces in Diarium refrit, eisque suum is debet deri eredit attribuit.Nm, illa quaestio sive dubitatio in sortem tantum, sed etiam in alia partium genera cadit, ut puta, Si Petrus mihi, ego Ioanni sim debitor,Petrus vero a me Ioanni satisfacturus sit, ita ponor Danaus debre per P Diram; sed posit mihi pecuniam a Petro,a me pono Ioanni adnumeratamesin quia meos libros Ioannis & Petri libris respotiuere volo, quos astanationi vehversurae hiijusnodi non essecontentos animadverto, duas partes faciam, si ram Arcad cper Petrum, alteram Dones debet per Arcam, & in idem recident. Si merces cum aliquo commutassem, ut Piperpro Zambere. sicii ,-gων debet per Piper. Sin ego ab aliquo Zinober, ille vicitum a me Piper, &umque praestati pecunia emissemus, & quidem tanto precio, quantum pacti
sumus commutando, duae partes fient prior, debet per Arcam, posterior, . debet di amborum noratio eadem erit. ideoque hujunmodi positione an secuta Apologi meae regulae certae fimaequeesse des hendentur. I LL. PR IN. Impenia summam sortemque notare dixisti, id probare no possum,cum & Mercatoris pecunia,merx,debitores,& creditores, summa de sors sint, ex quibus tanquam partibus sortem eompositam esse ex Diarii initio liquet. ST. De augescente decrescenteque sene, id est donatis muneribus, lucris damnis&hisce similibus iam ante diximus. ILL. PRIN. Ast & pecunia, divitiae, & debitores sortem augent,quanto enim hujus generis plures habet, tanto & senem habetauctiorem, ut per Creditores minutior . S Τ. Longe alia mihi hic stiuentia est, cujus declarandae causa paradigma hujusmodi esto. A Petro in diem emptus piperis culleus, sonem mihi non auget, tantum enim desone mea decedit,quantum a pipereaccedi Piperis enim pretium adhue Petro dein . Nequequia Petrus mihi sit Creditor, sors mea minuitur
75쪽
GHirtamundem enim eo pipere augetur: Sin pimis pondmes no d nais Pim persen debet scribo, &Bram intelligitur. ILL. PR. Etiam
alia nobis quaestio est: Posita in acceptotum expetasimvnque Cossim eum τω debri& σω credit resata sunto, utrum illorum emolumenti utium detri- ti mihi indicium iacit. ST. T. debet emolumenti index est, quod enim Petrus mihi debet hoc ipsum sortem meam auget, ut & multum piptas in γω.
icit, multum numorum in arcar astro credit contrarii detrimenti, index est.
ILL. PRINc. Nulla anomalia seu dissimilitudo potest dari. ST. Nulla ais .equide in praestas occumt. ILL. PRINC. Et tamen neq; ista deis damno, neq; ista credit lucru meum,sed contra denotare videtur. S T. Illud profecto memoriam meam fugiebat, verissime a L LusTRIss. PRINCEPs locutus es in solam Brtem dissimilitudo illa,& prsterea in nulla rem aliam,ut arbitror, eadit. IL L. P RIN. Attamen Impensae debest, item lucri damnique ratio. cinium debet, etiam damni notae sunt. S T. Haec & sortis esse jam diximus, di causas illius adduximus, ideo jue nulla nisi in seriem dissimilitudo cadit. ILL. PRINC. To defiet possiti cavophyllorum in Codice sratur a τω aedit quod lucrum est, caryophylla enim pluris vendita sunt. ST. Resimnderi potest, si positi ratione putata quod quovis anni tempore facere quidem licet, ut plurimum tamen in anni exitum dissertur Iucium 1 ec I sub τῆ debet,&in Iucii damnique ratiocinio sub τω credit locaretur, ita ut caryophyllorum posivo si absolutio persectioouectet τι debet aequatum iri τω credit,& propositam de elotumento quaestionem sub ra credit non cadere. ILL. PRINC. Nihilominus tamen illud fixum immotumque manet, non tam liquido de caryophyllorum aliarumque mercium, unde lucrum damnumqueexistunt, postio judicari posse, sitne το debet emolumem, τι credit vero detrimenti argumentum ouam idem ill: dia aliis rebus liquere potest. S T. I trie res tacit, estque hie aliqua dissimilitudo. Cujusvis ρομι tamen sortis aut sortem denotantis istatilaetio propria videtur, ut τὸ debet de trimenti,M credit emolumenti sit. I L L. PRINC. Cur sertis posito hoem, gis,quam aliarum partium mira proprium est. ST. ita sors debet tantunisdem valet, quantum si Dominus diceret, ego N sum debet. quo euim quis pluribus obstrictus debitor est eo plus detrimenti, quo plurium vero aeditotest, eo plus emolumenti capit. Contrariorum enim contraria cons uentia sunt. ILL. PRINC. Quandoquidem Mercatoris nomen & sors synonyma sunt, cur loco sortis Mercatoris nomen non usurpatur, hinc obscuritas tanta non existeret. ST. Multi Mercatores saepissime secietatem, quorsi omnium una est sors, ineunt, ideoque etiam nomen commune opus est,cui sortis vomis bulum apprime cogruit, nam sine longo verborum circuitu enunciatur. Deinde opes bonaque, quae in aliquo propositonmotioqilis occupat, magni momenti res est,ut comune aliquod & prie caeteris excellens nomen in omni Apologismo requiratur.quod non Mercatoris alicujus nomen,inter alia plura Medicatorum nomina sed sortis vocabulu appositissime esse potest. I L L. P R. Iam ante tanquam commune aliquod theorema dedisti, Mercatorem se nunquam το debet vel το credit ponere, cum tamen sors S Mercatoris nomen synonyma sint, unde consequens est, quoties sortis rar debet aut credit Mercator facit, toties ipsum se ponere. ST. Addebam autem etiam illud, ιν omnibm contra, a artibus, ad quae v aattendendum est. Dominus in nullis contractis partibus sese τι debet aut τοὶ credit ponit, si vero faciat nullae sunt partes in qui
76쪽
nemo enim quI eum contrahit. ILL. PRINc. NMne plures la Apola Fmo diversitates, quam hucadductae sunt, occurrunt. ST. Non omnes Ap
lagitae idem deoptimo ordinis genere, in Institorum & Societatis ratiocinio sentiunti ideo nos peculiarem tractatumdem separatim conscripsimus. non enim cum Diario, de acceptorum expensemnque Codice commisceri debe. re judicamus.
QVando Merrator Institori mercesves pecunias mittit, facit iter ri debet, merces verb ita enim usu communiter receptum est re' credit. Institor autem mercibus venditis se τὸ debet, iter vero τὸ aedit fingit. in Mocator aliquis exempli gratia institori suo Petro Nicolai roo piperis culleos Dantis cum mittens,isibit: Ite Dantiscum debet per piper. Causa autem, em Institorem ipsum non scribat ia debet, est, quod mercibus adhuc in itinere sortu.
me casibus obnoxiis, revera debitor in non possit,sed iter. Sed pipere diven. diis ita ponit Institor: Panu meoiai D-tim in iis deset periter. Sibus partibus ε Diario in Acceptorum expensbrumDe Codicem relatis, & piperis p Hamia credit sibi conveniens habet, di Itineris antea τω d et fravatum, debitione levatur, & institor suo in debitor scribitur, omnia usi ut videtur, convenientissimὸ disposita sunt. Atqui quamvis ista ratio v- re.
reptissima, mihi tamen mini vi probatur, et quidem hae de cauis. Ponamus, Mercatorem ioo piperis culleos emisse,pipereque in titulo τῆ debet scripto ad Institorem suum, ut ante diximus, Dantilinam mRtere, ut iter debitor, piper creditor quasi sit: sequetur, τι debet, &or credit in piperis posito a quassas re,quod Mercatorem nihil piperis jam habere indiciu est, & tamen ioo cullei piperis quae in itinere vectantur, aut apud institorem habentiar sent ipsius ebusque temporis dum dive dita fuerint, aut alio modo illius esse desierint. Atqui, merces hujusinodi integros annos in occulto latereantequam divendantur,aut etiam partem vendi, partem non item, non raro evenit, unde error huj usinodi Apologi sint manifestus est. Quod autem objiciunt adjumento Instit Iis in exactam notitiam Uercatorem venire posse quantum piperis ab Institore venditum sit, quantum apud illum adhue reliquum sit: respondetur, manca illa & imperfecta ratiocinatione, in exiguis negotiationibus expediri id posse,at in magnis autem &copiosis, ubi scilicet plures Institores pluresq; quibus variarum mercium cura commisis est, quas& inter se transnittunt,&aliis etiam divendunt ac distrahunt non item, cum enim in acceptorum expensbrumque
Codice γsis isti fini scribantur, ut differentiae σοῦ deiat & τοῦ credit adiumen. to,quantum desit cognoscatur,quaestu non sine dissicili,& inexplicabili ambiguitate, nullaque solida positione subnixu invenitur. Sed enim quomodo ista, solidiore, mea quidem sententia, fundamento exstrui possunt dicam, si istud praemisero, in priore Diario scilicet, &Codice nullum planemeleium mode. bet aut τὸ credit prius scribendum quam imponatae sunt &exportatae, id est
77쪽
a partium proprietatis principio ad finem usque. Nam caetera το debet & jὸ
credit intermedia, quando ad Institores merces mittuntur, alius sunt generis, ncque cum priori genere commisceri possunt. Quisquis piper emit, ut res exemplo evadat illuitrior, a prima importatione facitra debet, Quisquis vendidit si in diem vendidit,si credit: sin ille emptum piper vendat a novi isma exqportatione γ' credit, emptor vero, sit in diem est, το debet facit. Inter duo illα extrema tempora piper nautae committi poteli qui porro ad Institorem vecta ret, institor dcnique venderet. Hic quamvis & Nauta & Institor debitotes sint,piperisque a se accepti rationem reddet e teneantur hujusmodi tamen debitum, vel partium translatio, ad alias partes in Diario, vel accepti expensique Codice ob jam dictas causas aggregari non debet. Huc accedit. Quemadmodum quae domi meae a ministris geruntur meis, meum negotium esse & a me fictu duco, neque illos debitores aut creditores in toties jam dictis libris scribo: sic quicquid Institores foris agunt meum similiter & i me fieri judicadum est, ut illos neque Debitores neque Creditores appellem. Porro mercimonio 'rum ad institorem missiones negotiationem esse negari potest, cum antum io' eorum mutationes, dc hinc alio transvectiones sint, quamvis longiores, quam ex officina in cellam vel apothecam, nihilominus tamen hoc pacto considerate quam simillimi generis sunt, nam & cum mutatur, & cum mutatus est locus
Hoc praemillo & explicato, ad rem tandem aggrediamur, Dico de qua rumvis mercium missionibus, quae intra primam importaticinem & novissi'mam exportationem fiunt, id est, proprietatis partium principium de finem, aut aliquid in memoriar subsidium tantum notari debere ut peculiarem ApOlogismum requiri pro magnitudine negotiorum que ab Institote administran, tur. Rebus enim, quae tractantur rite,consideratis in exiguis conventionibus, aliquid in memoriae subsidium, notasse tantum, sufficiet, absque justo Apol gismo qui magnis cotractibus necessarius esse facile intelligitur. Vt res sit pau-m explicatior, duo genera Institorum esse lector monedus mihi est, alteri enim locant mercenai iam operam,ut quae in centenarios singulos duos aut tres,plus minusve pro opera capiunt, illosque quorum negotia procurant Magistros appellam proprio vulgo Institores dicti: alteri operam honorariam, ut aut gra tiam ab arnico ineant aut rependant,& quamvis c52etudo illos Institores,hoc est ut vulgo loquimur factores, appellare non permittit, tamen quia tanquain institorias operas mutuo locant& faciunt, Institores di Factores ut qiis hiσsententia mea sit planius expromam, appellare mihi liceat in primis cum ab illis non lac usquam institoribus ratio exigatur. Si horum aliquis culleum pi peris ad amicum mittat, ut divendat, preciumque cum nauta remittat, rogans. illud autem negotium . quoniam non amplius quam duarum adit trium hora rum itinete inter se dicti dent, una die conficiatur: hic amicus institoriae sue curae non modo nullum Apologismum accuratum hic adhibebit,sed ne literam quidem in memoriae subsidium cxarabit opus nihil esse existimabit, utpote in alieno negotio, di unde nullus ad se quaestus redundat, & quidem tam brex itempore confecto. Sin vem debiti sblutio in octavum vel decimum diem di Lserri debuisset, sertasse in tabula deletili memoriae causia notavisset, postea vero pecunia accepta ει ad amicum, cujus merx erat, transmissa, delevisset. aut si illi res majoris momenti visa fuisset ad Codicillos vel pugillares longioris memoriae causa retulisset. Si Mercenarius institor, vel Domini sui minister,& magno rum multorumque negotiorum alterius procurator esset, qui diversorum Debitorum, Diqiligo COOgle
78쪽
bitoriam, Creditorinn, irremum, quas tradidisset, accisset, emisse missi disset rationem reddere tenetur, Amnisino omnium sαundum regulas jam dictas opus erit, equidem tanQuam sua ipsius inciatnmotia, siti tamen nihil admiscisit, illud enim ars Apologisti Institori non permittit. Quoties pra terea ad Dominum scissimai occasio sese offeret, EDiario suo&quidem ad Diarii formulam ad verbum omnes partes,quas pro Domino a novissimi πυstola ad illud usque tempus gessit&administravit, perscribet, quod&ab aliis quibusdam usurpari video. Dominus autem acceptas ab institore epistolas odidine universas compone ut simul junctae institoris Diarium conficiant. Si in stitor rudior sit, &Apologisticae indoctior, Dominus partes ad semissas, suo more, ut Apologismi Brmula exigit in peculiarem accepti expensique Codicem exscribendas curabit, atque isto pacto Institoris sici Apologisticam penesse semper habebit, & quomodo res suae, quas ille procura sese nabeant, nunquam nescius erit. Ad extremum restat, quomodo hinc exseribi & partes, a principio ad finem usque proprietatis, in Domini Diarium & Codicem re ri, partesquet quaeeunque generis hujus non iunt, omitti possint, ut pecunia merces ab ipso, vel ipstus nomine ad Institorem missi aut acceptae,illud enim nihil aliud est,ob tauta supra dicta quam Domini merces, pecuniam,aliasq;
illius res ex uno loco in alium transiportare.
Vt res exemplo illustrior fiat. Dominus ooo libras piperis quarum singulae 3 o ε valent, universarum summa 3 oo eciso L ut vendat institori miserit. Institor pro accepti piperis vectura io Mosol Blverit, singulas vero libras o luendiderit, summa omnium est666oer 3I 48. unde pro institoria me cede a o Moo . , subductis, & resiq uum 536-Io ad Dominum miseetris. Institor haec in suum Diarium hoc pacto referet. ut sequitur.
a uarii Cissa piper, pua ooeg, singula libra o parata Iecimia ven asim fit --- 666MI3s 8. Si hisce tribus partibus vel nominibus in sequentem Codicem Matis Institor cum Domino rationem putare velit, in Codicem inspiciens in primi positi τω credit ro6 ri s amplius invenit,quam in τω debet,tantum igitur lucrum epipere est. Hinc Institoriae siuae operae mercedem expendit. Denique quam
summam reliqui ad Dominum mittere tenetur. quae tria per praedictum Co dicem, ita se habere dcbere comperiuntur,quemadmodum tres partes sequentes in Diario exhibent. aue Iouarii, Puer debet per Dominum si emolinunti quodex
79쪽
as Iollarsi, Demisu debet per insum, quia pro opera milium emi ε66eel 384 ratione 3 ad ioo, persolvu - 2o o 3o φαο Dominus debet per cassam, 'quia consecta rasime ad
Dibus istis novissimis nominibus e Diario in aecepti expensique codicem transscriptis, lacies erit hujusmodi,ut sequitur.
14 Iomarii Per piper parata pectoria
ACCEPTI EXPEN 2IDE CODICIS FINIS.
A Tque hujusmodi est Inaetoris Diarius, item aeceptorum expenserumq; Codex cujusinodi etiam penes Dominum sint oportet, quemadmodum paulo ante descripsimus; hinc enim duo cognoscit, primum, quomodo res sua ab Institore agitur seseque habeat. Hinc que partes ab initio ad finem usq; proprietatis institoris libris eoiligendae exscribendaeque in suos. Ad primum quod attinet, ex Piperis posito Institotem tantundem vendidisse cognoscit quantum accepit. in luper quid lucii sit supra sortem, scilicet 166 oei 3 1I In D
80쪽
In Domini aut positio, quae sua ipsius sunt, ob oculos versantur. In possismo quis Arcae status & conditio sit. Inium ma sibi a suo Institore plene latis factum esse clare edocetur. Ad lecundum quod attinet, quae scilicet partes a proprietatis initio ad finem usque ex Insistoris libris extrahendae lint, di in suos libros transscribi debent. Primam pauem Diarii a io Ianuarii in suum Diarium stribi non debere intelligit, quia nec initium proprietatis nec sinis illic sit, sed tantummodo bonorum e loco, in locum transportatio. quod translcriptio il- Iiusmodi partiu errorem Apologismi pareret jam ante probavimus, nimirum, piperis posito indicium factu in iri ooo piperis pondo minus esse sub cura&administratione esse quam reipsa sint. Altera pars It Ianuarii in librum tradu.cenda est, i o A enim pro vectura ab Institore dati hic enim Dominus proprietarius est e desinit. Et pars teitia et . Ianuarii etiam in Diarium recipietur, quia ιoco divenditarum proprietas finitur, Sprecium, sive pecunia pro pipere ab Institore Domi ai nomine accepta, proprietatis principium capiebat. hic enim Dominus propric latius esse coepit. de licet illa iub clavibus externi Arca.rii tenetur tamen no minus quam si Iub domestici arcarii clavibus esset, suam,& explicatam, I ad manum positam pecuniam Dominus dicere potest. Nec minus enim foris illa pecunia in promptu est, ad debita Domini dissolvendum ubi externus institor habitat, quam domi apud Do inesticum ad satisfacienducreditoribus ubi Doni i nus suas ledes habet. Quarta autem pars ne ingredit . Quinta,Institoris nimirum merccs admittitor, ob causas ad secundam partem II Ianuarii dictas. Sexta qua κae simi liter excluditor, quia pecunia ad Dominii missa, locum solummodo, sine principio & fine proprietatis, mutabat, atque si in Codicem forte translata esset, arcte pecuniam636μI3s . vera summanrajolem videri faceret. Partibus ita tralatis, non plus erroris ex admistione negotiorum externi insitoris, quam ex negotist domesticoru ministrorum in Mercatoris libris comis mittetur,& simul institoriae illius puram clareque putatam rationem habebit. Neque illud volens praetermittam. Institori diligenter cae. eradu esse ne quid
desiuis ipsius rebus Institorio apologismo, vicissim coua de institoriis, ne quid suis rebus & negotiis admisceatur,excepto,si quid de principio & fine proprietatis cosipectet: ut in Diario praemisso, una solummodo pars est quae ad illius apologismiam referri debet, scilicet et o oe pro cura institoria. Si quis dictam partem missionis scilicet & venditionis 4ooo pondo piperis apologismi forma non egere,sed in memoriae subsidium, tantummodo aliquid breviter notasse suilicere, putet ; illi r ponsum volumus, brevi exemplo communem apologismi formam exhibere nobis visum fuisse, ut lector, quam in magnis n egotiationibus sequi posset, speciem haberet. Hoc generale praeceptum in negotiorum Principis, in extraordinariae Financiae,& bellicorum apparatuum, & munitionum apologismo, &dispens tione in primis utile est, hinc enim inter primam importationem, exportatio
nem lue novissimam vavi homines in computum veniunt, ut suo loco pressius de singulis agetur.