장음표시 사용
81쪽
OV ordo rationarius Societatis.
SI tota Societatis negotiatio unius arbitrio staret, is quemlibet seciorum ad libri sui το debet & το credit eollatae pecuniae, aut etiam ablatae pecuniae, non secus quam alios Debitores&Creditores rescire posset, & sie Sociorum universorum apologistica divos im singulorumque apologisticae dissimilis non esset. Cum vero singuli illorum negocientur, alia methodus hkpostumtur, & quidem, quam ego probo maxime, talis. Sociorum singuli, non aliter quam si institores essent, negotiationis suae apologismum inibunt. hic si unum quemque sectorum & pro Domino, & simul pro institore suo habentes, ordinem & viam quam supra de Mercatore institoreque diximus insistant,optatum finem sere contingent. Fere dico, quod praetcim aliquidinis elate sit, quod
suam exigat declarationem. Exsiui institoris apologismo, cujus penes se exemplum, ut diximus, nunquam no habet, Dominus quanto plus minusve expenderit quam acceperit suus institor cognoscere potest : ita Societatis apologista exempli cietatis adjumento eadem cognoscere potest, attamen quae summa reliqui sit, quantoque plus minusve sociorum quisque, quam ipse habear, &pro collata sorte, initaeque s letatis ratione habere e veniat, adhuc obscurusii esse potest, quae non ante, quam universae rationes, ab universis ejusdem societatis mercatoribus pure puteque sint putat di quanta sit summa sive caput, quantum in ue lucri, vel damni pro collata serte cuique cedat, deteguntur. Rationum autem confectio, cujus ope plurimos ejusdem χcietatis Mercatores alitigiosis & intricatis ratiocinationibus feliciter expedivi de conciliavi, hujuLmodi est.
TRes Mercatores in secietatem eoiverint, primo nomen esto A, alteri B, tertio C, qui singuli negotientur, accipiant, expendant pecunias & me ces, de inter se, & cum aliis, qui si me de rebus suis,& quanto quisque plus, mi nusve, quam aequum est, ct thitae secietatis conditio scit, sub clavibus habet, coiisulant. Tria ante omnia, ab illis posco. Primum, quanto plus quisque iblorum acceperit, quam expenderi ves contra expenderit quam acceperit illos interr o. Deinde,quae differentia sit summarum Creditorum & Debitorum, una cum pecunia & mercibus quae penesipiss iunx non divenditae.Tertio quae lucri damnique panitio sit ex initae secietatis conditionibus, hisce enim cogni'tis, e vestigio quantum cuique cedere debeat exacte dixero. ut longis ambagibus, dissicili labore cujusque negotiationes,sese ad Apologisticae normam explicare, opus non sit, quod vulgo non nunquam fieri solet. Exemplum esto hujusmodi, tria illa, quae scire postulavi, nota mihi sunto:
A plura expendit quam accepit - - - - aOO MB plura accepit quam expendit - - -
82쪽
Secundo summi Creditorum, de summa Debitorum dedum, eum parata cimia, & mercibus, restabant secietati - - oooes Tettio sociorum singulis una tertia lucri damnique cedebat. 'Histe mihi cognitis, dispono, ut sequens Gemplar docet.
Societas debet. Societas credidit.
Societati 6ooo A lucrata, cujusque pars quota est 2ooo A. Insuper τω A supra rooo ec, alterae aooci es. cedunt ex lucro, summa
ra C supra sooo , ex lucro cedunt aooo e summa utriusque est soco oeSumma oo oo μSummam autem stooo oe, debitoribus, parata pecunia, & mercibus
posse dissolvi, hac via fit manifestum: B ooo ee debebat, ume subductolucri triente, acoo nimirum,
Quo si addas debitores, pecuniam, merces ' - 7-ΟΣ Summa omnium ad debitionem solvendum est - ςooo ei Nec causa cur Sociorum quisquam de partitione conqueratur,quisque enim illorum ex lucro partem acceperit . . a OO me Ut autem persecte ratio putetur unumquemque ex societate summae quam debita parte majorem minoremve vel accepisse vel expendisse dico. acquiescere S assentiri necesse est: secus diversae rationes pro sociorum singulas neundae forent, ex hujus enim indicio hujusmodi, ex illius aliusmodi ratiocinium esis. CAusam autem qua ad hujusmodi theorema deveni, tandem aperiam, quae talis est. Aliquot ante annos Mercatores aliquot societatem inerunt qui per institores Vinetiis,Augustae Vindelicorum,Coloniae,Antverpiae, Londini negotiabantur. Cum jam Societatis tempus exiret, aliquis illoru, qui in ratiocinando apologisticam formulam ac viam usquequaque secutus non erat, inventus est, ideoq; eum ad reddendam negotiationis rationem non admodum aratione paratus accederet, aliorum arbitrio se accommodare coactus fuisset. ego vero molestiis,ab illo rogatus, in me receptis, totoque negotio in Diario &acceptorum expensorumque Codice descripto, ad apologisticam formulam ita redegi, ut noster Epilogismus, etiam a negotiationis sociis approbatus, ei plus, quam in sociorum computationem venerat, & emolumenti, di laetiti ε attulerit. Diebus aliquot post ad me veniens dixit. Vctum quidem est, me vestri τοῦ debet, & τῆ credit plane rudem & nescium esse, eoque deduelam rem esse de laetari,& calculo tuo assentirit tamen & hoc verum est , ut ego quidem rem meam mmmore, hoc est crassa Minerva putavi, trecentos inruper florenos a sociis adjiciendos amplius esse, quam epilogismus tuus conclusi & cur sic putem, nunc audi. Vos quidem, pro mea lucri, quod societas feci parte, tantam
83쪽
tandum mihi competere inquitis', subducia Ut summa, quam Meletatis
nomine expendi, tant , de summa, quam accepi, tanta, pars mea lucri reliqua manebit, ast hic trecenti florent deiiderantur,tanto igitur minus a quo adjudiocatum est mihi. Verumenimvero, tanti, ut dixi, res mihi non est, ut illa rursus fatigari, & mihimet molestus esse velim. Hic calculus mihi non frustra esse pri mum videbatur, & suis niti rationibus, ideo ad rem illam paulo accuratius me attendere velle respondi, Quia velo in magna sociorum multitudine,qui tanta accuratione& disgentia negotium expendissetit incertis de obscuris vestigiis rem indagari molestiun fuisset, aliud quippiam in mentem venit. Ideoque ego sic mecum. ina via ingielsus ille sirmmam sibi debitam cruere potuit, eadem ego insistens omnium reliquorum summas invenire possum, est propterea rem aggressus singulorum enim rationes, S ex illis qua cimque necessaria require- .rentur, penes me habebam, tantoq; plus omnes simul ex lucro cepisse quanto luc minus habebat deprehendi. itaque ut partitio a quaretur Catholicam regulam Ep: logismi modo dictam excooitare coactus sum. qua error in trecentis florenis commissus etiam aliis negotiationis sociis manifestus &consessus fuit. Hic ego sic mecum. Si antea mihi hoc theorema innotuisset magnis molestiis supersedere potuissem neque ratiocinium ad apologismi modulum redigere opus fuisset. Sed solatium devoratae molestiae inde fuit, quod in posteru theorematis inventio in aliis sociorum apologisnais usui esse posset, quod experientia edoctus postea feci.' Diario, acceptorum expensbrumque Codice, item institorum ratiocinio
descriptis, superestiui deinceps de lucri damnique contentione & epilogismodicamus.
Q Ercatores ut plurimum lucrum damnumq; quod negotiando fecerunt
quotannis semel ,examinare&expendare in more positum habet, quem Epilogismum lucri damnique cotentionem, sortiumque comparationem vocare licet, eicue fini ab una parte pecunias merces, & debitores, quales quales esse possunt, ab altera vero creditores unum quasi in locum contrahunt, &utriusque sunmae differentia pura putaque illorum sors dicit si, modo debitores solvendo sint. quantaque exacto anno nuda stas est, tantum etiam lucrum damnumque, quod quaeritur, esse definitur. ut hanc viam in apologistica nobis proposita sequamur, in acceptorum expenserumque Codice necdum a diti debitique,neque reliqui summas Epilogismo coclusas, scriptas esse inanimo mecum concipio. hoc ita posito, partes ante commemoratas, pecunias, merces, debitores unum in locum contraho, sortis positorum reliquis, & quaecunque illius accretionem, vel imminutionem significant, omissis, cujusmodi habentur posita negotiationi, item alendae familiae impensa. lucrum quoque &damnum. sed solummodo illas res nude consideratas quibus lucri damnique contentio fit & E pilogismus concluditur, & q uidem certo anni tempore, imo die,qui ut plurimum 3I Decembris est, coeptoque examinea primo posito a
ceptorum expenserumque Codicis a Cariophyllis scilice nulla restare,quia di-F a vendita.
84쪽
vendita sunt, reperio: illo agitia romisso ad secundum nummodorata n sive myristicarum positum accedo, quarum 173-unc. tae inveni quarum sit, gulas librasistam, tanto enim precio divenduntur, quanto coemptae sunt, yumma omnium est 6ooeia I a quam sub τω debri colloco. Simili via per vi caetera Mercium, Debitorum, Creditorum, ' λr posita progrediendum est.
Atque sie Debitiones cum praesentaria pecunia superant Credita novissimo die Decemb. anno I6Oo --- 3I6o. s. I. Ast novissimo Decemb. rs; ,sive initio a I6oo,quod idem est Brisive caput fuit ais 3 oc 3 I 8 debito enim 3I fis, de cre dito a66 -us 8 8 deducto, reliquus numerus ut supra est 2I33. 3. g. Quo dear o ec os i ε subducto reliquis est hujus anni lucrum isto apologismo quaesitum -- - 987. I. .
OVam firmo haec solidoque fundamento subnixa stent, quae diximus exa minare ine um non erit. Posita reliqua augescentis decrescentisq;ὶmmae colligo, quae scilicet positorum reliquiae sunt quae superiori divitiarum aestimatione praeteribantur, utpote nihil eo attinentes. Quia vero lucri damnique hujus apologisini tempore id est a o Ianuar. 36oo faetorum, partes sunt, quae si Codex aliquando concluderetur ut Iocapite fiet) ad lucri damnique ratiocinium referri deberent, etiam p8 II, 1ε emolumentum inde reperiretur. Huic fini acceptorum expensorumque Codicem a capite ad calcem usq; pe currere incipio. Primumque cariophyllorum positum s occurrit, ubi lucrum 7s. 4. 7. invenio. indeque in unces odoratas, aliasque merces, ut jam infra sequetur, incido. Restantes merceseodem precio, quo superiore aestimatione, taxari notandum est, quia tanti esse stipponimus, sin vero hujus illiusve procium mutare velimus, & illud licere. Lucri. Duili od by Gorale
85쪽
MER ATORUM. Lucii timesque τὸ debet.
Emolumento hae via us oes si s ε reperto, ut 'pra in conclusione aestismatarum divitiarum, istud ad operationis examqn sufficere potest. NoΤA I. Quando Mercator divitiarum suarum statum aestimat,merces bonaque quς penes se habet, ponderare, mensurare,numerare solet, sic enim cognoscere potest,quae mercium cum acceptorum expensbrumque Codice convenientia sit, quamvis autem plus minusve plerunque reperiat, omnia tamen exacte congruere ponimus : di quamvis Codici cum mercibus rarissima sit convenientia istud tamen pro exemplo hic posuisse satis est Quae enim bona in illorum aesti. matione desunt, in damno, qua vero supersunt, in lucro ponuntur, ut nihilominus tamen apologismus integer, & persectus sit. NoΤA a. Hujusmodi bonorum aestimatio quotannis a Mercatoribus in Adve satia referuntur, nec, ut multorum fert mos, Diario hic, aut acceptorum expenso. tumque Codice opus est, nisi totius Codicis conclusionem conficere velimus, qua de re deinceps nobis dic&dum est.
DIario vel acceptorum expenserumque Codice scripturae pleno ut novus incipiendus sit, conclusione opus est, qui est omnium litorum Codicis epilogismus,&reliquorum in novum librum relatio, veterisque abolitio. qua opus etiam est cum finis negotiationi imponitur,ut cum Mercator vita excedit, in alioquin mercaturam exercere desinit. Coelusionis autem ratio haec est,ante omnia status & bonorum aestimatio cum ejuidem examine ineunda sunt, hinc omnes status partes, quamque ad suum Codicis positum, item debet &το credit illis conveniens ad Sortis sive summspositum referuntur. ut exempli gratia,prima pars του credit status est i 3 aes unς. niacum odoratarum. quarum prCtium coriar 3 8, quae in accept. expensique Cod.scribo solo. sub titulo τε credit, ut videre est, & το debet ejusdem partis sub summa sive sorte sol .a. simillinqueesia, status partes tracto.
86쪽
Si quis vero compendio hic uti vellet, universum rad i status, euius suae..tna est 3isi Oe 370ε ad unam partem Sortis τοῦ debet reserre posset, hoe
pacto: 3IDecemb.per dives rarita, et urivers-το debesatus es - 31oroe I s i . Hinc ad status sive aestimationis examen progressus, singularum partili unamquamque ad suum Codicis I situm resero, atque το debet, & 6 credit illis conveniens ad possum rationis lucri damni ue. Premplum esto, prima pars τὼ debet in aestimationis examine in s f, quam in Codice accept.& ex. pensi fol. I7. colloco titulo H credit, ut patet. ejusque partis τὸ debet sub lucri damnique ratiocinio sol. I 8. Similiter deinceps reliquas partes exaministracto. indeque lucri damnique ratiocinium concludo, conclusionisque reliquum ad summa τὸ debet, vel το credit, hic vero ad το aedit resertur, quod reliquum illud in lucri damnique ratiocinio in, debet incideret. Ideoque Summa τι debet &τὸ credit, si,in Apologismo error commissus non est,aequulia esse debent, Quo posis caeteraque omnia totius dicis conclusa sunt,quod
Deinde panes suprasctiptae & 3r Decembris in summam redactae quae nimirum in dicta aestimatione status sunt in novi Diarii, tanquam inventarii, aut sortis initio, non secus ac in prioris Diarii principio factum erat, collocabuntur, & acta singulorum dierum conficiet, & in novo ace. & expens Codice, non aliter quam antea in veteri, scit bet, ut prima pars hoc enim exemplo
nobis sit Diarii sic erite Anno I 6 1.
o Ianiin. Multiphus rus τοῦ debet is βmmam 3ior oe r I I 8 contra Tae, quam ego Diedericus Ros, Mei odie, quo aestima. rionem se summam facultatem mearu eci, in huiuscemodi pecunia, mercismo de Iorumparilbiu eam ese inveni. In primis:
Hinc dictae partessubjicerentur, ut in Diario praemisso BL 6. suit. Et ista deincepS:
o Ianuarii. Summa τοῦ debes Diederici Roseper i reiad. Iacobi, cui me eo die, quo summam ct ammatianon mea umfacultatum fe
Hisce partibus ex novo Diatio in novum accept. & expens Codicem relatis,' di quotidianis actis deinceps subjectis,novi libri suum & initium & progressum antiquis sive abolitis similem sumunt.
Quandoquidem initia novorum librorum priorum, & jam antiquatorum initiis similia esse utilitas & ratio postero mihi videbantur, ut communis lex
ubique & comodior esset praecedentem aestimationem, aestimationis examen,&Epilogismi sive Codicis conclusionem, eo accommodavi, aptaviquer apud alios autem scriptores alia ratio ac modus, licet in eundem finem nobiscum conspii ent, in epilogismo enim contentionem sive comparationem, quam in calce veteris Diarii docent, faciunt, cujus partes in novum accepti & expens Codicem transferunt, summam sibi formantem quae non, utili veteris Coducis inu
87쪽
gratia Partholomaia Rraue em libris manifestum in potest, qui comparationem ficultat lim in calce Codic. acet &op. positam inde ad veteris Diarii Gnem transtulit. Atqui pro eo in novi Diarii initio inventarium vel facultatum aestimationem disponere mihi magis probatur ut jam ante a nobis dictum fuiυ ut novi libri veteribus similiter&exordium&progressum sertiantur. quae t fio multo&aptior&clarior in Dominiorum & Financiarim extraordinariarum apologismo visa mihi fuit. ubi quotannis librorum novatio fit, ut iusius siro loco dicetur. Ista ad meam mentem, quae nunc quidem est, mihi scripta sunto. qui vero ab alia sunt mente, illis suo trui judicio licet. Explicatori
nus Mercatorum Apologismo, superest deinceps de Principum Apolli modicamus. Diqiligod by Cooste
89쪽
90쪽
catorum doctiina ad finem feliciter perdueia, quam penitissime illius notitia in matus esset, ad Λpologisticum Dominiorum pulverem porro con dere animus fuit, ideo ii dissicultates &emolumenta quaedam , quae istinc existere posse viderentur mihi objecit, cum autem non minus adseqrientia declarandum, quam ad aliorum
similibus objectionibus respondenduisti inservire, & commodo esse possin
ILL. PR. Qi modo parvo labore magnae negotiationes, exigua scriptura comprehendi p ire, & ratiocinio quidem apprimo certissimo, ut nihil ma tercidere post, intellexisse mihi videor, quae res mihi apologisticam consimi , lem in Dominiorum pulvere exercui posse, cogitandi occasionem praebereti nisi paulo accuratius perpendenti mUnae molestiae mihi objicerentur, quae in
perliciedi desperati e pend me ad cunt. ST. aenam istae. ILL. PR. Priomum propter ambiram reditus, aliasque quas vorant ut sent sues, anseres gallinae,ova, aliaeque mi tuae res, quae Μer tyri non occurrunt, in . . ter alia ratiocinia suntquaealiquotmillenas accisio/ies habent, quarum nonnullae unius sestertii, nonnullae dimidii, aliae quadrantis,plurimae fcmiqiiadrantis,prpter alias bestiarum stugumq; tumii nes,quaae latὸ ista sese diffundan cogita. Si singulis illorum quoiannis suum positum in Codice tribuendum esset
se debitorem,quando autem satisfactum esset, creditorem faciendo; vide quantum molestiatum e toties millenam partium transcriptione redundaret, quod tamen ad apologismi perfectionem absolutionemque necessario requiratur, neque enim quod minus, majoris causa perdi aut pessum ire conveniens est. ST. Ulud de aeri ibus de recognitionibus quod dicis, mecum quoque trutinavi atque expendi, atque in proclivi, & sine molestiis este, deprehendi. ILL. PR. Quanam inquam via. ST. Ista. Ego equidem,ut primum omnium illud moneam Mercatore in plerisque negotiis quae incidere possunt,tanquam exemplo quam libentissime uti soleo. quod norma illius minim E fallax, longoque usu suam firmitatem & eonstantiam consecuta sit. Cum stercator inquam per ministrum vel ancillam acetaria sestertio, aut sinapi semi quadrante emit, apologista illius nequeacetarium, aut sinapi π debet, neque venditorem illorum, aut aream τὸ credit facit, sed hujiismodi emptiones, tanquam impensas quot mensiibus simul una in Codicem refert, neque propterea tamen apologistica manca & imperfecta fuerit, ut illic in Mercatoris apologistica tunc patuit. δι sic Dominiorum apologi simo, communi accisiorum summa unam partem facere liberum esset , eademque ratio summae aliarum reco 1imnum pecunia aestiniatarum, eoque magis quod ex hujusmodi pecuniis nullum emolumentum Quaestoribus sit, imo ut plurimum intercidunt, tanquam indignae ut selutionis admoneatur diuitor, quas tamen in acceptis quotannis numerant.
ILL. PR. Rem non sere dissicilem si ista via insisteretur facile intelligo sed alis dissicultates sese hie offerunt: Quod nimirum Rationum praefecti,Thcsaurarii, Quaestores apologisticae ad Italorum ratiocinium informatae ignaros sese, omniaque negotia cujusmodi singulis diebus plurima accidunt, neque veritas multum abludit j obscura sibi ac molesta fore, profitebuntur. ut taceam si quis sucior