장음표시 사용
11쪽
o Comment. c. humana aures. a a. q. s.
se nisi tota perspecta. l. inciuile. T de legib. Tum quia expressa Sc tacita regulariter sunt eiusdem virtutis. l. expressa. ff. de reg. iur. l. Labeo. l. item quia . st.de pactis. Et ideo tota illa oratio mixta, Deus est angelus: cuius duo priores termini, scilicet Deus e sunt vocales,& tertius scilicet angelus scriptus vel metalis, est filia, ct haeretica: licet pars eius vocalis scilicet Deus es' sit uera & catholica,& e c5trario, tota illa oratio, Deus no est Angelus, cuius tres priores termini scilicet Deus non estinessent vocales & quartus scilicet. Angelus esset metalis vel scriptus, est
vera & catholica,& pars illa vocalis Deus no e esset falsa de ii retica.3 Tertio, quod una & eadem alio potest componi ex diuersis partibus, quartim aliae sint expresse vocales vel scriptae, &aliae tacitet &metalest de quod ipsa tota sit vera, de partes eius separatae sint falsae& has
reticat : de econtrario ipsa sit haeretica, & aliquot partes eius separatae sint uerae & catholics'. quorum exempla sunt innumerς orationes tam sacrarum & canonicarum literarum, quIm humanarum: in psalmo enim primo est oratio mixta ex illa parte scripta vel vocali, Non resι
gent impii in iudicio,& ex illa mentali & subintellecta, ad gloriam aetemnam, quq tota est vera, & de fide; licet sola illa pars eius vocalis vel scri pia, videlicet, non resurgent impii in iudicio, sit falsa & haeretica. Q contra illud symboli Athanasij, Ad cuius aduentum omnes homines resurg re habent cum corporibus suis. Et in cap. nihil. de consecr. dist. s. est etiaoratio mixta ex illa parte scripta, P Ubil prodeH bona opera facere inst tu peccati mortalis. de ex illa mentali, quo ad meritum Nita sternae. dc tota illa constans ex illis duabus partibus est vera de de fide r pars vero iliada sola scripta , Nihil proden facere bona opera is flatu peccati mortalis ,
est falsa & haeretica, iuxta Concit. Trident. sels I . c. q.& can. q. d. 1. Ex humanis autem literis excerpere licet multa exempla de figuratis locutionibus, de quibus latissime tractauit Alciatus in rub. de verbo. sign. lib. .& speciatim in pag. r. de paroemia.& pag. 8. de reticentia.& subauditione, ad quas reduci possitiit orationes & locutiones prcsatae mixtae ex verbis expressis,& mente lubintellectis, quae iudicantur verae vel fallae coniungendo parces subintellectas cum expressis. Ergo eade ratione tota illa responuo prcsata N. quae est mixta ex illa parte vocali, non dixi hqc verba,& ex illa parte mentali,animo eam ducendi in vxt rem, fuit vera; licet pars praefata vocalis stillet falsa. Et consequenter cum benedictissimus & omni scius Deus noster noscet eam esse mixta,&composiain ex illis duabus partibus; nouit etiam totam illam nisi se verana coram eo,& in foro conscientiae; cui consequens est praefatu N. dixisse verum coram eius diuina maiestate, de in foro conscientiet ;ita non fuisse mentitum; cum dixerit verum, nec putauit illud esse salium: quod addo propter cap. homines. 22. q. 2.4 Quarto probatur id ipsum exeplo D. N. Iesu Christi, qui erat & est
12쪽
vla,veritas, Sc vita Ioa. I. dc I. Ioa. s. c. qui contempta. 8. dist. qui rogatus de iudicio uniuersali quando esset suturum, respondit se nescire: quod
falsum fuisset, si sola ipsa prolata verba perseat sumpta es separata 1
subintellectis considerata fuissent: quia contradictoria eius, videlicet se scire erat veri issima : at consideratis de adiunctis quae subintelligebat Dominus erat verissimum; subintelligebat enim se nescire id, ita utc ueniret eis manifestare, ut post de ante alios multos theologos de can num peritos tradidit Archi d. receptus a nostris, in c. sacerdos. de pa niten. dist. 6. dc etiam Domini c. Solus lib. s. q. 6. ai t. a. de iust .dc iuro. Quinto probatur aut horitate omnium eorum, qui aiIeuerant con fessarium,qui interrogatur an tale peccatum talis paenitens ei fuerit confessus iuste respondere polle non elle illud ei coniellum, sub intelligendo ita ut dicere teneatur: quod tamen esset falsum si sola verba expressa sine subintellectis considerarentur. Nec obstat responsio quorundam dicentium , consessarium nescire sibi consella vi hominem, sed ut Deum ι de cum respondet illum ipsi noesse confessum tale peccatum, intelligere, non esse consessum ei ut homini. Tum quia esto esset verum,confessarium nescire ut hominem, sed ut Deum peccata ei confessa, falsum diceret, si responderet absol te se nescire nihil subintelligendo, dementiretur: quoniam sicut duo Vere contraria non possunt else vera, licet possint esse falsa; i ta duo comrradictoria per nullam potentiam pollunt esse simul vera, nec simul falsa secundu omnes dialecticos,de etiam nostros,iuxta notata in l. ubi r pugnantia. ff.de reg. iur. dc c. solicitudine .de appel. de tangitur per Batain l. si is qui ducenta. g. virv.sside reb. dub. Cum ergo sint duo contraria, audiui vel scio, de non audiui de non scio; si alterum est verti,altera
est falsum. Et consequenter, si est veru quod audiuit vel scit, salsum est quod non audiuit nec scit. Ergo cum consessarius audiuit vel scit ut Deus, falsum est quod absolute non audiuit vel non scit: quia perinde est,ac si diceret, nullo modo scio: nam negatio totum id quod post se
inuenit destruit,dc contrarium eius ponit, ut habet regula dialecticorsi, pro quibus est glos. singularis receptam c. cum dilectus. de consuer. Non obstat etiam responsio praefatar quoniam salsum est consessarium nescire ut hominem, quia scit vi Dei minister, de non est Dei minister ut Deus , sed ut homo presbyterio insignitus; ac per consecutio nem Vt homo arg.a toto in modo ad partem eius. quod est validum s cundum Dialecticos de Bald. in l. conuenticula. C. te episco p. de Her.
nam si aliquid est homo albus, utique est homo :dc ita si quis confessus est vi homini insignito presbyterio, utique consessus dicexur ut homini. Tum quia palam est consessarium scire peccata con fitentis per scietiam vel fidem humanam non diuinam nec diuinitus infusam , ted
bumana uo acquisitam. Tum quia illa scientia humana uti potest ut
13쪽
Drio, tantum tenetur ad celandum quantum Consista ius, secundum
omnes in d .dist. 2 i. quos late sequimur in d.c. sacerdos. nu.q2. attamen non nouit illud, ut Deus;immo ut homo, immo & ut pessimus homo. Sic qui dicit Confessario aliquid in consessione dicit quide illud ei ut ministro Dei, sed non propterea non dicit ei ut homini; immo dicit ei ut homini presbyterio insignito,& iudici suo in illo animae foro.
s Octauo, quod ad eundem pertinet cognitio ad quam definitio l. de
qua re. ff.de iudi . At consessarius non absoluit vi Deus, sed ut minister Dei; quod patet ex illis praeuijs precibus, Dominus te absol/M c. e go etiam audit ut minister Dei. Nam & quidam legatus constituit Pa- .pam ut homo. in c. ossicij. de paenit.&remisi.&dixit se audisse in co-'fessione. Et quod passim consulendo, & alias diximus talis casus mihi contigit in confessione, quod tamen dicimus ut homines nullatenux mentiendo. Hanc denique partem neruosissime probat Scotus in d. dist. 2I. quςst. a. &. ali js argumentis quae omitto. Quare omnes qui fatentur, quod Consessarius vere dicere potest, ille non est hoc mihi confessus, subintelligendo ita ut tenear prodere,coguntur profecto confit ri,quod etiam alius quilibet,qui non tenetur aliquid dicere,vere pol rit respondere illud sibi non elle dichim, subintelligendo non elle ita ei dictum, ut teneatur id prodere. Cum igitur omnes confiteantur iulud, nemo debet hoc negar .s Non obstant quc iam quς nimia, ut mihi videtur, religione addu-ebas ait prifatus Solus in q. 6.art. 1.lib. s. de iust.&iure. videlicet, quin qui fecit, vel dixit aliquid nulla ratione potest dicere coram Deo non feci, aut no dixi illud line mendacio: & quod ipse nullatenus id auderet respondere: &quod adultera interrogata a marito stricte ad occudendum eam gladio, si confiteatur an adulterium admiserit, nullatenus respondere posset absque inendacio, se non admisisse: Et qud si nudius tertius admisisset; responderet non admisi, subintelligendo heri, mentiretur e Et quδd eo casu nulla patet illi miserae via eludendi maritum, & seruandi vitam: Et quod tenetur ut martyr potius obire mortem illam iniustam,quὶm uti eiusmodi amphibologia: Et qubd nominus tenetur eiusmodi adultera ad vitandam illam amphibologiam, dc ad obeundam illam mortem, quam puella cui mors intentatur, nisi consentiat libidini: Et quδd sicut hic puella potius debet mori,qu mcosentire huiusmodi libidini;ita illa adultera potius debet mori,quam amphibologia illa uti. Non inquam haec obstant. Tum quia iuxta Psautem regium vir ille doctiis alioqui,& pius trepidauit timore ubi non Grat timor. Tum quia salso fundamento nititur, ut per supradicta patet. Tum quia ipsemet fatetur vere dixisse Christum, filius hominis nescit
quando dies iudici j sit futurus subintelligendo,ut vobis dicere conu
14쪽
hiat: & eaciem facilitate potest defendi id quod nos dicimus, qua id it
te defendere potest. Tum quia ipsemet fatetur,quod Consessarius p test dicere simpliciter,ille mihi no est consessus hoc vel illud peccatu; quod tame consessus erat:&tam facile defendas id quod nos dicimus, ac illud: nam viroq. casu falluni est, quod dicitur, si sola verba prolata conderes: & utroque casu mendacium est, si nihil subintelligatur: troque casu verum est, subintelligendo ea quet subintelligi debent: αneutro casu admittitur mendacium, si ea subintelligantur. Tum quia
ratio illa, qua ille ait mentiri eam, quς interrogata, an adulterata sit. r spondit non esse adulteratam, subintelligendo heri, cqm esset adulterata nudius tertius,falsa est: ideo enim ait illam mentiri a quia negatio eius uniuersalis est e quae ratio salsa est. Tum quia immo est partices his coniungendo subintellecta cum expressis: quas coniunctiones nouit Deus, coram quo illa id dicit:& an coram eo sit tuenda nunc disputamus. Tum quia eadem ratione mentiretur Consessarius dicens, illuatit illum ei non fuisse consessum illud aut illud peccatum: quia hic negatio adeo uniuersalis est,ac illa, & adeo tollit subintellecti, ac illa. Tu quia falsum dixisset Christus, qudd non sciebat illunidiem: quia vere
sciebat, & negatio erat uniuersalis attento solo eo quod voce profer batur.quod dicere esset grauissima blasphemia,cum sua Maiestas ellar, ut dictu est, summa veritas,uia,& vita. Tum quia ipsemet fatetur posse me dicere siue mendacio, no memini, vel nescio subintelligendo ut d hea dicere: licet vere meminerim,& veresciam: & eade profecto rati ne c5cedere debet,me sine mendacio dicere posse non vidi, no audiui, non dixi, no seci,subintelligendo ita ut dicere debea,si modo no teneor dicere: quod tamen ipse negat,& ita pugnare videtur secu attenta eaderatione. Tum deniq. quδd mirandu est viru praecellenti doctrinapti stante, quiparari Virginem ob timorem mortis stupro consentientem, di adulteram per iustam amphibologiam se a morte violenta excusaniem. Quare concludendum est prςfatum N. non fuisse mentitum responderi o , quod non dixit verba praediista, subintelligendo mente, quod non dixit ea animo contrahendi matrimonium: &consequenter,neminem qui iusta gratia salutis animae, vel corporis pietatis, utilitatis,uel alius necessitatis, vel virtutis, vel alicuius eius actus boni utitur huiusmodi amphibologia mentiri, neque peccare peccatum mendacij. Quam partem absque ullo scrupulo nos spire defendimus, eam etiam procedere quando additur iuramentum, praesertim in repetiti
ne cap. inter verba. M.q. s. conclusione 6. & in Manua. Cons. cap. Iz.nu. 9.& cap. I 8.nu. 6 I. dccap. 2 3. nu. 44. contra Sotum supra relatum,& Genesium de sepultaeda nostru olim Compluti condiscipulum rela tum in d. cap. IS.& 2 s. ubi supra, licentem neminem usque ad Gabrie lem hoc dixisse, cum idem censerint ante nos S. Hierony. S. Greg. dc
15쪽
uen. Palud. Adrianus Lepe,&ioan. Maior,siluesser, Angel. de Peruinso, & Ioan. ab Anania, &glos. ab omnibus nostris recep. in cap. nectui. 22. q. 2.in locis infra q. a. nu. Io.& duobus se I. citatis.
t ' Iuramento quἱ Hlamat id, quo cli esse falsum,peierat i Veritas en virtus, qua se quis talem qualis est, os dis. O q.3,nu. z.
q Iude x quibus in iudicio proselidere debeat. turpis qui νerum iuxta mentemsuam tantum. non pelaat. ' t risatus ut iuste ambigue respondet iniuste adiuranti. oenu.Io. 6 confitenti aliquίd non creditur qualificanti illud. 6 Iudici respondensim non ut vult,sed νt νPlle debet. 6 Iudex non tollat facultatem respondendi iuste ambigue. Iudici adiuranti confessarius respondere potest ambigue. 8 Iudex potiusseruim rei veritatem,quam probatam actis latendar. V 's Iuratus ut respondebit se non venire de loco, qui putatur Oed non est m. fectus. Io Mendacium Iuste excusatur per iustam ambibologiam. O q.I.MI 9. io Simulatio, ua Dauid xiis stultam, excusatur. Q verbo,est,pro,c edit, quando quis iuste utitur. . 'a1O meus non ob atus respondere excusatse amphibologia. Eb It tS. Franciscus qua se amphibologia excusavis. M Reus Ni e xcusat crimen occultum amphibologk. Ia Ambiguum duplex verbi dubii ct intentionis diuerse. Ia Argumentum a minori valet assismatiae. I3 Adiuratus qua mente adiuranti respondere debeat. 3 Iudici non semper parendum. 7 6. 13 Positioni iniustae ambigae responderi potest. li M. I 'T. I 4 Actor Pa mente cupiet iuxta probata iudicari. Iudex de quibus occultis inquirere debeat. Is Iudexfatuus est,qui νltra petita pronunciat. JI Damnam actoria non debet reus iuste neganti
16쪽
D secundam quaestionem, quae supra suit proposita, scilicet an pr satus N. Pelei averti coram Deo; lices non fiurit nuntitu retrondetur facere pro parte affirmante primo;quod per rus est qui astirmat alia
. quod filuim, quod nouit elle falsum c. beatus. Q. q. 2. Iis lira finis N. iuratus assumauit se non dixisse illa verba, quae si iebat dixisse. Ergo peierauit. secundo qui iuratus dicere veritatem ostendit signis vel factis conistrarium illius est periurus: quia id ita repugnat illi virtuti, quae veritas vocatur ab Arist.3. Ethic. quaeque inclinat ad se ostendendu prinximo per dicta de facta talem qualis est, secutidum s. Thomam receptua. 2.q. IO9. art. s. addentem societatem liumani teneris cψo seruari noposse, si nos ahjs. tho quam sumus fastis at redietis ostenderemus. At Praefatus N.iuratus ostendit suo dicto se alium fuisse,quim ellet. Ergo peierauit, Tertio,quM adiuratus ab aliquo respondere debet secundum menis rem adiuran iis, accipiendo verba in eo sensu,in quo adiurans accipit, juxta illud Isidori in c. quacuque .ead .cau. & q. Quacuq. arte Ver ruquis iurat,ita Deus, qui sonscientiet testis ξλintelligit. At iudex adi xauit praefatum N, ea mente, ut responderet e an di erit illa verba hς ne ni nil subintelligendo: ergo praefatus N. debebat re spondere, an dixerit ea necne nihil subintellisendo, quod tamen non secit. Ergo peierauit.
Quarto, quod litigantes tenentur parere iudici. c. . de maior. 6r edien. l. veluti .sside iust,&iure. Giudex adiurauit pr fatum N. Gre amphibologia,&ipse respondit cum illata. Ergo non satisfecit, α peierauit. Quinto, quod pars aduersa iuste potuit petere λ iudice, ut sugi po tioni iuratus responde t. c. et .de confectib.6. Et pars fecit positionem simplicibus verbis; &i e N,'respondit amphibologicis de duplicis lbus. Ergo non satisfecit positioni ,α peierauit. Sexto, qu bis in iudiciis ν idetur exerceri quidam syllosi sinus, cuius maior niti tur lege, & minor facto, ex quidus colligitur conclusio.; ut in casu proposito maior videtur esse haec, vir qui verba ad matrim satum prcscripta dixit se minae in id consentienti est vel praesumitur irgiritus eius. At prasitus N. alia verbadlx foeminae,quae illum in maris sum petit: ergo est, vel Iraesumitui maritus eius. Maior enim nititur lesec. si in ter . de spontal. Iinor putem nititur facto. 8t iudex causae
sotarxogauit de ininore, ut ruxum D tam continet. Eiso praesitus λ
17쪽
Iuratus pure tenebatur respondere ad interrogationem , tot in edendo vel negando limpliciter factum illud,& noli viendo subauditionibus, quod non fecit. Ergo peierauit. . Septimo i quod iudex non debet iudicare secundum veritatem pro- flescientiae & conscientiae; sed secundum ea iri, quae ex an Satis , . probatis colligitur l. illicitas. g. veritas. ih de ossi c. praesi s. c. indicet. s. g. 7.& ita non est eius intentio veritatem ipsam quaerere; sed probati ies ex quibus illam praesumat s & quod iudex non debet, neque potest veritarem occultam inquirere. c. si omnia. 6. q.i c. qualiter. de accusato 5c ita non debet interrogare de intentione occultissima illius, qui verba
illa dixit: sed solii de illis verbis, ex quibus coniicere possit, quae mens fuerit illi. Ergo &N. adiuratus non debuit respondere secundum illa suς mentis occultissimam intentionem; sed secundum eam, qua iudex interrogat; ac per consecutionem praefatus N. no satisfecit adiurationi, de suit periurus ain phibologia praedicta utendQ. Octauo , qudd iudex prςfatae causet non solum adiurauit N. ad de-4 clarandum elle vel non elle matrimonium Inter eos: sed etiam ad puniendum eum, si deliquerit decipiendo aduersarium per illa verba calide prolata, a G. c. cum dilectus. de ord. cog n.&c. a. de conses. cum ei. annotatis. pcr quae probatur polla c stigare iudicem crimina,quq incidenter cognouerit o & ita praefatus N. non satisfecit adiutationi, di peierauit.
Nono, iubd iudex debet prouidere omnibus, ex quibus consul N-dicium, c. rus .de vel b. lign.S accusator& testes lunt partes eius, vetibidem probatur. Ergo debet prouidere honore eorum , sicuti iustitiae actoris de rei: de ita intererastelli uni contra N. producto tu ,ut ille simpliciter responderet adiurationi. Ergo non satisfecit ei, de petet auit. s Pro Parte tamen negante contraria i& vela, scilicet quisii pr satus Nonon peieraiierit facit. pianici qu talem, quod pr salua N. tutatus non ae' firmauit aliquod tali ira, neque tacuit aliquod verum, quod tenebatur dicere: quia vi probatum est in qu ς stione pii ma, velum et .at, quod afrmauit de verum cile putabat: neque tacuit aliquid quod dicere teneba- - tur, ut ibidern D citratum est. Ergo non peierauit. Secundo, quod sicut interrogatus a iudice iustθ quoad omnia tens tur respondere ad omnia; & iniuste in tetrogatus quoad omnia ad nihil tenetur respondere ι ita interrogatus parum iuste, partim iniuste, licet teneatur te spondere ad iuste interrogata, non tamen ad alia: quia uod iuris est de toto ad totum idem iuris est de parte ad partem,l.quqe tota. ff. de rei vendic. quando est eadem ratio, ut supra dictum est. At iudex qui adiurauit N. licet iuste interrogallet eum, an pr sata verba di xisseir iniuste tamen intendebat, ut responderet sine subauditione seu sabintellectione licita: α ita N. respondendo vere ad interroga. B a tioncm
18쪽
. II Comment. Istumana aures. a a. q. s.
'tionem factam de verbis satisfecit ei: quia no tenebatur tatisfacere r. spondendo sine illa subintellectione, ut probatum est supra; de ita non peierauit. Qubd autem iudex male Reeret, si intenderet, vi N. simpliciter responderet, probatur eo quod intendebat munire de parare viam ad stren lana sententiam iniustam , videlicet quod erat matrimonium i ters illos contractuna, quod erat falsum: quoniam confitenti ei se illa ve . ba dixisse creditum suillet: no autem uaddidillat animum contrahe
di sibi defuisse: quoniam confitenti se aliquid secisse ad sui defensio. nem creditur quidem ei secisse illud; sed non creditur quod fecisset adde sensionem, iuxta notata in me. tua. de sponsal. & in cap. praetere . de transit. de tradit Bart in l. Aurelius. s. igem quaesit. Tde libera. lς- sata.&alij quos refert de us in c.cum venerabilis. de except. nu. I9. post Panor. & alios. Probatur item eo quod tollebat ei facultatem concessam 1 lege naturali, diuina, de humana utendi ex iusta causa amphibologia, qua coram Deo dicat veritatem, ut in decidenda prccedente quistione probauimus: de ideo non tenebatur ei respondere ita, ut v lebat, sed ut velle debebat,& huic rectae voluntati satisfacit respondedo se illa no dixiste, subintelligendo animo contrahedi matrimonium: de ita non peierauit.
7 Tertio, ψ Episcopo inquireti de aliquo crimine iam semiplene probato adiuranti super eo Consessarium eius, qui illud admisit, ut clice ret ei an audierit ab aliquo, qui illud admiserit, satisfacit respondendo se id no audisse subintςllisendo intra se ita, ut debeat deleg re; satisfacit inquam etiam li episcopus habeat intentionem obligandi eum, ut detegat ei, licet soluid nouerit per consessionem sacramentalem:& tiam si hanc mentionem exprimat: at non satisfacit alia ratione, quam quia respondet iuxta intentionem, quam episcopus debet habere; licet non respondeat secundum eam quam habet. Ergo eadem ratione N. 'satisfecit adiurationi iudiςis respondendo ei secundum intentionem, quam debebat habere; licet sorte non resp0ndisset secundum eam qua habebat. Ergo non peierauit 8 Quarto, quod iudex licet debeat iudicare secundu allegata de probata, id est secundum fidem seu credulitatem illam, quam in animo eius, qui nihil contrarium nosser, deberet ingenerare acta publica coram eo facta,& non secundum priuatam conscientiam iuxta glos receptam. l. illicitas. g. veritas. T. de oss. praes d.& c. iudicet. 3. q. . quae est recepta sententia etiam apud theologos, ut per utrunque ThOm. a. 2. q. 67. art. et . ipse tamen iudex tenetur ipsam veritatem quaerere. Quod Eleuth rius Papa clare affirmat, in c. iudicantem. o. q. s. Primo per illa verba, Iudicantem oportet cuncta rimari. Secundo Per illa, O ordinem rem plena inquisitione discutere. ubi glos per ordinem rerum, intelligit omnes
19쪽
ieiesrcunstantias. Tertio per illa , donec actio ambarum parilam illamia nata sit pleniter veritas enim en lumen id,quo illa est illuminanda. Ioan. t. Quarto per illa, tantum actio ventiletur quo νsque ad rei veritatem perveniatur. Cui consentit S. Ambro. in c.iudicet. 3.q. 7. per illa verba, In iudicando cordi magis eii custodia veritatis, quam obedientia voluntatis. Ῥer quae palam docent cordis, & mentis, ac intentionis principalis i dicis esse debere, ut veritatem attingat, & custodiat. Et Euaristus Papa in c. nullum. 3.qait nullum ante veram iustamq. probationem, &c. per quet omnia & multa alia constat intentionem per se ac primariam esse debere iudici perueniendi ad ipsius veritatis cognitionem , ω si quandoque non contingat ei peruenire ad eam ob desectum, vel falsitatem testium,&instrumentorum: dia licet oporteat eum iudicare seiscundum ea, quae coram ipso probantur; tamen id contingit per accidens & non secundum eius primariam intentionem. Ergo praefatus iudex qui cognoscebat de die a causa matrimoniali debebat habere mentem primariam sciendi rei huius veritatem ; scilicet an vere ille et Iet maritus eius: ac per consecutionem, cum interrogauit N. an dixerit illa verba,debebat habere mentem, & intentione sciendi,an ita illa dixerit,
Vt per ea contraxerit matrimonium. Cum ergo N. adiuratus respondisset se non dixisse illa subintelligendo,animo eam ducendi,respondit iuli iuxta intentionem, quam vi reetiis, aequus, & sanctus iudex debebat habere: & ita non tacuit illam veritatem,quam debuisset fateri,& cum
vere responderit coram Deo nullatenus coram eo peierauit.
9 Quinto,quod recepta sentetia est eum, qui scit aliquod oppidu nulla pelle laborare, venientem ex eo ad locum, in quo fama est illud esse illa infectum, adiuratus an veniat ex illo, vel illud fuerit ingressus iuste posse respondere se non venire ex eo, nec illud suisse ingressiim subin telligendo, quδd non venit ex eo peste infecto, nec sit ingressus illud peste insectum,& satisfacit interrogationi coram Deo; licet adi
rans ea mente interroget ut tantum respondeat ei materialiter de illo
ingressu, nullo habito respectit ad pestem: quoniam non mentitur c ram sua diuina Maiestate,& respondet interroganti iuxta mentem qua debet interrogare quatenus est custos portarum oppidi ad finem non permittendi ingressum eis,qui ex locis peste infectis veniunt: quod Griam ante nos recte affirmauit Siluester in verbo, iuramentum 3.q. 2.
in fine. Sic igitur pretiatus N. adiuratus I iudice an dixerit illa verba respondendo se illa non dixisse,subintelligendo intus animo eam ducendi satisfecit adiurationi eius, immo& intentioni qua iudex debebat interrogare,licet sorte ipse aliam & contrariam haberet. Io Sexto facit conclusio prccedentis quςstionis, scilicet, quod causi s lutis animi,corporis,honoris, immo& rei familiaris, &cuiuscunque
actus virtutis pol quis uti verbis amphibolosis,& duplicibus. Et quod D. Hi
20쪽
W Comment .c humana aures. aa. a.
. D. Hieronymus in c.utilem. Q. q.a. appellat utilem simulationen, Iam David I. Reg. 2I.quae mutauit os suum coram Achis rege,ita ut uti de reriar amens; quae faciebat per signa exteriora: quod licite non po-ituisset facere , nisi subintelligendo se illa uti ad significandum se non
teneri lanam mentem palam lacere: nam patia sunt mentiri per verba. de alia signa exteriora secundum S. Thomam recep. a. a. q. rii. ar'.
r.ec quod B. Gregorius ait in cap.intelligentia. de verbo. signis. Inima gentia verborum ex causis est assumenda dicendi r quia non res fi m ii, Iid rei sermo debet esubiectus . ex quo colligitur sermonem intellisendum esse secundum intentionem,&causas loquentis.Et quod glo. solen .s recepta cap. ne quis. χχ. q. a. ait, eum, in cuius domum ali-.quis refugit, interrogatum ab illius hoste ubi sit ille, quem prosequitur, tui te posse respondere, non est hic, subintellisendo per illud ver-hum, est, comedit contra communem verbi intelligentiam : quamuis enim verbum,est, significet, comedit, cum descendit a verbo edo: secundum tamen communem intelligentiam talis tes pons est praesentis temporis,delcendens a verbo sum, es, fui. Et quia S.Thomas in a. i. q. 69. art. I. licis,quod reus interrogatus de crimine a iudice non pi cedente iuridice, non tenetur fueti veritatem e sed potest per appellationem, vel aliter licite superfugere, de uix potest alio modo, quam appellatione supersegete,nisi huiusmodi amphibologia, de subintelligendo aliquid aliud,quam verba sonant. Ergo utendo illa amphibolo gia non peierat Et quod B. Franci stas,quod referunt, & probant An-geL de Ι'erulio in l. idem .s sit ini. T de cond.Ob turp. cau. &Ioan. abii Anama in cap. qui cum fure. de sertis. interrogatus ab his, qui persequebantur homicidam, an illac ubi erat ipse trassiser, immitiis manibus intra manicas respondit, non transisse illac, subintelligendo contra comiminem intelligentiam non transisse per illas manicas: quamuis .Hngelus an l. qui vas. f. qui aliter. st. de sertis. reserat misisse manum in autem, quod in idem recidit quoad propositum nostrum. Et quod Scotus in q. lib. lenten. dist. I I.q. q. b fin .dicit posse reum respondeis
V ccusationem super crimine nondum detecto oppositam, ne ando illud, v an ea continetur, subintelligendo, qudis continetur in ea vi publicum,& illud ad huc est secretum; ita excusatur per ampli Dologiam: alias enim peieraret: nita palam est responsionem illam fau sana esse, si eam separes a si bintellectis ι nam coniradictoria eius est ve ra,videlicet quod fecit illud, vr in ea continetur. Quinimmo Scotus ip- .ce palam sentit eum, qui absolute negauit crimen sic oppositum, intendendo negare, prout est propositum, & publicum, non teneri ad paenitendum, nisi ad cautellam. Et qndit Paludanus in A. dist. 2 i. q. t. col. D. postquam dixit,quod non res lὸrmoni, sed rei sermo debet elle subiecius,quod antea dixerat D. Gregorius in d. p. intelligetitia.de verbo