The Rathen manual;

11쪽

THE Manuscript of which the sollowing pagesare a transcripi, Was dimovered in the library of the late Rev. John F. M. Coch, D. D., ministeros the Parish os Rathen in the Presbytery os Deer. Through the generosity os Dr. Cochys representatives, it is noW the propeny of the

present Writer.

beginning, and some other leaves elseWhere, have disappeared; and some of the leaves have been Mawn at the comers by rodenta: hutosterwise the manuscript is in lair preservation. The writing is in blach letter character, withred rubrics and red and blach initials. The contenta indicate that we have besoreus a copy os What Was technicatly known as a Manuale, and it Was evidently intended sor theuse of some Pre-Reformation Scottish primi. There is nothing, ho ever, specialty Scottishin iis contenta except the Form os Excommunication at the end. All the services containedin it are aster the Use os Sarum, Which was generalty sollowed in Scotland besore the Resormation. Comparison with the Arbuthnoi Missat clearly shows that it is a supplement toa Mimal os the fame ordo but provideo soranother parish, and it is unquestionably a copyof the book so frequently reserreo to in the Arbuthnoi MS. as the Manua . The portions sor peculiar services on certain days, whichthat Missat omita, with the direction to seehthem in the Μanual, are sound in this MS., which on the other hand omits what the Mimal contains. See Arbuthnoi Missat, Liber Saneti Terrenante in Dominica Palmarum, in Sabb. Saneso, &c.ὶ The Form os Excommunicationis practicatly the fame in both books, though

there are interesting variations: and bothcopies are a translation into the vemacular of

the Latin Form as it appears in the Register of the Di me of Abercleen and the Synodia Statues of S. Andrews Robervon's Concilia

The Arbuthnoi Missat was transcribed by Iames Sybbald, vicar os Arbuthnoi, and was finished on a and Feb., i 49 I. In the Ramen Manual there is no similar statement M to the writer or his date, hut me character of the writing, the peculiarities of spelling, &c., indicate that it helongs practicatly to the fame period.

The Contenta are such as appear in ali Woris of this clam, viz.: Certain religious services which it was convenient for a paristi clergymanto have together in one smali volume. I. Ordo ad faciendam aquam benedissam, the

tribution to the peopte aster mass on Sundays. 3. Ordo ad facienda sponsalia-the maniage service. A portion os a prayer and the greater part os a long rubric about second marriages,

4. Benediceis suri caelonis mulieris post paritum a shori service sor the hirhing of womenaster childbirth. s. ordo ad casec menum faciendum thepreliminaries of the baptismal service. Thebaptismal ossice proper is Manting. 6. Os icium Defunctorum he service sor thedead. The first pari is gone: the remainder

12쪽

hand and with letters of smaller sige. A sorm os Generale Cursyng, os one vino orOther, Was not unknom elwWhere, but this particular formula Mas certainly a pronouncedseature of the Roman Lituro as then used in Scottand. The practice Was the parent os our Fencing os the Tabies. Among the names of many sainis mentioned in the body of the document occur the Koros Sanct Culberi, Mungo and ali holy consessotiris.' Thecorresponding names in the Arbuthnot Formula are Sanct Nicolace and Sanct Temane. S. Teman was the Mouisis inint to whom thalchurch Was dedicated, and presumably the dedication to S. Nicholas Mas later and additionat, accoming to a common practice os themiddie ages When soreign influence had hecomestrong in Scottano. The opinion is thus suggested that the Rathen Μanuat helonged tofome church dedicated to S. Cuthberi and S. Kentigern. Besides these forms most Sarum Μanuals contain the Gospeis read at Matins on Christ-mas and Epiphany; the Servidium PereTrinorum

&c. Sometimes there were added the Proper Presaces at the mass, the Canon, Certain episCO-pal benedictions, and various minor formulae. The choice os the contenis seems to have dependeo in a measure on What the scribe or his employer considereo to be necessary or Convenient for the priest to have thus collected inone hancly volume and this, Within certain limiis,

would depend on the office held by the priest

whicli, strictly spmking, ought to be, and usualty are, found not in the Manual but in the

Processionat. In the transcript the numerous contractions

of the original are extended; rubrics are prinita in italics; and the many varieties os red anclhlach capitals are uniformiy represented by different hinos os type. In ali other respectSari endeavour is made to reproduce exactly the texi as it stanos in the ΜS. Ali peculiarities os spelling are retained. Errors of the scribeare test uncorrected; see P. a. l. s. stom mot, Beus sor Deus; P. a I. l. i I. Dona Mot, audar sorlaudat. Many similar mistahes are potnted out in the notes.

13쪽

MANU ALM

ens ad abiciendos demones morbos quel pellendos. diuine gracie sumat effect fumJ ut quicquid in domibus uel in locis fidelium hec unda

resperserit careat immundicia. liberetur a noxa : non illic resideat spiritus pestilensi non aura Corrumpens: discedant omnes insidie latentis

inimici s et si quid est quod aut incolumitati habitandium inuidet aut quieti l aspersione huius

aque effugiat: ut salubritas per inuocacionem tui nominis expetita f ab omnibus sit impugna ionibus defensa. Per dominum. Hic mi Iamr MI in aqua in modum crucis es dicatur si num Commixtio salis et aque pariter fiat in nomine famis et et spirisus sancti amen.

Dominus uobiscum. Oremus.

deus inuicte uirtutis auctor. et insuperabilis imperii rex ac semper magnificus triumphator i qui aduerse dominacionis uires reprimis. qui inimici rugientis sevitiam superas. qui hosti flesl nequicias potens expugnasi te domine trementes et supplices deprecamur ac petimus :ut hanc creaturam salis et aque dignanter accipiasi benignus illustres f pietatis tue more Φsaneti ces: ut ubicunque fuerit aspersa. per inuocacionem sancti tui nominis omnis infestacio immundi spiritus abiciaturi terrorque uenenosi serpentis procul pellatur et presencia sancti spiritus nobis misericordiam tuam poscentibus

ubique adesse dignetur. Per dominum. in unitate eiusdem spiritus sancti deus. per. benediccione peracta ipse sacerdos an suam ad auare accedas et ipsum et populum circumquaque assemat dicens. hanc. antiphonam. ΑSperges me domine ysopo et mundabor : lavabis me et super nivem dealbabor 's. Miserere mei deus, &C. Rese atur antiphona. Asperges me &C. V. Et secundum multitudinem miseracionum &C. ASPergeS. y Gloria patri. Sicut erat &C. re Iamr Lavabis me &c. rate modus suprascriptus feneadur in assersione aque benedicte omnibus d omini sJ diebus ser annum Hererquam pascisa usque adfra flumJ saneu seinuatis. Postea dicas sacerdos. v. oste nJde nobis domine misericordiam tuam.

Et Salutem. sine Dominus uobiscum sed cum

oremus.

taxaudi nos domine sancte pater omnipotens eteme deus et mittere dignare sanctum angelum tuum de celis qui custodiat foueati protegat. uisitet et defendat omnes habitantes in hoc habitaculo. Per christum dominum nos

trum. Amen.

Nec antiphona diei ur omnibus dominicis Hesus ad aspersionem aque benedicis a pascha usque ad fessum saneu trinitatis. anti ona.

Vidi aquam egredientem de templo a latere dextro et omnes ad quos peruenit aqua ista salui facti sunt et dicent. alleluya alleluya. V. Confitemini domino quoniam bonus. quoniam in seculum misericordia eius. Gloria patri. Sicut erat. Et omnes ad quos &c. V. Ostende

nobis domine. Et salutem. non dicatur Dominus uobiscum. Set oremus. Exaudi nos domine. ut Supra. me antiphona diei ur omnibus dominicis diebus ad aspersionem aque benedisse a pascha usque a ratum sancte trinisatis.

Benebriacis sanis omnibus dominicis diebus Inprimis degat sacerdos euangelium. In Principio. postea dicas Sit nomen domini benedictum. Ex

hoc nunc &c. Benedicamus domino. Deo gracias. Dominus uobiscum. Oremus. Denedic domine creaturam istam panis sicut benedixisti quinque panes in deserto. ut omnes gustantes ex eo tam corporis quam anime sanitatem accipiant In nomine patris &c. e affersa aqua benedicta super panem distribuasur puto. πιο ad facienda sponsalia. Mamansur vir e

V mulier anu ostium ecclesia coram deo facem dote et populo. vir a doreis mulseris. et mulser asinis ris uiri. Tunc sacerdos insere et banna. et postea dicat. Admoneo uos omnes ut si quis ex uobis est qui aliquid sciat quare adolescentes isti matrimonium Contrahere non possint modo confiteatur sub

anime periculo. Eadem admonicio at ad virum et mulierem us si quid as tuis occulu aetum fueris. vel si quid deuouerint via aliquo modo de se nouerint quare lentime conera therri non poserunt

14쪽

mne consuaneum Si uero aliquis imbebae en- eum aliquod pro nere uoluerit. et ad M Hsrobandum caurionem pressu et disserantur fronsaria donec rei ueri as cognoscarum Si uero nullum impedimeneum fra nere voluerint imserram mumdos issem mulieris. Non Mali sacerdos nec consencies ad Micionem infer virum et mulierem an e senium eduum bannorum. Et banna debent inferrogari per tres dies solennes et disiunefas. sta ut infer unumquemque diem solennem cadat ad minus una dies ferialis. Post Me dicat sacerdos ad virum eune is audiantibus in Arua materna. N. Vis habere hanc mulierem in sponsam et eam diligere honorare tenere et custodire sanam et infirmam sicut sponsus decet SmnSam et omnes alias propter eam dimittere et illi soli adherere quamdiu vita utriusque

vestrum durauerit. ressondeas. Volo. Iurum

sacri os dicas ad mulierem. N. Vis habere hunc fultrum in sponsum et illi obedire et

Seruire et eum diligere et honorare ac Custodire sanum et infirmum sicut Sponsa decet sponsumet omnes alios dimittere propter eum. et illi soli adherere quamdiu vita utriusque vestrum duoauerit. Res niueas Volo. Deinde de ur femina a patre suo uia M amicis. que si puella era disco seriam uiro per manum si vidua uuam. Quamvis recipiat in dei e e sua servandam sicus nouites unea per manum dex eram in manu sua dexura et sic vir det Mem mulieri fer uerba de presentii a dicens docense sacerdo e. Ι . N. tali the . N. tomy weddite Wyss sor heityr sor Worse. sor ryChiere.

manum Irahendo. Deinde dicas mulier sacerdo

re rahendo. Deinde sonat vir aurum aron umet annulum super scutum via librum et tunc dicat sacerdos. Dominus uobiscum. Ore inmus. Ireator et conseruator humani generis. dator gracie spiritualis. largitor eterne Salutis. tu domine mitte benediccionem tuam super hunc anulum ut que illum gestauerit. sit armata uirtute celestis desensionis. et proficiat illi adeternam salutem per christum dominum. Oremus. oratio Den Hic domine hunc anulum quem nos in tuo sancto nomine benedicimus ut quecunque eum portauerit. in tua pace consistat. et in tua uoluntate permaneat et in amore tuo vivat et crescat et senescat. et multiplicetur in longitudinem dierum. Per dominum nostrum. Tunc aqua benedicta aspergatur super anulum

Deinde areissae sponsus tribus digitis prin νψalibus et docenti presbuero incipiens a poliare sponse dicatJ In nomine patris. Ad secundum diorum. et fillii ad Iercium dimisum. et spiritus sancti. ad

quartum diritum femine secundum decremm .xxx. questio quinsa. Amen. et ibi dimis at eum. quia in medico est quedam N inna procedens usque ad cores in sonorimu argenti designatur inferna di re isque infer eos se re debet esse recens. e dicat sponsus senens manum Nonge. docense Sacerdo .

et spirisus sancti amen. Quhat Sal ye morungyste bee. Tunc inclina is eorum capitibus dicas sacerdos benediccionem Benedicti sitis a domino qui mundum secit ex nichilo Amen. Ros ea dicimrisu psalmus. Μanda deus uirtuti tue Confirma hoc deus quod operatus es in nobiS. Α templo tuo ierusalem tibi Offerent reges munera. Increpa seras arundinis in Congregacio taurorum in vaccis populorum ut excludant eos qui probati sunt argento. Moria Patri. Sicut erat. Κyrieleison. chfristeleisonJ. kyrieleison. Pater noSter. Et ne nos. Benedicamus p atremJ et filium Cum sancto spiritu. y Laudemus et Superexaltemus eum in secula. y Laudemus dominum quem laudant angeli. y Quem cher

abyn et seraphyn. SanCtus. SanCtus. SanctuS. proclamant. Domine exaudi. Et Clamor. Dominus uobiscum. Oremus.

Deus abraham. deus ysaac. deuS iacob. sit uobiscum et ipse vos coniungat impleatque benediccionem suam in vobis Qui vivit et regit. Benedicat uos deus pater. custodiat uos thesus christus. illuminet uos Spiritus sanctus.

15쪽

ostendatque dominus faciem suam in vobis et misereatur uestri Convertatque uultum suum aduos. et det uobis pacem. impleatque uos omni benediccione spirituali. in remissionem PeC torum vestrorum ut habeatis uitam eternam et vivatis in secula Smulorum. Amen. Hic inment ecclesiam usque ad gradum auaris es moerdos in eundo cum suis minis ris dicans Aunc H. Beati omnes. cum Gloria patri. Sicut erat. sine nota cum Κyrieleison Christeleison. Tunc prostratis fronso et IsponsJa anu tradum auaris raret sacerdos circum staJnses orare pro eis dicens Pater noster. Et ne nos Saluum fac seritum tuum et ancillam tuam. Deus meus sperantes in te. Mitte eis domine auxilium de sancto. Et de syon tuere eos. Esto eis domine turris sortitudinis. A facie inimici. Domine exaudi. Dominus vobiscum. Oremus. Benedicat uos dominus ex syon. ut uideatisque bona sunt ierusalem. et uideatis filios filiorum uestrorum et PMem super israel. Per christum. Oremus.

Deus abraham. deus ysaac. deus iaCob. benedic adolescentes istos. et Semina Semen uite eterne in mentibus eorum ut quicquid pro utilitate sua didicerint hoc facere cupiant. Perihesum christum filium tuum reCuperatorem hominum. Qui vivit. Oremus. D espice clomine de celis. et benediC Conuen- Cionem istam. et sicut misisti sanctum angelum tuum raphaelem ad thobiam et saram filiam raguelis. ita digneris domine mittere

benediccionem tuam super adolescentes istos ut in tua uoluntate permaneant. et in tua securitate Consistant. ut in amore tuo vivant et senes rant

et digni fatqueJ pacifici fiant et multiplicentur in

longitudinem dierum. Per ChriStum. OremuS. Respice domine propicius super hunc famulum tuum et super hanC samulam tuam ut in nomine tuo benediccionem Celestem accipiant et filios filiorum suorum et filiarum suarum usque in terciam et quartam progeniem inCO-lumes uideant et in tua benediccione Perseuerent et in futuro ad celestia regna Perueniant. Per christum. oremus.

Omnipotens sempiterne deus qui primos

parentes nostros Adam et euam sua uirtute copulauit ipse Corpora uestra sanctificet et benedicat atque in societate et amore uere dileccionis coniungat Qui vivit. Deinde ben dicas eos sacerdos dicens Benedicat uos omnipotens deus omni benediccione celesti emciatque uos dignos in Conspectu suo superhabundet diuicias gracie sue in uobis et erudiat uos uerbo ueritatis. ut ei Corpore pariter et mente Complacere valeatis.

Amen.

Frinius oracionibus predictis introductis in mafini presbiferis. siue inser chorum et auare ex parte

aus rata es smmta muliere ad dexuram uiri. videlicet inter ipsum et auare Incipiatur missa solennifer de sancta trinisau. BEnedicta sit sancta trinitas atque indiuisa unitas confitebimur ei quia secit nobiscum miseriCordiam suam. In sempore paschali Alle-luya alleluya. ss. Benedicamus patrem et filium

cum sancto spiritu. Kyrieleison cum suis uersiculis. Ad hanc missam semetur modus et ordo

per omnia qui in festis duplicibus eum Gloria in

excelsis. Isse due oraciones sequenses dicantur sub uno oremus et sub uno. Per dominum.

Omnipotens sempiterne deus qui dedisti

famulis tuis in consessione uere fidei eterne trinitatis gloriam agnoscere et in potencia

maiestatis adorare unitatem quesumus ut eiusdem fidei firmitate ab omnibus semper muniamur aduersis. oratio

Exaudi nos omnipotens et miseriCors deus ut quod nostro ministratur ossicio tua henecliccione pocius impleatur. per dominum.

Ratres: Nescitis quoniam Corpora uestra A membra sunt christi. Tollens ergo membra christi faciens membra meretricis. Absit. An nescitis quoniam qui adheret meretrici. Vnum corpus emcitur. Erunt enim inquit duo in carne una. Qui autem adheret deo Vnus Spiritus est. Fugite fornicacionem. Omne enim pec tum quodcunque secerit homo. extra corpus est. Qui autem fornicatur in corpus suum peccat. An

16쪽

nescitis quoniam membra uestra templum sunt

spiritus sancti qui in uobis est quem habetis adeo ut non estis uestri. Empti enim estis precio magno: honorificate et portate deum: in Corpore

uestro. uale. Benedictus es domine qui intueris abyssos et sedes Super cherubin. v. Benedicite deum celi quia secit nobiscum misericordiam Suam. Alleluya. y. Benedictus es domine deus patrum nostrorum et laudabilis in secula. Allelu, a.

Secundum maraeum.

JΝ illo tempore. Accesserunt ad thesum

pharisei tentantes eum et dicentes. Si licet homini di mJittere uxorem suam quacunque ex Causa. Qui respondens ait illis. Non legistis quia qui fecit ab inicio masculum et seminam secit eos. Et dixit eis. Propter hoc dimittet

homo patrem et matrem. et adherebit uxori Sue. et erunt duo in Carne una. Itaque iam non Sunt duo. Sed una caro. Quod ergo deus coniunxit homo non separet. Credo. mersorium. Benedictus sit deus pater unigenitusque dei filius sanctus quoque spiritus quia secit nobiscum misericordiam suam. In Iempore pascisali. Alleluya alleluya.

Sestria.

SAnctifica quesumus domine deus trinitas sancta per tui sancti nominis inuocacionem. huius oblacionis hostiam. et cooperante spiritu SanCto per eam nosmetipsos tibi perfice munus

eternum. Per. Alia secreta.

esto domine supplicacion ibus nostris et hanCoblacionem quam tibi offerimus pro famulis tuis quos ad statum maturitatis et ad diem nupciarum perducere dignatus es plaCatus ac benignus assume. Per. ei Monrur sub uno. Per dominum. Prefacio. Qui cum unigenito. Pros mens se sponsus et Vonsa rost Sanctus. in orari neJ ad yadum altaris exfenso sauso super eos quod fenean .siti'. ' clerici ser .issi. eornua in supeltariis. Deinde disso Per omnia secula seculorum. Amen.

antiquam dicat Pax domini facta fractione

eucaristae more soluo dimissaque hossia in tribus fraccionibus super paunam dicas sacerdos conuem sus ad illos sequenses orationes sub sono Decionis

tuis inserim genu fleuentibus sub paulo hoc modo

Dominus uobiscum. OremuS.

Propiciare domine supplicacionibus nostris et institutis tuis quibus propaginem humani generis

ordinasti benignus assiste. ut quod te auCtore coniungitur te auxiliante servetur. Per christum

dominum noStrum. amen. oremus.

Deus qui potestate uirtutis tue de nichilo cuncta secisti. qui dispositis uniuersitatis exordiis homini ad ymaginem dei sacto. Ideo inseparabile mulieris adiutorium condidisti. ut semineo corpori de uirili dares carne principium docens quod ex uno placuisset institui nunquam flicJeret disiungi. Nec clausula in secundis nusi diis non dicisum

Deus qui ex tam excellenti misterio Coniugalem Copulam Consecrasti. ut Christi et eCClesie sacramenta presignares in sedere nupciarum. Deus per quem mulier iungitur viro et societas principaliter ordinata. ea henediccione donatur. que sola per originalis penam nec per diluuii est ablata sententiam. respice propicius super hanc famulam tuam que maritali iungenda est Con-SOrCio tua se expetit proteccione muniri. Sit in

ea jugum dileccionis et pacis. fidelis et casta

nubat in christo imitatrixque sanctarum Pe maneat seminarum. sit amabilis ut rachel Viro. Sapiens ut rebecca. longeva et fidelis ut sara. Nichil in ea ex actibus suis ille actor Pre- uaricacionis usurpet. vera fidei mandatisque Permaneat. vni thoro Coniuncta contactus illicitos fugiat. muniat infirmitatem suam robore discipline. Sit uerecundia grauias. pudore venerabilis. doctrinis ce

c Deest folium θ

scussa erat et deIerminata in sacro salacio domini sape anno domini 11ε αρο xxi' his queri potest quare secunde nuptae non benedicantur. Ad Medico quod secundum ma rimonium quamvis in se consideratum sit perfectum sacramentum. Iamen in ordine ad primum sacrameneum consideratum

aliquid habet de defectu sacramenti quod non habet

plenam signi carionum eum non sit una. vnsus defectus benediceto a secundis nupetis sub rahisur. Sed hoc est in rigendum quod secunde nuptae sunt secunde ex parie mulieris tantum. Si enim uirgo contrahit cum illo qui habuit assiam uxorem nicidilominus nuptae benedicuntur. saluatur et aliquomodo signi cario in ordine ad primas nuscias

17쪽

quia chris us etsi unam eccistiam flabeas: ΛMessiures personas desponsatas in una ecclesia. Sed anima non poseu esse sponsa aureius quam chris i. quia mm demone fornicarer non ibi es matrimonium spiri uiae et 'o er Me quando mulier .ii. nisi ur nuptae non benedicuntur pro re defectum sacramenti. Rou Me versas se sacerdos ad auare es dicas. Pax domini sit semper uobiscum es Agnus dei. more soluo. Turu sumans ab oracione sponsus es sponsa et accipias sponsus pacem a sacerdose et ferat fronse Osculans eam et neminem alium nec isse nec ipsa. Sedelericus uatim a presbiferosarem accipiens feras aliis sicut soli um est. Communio. Benedicimus

deum celi et coram omnibus viventibus confitebimur

ei quia secit nobiscum misericordiam suam in schati sempore. alleluya. ii.

'os communio. oremus.

Proficiat nobis ad salutem corporis et anime domine deus huius sacramenti susceptio. eL sempiterne sancte trinitatis eiusdem indiuidue unitatis consessio. Aliud suommunio Quesumus omnipotens deus instituta providencie tue pio amore Comitare: ut quod legittima

societate Connectis longeva Pace Custodias. Perdominum nostrum. Post missam benedica rursanis et vinum via aliquid bonum solabiis in

vasculo er ossent in nomine domini. moerisse sic dioenu. Dominus vobisCum. Oremus.

Bene dic domine panem istum. et hunc potum et hoc vasculum sicut benedixisti quinque panes in deserto. et sex ydrias in chana galilee ut sint

sani. sobrii. atque immaculati omnes gustantes ex eis saluator mundi. Qui vivis &c. Noe esequense cum Nomus et sponsa ad lectum rem uenerint accedat sacerdos et benedicas thalamum sic dicens. Dominus vobisCum. Oremus.ΦBenedic domine thalamum istum et omnes habitantes in eo. ut in tua pace consistant et in tua uoluntate permaneant. et in amore tuo vivant et senescant et multiplicentur in longitudinem dierum. per Christum. benedic o super Deum Ianeum Dominus Vobiscum. Oremus.

Bene dic domine hoc cubiculum qui non dormis neque dormitas qui Custodis israel custodi famulos tuos in hoc lecto quiescentes ab omnibus fantasmaticis demonum illusionibus custodi eos uigilantes ut in preceptis tuis meditentur. dormientes te per soporem Senciant. et

hic et ubique defensionis tue semper muniantur auxilio. Per dominum. Deinde fiat benedic os er eos in Duo mm oremus. Bene-dicat deus corpora uestra et animas

uestras et det super uos benediccionem sicut benedixit abraham ysaac et iacob. Amen. alia benedictas cum oremus. Manus domini sit super uos mittatque angelum Sanctum suum qui custodiat uos omnibus cliebus vite uestre. Amen. Lum alia benedictas.

Bene Φ dicat uos pater et filius et spiritus

SanCtus. qui trinus est in numero. et unus in mummine. Amen. His peractis asperos eos aqua benedic a. re sis discedat sacerdos. et dimissa eos in pace.

Benedic o purificarionis miseris post parium

anu hostium ecclesie hoc modo. H. Leuaui A. Beati omnes. Κyrieleison. christeleison. Pater noster. Et ne. II. Saluam fac ancillam tuam. Deus meus sperantem in te. Domine exaudi oracionem. Dominus vobiscum. oremus.

meus qui hanc famulam tuam de periculose pariendi liberasti. in seruicio tuo deuotam

esse Concede ut temporali cursu fideliter peracto sub alis misericordie tue perpetuam misericordiam consequatur. per dominum nostrum &c. sua aqua benedic a eam asremas per manum derieram in ecclesia recipias is ricat. Ingredere intemplum domini ut habeas uitam eternam et vivas

in secula seculorum. Amen.

O fido quali re cathesisentur infanses ad hostium

eccissis accedentibus sareuis et ma ruis cum infanse ad sacerdos . et inquiras si infans si masculus vel femina et si sit baptizatus domi es quo nomine uocari debeat. Licet enim baptisatus fueris domi prorur sericulum mortis forum staseassu sequens seruicium sufer mersionem aque. Masculus auum s ametur a dex ris sacerdotis. femina uero a sinistris. Ais queri s. sacerdos

18쪽

ιnserroget nomen infantis et exsusans ser in facie eius dicens. Accipe spiritum sanctum. Accipe spiritum sanctum. Accipe spiritum sanctum. Recede dyabole ab hac ymagine dei. increpatus ab eo et da locum spiritui sancto. In nomine patris et filii et spiritus sancti. Amen. Deinde faciat murem in fronse infantis inurro Io eius nomine dicens. Signum Sancte crucis domini nostri thesu christi in frontem tuam pono. Et posua faciat simiatur crucem in seriore infantis dicens. Signum saluatoris domini nostri thesu christi in pectus tuum pono. In nomine patris &c. Ium in fronse infantis facias sacerdos crucem inferro Io eius nomine dicens. Simo te signaculo dei patris omnipotentis et filii et spiritus sancti qui te sanum laciat omni tempore uite tue. ut nullam habeat clyabolus partem uel potestatem de te

sed trinitas diuina regnans in seCula SeCulorum. Amen. Deinde sacerdos senens manum dextram

super casus infantis ua dicens

Dominus vobiscum. OremuS.

Omnipotens sempiterne deus pater domini nostri thesu. respicere dignare Super

hanc vel ani vel um vel quam

hunc famulum tuam. N. quem ad rudimenta fidei uocaro dignatus es. omnem ceCitatem Cordis

et corporis ab eo expelle. dirumpe omnes laqueos

sathane quibus fuerat alligatus. Aperi ei domine ianuam pietatis tue. ut Signo sapien e tue

imbutus omnium cu Diditatui in istoribus Careat

et ad suavem odorem preCeptorum tuorum letus tibi in ecclesiam tuam deseruiat. et proficiat de

die in diem. ut ydoneus emciatur accedere ad graciam baptismi tui percepta medicina. Pereundem dominum nostrum thesum christum filium tuum Qui uenturus est iudicare vivos et

mortuos et Seculum per ignem. Oremus. reces nostras quesumus domine Clementer

exaudi et hunc electum tuum. N. CruCis

dominice impressione eum signa Φ mus uirtute custodi ut magnitudinis glorie tu e rudimenta seruans per Custodiam mandatorum tuorum ad noue regeneracionis gloriam peruenire mereatur Per eundem dominum nostrum thesum christum qui uenturus est iudicare vivos et mortuos et seculum per ignem. oremuS.eus qui humani generis ita es conditor ut sis eCiam reformator Propiciare populis adoptiuis et nouo testamento sobolem noueprolis ascribe ut filii promissionis quod non poterunt assequi Per naturam gaudeant Se recepisse per graciam Per Christum. Exorcismus salis sine. Dominus vobiscum es sine oremus. taxorctgo te creatura salis in nomine dei patris Omnipotentis. et in caritate domini nostri thesu christi. et in uirtute spiritus sancti. exorZiZOΦ Φ Φte per deum vivum. Per deum uerum. Per deum Sanctum. per deum qui te ad tutelam humani generis procreauit et populo uenienti ad credulitatem Per seruos suos Consecrari precepit. ut in nomine sancte trinitatis emciaris salutare sacramentum ad effugandum inimicum. Ρroinde rogamus te domine deus noster. His respicias sal. ut hanc Creaturam salis sanctificando sanctifi44ces. benedicendo benedisecas ut fiat omnibus accipientibus perfecta medicina permanens in visceribus eorum in nomine eiusdem domini nostri thesus christi. Qui venturus est iudicare vivos et mortuos et SeCulum per ignem. Possea insere et sacerdos nomen pueri es ponar de ipso sage in ore eius ita dicens. N. Accipe sal sapientae ut propiciatus sit tibi deus noster ilicsus Christus in vitam eternam. Amen. Post salem datum dicat sacerdos. dominus vobiscum. oremus. Super masculum vel feminam. Deus patrurn nostrorum Vniuerse Conditor Creature. te Supplices exoramus ut hunc famulum tuum . N. respicere digneris propiciatus ut hoc primum pabulum Salis gustantem non diucius esurire permittas quo minus cibo expleatur celesti quatenus sit semper domine

spiritu seruens. Spe gaudens tuo Semper Sancto nomini seruiens. et PerduC eum ad noue regene- racionis lauacrum. ut Cum fidelibus tuis promis. sionum tuarum eterna Premia ConSequi mereatur. Per christum. Amen. Sequitur oraclo suser mas-ulum mn um sacerdo e dicen c. Oremus.

19쪽

meus abraham. deus ysaac. deus iacob. deus

qui moysi famulo tuo in monte Synai apparuisti. et filios israel de terra egipti eduxisti deputans eis angelum pietatis tue qui custodiret

eos die ac nocte. te quesumus domine: ut mittere digneris sanctum angelum tuum. qui similiter custodiat et hunc famulum tuum. N. et perducat eum ad graciam baptismi tui. sine Per christum. Adiurario suger masculum via feminam santum. Oremusino maledicte diabole. recognosce sentenCiam et da honorem deo vivo et uero. da honorem thesu christo filio eius et spiritui sancto et recede ab hoc famulo . N. quia istum sibi deus et dominus noster thesus christus ad suam Sanctam graciam et benediccionem sontemque baptismatis. dono sancti spiritus uocari dignatus est. et hoC signum sancte crucis. hic facias sacerdos signum crucis in fronse infantis. quod nos fronti eius damus tu maledicte diabole nunquam audeas violare. per eum qui venturus est iudicare

vivos &C. Amen. ec oraclo sequens dici ur super masculum Ian-rum Dominus vobiscum. Oremus.

meus immortale presidium omnium postulancium. liberacio supplicum. pax roganCium.

uita credencium. resurreCCio mortuorum. te

inuoco domine super hunc famulum tuum N. qui baptismi tui donum petens eternam Consequi graciam spirituali regeneracione desiderat accipe eum domine. et quia dignatus es dicere petite et accipietis. queri te et inuenietis. pulsate et aperietur uobis. petenti itaque premium porrige et ianuam pande pulsanti. vi eternam Celestis lauacri benediccionem consecutus promissa tuimusneJris regna celostia percipiat. Qui vivis et regnas Cum deo patre &C. Adiurario super

masculum mn um Sine. Oremus.

A udi maledicte sathana adiuratus Per nomense eterni dei et saluatoris thesu christi filii eius cum tua victus inuidia. tremens gemenSque discede nichil tibi commune cum hoc seruo dei N. iam Celestia cogitanti. renunciaturo tibi ac seculo tuo et beate immortalitati uicturo. Da igitur honorem aduenienti spiritui sancto. qui

ex summa Celi arCe descendens. pturbatis fraudibus tuis diuino sonte purgatum pectus. idest sancti ficatum deo templum et habitaculum proficiat ut ab omnibus ponitus noxiis preteritorum criminum liberatus hic seruus dei gracias perhenni deo reserat semper et benedicat nomen

eius sanctum in secula seculorum. Amen. Exomcismus suser masculum mn um sine. Dominus vobisCum.

Uxorgigo te immunde spiritus in nomine dei patris omnipotentis et filii et spiritus sancti ut exeas et recedas ab hoc famulo dei N ipse enim tibi imperat maledicte dampnate atque dJampnande. qui pedibus super mare ambulauit

et Petro mergenti dexteram porrexit. Item adiu- rario super masculum. Ergo maledicte. ut supra. Nec Mario sequens dicitur super feminam san um. sine. Dominus vobiscum. sed Oremus.

eus celi deus terre deus angelorum deus archangelorum deus patriarcharum deus prophetarum deus apostolorum deus martyrum deus confessorum deus virginum. deus omnium bene viventium. deus cui omnis lingua confitetur et omne genu flectitur celestium terrestrium et infernorum. te inuoco domine super hanc famulam tuam . N. ut perducere eam digneris

ad graciam baptismi tui. Ium adiurario super

feminam. Ergo maledicte. ut supra. Tum susem dicitur Iantum hec sequens oraclo sine Dominus vobiscum sed cum oremus.

eus abraham. deus ysaac deus iacob deus qui tribus israel de egipciaca seruitute

liberatas. per moysen famulum tuum de custodia mandatorum tuorum in deserto monuisti. et susannam de falso crimine liberasti. te supplex deprecor ut liberes et hanc famulam tuam . . et

perducere eam digneris ad graciam baptismi tui. Tum adiurario super feminam. Ergo maledicte.

ut supra. Tum exorcismus super feminam fantum sine. Dominus vobiscum. et sine. OremuS.

Vxorctgo te immunde spiritus per patrem et filium et spiritum sanctum. ut eXeas et recedas ab hac famula dei . N. ipse enim tibi imperat maledicte dampnate atque dampnandequi Cmo nato oculos aperuit. et quatriduanum lararum mortuum de monumento SusCitauit.

Tum adiurario super feminam. Ergo maledicte.

20쪽

ut supra. Ex hinc uero dicitur Iam super masculum quam super feminam. me facias sacerdos crucem cum sollice in fronte infantis senens

manum dex eram furer caput eius dicendo hoc modo sine Dominus vobiscum et sine oremus. Π ternam ac mitissimam pietatem tuam deprecor domine sancte pater omnipotens eterne deus. qui es auctor luminis et ueritatis super hunc famulum tuum . N. ut digneris eum illuminare lumine intelligencie tue. munda eum et sanctifica. da ei scienciam ueram. ut dignus emciatur accedere ad graciam baptismi tui. teneat firmam spem. Consilium rectum. d trinam sanctam. ut aptus sit ad percipiendam graciam baptismatis tui. Per Christum. Alia orario sine Dominus vobiscum et sine. Oremus.

Mec te lateat sathana imminere tibi penas imminere tibi tormenta imminere tibi diem iudicii. diem supplicii sempiterni. diem qui venturus uelud clibanus ardens in quo tibi atque

uniuersis angelis tuis eternus superueniet interitus. et ideo pro tua nequicia dampnate atque dampnande . da honorem thesu christo filio eius. da honorem spiritui sancto paraclito in cuius nomine atque uirtute precipio tibi quicunque es spiritus inmunde: ut exeas et recedas ab hoc famulo dei. quem hodie idem deus et dominus noster thesus christus ad suam graciam Sanctam et benediccionem sontemque baptismatis dono

pietatis sue uocare dignatus cst ut fiat eius templum per aquam regeneracionis in remissionem peccatorum omnium. In nomine eiusdem

domini nostri thesu christi. Qui uenturus est iudicare vivos &C. Amen. His diu's dicat

sacerdos. Dominus uobisCum. angelium secundum matheum.

n illo tempore: oblati sunt thesu paruuli. ut manus eis imponat. Discipuli autem eius increpabant eos. Ihesus autem ait illis. Sinite

paruulos et nolite prohibere eos uenire ad me. Talium est enim regnum celorum. Et Cum imposuisset eis manus : abiit inde.

Secundum maraeum.

JΝ illo tempore: Respondens thesus ducit.

Confiteor tibi pater domine Celi et terre. qui abscondisti hec a sapientibus et prudentibus et reuelasti ea paruulis. ita pater quoniam sic fuit placitum ante te. Omnia mihi tradita sunt a Patre meo. Et nemo nouit filium nisi pater. neque patrem quis nouit nisi filius: et cui uoluerit filius reuelare. Venite ad me omnes qui laboratis et onerati estis et ego reficiam uos. Tollite iugum meum super uos et dicite a me quia mitis sum et humilis corde et inuenietis

requiem animabus uestris. Iugum enim meum suave est et onus meum leve. Deinde spuat sacerdos in manu sua sinistra et tangat aures

et nares infantis cum sollice dextro de sputore dicatur ad aurem dexseram. Asteta: quod

est aperire. Ad nares In odorem suauitatis. Ad aurem sinis ram. Tu autem effugare

diabole. appropinquabit enim iudicium dei.

sua dicat sacerdos coma ribus et comma ribus una cum circumuantibus ut ipsi dican . Pater noster. Aue maria. et Credo. que eciam et ipse sacerdos dicat cunctis audientibus. Deinde accipiens sacerdos insanum per manum dextram insem

rogato eius nomine dicat. N. Trado tibi signaculum domini nostri thesu christi in manu tua dextra. ut te signes. et de aduersa parte defendas. ut in fide catholica permaneas. et habeas uitameternam et vivas in Smula aeCulorum. Amen.

Deinde cum ipsa manu signer eum dicens Signo te signaculo domini nostri thesu christi. de manu

tua dextera. ut te ConSeruet Contra aduersarios tuos ut habeas uitam eternam et vivas in secula

seculorum. Amen. Hiis dictis dicat sacerdos super

infantem. In nomine paltris et fillii et

spiritus qη sancti. Amen. Postea intromis enssacerdos caraecuminum per manum dexteram in ecclesiam interrogato eius nomine dica . Ingredere

in templum dei ut haheas uitam eternam et vivas in secula seculorum. Amen. Quando fons fueris mundandus et de sura aqua renovandus quod sese fleri debet 'rosur aque corruscionem. tum semper dicatur sequens litania ut in uigilia pasche ei genuecos S. yrieleison. Christeeleison. Christe audi nos. Pater de celis deus

miserere nobis.