Compendium institutionum Caes. Justiniani sive elementa juris civilis in brevem et facilem ordinem redacta

221쪽

resarciendum damnum inde natum: nonnunquam ad pretium rei redden-

De noles e doli , culpas casus.

raestare dolum, culpam 'a- sum nihil aliud est, quamdamnum e dolo, culpa casu natum re sarcire. ix. Dolus malus est calliditas, tallacia machinatio,ad circumveniem dum , fallendum decipiendum alte-bi. r. cium adhibita b. s. λ si Dolus autem semper praesta--t ' turi: adeo ut ne pacto quidem essicie se possit, ne dolus futurus praesteture. 1 Casus fortuitus est vis in Mor 4 inopina , quae humana industria praecaveri non potest d. γ Casti autem nunquam praelia- rete, nisi aliud pactum conventum -- vel nisi culpa casui causam de-

Culpa est factum inconsultum duo nocetur alteri sive , est negli-

oentia quaediam destinata animi malitia carens, alii nocens f.

Q Estque lata, levis vel levissi-

222쪽

Covipendium. III 8 Lata culpa est supina negligentia eorum , quae Omine com , is munes negligere non solent 9. Atque haec dolo Plerumque Let 23. aequiparatur b. . , SI9.

Io Levis culpa , est negligentia M. eorum, quae homines diligentea ina a

rebus suis negligere non solent e stra. ii Levissima est negligentia eo-mam,quae homines diligentissimi ne risgligere non solent . I. M. 12. De praestatione autem trium f. istarum specierum, tres hae obser , Dion vandae sunt regulae carg. 13. Prima regula: In contrat tibiae s l. 9

redit, accapiens prinstat tantum cul Ddis. stam latam e. 36snt . Secunda reὴula V contra frimbus , quorum utulta ad utrumquq 1 rcontrahentium redit levo tantum prin prosodi statur culpa s. d F. . I S. Tertia regula In conteam Bus,quorum utilitas ad olum accipua c.M tem redit, o quoquepr sat culpam mori levbymam e 16. Sed hae regulae patiuntur exce ptionem, . cum aliud de Certo con l. 13. Ho tractust co

223쪽

'acti speciatim jure cautum est: veluti in mandatois negotiorum ἀ gestione , de quibus infra. 2. Cum a-

liud pactum conventum est De Deposito.

epositum est contractus, quo 'res alicui gratis custodienda committitur , ut eadem deponenti. b, 3 quandocunque illi lubuerit, restituas .is . a. Estque vel depositum inspecie dictum,vel sequestratio .

P ei 4. Depositum in specie dictum.

ννγ. i. est rei mobilis non litigiosae facta

J7-t depositiosi.M' V Eaque sit vel sine evidenti ne-ὰ . r. cessitate eri mera voluntate contra- I. s. g. hentium vel urgente necessitate in f νή cendii ruinae, naufragii tumultus: cujus nomine Praetor actionem in

α 1 e duplum dat'. IV Sequestrati , est depositum Deei litigiosae apud sequestrum a pluris .ue ribus in solidum factum , a lege ut 4 cti lite pendente custodiatur , finita ve- . - ro victori restituatur f6. Estque alia voluntaria si vo

224쪽

conVenta a partibus, quae semperjusta est alia necessaria , sive imperat . a Magistratu, quae non nisi certis casibus permissa licitaque est , tum quia species eXecutionis est, a qua lis minime debet incipi tum quia possidentem ante tempus sua possessione defraudata. u' ν Εκ deposito in specie dicto na ν,.his scitur actio depositi, directa & con sq. traria. ς - .8. Actio depositi directa datur deponenti adversus depositarium , ad

restituendam rem depositam , cum omni causa , quandocunque depo-b .nenti placuerit: ad resarciendum 's. h.

damnum dolo vel lata culpa in e

datum b. rs.ad 0. Actio depositi contraria datura CC depostario, adversus deponentem, I '' ad damnum occasione depositi dolo vel quavis deponentis culpa deposi furri

tario obveniens resarciendum : nec di

non ad restituendum impensas ne- ' cessarias d. q. io. X sequestro autem nascitur actio sequestraria directa contra q/ἱ l ria 4 mi recta datur parti victrici ad iij versus sequestru ad rem depositam a .a..

225쪽

finita lite restituendam M praestandum dolum, si quid praeterea no- , ' minatim convenit a. 9ht Ii Actio sequestraria contraria o .ia est , quae datur ipsi sequestro adver- .a sus victorem , ad repetendum sum-ba plus damna, siquid eorum seque-6 irationis causa fecit passus ve est b. I s. LDe Pignore.

ff. h. I. Dignus quandoque gniscatcs. a. ' rem pignori data es: quan- f se doque ius in re u quandoque pa-- sturn pignoris , quandoque δε hoc

so d. quidem loco , contractum . quo res creditori traditur, in securitatem cre-' diti , soluto debito eadem specie re

ων stituenda fel. 7. 2. E hoc contractu nascitur a- inio pignoratilia directa &contraria. a '' a. IDirecta datur debitori, contras; vili creditorem, soluto debito ad restidis in tuendum pignus cum omni causa in I accessionibus , nec non ad restituen-

. dum damnum dolo levique culpa in

226쪽

Courpendium. 38 I Actio pignoratilia contraria datur creditori adversus debitorem, ad repetendum impensas , aliaque quae creditori propter pignus ab at.

bligationes qua re contrahuntur sequitur Obligatio verbo,

ruina

i. Contrahebatur autem olim σα-

verborum obligatio non tantum stipulatione, sed etiam i dotis di ii , ctione , o iurejurando liberti b. u. 3. At in jure ustiniani per Verbo irum obligationem ea tantum intel' λι ,.ligitur quae e stipulatione oritur dea Stipulatio autem diciturasti p. a. puto, i. e.firmo quia firmandis aliis obligationibus introducta est DRO permis. manis c. Nam non tantum nudari l. 3. q. paci a firmat ut inde det ut actio. d. . so in contractibus in nominaii pin z, nitentia locum adimit, e sed etiam , d. majoris certitudinis causa, aliis con V. G. tractibus uris Gentium adjicitur . I δ' Unde etiam quae plerisque contractibus

227쪽

ctibus communia sunt ad titulum de verborum obligationibus referun

3. st autem stipulatio contractus juris civilis, qui praecedente interrogatione, subsecuta statim re-Lup .h sponsione congrua pertacitur Ad formam ergo' 'us Cont a- ctus pertinent verba, Ore prolata. in ter praesentes: qua imgua proferat

tu nihil refert, dummodo ea con-bg. y trahente intelligantis . Nec poste; ι conititutionem Leon: anam , Opusio. c. est Verbis certis solennibus , ut

d coni olim

et Dividitur stipulatio . in cer-

tamin incertam. Certa est qua cer- II. h. tiam promittitur, e qua nascitur condi stio certi , de qua supra Incerta est qua incertum promittitur

j velut interesse, factum , genus eXA qua nascitur actio e stipulatus 1 6. Dividitur 1 stipulatio in pu- non puram haec fit vel in tu diem vel sub conditionesti Pura sti- a13. d. Ulatio est cui nec conditio, nec dies adjicitur, eκ qua quod debetur, Con-lh δ' festim peti potestis: hcet in civile

228쪽

Stipulatio in diem fit, cum adiicitur dies, quo pecunia solvatur. Hoc promissum statim quidem debetur, sed peti, priusquam dies venerit, non potest , ac ne eo quidem

apso die, in quem stipulatio facta est, peti potest quia totus is dies arbi trio solventis tribui debet a siqui p. z ue dem in gratiam debitoris dies adjici .st. d. solet b. Unde debitori, si velit ante diem solvere licet invito credit O i . . r. In hac ergo stipulatione dies Mi. U. statim cedit . sed non venit Q. VO.8. Atque haec quidem obligatio Vl' proprie dicitur e die. Alia est obli gatio proprie quae confertur in diem vel ad diem cui dies adjicitu ut in t O.

telligatur quamdiu solvendum sit. ἰὼ I

Etsi enim nec obligatio , nec lega ..tum stricto jure ad tempus constitui et vide possit, aequitas tamen vult, ut quid i post tempus adjectum petit, X ce-sptionc pacti vel doli mali removeatur est 4 9 Illud praeterea observandum , pr. e

quod loco certo obligationi adjecto

tacite dies adjectus, tantumque tem Ac, poris debitori concessum intelliga I, s. tur, quo dicto loco commode sol-

229쪽

ia , Vere possit. Hinc loco adjecto obli-ns gati per se quidem pure, sed perin-

. I, Stipulatio cum conditione fit,

Ins. h. cum in aliquem casum differtur ob - l. ligatio, Quid autem & quot uplex sit conditio, dietum est ad titulum de heredibus instituendis. Unde hoc odie loco observasse suΠicit disserentias legWt, hac in re inter contractus illimas.' isti Voluntates Disserunt autem I. quod si promissum sub conditione e Con- comm tractu, transit ad heredem : X cau- φ sa ultimae voluntatis non . Unde E V. o. contractu conditionali statim nascitur obligatio, cujus tamen vis in 7 suspenso ei, sed e conditionali le-fἡὰ . at non nasci obligationem rece- sede ptum fuit Romanis e , ob praesummo'st, tam diversam Voluntatem testato- risis contrahentis . . Quod adje-hsiti a conditione non faciendi legatum si pro statim peti potest, praestita cautionetit, o blutiana f. X contractu ita pro- , s , missili demum petitur tempores. . morti Creditoris . . Impossibilisi . io conditio non vitiat ultimas volunta-Dis, vitiat autem contractus .

230쪽

compendium ass

II. Caeterum e dictis constat, conditionem in tempus praesens vel Praeteritum coliatam nec obligatio bl .

nem differre, nec proprium condi pr. Τtionis nomen mereri

ΙΣ. Tertio dividitur stipulatio, 'L; z.

quod alia in dando . alia in faciendo s.consistit hi Dare autem hoc aliisque in . locis lignificat, dominium transferre: sicque facto opponitur ser' his cibum facisis autem, non facere act. comprehendit . Cum autem ob Ihgationem faciendi debitor non ab , cis teneatur praestare, sed praestan IV. do id quod interest liberari possit h. t. jure civili es cumque illud interesse diu 3 valde incertumiis probatu dissicile .. sit, utile dc fere necessarium est Mai. pulationi faciendi poenae stipulatio Is. st.

De duo His reis stipulaudio

in ea quae contrahitur vel per Unum reum , vel perplures Possunt enim non minus ex causa stipulati