Compendium institutionum Caes. Justiniani sive elementa juris civilis in brevem et facilem ordinem redacta

21쪽

PRAEFATIO.

perpetsi par, denique saccusauri planus ad comparandam evolvendamque multam molem librariam , sumptimaque si stinentum Academicum in annoso in lira Nam quinquennio opus esse ad ius Cipite perdiscendum casari Iustinianos plerisq; xistim est. Quo

calculo suo consequitur aliud lustrum ad 1us 'onti icium fel date, ct aliud iterum adjus, quod Constitimonibus posterioris api, ne non quod moribus introdustum est , pere piendum requiri, magnamq4 vitae nostra parum injure discendo absumendam e se. Sane qui nostra atates septemve annis Colophonem huicsudio addebant, eos ct singularem adhibui se diligentiam, o valde propitia asia nerva usos esse oportebat. o hodie in omnibus Europa Lyceis major numerud orlim,

qui iuri operana dant, sed plerit, cum Sisyphosaxam olpunt , parum aut nihil proscientes etiam cum proficere cupiunt maxime. Nec mirum, cum ars hacplerumqtta exerceatiιr L in ordine, II .fine modo, ct III.fine ratione. Ipsa natiiratu pincit ratio in omni bis

disciplinis esse quendam servandum ordinem ne prima mediis ipfrmis postponώηtur,

22쪽

aut illis haec praeponamur. Sane inter omnes sipientes dubium es nactum, quin mens eorum, qui ad artemsatis per se prolixam discendam veniunt, primo primipiisgeneralibus imbuenda, tum adlecialia quae ex primisco equuntur traducenda sit. Ordinem aurem dum vat ratem perperiunt, qui norosiastinianos, qui biu aqua in ip sharet principiis specialibus graν imisque quaestioni M

oecaut, quique eos ante certum, jug contro-

τσrsum usumque fori ante leges civiles doceat, iisquirasta commentaria Schneidemini, Ut cri, Bacιθοι ii Laipresbii Ticardi, Vitam aliori re, qua vix stta capiuη , certe eruditioribusscripti seni, commendant: qaa urdem in tempore lenta prosunt plurimum , ante tempus torquent obruuntque legentes cum olei veraqtι dispendio. Partem enim longe maximam eorum, qua ejusmodi libris tradunttir, nec intelligit Iro,necs intelligat memoria tenere valet. Quemadmodum autem aegri, quorum cor- raptus vix ultim cibum fert somachus, alia atque alia eduliorum expetere solentgenera,

o pleraque crudiora 9 noxia magis quam st

23쪽

xt quicquam eorum in bonum sanguinem Tertere posint, ita etiam nescio quis febre frequentior morbus jurenum plerumque abripit animos, ut plura gravioraque appetant quam capere valent. Scilicet pulchriim illis videtur circa d Jcilia versari, o nodos jiiris, criduntque se tanto propiores eruditionis fastigio, quanto citius ex recondita artis snetrali bis petita tract.uat, sed cari fato in abyssimi ruunt ignorantiae, qui viribus nondmnadultis altiora petunt. Facilis est ascensu ad altssimasi per gradus eas ct ordinem ser-τes, eo vero ne glacio ne ad mediiqi ld. mnos pervenire posse ipsa monstrat naisira Pernicio Isim illi ct fatali militis scol 'vio, quem

v τε,νqποτερον jure dicas , milis fere 6 θ-cisndus, qtiem commodis inre Vimii iocabimus, exitiosus illis, qui ordine alἱqtis hic -- que servato finem tamen nodamve in discendo docendoque jure tenem nullum qui, cum elementis incumbendum est, quidlii bet ex quavis uris parte corradiret, o cum inIra pomoeria deberent versari institutionum, non

tanti per omnia veteram prudenti; volu-

mina agit inceriti oberrant, sedis exsur--

24쪽

onefacta Grammaticorum, Philosophorum Historicorum 2 Philologorum agros depopu

lantur, tamamque materiae molem conge

runt, tit ad unum caput ex Institutionibae, sape informultis Pandectarum libris extet commentariis non necessariis tantum, sed curio is , quin o multis ineptis o inutilibus, qua nec silenti prosunt nec obsunt ignoranti, abundans quaestioni basis rebus. Ut nemo tam felici' memoria, qui non primorum diu ob-l scatur antequam ad media, ne dicam adiltima perpentat, utque Augia pabulum citius perpurgaris, quam unum ejusmodi c.

put tenueris. Deum immortalem , quantum

coacervatur cacoethes de iustitia ct iure l od argumentum per se haud difficile veteres lineis non multis absuxerunt, recentiores autem plerique prolixis voluminibi non explicarunt sed implicarunt quibus non possunt non animi obrui Puventim, tu necessaria ignorent, dum tot non necessiιriis onerantur Fas sit, yntecessori cum Poetis delectare

prodesse , suavemque curiosamque aliquando rebus necessariis miscere quaslionem rsed tamen nisi modus in bis serpetur pro ala

25쪽

reo flatu discentium, nec delectabit, nec proderit, sed causa erit naufragii copia illa instar saburra, qua nimium oneratam in1 bam mergi necesse est. Et tamen ipsis Elentemorum Sitidiosis aevi fimu ejusnis i

commentarii, o pro unosepe plures conju/ictim, ait prolixis plerumque dictatis p aceptorum adaucti commendantur , quo miseri oneris quod unum ferre non possunt; triplogravati illiu certiusque pessum eant. EAEreri magni judicii multaeque eraditionis Sutholai tu . quo juvene acuti immyCtu Reinhardiu Bacchorim Magister ejus moneri sepassu non dissimatat in sua ad Velayica Tetrarchia legatos epi stola aperto restatui, omnes exercitationes in publicumdatas, ita esse adornatas in universium , ut non praerepta aliis, sed prabita videri debeat

scribendi facultas, moxque sub icit: Quid enim stolidius est quam spinosas quasque Juris nostri quaestiones nodosas con

troversias αμα ραν ἀκαίρως congerer ,

atque inibi nistrainque partem is putare discurrere, ubi prima juris princiriavi rudimenta erant Ironibus propin

26쪽

nenda Quid ineptius, quam dissicilli ma quaeque Iuris nostri capita, quorum sensus in abdito latet, doctissimuin saepe quemque fugit, e mediis Digestis

aut Codice evocata eos docere velle, qui adeo speciem seu casum legis nequeunt pervidere, ut tituli, e quo lex adducitur, ne rubricam quidem 1eia inscriptionem satis capiant. Huic stoliditati nulla altera est magis gemina, quam si quis religionis Cntistianae Catechesin explic turus, perinde ac si epopta fieri posset, qui neque piirgatus neque initiatus sacrae doctrinae fui siet, protinus disputare adversus sectarios & heterodoxos incipiat,&implicatissima qua Veteris qua Novi

Testamenti loca acervatim adducere, inque iis interpretandis multum aestuare..

Denique o Hi scopulus jurifludentium taplerumque facit irriti, dum ars haec νιι nulla vel non ea qua par ' docetur ratione etiam ab illis, qui modum s ordinem rerum aliquem observant. Ut enim non suscitnaxem ad justum modum ordinemque ne

rata sedis ingulari qua ain pu est nau

cleri

27쪽

eliri prudentia o judicio ad discernendum tempora, quibu vela vel explicanda , vel contrahenda , vel recta pergendum, e ad latus deflectendum vel dum tentandum , vel remis contisque laborandum, vel anchora jacienda ita profecto qui clavum tenet in puppi per mare juris ducenda, ni si multa utatur cura, consilio ct ratione, infelicem reddit pectoribus navigationem ratione autem ista absum longi ime, qui majorem inemoria quam ingeluctvi curam gerunt, quique leges magis quam legum principia tractant. Cum enimfontes illi, quibus jura fingula profluunt, pauci at, o facile

Uendam quid os contineatur rivulis, primam potissimamque operamfontium inve-fligationi dandam, a remque alium circa

risos se immensum o desperatum esse cuilibet conjicere in proclivi est. Sedo ne usui quidem est legum peritia, ni 'fontibus suis

naturalibiu derivata Neque enim scire imges est verba earum tenere, sedsensum, ratio

rimis usum teque eum qui omnes leges. o Constitutiones memoria tenet Puri steritimine magί mereri putem, quam meruere olim

28쪽

elim eterum Romanormn pueri , qui lege3xii Tabb. totum illud Corpu33uris , qua populus tunc quidem utebatur, ceu necessarium carmen exacte tenebant, quotidie cantabant, rationis autem se principiorum

illius uris prorsus ignari. O ium habere

memoriam divinitatis non humanitatis esse se ait iustinianus noster. . Memoratur tamen puerum vix puberem audiente Parios, ct mirante requenti concione vines nostra Leges Ciriles memoria tenuisse ad dictum initiale verbum integras recitasse,

quod sive Iullii ire qua alia non ab imili f.-

fecerit arte, ne laudandum valde, nec mirandum Vobis puto cum eo ludendi modo judicandi vi ICto maxime necessaria re data obii ior, cumque mellior totum ius C τile capi di sit ratio si quicquid in eo legeritis continuo expenda is, quid diu inelectione illa, naturali ratione scire potui sietis, quidque ea lectione prater aut contra communia illa principia didiceritis, sique hac memoriae, illa relinquatis judicio. Sic cum hac pauca , illa vero nobis innatastat, utraque labore lepior o clim ratione tenebitis majore Contra

29쪽

Emantis Magi striis discipuli, qtii nullam

τι justo mitiorem memoria curam habent. Illidum male cohaerentia juris capitula, o nimium saepe verbos Tritoniani α ιιιι

superstitiose persequuntur , partim anxiis

quid brerius aut memoria opportunius dici posit. Hi autem dum priscepta generalia memoria mandar insta dignitatem juris

Studioso ad pueros eosque qui Scholastico is pulpere urunt pertinere putanta sat habentes si asiniani libellum aliquoties lege vinco explicari atidixerint cum tamen res ipsa loquatur legendo audiendoque parum aut nihil prosci in principiis fra ariis imbibendis , is praecepta repitc atque

ardine excipiantur , excepta memoria man 'dentati mandata diligenti examineo et titione incula tur.

Proximus si malo es error eorum, qui verbis Juliniani o peterum juris condis nisi eademsuperstitione adhaerentes pro ν ris certus eseusalse,seu incerta principia discunt, quibus perceptis o aliam naturam rei quam es 1se putant, ct ad jura seu ad aristinata atque omηem inteluctum Iuvi

30쪽

fugientia obstupescunt , qua clare ι-ymite percipi cssantis debent. Innumerasiunt in jure desinitiones ct regula quarum

aliis generalius, alii obscurius, aura per- per ius concepta maximas tenebras pariunt , nisi commode temperentur , restringantur, expliicentur , emendenturque. Neque enim adeo perpolitam perfectamque nobis artem relliquit Casar, ut non multa in illa clarius, multa breptus, plenius, distinctius, melim tra liqueant Id cum non pauci animadverteret , inafundamentajuris aliter jacienda doc re, nonnulli ordinem, seriem formamq; alia fecere, quorum ars vallicet mellior tveteri Tribonianica illi tamen , cui juris

'mani natura seriesque tenenda est, mugravius reddit facitque, ut sic pro una duplex auris discenda fit species. Hos alii que sco-fulas nec enim lubet hei omnes docentium discentiumqκ errores persequi raro epitant

qui in juris disciplinam eniunt. . Multi

ita impingunt in eos, ut ne tabulas ulla ex naufragio colligant, alii tardeo multo labore multoque cum periculo salutis agre enatant quod mihi quoque evenit, qui cum elemen-