Oracula graeca quae apud scriptores graecos romanosque exstant

11쪽

videtur consectum. Erant tamen in populo qui dicerent: at Vsiluit tantum peierare, a Pythia monitus non perseeit illis Delphici sacerdotes alterum oraculum obiecerunt: το πειρηθῆναιτο θεου καὶ το ποιῆσαι ἔσον δυνασθαι. Elucet ex eis, quae modo disputavimus, compositum esse oraculum adhibitis verbis Hesiodeis: multo gaepius vero hoc actum est, ut ad oracula fingenda mVerbia usurparentur, idque ita quidem ut rigo proverbiorum, quae apud Graecos in omni re versabantur, ab ipso Apolline derivaretur. Quod sic se habuisse res nonullae videntur indicare; quin etiam uno certe exemplo eis argumentis evinci potest, quae mea quidem sentenua nihil dubii relinquant. Exstant de oraculo, quod tractandum nobis est, hae narrationes Scholiasta Arist. Ρlut 1002: τινες να Οιν τι ἐν οἷς παλαιοῖς χρονοις ἰσχυροτατοι ησαν οἱ Νι 6ιοι a οπου προσετέθεντο παντως κων Πολυ- κρατη ουν ὁ Σάμιος συγκροτουν πολεμον προς τινας 3 θε- λησεν αυτους λαβετ εις υμμαχέαν καὶ ἐς το μαντεῖον έπῆλθεν χρωτὸν Ιων περὶ τουτου ὁ δε θεος εχρρησεν ' ησάν

τους καρας πολε ιουμενους πο αρεέου οὐ Γρσου κατά τινα παλαιὰν μαντεέαν εἰρημενην αυτοῖς τους ἀλκιμ-μους προσθεσθαι υμμάχοDς ελθεω ες Βραγχίδας καὶ τον κετθεον ἐρωτῆσαι εἰ Μελχνοέους προώθοιντο συμμάχους ' ον δὲ ἀποκρινασθαι πάλa ποτ ησαν ἄλκιμοι Μιλησιοι Caras hoc re8ponsum ab Apolline accepisse etiam alter tertiusque chol ad Arist. lut 1002 confirmant contra schol ad v. 1075 τινες, inquit, τοι Κυπριοι φαοὶ τουτο ρκὶμ ναι βουλομενοις εχειν υμμάχους. At versum illum non oraculum

sed proverbium fuisse, Gustavus Wolffus Ροrphyrii de philos.

ex orac haur libr. reliqu. p. 74J ita demonstravit, ut nemini res dubia esse possit. Primum enim Herodotus, ut erat oraculorum

studiosi8simus, si omnino illud ei notum fuisset, sine dubio attulisset sed si apud eum bellum inter Cares Persasque gestum

12쪽

legeris, Wil sq. nihil de oraculo illo invenies nusquam in libris eius exstat Aceedit quod teste Athenae ne Aristoteles quidem oraculum existimavit versum nostrum, quippe qui Athen.

καὶ τρυφὴ κατερρυχὶ το τῆς πολεως ανδρεων, καὶ παροιμιατις ἐγενν ηλη 'aντων ' παλαι ποτ νο- λκιμοι Μιλή- οεοι Nem opinor non videt proverbium fui Age hunc venum i), priusquam ab homine aliquo ad Apollinem referretur fabulaeque illae adfingerentur. Ceterum primus, ni fallor, pro oraculo eum habuit Demon, contra quem hilochoru Atthida suam scripsit: os schol Arist. Ρlut 1002. illleri his gr. h. Ol. I p. 380. Sed alias quoque ita tactum esse ut ad explicanda proverbiorum origine oracula fingerentur, si non tam certi argumenti probari potegi, attamen veri simillimum videtur. Veluti

ad illud oracla γῆ raτρές ψ posteris temporibus addita est

narratio congnluis8 aliquem Apollinem ubi consideret et responsum accepi88e Arctoa γῆ πατρις. in

Neque aliter iudie de versu πεζη βαδέςων μὴ φοβου τα κυματα. Ρroverbium lio fuisse ex ipsa verborum sententia acile intel-

Zenobius IV 74 τοττο μερος ἐστὶ χρησμos ν νεiλεν ὁ θεος Μελεψὸ τερ Πελασγε περὶ τῆς οἰκήσεως μεαντευομένεν. De proverbi orῆν χεψα προς φεροντα τον θειν καλεεν' pus non Videtur disputare, quamquam Diogenianus VIII ii oraculum id fuisse tradit. Res enim ita se habet. Zenobius ad originem proverbii illius explicandam V 93 haec dicit .... τεροι δέ φασιν οτι μέλλων τις ἀγωνέσασθαι χρησμὴν παρα τῆς Αθηνας εἴληφεν τι νικήσει ἐνστάντος δὲ τον ἀγωνος ἐσελθούν εἰς δ ατρον καὶ κάτω βαλων

τὰς χεὶρας ιστηκε ros τυπτομενος πο ου ἀνταγωνιστου ἐνικήθη. Diogenianus cum hanc narrationem excerperet ita Videtur erraVisse

ut ipsum proverbium pro oraculo illo Minervae, de quo dicitur, haberet. dem offfius censet, si recte Verba eius intellego, cum dicat: Disgonianus res diversas onfudit L

13쪽

legitur; 3 postea pro oraculo habitum est et ad Iasonis historiam relatum ' καὶ των προσποιητικῶς τι πραττοντων, ut Diogeniani Vt 86 verbis utar, tria potissimum proverbia apud populum Graecorum vigebant: πολλο τοι ναρθ meoφοροι, παυροι δέ τε Bdκχοι, alterum: πολλοὶ βουκενται, παυροι δε τε γῆς ροτῆρες, tertium de quo nunc disputandum est: πολλοὶ θριοβολοι, raυροι δε τε μαντα ανδρες.

Qui plura vult, conserat Obeckii glaoph. II, 13 sqq.). Ut

illorum sic huius versus manifesta est sententia multos simulare callere se artem ex calculis Vaticinandi, paucos re Vera posse.

Ροsteriore Vero aetate cum proverbia coepta essent ad Apollinem reserri, ut etiam illud hac ratione explicaretur, alia fabula excogitata est, quae ipsa quoque apud Zenobium exstat.

Ρorgit enim: ἄλλοι δε λέγουσι την θηναν ευρεῖν τὴν διὰ

Λελφικουν χρησμῶν τον Aia χαριζομενον τὸ πόλλωνι φευδῆ καταστησαι την διὰ τῶν ψήφων μαντικήν. Πάλιν Ουν τῶν ἀνθρώπων ἐπὶ τους Λελφικους ἐρχομένων χρησμοὐ τὴν

14쪽

Θρra. Vides opinor inventam eam esse eo consilio ut proverbii origo ab polline duceretur, sed ne bene quidem inventam. Nam pollinis quod sertur responsum omnino in sensum non quadrat si Apollo Minervae invidisset atque Iupiter Minervae ex calculis vaticinia mendacia effecisset, Apollini sine dubio dicendum ait videtisne neminem praeter me re suturas po88e praedicere Illud παυροι μάντιες νδρες igitur, si ita res ohaberet, ab eo, quod Apollo vellet, prorsus alienum fuit. Sed supervacaneum videtur uberius de hoc versu disputare, cum omnibus opinor persuasum sit initio proverbium fuisse posteaque tabulam illam esse fictam. In proverbiorum numero fuisse etiam ουτος ἄλλος Ηρακλης ex compluribus testimoniis constat.' Cuius originem, quae variis tabellis illustrabatur, ad Apollinem Delphicum roserendam esse iam Clearchus, Aristotelis discipulus, memoriae prodidit:

verbi tribuit X l3 8J, quamquam in enarranda tabula non plane congruit cum Clearcho λέγεrat δε ηο Λελφων 'Hρακλειτε ' ' μφιτρυωνος χθοντι ἐπὶ το χρη6τήριον λὶν προμανον Ξενοκλειaν υκ ἐθελῆσα οἱ χρὰν διὰ του μέτου ον φονον,

ἄλλος ὁ Ηρακλέης Τιρυνθιος ουχὶ Κανωβευς. προτερον - ετ o Αἰγυπτιος Ηρακλῆς /φέκετο ἐς Λελφους TOT δε o 1μφιτρυωνος τον τε τρέποδα ἀποδέμοι το Ἀπολλωνι καὶ παρ τῆς Ξενοκλεέας aroo ἐδειτο ἐδιδάχθη Vides igitur, qui totius tabulae fons habendus sit Delphi proverbi illo usi eam finxerunt Utrum etiam versus, qui apud ' cf. Leuiso ad Diogen Ι 63.

15쪽

Ρausaniam exstat, ab eis an postea ab alio adiectus sit, me quidem iudice non potest iudicari. Ρersuasum est, opinor, omnibus ad fingenda oracula saepe proverbia adhibita esse sed ne hoc quidem negandum egi oracula vel oraculorum parte in proverbiorum consuetudinem

abisse. Quod in scholiis Theocriteis XIV 48 aliatique fictum

exstat oraculum:

araro θε ooaλικαέ, Λακεδαιμονια τε γυναικες,

θ ργειοι λινοθωρηκες, κεντρ πτολεμοι 'υφιεῖ ' ω Μεγαρετ ουδὲ τριτο ουδε τεταρτοιουδε δυωδεκαταιοι, υτ αν λογω υτ αν ἀριθμm. hoc modo ad Aegienses modo ad Megarense refertur, cum inversu septimo aut Alrthha aut Μεγαρεῖς legatur es. Meliter Mnaseae fragm. p. l08. xtremam eius partem in proverbium cessi88e, ex eiuοAthenis oratione de eor. 310 et Callimacho

in antli. al. V 6 intellegimus; quapropter suo iure holius scripsit χρη6μοὐ κομ1μάτιον εστι παροιμιαοῦομενον, 8. V. kεIc υ Μεγαρεῖς suoque iure Zenobius, quem equitur Diogenianus I 47J, in proverbiorum numerum etiam illud recepit Ι 8J. Neque quidquam mihi quidem videtur obstare, quo minu Verum ducamus, quod Zenobius Vras et holius ad versum μετρc' μυρ πένοντες ἀμετρὶ δε ιαζαν δοντες adnotat: ουτος ὁ τέλος εἰς παροιμέαν περιεστη εκ τινος χρηUμου ον ἀνεῖλεν ο θεος Συβαρέταις. βριώταὶ α οντες και ἀμετροποται Ἀπεώλοντο ,πὶ Κροτων aT υν. 'οἷς Ῥυν

16쪽

Νυοκελλε βραχυνωτε, παρε θεον αλλα κατευων Ουδ αλα θηρευσεις ' μυρον δ' τε δον τις επαίνει. Idem apud Strabonem JVI p. 262I eisdem aere verbis exstat oraculum alter versus ibi sic procedit: κλαυματα θηρευεις ' δωρον τι δῶ τις επαινει. Contra Diodorus VII 20 pro δωρον δ' τι δῶ τις επαινει oxhibet verba δῶρον δ' o διδρο θεος ινεέ. Apparet aut proverbium prius fuisse racntumque postea fictum aut oraculum antiquiu esse et ex eo proverbium ortum. Utrumque sine dubio actum esse potest. M proverbium aetate praece88it, postea raculorum aliqui fabricator versum priorem alteriusque partem ad proverbium adiecit mutavitque δῶρον δ' o διδι, θεoc ἔνει id quod certe melius in sententiam quadrat. Quod Ver mutationem non apud omne invenimus, qui oraculum illud tradiderunt, im unus Diodorus eam exhibet, Strabo et Zenobius etiam in oraculo δωρον δ' τι δῶ τις araένει, hoc ita defendere potes, ut dicas iacile illud δωρον ' ο διδι θ εος ινε mutari potuisse in commune proverbium, quod in omnium cogitatione animoque esset ut paene ua sponte in calamum veniret. amen rem sic se habuisse non rediderim. Oraculum vel potiu tria illa oracula, quae Myscello data osse serunt. Diod. ΙΙ 20J, si non genuina sunt, qua de re nunc disputare in animo mihi non est, at certe haud inscite facta, ita ut iam vetusta aetate orta ea 88e putem. Mihi igitur oraculum in eoque Verba δωρον ὁ ο ιδ ' θ εος έχωει antiquiora videntur, et haec posteri temporibus, cum in proverbii consuetudinem venire coepissent, in cotidianae vitae usum paullulum mutata. Quod in oraculo etiam δωρον δ' or δω τις παίνει invenitur, eisdem argumentis defenditur quae modo significavi. Quamquam certum quidquam de hac quaestione proferri nequit. H. Etiam alia accedit causa qua ex in quae attuli raculis complura in suspicionem Vocantur: quod non, ut longe plurima, hexametris sed iambico metro conscripta sunt Antiquis ium

17쪽

temporibus discessisse inter se hominum sententias, utrum ythia etiam alii metris atque hexametro usa esset necne, intellegitur ex scholiis ad Aristophanis nubium v. 144, ubi ad notissimum illud οοφὰς Σοφοκλης, σοφωτερος δ' Ευριπέδης,

ανδρων δε παπτων Σαγκρατ νς οφώτατος haec adnotata uni τουτον τον χρηνομον πολλώνιος Μολων ν τω κατα φιλωο ναὸν φευσθαι νηοι otc a 'Πυθικου πηομους ἐραμέτρους ἐναι. Duo deinde scholiastae ab eo dissentire se aiunt allatisque exemplis comprobare ludent, praeter hexametro et prosam rationem etiam trimetris Pythiam 888e 8am, alterque eorum usque ad suam aetatem ita fuisse addit. In eandem sententiam Olmus' et nuper Bergkius disputarunt. Videamus igitur utrum statuendum nobis sit etiam ea oracula, quae trimetris iambicis procedunt, genuina 88 necne. Sed antequam ad ipsam hanc quaestionem adgredior, dicendum 68 eorum oraculorum, qua post Apollonium Molonem editaseruntur, veluti Neroni adriano aliis permultis, nullam mohabere rationem consultoque ea in sequentibus praetermittere. Nam posteris temporibus non modo trimetros iambistos sed etiam trochaicos tetrametros distichaque elegiaca praeter hexametros usurpata esse, sine ulla dubitatione concedendum puto.' Praeter ea, de quibus supra dixi orabula M. p. 63, mythicae aetatis apud Arist. schol nub. 44 hoc exstat, de quo, quamquam Delphicum non est, pane dicam:

βουλομαι δος με δίδου δ' o μὴ θέλω,

θ εου τὴν aρνα την χρυώνν, ετερα παρεχοντι κειμηλια. 3 Wolmus in libro de Porphyrii reliquiis p. 89 ut iam paucis

complectamur, quae invenisse nobis Videmur praeter hexametros et orationem solutam Delphicum raculum etiam trimetria iambicis usum est iisque non tantum post Ore aetate. Certa huius metri exempla sunt annorum fere quingentesimi et quadringentesimi a Chr. et primi secundive saeculi p. M.' Bergkius in litterarum graecarum his p. 336: das elegische

18쪽

εστι δ' υym ' ο βουλομαι κτλ. Subditum esse hunc versum ab eis, qui oracula heroibu Troianis data et similia finxerunt, iam obeckius animadvertit. Aglaoph. I p. 267. De alii duobus mythici temporis oraculis quae dicunturi ad Lati historiam pertinentibu operae pretium non est Verba sacere, cum ex Euripidis hoen. 18-20 repetita sint. Sequatvr ex aetate primi belli esseniae oraculum quod exstat apud ausaniam IV 9, 2: κουρην χραντον νερτεροιοι δαιμο6ιν, κληρα λαχουσαν Αἰπυτιδων φ MikαΤος,

ην δε σφaλῆτε a παρ' λλοέου τοτε θέειν, διδονος ες gyarὴν κουοίως Cum constet totam primi belli,essenii historiam prorsus incertam sabulisque resertam ad nos pervenisse, cf. oblmann, quae8tiones MesAeniacae p. 4 sqq. disseri Bonn. I 866 nemo certe genuinum ducet illud oraculum neque adhuc, quod sciam, quisquam in ea sententia fuit. Iambos e tragoedia aliqua repetendo e88 censuerunt aclismuthius heli alteri. II. p. billet Ohlmannus quaest. Mess. p. lit sed mera haec est coniectura, quae minus x0babili videtur, cum prorsus nihil conAtet detragoedia in qua de primo bello essenio actum sit. Fictum etiam alterum oraculum est quod Eusebius pra0p. v. V 27J

Servavit:

19쪽

De Socrate exstat oraculum ανδρων rπαντων Σωκρατης ο νωτατος, Diog. Laert. II 37 saepiusque invenitur, es Wolffiorph. p. 76J posteaque huic versu alter videtur praefixus esse ut totum sic procederet oraculum:

οοφος Σοφοκλῆς, σοφώτερος δ' υριπίδης,

ἀνδρων δε πάντων Σωκράτης οφώτατος. schol Aristoph. nub. 144 aliasque. Sed neutrum eorum revera a Pythia datum esse apparet exis Xenoph. apologia XIV:ανεἶχεν Ἀπολλων μηδεν εἶναι μου μητε ελευθεριω- τερον μητε δικαιοτερον μήτε οὐ φρονεοτερον. Is igitur qui hanc apologiam scripsit oracula illa nondum noverat. Quid Pythia responderit, ad verbum restitui non pote8t, nec perspicio, cur Olmus dicat soluta ratione oraculum datum Videri nihil enim quod sciam obstat ne hexametris locutam esse Pythiam censeamus Wolmus ortasse voce illa Myρο- νε0τερον, quippe quod in metrum dactylicum non quadret motus est ut hexametris hoc raculum editum esse negaret. 8ed pro Uωφρονεστερος Pythiam aliter, velut σωφρο6υνύοιναρείων, dicere potuisse, quae verba cum a prosa oratione criptoris attici aliena essent in simplex illud adiectivum ab eo mutarentur, quis est quin videat Constat oraculum fictum esse: sed quae eius genuina Orma suerit non potest demonAtrari. Posteris temporibus Zenon cum quaesivisset τί πραπτων αριστα βιωσεται responsum ab Apolline retulisse sertur Diog. Laert VI 2 εἰ υγχρωζοιτο τοῖς νεκρο*. Eiusdem oraculi

iambica forma teste Aristophanis scholiasta iuub. 144 apud comicum quendam Meineke' 686 exstitit: εἰ υγκεχρο 0θαι

τοῖς νεκροῖ δυνησεται. Apparet non licere nobis oraculum iambicum propter hunc auctorem genuinum ducere imo prorsus adsentiendum est ulmo, qui soluta ratione id datum esse censet, iamborum vinculis a poeta comico constrictum: si omnino

datum est, id quod valde dubium videtur. Versus, qui ipse quoque exstat apud Aristoph. schol. nub. 144εμοὶ μελλὶ e aυτ καὶ λευκαῖς κοραις oraculum fuisse dicitur Delphis a Brenno invasis datum trov. p. dbib βαρβαρων τινων στρατευομενων ε Ἀελφους

20쪽

ρέ ωτωμενος o θεος ταυτα εφη . 6τερον δε ἐγχνη μετα θηνας καὶ Αρτεμιδος, ων καὶ ἱερα ἐώτιν ν Λελφοἷς προο-lo Των παντων τοῖς πολεμίοις. Cic. de divin. 37, 1:. . . quod contigisse Brenno dicitur eiusque Gallicis copiis, cum sano Apollinis Delphici nefarium bellum intulisset tum enim serunt ex oraculo effatam esse ythiam ego providebo rem istam et albae Virgines. Ex quo actum ut viderentur virgines ferre arma contra et nive Gallorum obrueretur exercitus es Diod XXV . Contra ausanias in lante suo nihil de illo versu invenisse videtur; narrat enim X 23, 1 κιὼ ὁ θεος φας ου εἴ φοβεῖσθαι φυλαρειν δὲαυτος πηγγέλλετο τα εαυτου. Fictus est versus adhibita sententia saeptasime usurpata nam certe priorem partem ἐμοὶ μεληοει ταυτα saepissime usurpatam esse, ex ipso Senguapparet cf. Fritzsche ad Arist. Thesm. 1207. Ceterum saepius ita Apollo respondisse fertur: Her VIII 36: υκ εα σφεας ινεειν,φa αυτος ἱκανος Da τῶν amo προκατηοθαι. Xen. Heli. V 4, 30: ποκρινασθαι τον θεον τι αυτρο μελήσει. Etiam illud quod Hannibal ab Ammone accepisse sertur oraculum i Λέβυσο κρυφε βουλος 1ννιβου δειχα fictum esse luce clarius videtur, proboque Olmi sententiam qui propter similia patriae oppidique lanebris nomina hominum otiosorum acumen ambiguam excogitasse vaticinationem ait dequatur omnium, quae serVata sunt racula iambica, sine dubio antiquissimum, quod exstat apud Herodotum I 174. Cnidios ait, cum peninsulam suam in ingulam mutare coepissent, multis in opere vulneratis pollinem consuluisse atque hoc a Ρythia responsum tulisse: ἰοθμον δε μη πυρIουτε μην ρυούετε, πιυς α πι θ νμε νησον εἴ βουλετο. 8ubditum esse hoc oraculum vix poterit ita demonstrari ut nemini dubitare liceat: attamen res, quas Herodotus de Cnidiis

' Ρlut Flamimn XX: χρησμοῖ δέ τινος, εἶς ἔοικε, παλαιον περὶ τῆς χννίβου τελευτῆς Ουτως ἔχοντος ' Λίβυσσα κτλ. ο μὲν πραΛιβυην πενοε . . εν δὲ Βιθυνία κώμη τις Λίβυσσα καλεiται' ibique eum manus sibi intulisse narrat. Paus. VIII 1, 6 J νέβα γαρ χρησμις ἀφέκετο παραχμμυνος