Libellus sane aureus ... de venenis / Petri Aponensis ; nunc postremo recognitus suæ q integritati restitutus [per J. Drylandri]

11쪽

minimus medicor M. Clι

deuotio praeficiis scri ptum,iam uestrae peti--tioni j pro debit lota latione ferre iuxta posse obedire propono ut sanctitati uestrae,ium ad profectum corporis, tum adscibilia coaugenda, tructu tum utilem non mum qircissem de Venenis inscribam. Primo si idem diuisionem faciam de uenenis Libri argu- Sunt enim nobis magire nota, qκα ii sic parici diuisio. diuidunt quoddam totunt. Secundo, unumquodque diuisionis membrum resolvam hinc ad terminum fingularem. Sic n.cului Me rei scientia completur a generabsimis ad silpecialii ima descendendo. Tertio describam modumsecundum licin uenem

num mortificat, et nocumentum inducit humari corpori proximatum tande naturam notitia curationis in arte medicinae uenatur. Qi arto,sermone fucia de praecu iubet cautemti: ne aut uenena propinentur:duis propinata sint,

12쪽

DE REMEDIIS

non noceant. Praecustodit in ara est curat mexcusans.

Quinto igna ponant,c curasi qeto cus uenenum ulliumptum C ad eius nocumenta introducta. Sexto Cr ultimo ,uirtutes beroarticus a. amorte Iiberuntes occulta uirtute potius, C diuina, et copltaxiorie uel natur, ad quodq; uenenu describa Et crι hoc solues quaestiones duas difficile ualde agarsi prima erit theriaca magna,utrum theriaca fit alicui ueneno beetour uel medicina. Et secunda erit,utra uenenum aliquod o fit ad certum tempus aliter exhibeaeri,s ex eo quin ad illud tempus moriatur, et no ante. De diuisone uenenorum. Cap. I. Via uenenum oppositum est cibo nostri corporis: ideo aeut cibus licitur pars nostri corporis,et si totum assimila parti nutrit e,uicem tenens par di bolutae ita uenenum, nost um corpus seu partem,cui ut proximauit, id fui sua ueneno amnaturum totum trahit,et conuertit: deniq; a imis lassibili fium adeo ut foet animaelia e terra nascentia quorum natura cibos conuertit in specie nutritoru, a nobis comestu, in nostrum alimentum coxertuntur, C specicin Ita quaecus corpora ueneno sunt iuncta, Actiuu es s comedatur a nobi transeuntia faciunt nostru cori 'i' pora in uenenum, quoniam omne agens praestantius

est patienteis non rasubsta tia per modum a frui trans ad praesentiam ueneni: quod se habet per modum activi in ueneno, cui palea subiectu uti transtin igne Est enim ignis totus activi sed palea. v

13쪽

VENENORVM. ore sipientes medicorum uenenum dixerunt sede genere rerum interficientium complexionem C compositionem: interdum inducentium solutionem continuitates ita ut aegritudines,quae ex uenenis accidui, sint de generibtus communibus, ' non proprijs Diui ditur autem uenenum tribus modis . Nam uno modo confideratur,prout fit diu igcneris in species crfecundum hoc dixerunt uicenata Averrois suenenorum aliud est de minera, illud de uegetalibus aliud de animalibus venenisse De minera quidem est,ut quaecunque sub terrigeneratu perniciosum habent naturam ut argentum urvuin, Ἀγpsium C aes et quidum lapides,ut magnes, C lupis armenius non lotus, ta plumbum ustum, Crarsenicum, C reulgur,s cerusa plumbi: C de mula

tis atque de quibus infra in heciali dicetur. De vegetabilibus uero sunt, quae sis platarum P. I

trar j imae uni naturae cibali,ut aptae natae non sint adnutriti speciem conuerti sed potius sunt prompta conuertere ut elleborus,et turbith nigrum, napellum, lumi apelli,et fungi quidum,et tubera et vidua faciensi medereon,et oleander, capit risi , t h. d. De animalibus autem ueneno usura omnia,quo lib. sumpta,rum natura longi ἰime distat ab humanu complexio

ne aut oppo tui inimica est speciei qualia sunt fer

pentes, dracones, C thir et umerae, lepus marinus,Cr carnes 4 ut ei statim suffocatae,et pisces frigid C morticinae carnes, Critia putridae, et quae

a fulgure sunt peringier mortua,et quaecunq; j tit

14쪽

Alia diuiso

mni in cor

pus nostrum V .ab extra corpus.

eens.

odoratu Alia diuisio ueneni quantu ad specifica disteretia

4 DE REMEDII spatietu rabie, et musta quae infra in speciali dicetur.

Secundo modo confideratur uenenum relatum ad nos C fecundum hoc dixerat, Venenum aliud est assumptu intra corpus aliud extra. Qisod uero ei assumptum intus est degenere potionum perniciori furum utum ubi pecie cibi, uel potius, uel medicinae. Et hoc est,quod plurimum sit: quo reges,Gr praelat C ociori cauere debent. Quod uero extra est icitur reptilium morsum stat cum usu, aut auditu, aut gustu,aut tactu,aut odoratusentitur uenenum. Visuquidem, cui uenenat bolscus. Auditusicut uenenat erpens quidum in nubi qui est corpulantiae duarum palmarum,acutum baseus caput,uiridis existens colaris,qui regulus uocaturisbllando enim aues, Craniis multa eum audientiu interimit. Gustu quoque, scutalpissurda,quaelibuto suo,quos tangit,interficit Crthirus,quos mordet, uipera perimit. Tactu vero, cui ei peris,quem milas de quo Auicenna dicit interfecit lancea a ex contuditu lanceae manus militis, Crtotum corpusfuerunt mortificata ta sint piscis quidam,qui stupefactor uocatur de quo Galanuidicitis cum intra rete, piscatoris munus cribrachiactus eis

sunt tantum, insen bilis sciuntur. Odoratu e sicut quidam fungi perniciosi, e quibus dicit

H,quod cum, elluntur a terra, Cr odorati intermciunt odorantem. Tertio modo confideratur uenenum, quantum ad

ipecificam differentium qua differunt species a specie:

C fecundum hoc, ixerunt omnes naedici et philo μα

15쪽

VENENORVM. splanatur es, Dinienum,aliud est, quod facit operationem suam a qualitate suusue a complexione Craliud uod facit hoc idem per uirtutem fluentem ito speeita, tu specie quod medici formam specificum uocant quod Qxin nihil aliud est,nisi meritum,quod unumquodque conmpositum ex quatuor elementis,fecundu maiorern Crurinorem proportionem ipsorum elementorum,in coposito fortitur et meretur breue ab influentibus stelli fixis, quae species inferiorum compositorum resticiant, ' prout ipsorum materiae aptae fluunt, iuxta illlud: Virtutes stellarum uehuntur instrius, mediantibus lineis pγramidulibus C rectis,quae in lumine φαfurum stellarumfirmantur, lumen per lineas diuersas uectu de stellis depertia uirtutes speciscus, quuderelinquit tu composuissecundum quod componetiai ruerunt. Et hoc est,quod recte uicen iudicit incutione: tuseforma sincifica aduenit rebus,post primam complaxionem elementorum in compotes. Et illa ignoramus in aeternum quantitates C ponderuelementorum in compositis ideo tales formas specimcis,aduenientes iuxta meritum ludis e talis proportionis,in compotis necesse est ignorare neque de ipsis plum scire pos urnus, iis quantum praebet homunuexperientia: C propterea in talibus plius construnt experti, et rationales medici scut bene in prooemio inetaphocae Aristoteles dicit: Venenum ergo, quod aequalitatesola facit operationem, variatursccutis Veh.steadu diuerstatem qualitatum Nam aliud calidum, liud sigidum,nsiud Accum,aliud humidum Cesidum quidem Veii ealida obsid

16쪽

DE REMEDIIS

Opilando

quo cQx duolim modis interficit quia aut cui faciendo corroisilit interium assumptum usque ad cor, C extra appositum usque ad medullam Uis interjicit solueudo cotinuum, quali est lapsis murinus. Aut cui faciendo in luminat,a intus exteriusq; ad cor ei ac inter

ficit sub tantum cordissuperflue in luminando, cur

ve sithida chorbi mi elleborus. Frigidum uenenum simili duobus interficit duobus modis. aut stupefaciendo pro Si pelaeieu ter maximam eiae frigiditatem, usque cor reddatur immobilare loc est tala,quali est optum aut opilando ulus anhelitus,ta claudendo,ita, , quasi anhelare non pollunt, usque ad cor aufertur anhelitas: stediim ue ale, Vale est plumbum ustum. Siccum uero ueneduobustio iugin interficit duobus modis aut consumendo humi- Cotis mi do dum sanguinem cordis,c: quo in crustum conuerishx mi Vm elido hoc tali est,quali est cui non extincta,et colaotur.Aut separando partem a parte, donec onmnia membra usque ad cor cr in minimus partes non

ulgur. Humidum uero uenenum, dicat quidam non inquare Q e ueniri . quoniam non ascendit humiditas ad quartum P - μ' traduci ex quartus gradus uenenosum reddit litatem quoniam corruptiuum est e mortula. Sed Galanus narrat de uno, quem in somno serpens quidani momordit, 2 excitatus non uulans surgere tractus permanum, remansi caro corrupta C putrefacta

super terram, denudata apparuerunt unde ex putrefactione occultu, c facili carnis solatione probat Gulinus uenenum tibe humidum ex hoc gene

Separando. Numidule. Hi soria ex Galeno.

17쪽

VENENORVM. Tresccundum aliquos, argentum aurum uidetur esse uel uni quod solum humidum in quarto gradu is fatentur Sed uenenum quod a tota specie soluente uirtutem, ae a tot substantia, vi a orni ec caest,interficit non,quia calidum, questigi an nes ccum,neque humidum sed quia tale:quia oppo tam habet uirtutem ad ultum hominis et sanitatem a id vericaam,m quacunque paruitate Amptum,ita etiam ut sensum intus fugia intersici multiplicando seipis psium:quoniam qualicunque humiditatem nostri ortaporis inueni ipsum statim in uenenum conuertit Crhoc uirtute suae s ecie Cr tale est,quales napessus. De unoquoque uenen in pectuli. Cap. II. Enena minorari recla liuo pluturum C animalium nonis nolui r fumosa dicemus ne occulta narrantes,urrim in ungues ad ceremus ob ea eius solum causam,ut praeui a mum ladant, aut nuit

quam ladant. H aec cribuntur,non ut alios Ddere docea M. Mineralia igitur uenena quaedam sunt a natura quaedam ab arte procurata. natura quidem, quae in uentre terrae gelierat

tur, lorum unum 6 urgentum uiuum quod intus assumptum Mandoque interficit, sua humiditate putrefacere faciente humiditatem cordis naturalcm: quandoque autem interficit suus igiditate actuali congylunt cor Cuini gnum is, quod quidam apo thecarius,cum de nocte tempore magni aestim stiret, tentans irruenit ampullum ple iam urget uiuo, quVibiti a mune inuentus est mortuas Cy rillelltcntcs

in spe iacia

Apotheca rius ex potu argenti uiui

mortum,

18쪽

Extin 'io argen.uiui quo fit.

is DE REMEDII sargentum uiuum exire de uno,unatomietatus fuit, inuentus fuit ingusticirca cor coagulatius, ' ipsum cor smiliter Inuenerunt I in stomacho fere libram Art. vitium linam argenti uiui iud est urgentum uiuum,quod arm sit ab arte alchγmiae sublimatum in alludet, quod est

ψ Balch,mistarum, illud est deterius G magis pernicio rima naturale quoniam minerale saepe per ventrem secedit,uel sponte, uel clo eris sublimati; asumptum interius corrodit, intestina, apostemat

cor,ta retinetur urina, C prohibetur eius exitus, C moritur Extinguitur etiam urgentum uiuum casorti admistione saliuae hominis, donec dii ureat. Quod proieceris super ipsum quam struenton, tredierit ad primam dispotionem, non est extinct ther hoc deterius est iurum uiuum, e minus invialum sublimatum Secundum uenenum, quod et a natura lucrae est 3psum, quod intus albumptum sua

s igiditate coagulat sanguinem, T in fissuist iritus,

c inducit disculturem anhelitus er deinde moritatur. a hoc datum crudum in potu tritum coctum uero,non est. uenenum d medicina liptica ualde,nufici Scor; sin tui alitem, uenis terrae montosae Tertium est aes, quod metallinam habet naturam,compo tum ex arigento uiuo cr adurente sulphure ad Ormam tuberiris deducente, quod quidem cum per subro percutiatur, mactiatur, coriae,quae cadunt ex datae in potatu uenenant, Mentrem ortiter soluere faciunt, crbo medici uocant Tubet aeris . inde etiam uinum, si reponatur in vase meo dulci ni ulli iri, biobatur,

19쪽

VENEF ORVM. 39buturivomere fucit. Tertium est scoria stri haemgitanos, ex ipsa aerugo, quae intus assumpta adhaerendo

intellinis exiccat humiditates, corpus, a senectum inducunt dest, quadam aegritudinem,quam medici marasmum uocant. Veruntamen autem medici scoria erri consolatu, in curatione multarum aegritu min.

Q uartum est lupis magnetis, qui gumptum intus melancholicum,ta lanaticum, prae1tigiatum facit recipientem . Utuntur autem eo medici consolato cum alijs medicini in curatione melanchobar. Est autem lapis ille duarum specierum. Vna est, C trahit sertarum, vertens illud ad polum septentrionalem, ubi dicitur esse minera magnetis. Alia,quae trabit carnes bumanus uertes tractum uersu polum meridianum, ubi dicitur esse minera ipsus Haec autem tritu C data in potu uiscera contrahat,et in globum reddit. Cuiutum est lapis armenius,qui rubeus est, C agumptus intus,ct non est lotus, fecundum doctrinam medicorsi est uenenum uomitruum, Creto utrentur medici in cura melancholi eiu ἰionisAextum est Iup8stellatus, quem medici uocant laetuli, quis non fuerit lotus, αtusci in potu, ubuertit stomachum,Cr dolorem interipinorum facit,quo utuntur medici contra quartana.

Septimum est ursenicumsue auripigmetum,quod est de thecie g p ut dicit Albertus quod caliditate crsiccitate sua. pernicio a natura uenenum est pejἰiinum,putrefaciens, C ualde mortificativum. Sed fsublimetur secundum libγmiam inuase alludet, est

pej imum uenenum intus Fumptum si saepius subli

sinitos Magneti Magnetis duae species Lapis arme

nius.

20쪽

Succi liene nos qui, Friictus uenenos qui Femina e lienosa,

et o DE REMEDII smetu .ellicitur illi inium, tanto deterius coicitur

lienenum. Venena uero, tu e per artem iunt Lithar

gγrium quod ex plumbo sit fuso milla,cum testis olus ructiis, quod asyumptum intum, facit intcstinorum

c plumbum tum,quod sit exsulphure C auripigmento,quod est urnenum,opitius et interficiens suffocando di facturum,quod fit ex lapide laetuli,quod

est uenenum exiccatum. Et hi reabar,quod exsulphure, plumbo sit,corro vili nexi lens nonum iutum dissumptum Vegetabilium uero uenena, quaedam sunt succus herbarum, quidam uerbi mitia ipsarum. Succum quidem ciculus, C succus tithγmalorum, Crsuccus cucumeris a nutri, C succus sine e Cr succius bothormaricia,ctsuccus coriandri succus mandrago

rae, er succus papaueris nigri, de quo optum succus origiola lactantis de quo fit scammoni fuc supi risus, succus ceruae. i.gγrasolis, C suc

cus nupelli, succus oleandri, e succus med reor succus Ecbori gri . succus a Urrae. 1.ultis albae, succus rγoniae, dest cucurbitae is luestris. Despuctibus uero sunt cornua oleandri, T corram a be leguar, uacardi, luces, et auellanae racidae, G nux uomica, coloquintida, quae solitariae siluat,nuta in arbore sua, sicus Pharaonis, π pomma matrdragorae. Semltiauero sunt, ut mainta et cocogiridii, baccae lauri rancidae, catapuclae,et feramen urticae, V scincti papaueris nigri, et scinii et erubori,