Satyrae (Comm: Johannes Britannicus)

71쪽

Lutea gausapa:genus stramenti uillosi diximus λquo in castris uterentur: uilem autem sitisse ueste ostendit etiam Ouidius.Gausapasi umpsit:gausapa sumpta proba. Lutea:crocea. sic enim captiui in pompam triumphi ducebantur. Capris:in bello uidelicet i captiuis. Essedaque:uehicula ex hostibus capta:quae ininumphi magnificentia uehebantur. Inde est essedanus. .aunga.ingentes rhenos.Germanos:& Gulos:quos a rheno fluuio denominauit. fluuius enim est:qui ortum habens ex lepontiis alpium incolis:galliam diuidensa germanis in oceanum Britannicum defluit. ingentes:ex histona pendet.nam Caligula conuersus ad cura triumphi: praeter captiuos ac transfugas

I am clamydes regum:iam lutea gausapa captis tE ssedaquei ingentesque locat caesonia rhenos. D iis igi tur genioque ducis centum paria ob res E gregie gestas induco quis uelatsaude: V ae nisi connives. oleum artocreasque popello L argionan prohibes dic clare:non audeo ings. E xossatus ager iuxta est.age:si mihi nulla Ι am reliqua ex amitis:patruellis nulla:proneptis N ulla manet patruusterilis matertera uixit:

D eque auia nihilum superest accedo bovillas: C liuuque ad uirbupraesto est mihi manius haeres

barbaros: galliarum quo procerissimuquenq;: ac nonullos ex principibus legit: ac seposuit ad pompam:coegitin no tantum rutilare & summittere comam: sed N sermone germanicum addiscere: δἰ nomina barbarica ferre. Caesonia: satyrice caesoniam dicit triumphi pompam para re:tana talium rerum peritam. nam ut scribitTranquillus:eam quis luxuriae N lasciuiae perditae ita ardenter δ constater amauit Caligula: ut saepe clam e peltaque dc galea ornatam iuxta adequitantem mi Cione, is 'litibus ostederit. Caesonia: Caesoncs: dc Caesules a caeso corpore matris sunt nominati. Locat:disponit:& parat. Diis igitur genioch ducis: faciiscium ducenta tum uictimaru promittit in honorem deoF εἰ principis adulationem:ob victoriam reportatam ex hostibus. sic enim in principum grana multa fiebant. Genioq; ducis:hoc in inuidiam magis quam in principis laude dictum est. Is enim ut tradit Tranquillus: multos honesti ordinis deformatos prius stygmatu notis ad metat Ia & munitiones uiat aut ad bestias condemnauit aut bestiaru more quadrupedes cauea coercuit aut medios serra dissecuit. Nec oes grauibus ex causis: uerum male de munere suo opinatos', uel quod nunq per genium lsuum peierassent. Persius igitur ueluti principis genium ueneraturus:in eius honorem sacrificium se facturui dicit. Centum paria: duplicem hecatombe. lnduco.ad sacrificandum.s. Quis uelauminae Persii adhaeredem nisi assenserit. Aude: superbe enuncia.i.audem uetare: ne haec faciam. Artocreas:genus cibi ex pane N canae:ut compositio docet:ab artos quod eispanis es creos caro. Non audeo inquis: uerba haeredis quesecum inducit Persius loquenlcm:& hoc dicit. Non audet te prohibere quominus ex sententia tua uiuas. Vt 1 nuat se aegre ferre. Quo dicto Persius indignatus subiicit exossatusager:quasi dicat cu iam te uideam nolle me uiuere meo modo:& iam mihi ager sit Optimus N proximus urbi:alium mihi haeredem inueniam:cui aget detur. E xossatus agetielapidatus.nam lapides Ossa terrae dicuntur.Exossare enim est ossa eximere:& purgare. unde Teretius de pisce est.Cum rediero exossabitur. Iuxta est:uicinus urbi. Age si mihi nulla Iam reliqua ex amitis:ostendit eos stulte facere: qui haeredum metu liment arbitrio suo uiuere:cum liceat aliunde haeredes inuenire.Sensus est igitur.Si mihi haeres meus obstiterit:quominus mihi liceat ex uolutate mea uiuere co cer

te spero alium qui nullo generis uinculo:aut longinquo mihi coniunctus sit:r mearum haeredc reliquam. Ex amitis:amita patris mei sororiquia similiter tertia a me sit:atq; auia uideri potestidicta exeo quod ab antiquionbus auita sit uocitata siue amita dicta est qui pre amata est.Nam plus sorores a fratribus u fratres diligi solent: uidelicet propter dissimilitudinc personarum quae ideo minus habent dissensionis Quo minus aemustiois. Patruelis nulla:patrueles filii dicunt: patrui mei. Proneptis:filia ncpotis. Pa genitivis eli casus:ut sit nulla patruelis S nulla pro neptis p trui mei p/truus dr quod fratris filiorum sit talisi patet. Ma,

tertara:mater: matura:mane:niatrimonium:naaterumiliae matertera: atrices: materiae dictae uidentur auctore Verrio qa sunt boa:qualia. sunt quiaae sunt matura uri p0tius a matre:quae est originis graece. Est igitur mater tela soror matris meae:quasi mater altera. Accedo bovillas:bouillae uicus inter urbem romam:& Ariciam in uia appla:Clodii caede nobilitatus.Caeci dc mutilato corpore illic mendicabant. Martialis: Debet aricino con uiua recumbere clivo.Iuuenalis.Dignus aricinos qui mendicaret ad axes. Clivumq; ad uirbi:clivus utibi us proximus est in urbe ciprio uico ubi diinium fuitallic ut Liuius est auctor cum Tullia interfecto Seruio preTarquinium maritum prima regem salutasset:domumq3 se reciperet:uiso patris corpore mulionem euitatem super ipsum corpus carpentum agere praecepit.illic mendici sedebant. Praesto est.m.M. h.sensus est manius qui quidem progenies terrae dicitur a me ut maior auunculus haeres meus scribetur.Satis lepide ostendit poeta iure originis omnes homines cognatos esse. Manius:allusio est ad illu manium: quem germani ut scribit Tacitus antiquis carminibus celebrant quod unum apud illos memoriae N annalium genus em filium fuisse Tuistonis dei terra editi:eum origine gentis εἰ conditore:alterius Manli equitis romani meminitVarro:que duorum tantum cubitoru fuisse scidit.Manius aut praenomen dictum est ab eo quod mane quis natus sit: ut Lucius qui Iuce. Praesto est. i.adest.na praesto sum id eit quod adsum:nec alteri sere uerbo coheret.Ciceror M arena.l us ciuile didicit:multu uigilauit laboraumpraesto multis fuit. Quaere ex me qs mihi quartus Sit pr: tacitae obiectioni rudet poeta:posset.u.dicere bazres per lege fieri no posse:at aequu no G ut altu qua iure co- rto eae

e sinus

72쪽

sanguinitatis coniunctium haeredem relinquat.ait igitur Persius. 5c Manium iam lare consanguinitatis 5c ori ginis haeredem suum sciabi posse: quando ec sui maiores originem habeant a terra: emadmodu 8c Manius. 8 Quaere ex me quis mihi quartus sit pater haud prompte dicam.Ostendit Persius mira urbanitate sexto ge neris gradu se quoq; atcrra originem ducere:&ide'se Manli iure generis δἰ originis cognatum esse.Est enim sensus.Si uoles inquit quaerere ex me quis sit mihi mauus: no facile tibi dicam: neq; enim nomina maiorum meorum possum recordari aliud tamen certo scio uad proauum duos claddideris eum originem a terra ducere: ut intelligas Persium sexto gradu Inus suum ducere a terra mauult illos duo Os pnores a Ierra natos N ab iis quartum patrem genitum. i. proauum suta. Haud

prompte diram: quasi difficile sit longo

temporis interuallo genus suum remini sci. Tamen adde etiam unum unu cl.i.

si duos addideris.Ita haec intulit ut quania is non teneat nota maiorum suorum: tamen certo sciat originem suam sexto gra dia duci a tetra. Terrae est iam filius: subaudi pater quartus. Exit:bene exit quas ex terra.i oritur. Et mihi ritu Manius

hic g neris prope maior auunculus exit .

ordo est.Et hic Manius exit mihi prope

malor auunculus ritu generis. Hic manius:quem dixi progeniem terrae. Prope maior auunculus exit:e mihi habita ra tione generis ueluti maior auunculuS.na

auctare Festo maior auunculus dicis auita auiae auunculus. Qui prior es cur me

in decursu lampada poscis insultat auaros haeredi:quem cursoribus palaestrae comparat nam in palaestra exhibebantur qui ad extremam usin lassationem

currerent cum facibus ardentibus:qui primus suisset.ut defatigatus cursor integro facem dabat.hoc sic Cice- ro in rhetoricis nouis scripsit. Non enim quemadmodum in palaestra qui tedas ardentes accipitaeelerior est incurse continuo:a ille qui tradit: ita melior imperator nouus qui accipit exercitum:q ille qui decedit: proptereat quod defatigatus cursor dat integro facem.Sensus est igitur. Cum tu auare εἰ aetate εἰ diuitiis me antecedas cur cst quod a me haereditatem expectes:cum aequius sit mea te haereditatem accipere:ut minus aetate grauatum:quemadmodum cursor integer idest non fatigatus in cursu:a priore face accipit:ut Iasib. Sum tibi mercurius: satyrice dictum in prosundam horum auaritiam:qui ad rem adeo anxii sunt: ut haereditatis quam expectant:nihil minui omnino uelint:cum contenti esse deberent quantacunque parte relicta. Sum tibi mercurius.i. omnino moriens tibi lucrum uuantucunq; fuerit affero.nam Mercurium ut diximus supra lucri deum fabulata est antiquitas.huic idibus malis sacrificabant mercatores :ut scribit Macrobius nam eo die natus dicitur. Martialis. Maiae mercurium creastis idus. Vt ille pingitur: nam dc lucri A mercatorum deus pingebatur. De

hoc lege Diodorum 8 Macrobium. Deest aliquid suinmae: conquestio est haeredis quod iminuta sit haere ditas. Minui mihi:uerba Persit. Ubi sitisuge quaerere quod mihi quondam Legarat stadius: imoderatam haeredis libidinem habendi reprahendit: qui etiam de alienis legatis N haereditatibus rationem sibi reddi po

fhilat. Neu dicta repone paterna: noli inquit more paterno a me rei administratae rationem poscere.nam roponere cum in uarias accipiatur significationes:hic pro reparare dc ueluti renouare ponitur.ut sit noli in me iisdem uerbis uri: quibus solet pater in filium :cum administratae pecuniae rationem exigit. sic enim reparant uer ba paterna.unde est illud Martialis:qui amissum somnum in urbe in prouincia reparabat.Ingenti fruor improbo p somno Et totum mihi nunc repono:quicquid Terdenos uigilaueram per annos Surgentem socus excepit. Foenoris accedat merces: uerba haeredis:qui ronem sibi postulat reddi scenoris. Merces Penoris foenu et propne auctore Festo appellatur naturalis terrae sintus:Ob quam causam d nummorum scelus scenus estu ocati i m:& de ea re leges foenebres. Quid reliquum est cum interrogatione legendum εἰ superbe. Reliquum:non interrogantis: sed indignantis N irascentis. naturale enim est ut cum irascimuriuItima aduersarii uerba repetamus. Nunc nunc impensius unge: indjgnatus oc offensus auiditate haeredis computantis qd reliquum esset:exclamat minans se lautius 8c sumptuosius uicturum .Per quod monet poeta neminem dum studet posteros haereditate iuuare: sordide uiuere debere. Vnge puer caules:aemulatio est Horatii. Ungeres caules oleo meliore:caputque coeperis impexa foedum prurigine. Mini festa luce coquaturVrtica:Sensus autem est.Ego inquit parce εἰ sordide uiuam: ut multa relinqnam filio tuo nequissimo: quia omnia ad omnem libidinem profundat cum indignatione legenda sunt. Vrtica: urticam posuit pro uilissima quaque herba. Sinciput: pars est capitis.Iuuenalis.Comeda inquit flebile nati Sinciput elixi.Sincipita autem uerotina lautae gulae scribit Plinius suisse. Fumosum:ad fumum seruatum. Fissa aure: qua suspensum fuit.

P rogenies terne:quaere ex me quis mihi quartus S it pater haud propte dicam.in adde etia unum: V num etiam:terrae est iam filius:& mihi ritu M anius hic generis prope maior auunculus exit. Q ut prior es:cur me in decursu lampada poscis e S um tibi mercurius: uenio deus huc ego: ut ille

P ingitur.an renuis uin tu gaudere relictis .

D eest aliqd summae.minui mihi. sed tibi tota est

uicqd id e:ubi sit fuge quaerere:qd mihi quodas arat stadius:neu dicta repone paterna.

F oenoris accedat merces:hinc exime sumptus.

inuid reliquu est.' eliquu.nuc nuc impesus unge V nge puer caules:mihi festa luce coquatur V rtica: dc fixa sumosum sinciput aure:

73쪽

V t tuus iste nepos olim latur anseris extis C um morosa uago singultiet inguine uena P atritiae immeiat uuluae: mihi trama figurae

S it reliqua ast illi tremat omento popa uenter f

V ende animam lucro: mercare:ati excute sollers

O mne latus mundime sit praulantior alter C appadocas rigida pingues pauisse catasta. R em duplica seci:iam duplex iam mihi quarto: am decies redit in rugas:depinge ubi sistamnuentus chrysippe tui finitor acerui Finis.

Vt tuus iste nepostidest filius tuus nequissimus:nam nepotes luxuriola homines uuae appellantur: quod

non magis iis rei suae familiaris cura est si iis quibus pater auus a uiuuntiaemulatio est Horatiana.Filius aut ethai libertus:ut ebibat haeres Diis inimice senex custodis. ' Anseris extis.i.anserino iecore:quod inter delica tas dapes habebatur unde ita scribit Plinius. Nostri sapientiores qui anseres iecoris bonitate nouere: fartilibus 'in magnam amplitudinem crescit:exemptu quoque lacte mulso augetur. Nec sine causa in quaestionec quis pnnius tantum donum inuenetit Scipio an MelestuS uir consulariS:an.M.Seselus eadem aetate eques roma nus. Cum morosa:cum modo aducrbium est temporis non praepositio. Singultiet:rem pudendam expressit: a

singultiente sumptum est Q dum singul-tit toto corpore mouetur. Patriciae immeiat uuluae. Horatius. Ne ditior aut sormat melioris meiat eodem. Mihi trama

figura: Sit reliqua:lepida trassatio sumpta a tela:cuius situm quod intra stamen currit trama appellarura tranando. Terenti

us subtegmen dixit. Anus subtegnaen nebat.erit igitur sensus. Ego eius macilcitat suero: ut costae 8 reliqua ossa quae corporis tantum texturam praebent:mihi relin

quanturta is obesissimo sit uentre. Fugurae: formae: bc speciei corporis. Ast illi tremat omento pppa uenter Popa a persio accipitur pro pingui: a quo deducti sunt popinones.i.ii quos nuc dicimus tabernarios uel luxuriosos: qui se popinis dedunt. Nam popinae dicuntur tabernat Iubi publica parantur obsonia.Tranquillus in Neroe. interdictum ne quid in popinis cocti praeter legumina aut olera ueniret: cum antea nullu non Obsonii genus Proponeretur.Horat.Quin omnia malit Quaecunq; in mundis seruent allata popinis. Omento:de omento diximus superius in secunda satyra. Vende animam lucro:nimia N imoderata haeredis concupiscentia offensus: urpore quem uideat auaritiae suae finem nullum facere:exclamat:excandescit:irascitur. Mundi quem sinon graeci nomine ornamenti appellatiere cum N nos a persecta absolutat elegantia mundum. Ne sit praestatior alter. Horatius. Ne sit te ditior alter. Cappadocas rigida pingues pauisse catasta:diuites romat auctore Plinio tot seruos alebant:ut mye iustos de integros prope exercitus domi haberent. Et quo plures ale bant eo potentiores habebantur.unde iuue.Protinus ad censum:de molibus ultima set Quaestio: quot pascit seruos quot possidet agri Iugerat Cappadocas :cappadocia finitima est Armeniae: unde serui mittebant' ut e Syria.Mart.Ciuis non syriaeue parthiaeve: Nec de cappadocis aeques catastis. Catasta: catastae loca sunt ubi serui uenales exponebantur a catimo quod est expono.Mart.Inspexit molles pueros:oculisque comedit. Non hos quos primae prostituere casae:Sed quos arcanae seruant tabulata catastae.Tibullus .Regnu ipse tenet quem saepe coegit Barbara gypsatos serre catasta pedes.lllic seruorum garritu ingens erat strepitus. Mart.jHeu quae t ngua silet:non illa mille catastae Vincebant. Pauisse:aluisse. Rem duplicaurnisne M satyrice iteu exclamat in auaru. Fecinam triplex:iam mihi quartodam redit in rugam decies.improbitas auari ostenditur:il coaceruandae rei finem non inuenit.iuxta illud hiuenalis.Crescit amor nummi situm ipsa pecunia crescit. Hoc enim dicit auarus.rem decies conduplicaui:nec in adhuc cupiditati modum inueni meae. Iam redit in ruga decies respexit ad illud opus Chrysippi quod scripsit de conduplicator uel connexo. nam sequitur. Depinge Chrysippe ubi sistam. Depinge ubi sistam: satis lepide auarum inducit:ut nesciente auaritiae suae terminum imponere:a Chlysippo petere ut sibi modum quaeredae rei praefiniat. Chrysippe tui finitor acerui: Chrysippus Solensismet ut alii scribunt Tarsensis suit. Apollonii filius. zenonis siue Cleantis discipulus. ut Valerius uero tradit Cleantis praeceptor: uir ingeniosus M accutissimus in omni genere orationis:& subtilitate disputa di adeo aceti ut non illepide quidam dicerent si apud deos usus esset dialecticae. ut non temere aliam futuramq Chrysippeam. hunc senibit Valerius octogesimo anno: uolumen coeptum quadragesimo:exaclis smat subtilitatis absbluisse.Constat eni septuaginta di quinin uolumina scripsi adeo ut Valerius tradat ad ea quae scripsit cognolcenda:longa uita opus esse.Eum tradit Hermippus a discipulis ad facii ficium uocatum dulce metum hausisse: ex quo quinta die defunctus est cum septuaginta di tres uixissetanos.in quo miror ab hoc Valenum Maximum dissentire de aetateaeum scribat octogesimo anno uolumen perfecisse.Ee ille.lxxiii.anno mortem obulse.Sunt qui dicant risu compraehensum expirasse.nam ut restatur Laertius aeum asinus manducaret ficus:aniculae dixisse uinum asino sorbendum daret: nimioq; risu detentum exhalasse animam. unde auarus ita

cum alloquitur:ut dicat. O Chryppe finitor tui acerui.hoc est tui libri in quo tanta cumulasti: depinge ubi si stam. lnventus idest ostende: designa mihi ubi.i. in quo diuitiarum loco inuentus sistam:hoc est pedem figam:ac si dicat tanta esse sitam cupiditatem:ut nullo pacto ei finem ex se reperire queat.Sicque poeta cupiditatem ames insatiabilem esse ostendit. Finis.

74쪽

Imῖressum Brixia per Iacobum Britannicum Brixianum anno domini. V.cccc.Ixxxvi. die.xvii.Februarii.

79쪽

BRESCIA IACOBUS BRITANNICUS

PERSIUS FLACCUS, AULUS. Saturae. Witti the commentary oi Joannes Britannicus. J 17 February, 1486.

Hain Ia,pDI B.M.C., part VII, p. 975. Printed with roman type, in Amali folio, 6ο lines of commentary on a Page, Sur rounding the text. It has 36 leaves, thelast blank: the fige of a leat is 28o I96mm., While the texi meaSures 227 X I43 min. Although the colophon nameSJacobus Britannicus as printer, theprinter's mark contains the letters A.B. the initials ot Angelus Britannicus. Many manuScript noteS On the marginS.