장음표시 사용
11쪽
dum satiatus esset, insuper morum elegantia et ingenii, honis studiis expoliti, suavitate in Principum aulas ac Magistratuum palatia aditum munivisti. In quorum amicitiam insinuans id operam dedisti, ut ex eorum sermonibus et convictu uberiorem civilis doctrinae cognitioncm haurire, et simul intelligere posses , qua ratione in summae dignitatis fastigio positis patriae utilitati optimo prodesse, potentium
favorem et aequalium amorem sino adulatione adisquirere inseriorum' vero venerationem sino ambitu colligero daretur. Exemplo sit Magnus Etruriae
Dux COSMUS ILL qui io, VIR INLUSTRISSA
ME, prae aliis insigni benevolentia complexus est. Unde etiam, ut tanti Principis comitati gratiam ro- ferres , ineditum antea Dempstori opus De Etruria regali, ex instructimimis bibliothecae tuae loculis prolatum, tuaque cura Florentiao typis descriptum, eidem consecrasti. Quidquid temporis ab his occupationibus vacuum habebas, partim rerum Velantiquitate notabilium, vel veteris aut nostri aevi artificum manu pretiosarum spectaculo, partim Bibliothecis, quas Itali copi'sissimas possident, non sine voluptate Ductuve inspiciondis et excutiendis inpendisti. Quin etiam , nobili Italos hac parte aemulandi studio ductus , quascumque investigare poteras, vel votoris Quiritium splendoris ac magnificenti ac reliquias, vel codices, Sive ante plura S Cula manu exaratos, sive deinde, sub primis artis opinium utilissimac initiis, typis descriptos, studiose coemisti. Pecuniam enim, quam alii inanibus et
12쪽
turpibus vere rebus unice prosimdcre solent, his, quae animum pascunt, deliciis magno cum Menore inpendi existimabas. Sexennio inter haec exaCto, tot tamque eximiis eruditionis instrumentis instructus, , domum redeundi inpetum cepisti, ut adepto thesauro per otium frui, et ex eo, quae aliis usui futura erant, cum iisdem communicare posses. Quo minus tamen
consilium illud ex animi sententia exsequi datum sit, Patriae utilitas obstitit. Ea enim, opera tua indigens, pati noluit, ut diutius tibi ac Musis viveres. To igitur manu injecta sibi vindicavit, atque ex se eessu, in quo adhuc delitescere optaras, extractum in Senatum Regni inscriorem adlegit. In hoc theatrum productus ita te gessisti, ut Optimus Maramus Magnac Britanniae Regum GEORGIUS L. indolo tua
delectatus, eamque meritis praemiis remuneraturus,
quum Inlustrem Equitum Balaci ordinem instauraret, to quoquo in eumdem recipi voluerit. Postea nulla
Parte Patre minor Filius GEORGIUS L . qui quum
maximo beatissimi Regni habenas moderatur, utque diutissimo moderari possit, non cives magis et subjecti , quam vicini Belgae, aeterno laestere et indiGIubili amicitiae eorumdemque sacrorum vinculo Bri--nnis juncti, ex animo vovemus, simul ad regni Clavum sedere inceperat, mercedem, qua te dignis-Fimum pra stiteras, tribuit, teque in Celsissimum Ordinem Sonatorium retulit, ac BARONEM DE LO-VEL creavit. Licet autem ex eo tempore publica florentissimi regni negotia, ut par erat, privatis tuis praetuleris 3 damnum tamen, quod, te ad rempu-
13쪽
blicam admoto, Musae socerunt, alia ratione coma pensare conatus es. Non tantiun enim bibliothecaminam quasi publicasti, et codicos vel manu vel typis descriptos, quamquo aliam cruditam supellecti- Iom collegoras, illis, qui ad te decurrobant, promtimuno animo ex ea suppoditasti: verum etiam, quae tua est erga viros doctos benevolentia, hominum ota pracventro laudi tibi ducens, sponte saepe ac non rogatus obtulisti, quae iis ex usu futura audieras , et ipsi in thesauro tuo adservari ne suspicis; ' quidem poterant. Hinc merito tibi contigit, ut communis literarum et literis operantium patronus habcoris , nomenquo tuum apud cives ot extoros celebratissimum evaserit. Haec effecerunt, VIR INLU
STRISSIME, ut, quod ante dixi, ipso mihi persua
serim, omnesque, qui redditas rationes ac qua mentis lanco ponderarint, in Pamdem sententiam pedibus ituros esse in anImum inducam, nullius, quam tuae tutelae, LIVIUM melius credi posse. Et tamen his graviora argumenta supersunt, quae evincunt , mo LIVIUM tibi obserendo non tantum consilium, quale oportuit, cepisse ; verum etiam per-
, Peram acturum, omniumque bonorum reprehensione
dignissimum suturum suisse, si de clientela ejus alteri tradenda cogitare potuissem. Postquam enim de cujusque veterum scriptorum meritis recto judicandi facultatem nactus es, unum LIVIUM lanmpermaximo in pretio habuisti, lacteaque eius eloquen-tἱά mirifice captus ipsum , tamquam elogantissimumicriptorem, gravitatinaeque auctoritatis historicum,
14쪽
satis neque mirari neque praedicare potuisti. Hinc in itinere literario Gnt haud inmomor exstitisti,
sed praesertim veteres ejus membranas antiquissimasinque editiones ot alia monumenta, ex quibus inlustrari et puriorem lucem foenorari poterat, indagasti, et ex indignissimis, quibus continebantur, Carceribus liberatas coEmisti, partim praestantissimos codices in publicis bibliothecis obvios cum editis exemplaribus committi curasti. Unde tam spectabilem codicum LIVIANORUM cumulum coacervasti, ut ipse tandem, his auxiliis instructus, ad LIVIUM edendum, eique manus salutiferas admoven das animum converteris. Utinam consilium hoc per-fieiendi otium tibi suisseti Non enim dubium est, quin Scriptorem, nulli veterum secundum, hodio multis partibus emendatiorem manibus versaremus. Sed patria, cujus commodis nemo bonus umquam deesse potest, mentem tuam, quum in hoc stadio decurrere paratus esses, a proposito avertit, teque sibi uni oporam inpondere voluit. Id mihi lucro atquc oditioni huic insigni ornamento cessit. Quum enim non tantum ei procurandae intentus essem, sed jam pars maxima primi tomi prolum reliquisset, thesauri , qui in scriniis bibliothecae tuae repositus Orat,
certior factus per amicos to adire, atque orare Su-ssimi, ut Rinsidia haec mecum communicando odi tioni, quam adornare inceperam, maximum decuseonciliare, me in perpotirum tibi devincire, et simul praeclare de LIVIO moreri velles. Id autem a te petendi auctor mihi exstitit humanitatis et pro-
15쪽
lixae studiis elegantioribus optime consulendi voluntatis tuae fama, non tantum per Britanniam, sed etiam Belgium aliasque regiones late didita. Eam vero benignitatem tuam non auxisse, sed potius in tra veritatem substitisse, Iaudesque tibi debitas parcioribus, quam oportuerat, praeconiis celebrasse, experientia me docuit. Mox enim Caussam meam agentibus facillimum te praebuisti, et, quod spc- raro inprobum putassem, minus tuto per mare itinere .ad me deseret jussisti septemdecim codicos L ID VIANOS quorum tredecim calamo exarati partim tres, partim unam, ut vocant, decada librorum continebant; roliqui typis descripti, volritima vetustate, vel diligenter ad marginem notatis praestantissimarum membranarum Variantibus Lectionibus, Manuscriptis orant aequandi ; quos omnes per integrum triennium in contubernio meo haerere indulgenter permisisti. Hoc pracsidio tantopere conatum meum LL VII historias ornatius publicandi promovisti, ut, si editionem hanc alteri, quam tibi inscribere ausus fuissem, ipso me iudico dignus sorem , qui neque aequitatis, nequo beneficiorum, quae tam larga manu in me contulisti, eam, quam merita tua postulabant, rationem habuisso dicerer.
Accipe igitur, VIR INLUSTRISSIME, . donum,
quod devota mente obsero, tamquam testimonium
animi haud ingrati, et qui, quum debita tibi per-SOlVere nequeat, ejus tamen Osficii praestandi voluntatem sibi non decsso, hoc monumento publice sateatur. Accipe novam, quam tibi consecro, edi
16쪽
tioncm LI VII , quem omni tempore in sinu gestare solitus es, meo, si id sperare liceat, labore et industria, tuo certe munere et liberalitate cultiori pr- natu in ora hominum prodeuntem. Si ullus rerum humanarum sensus mortuis superesset, ipso LI 'US tam munifico patrono Se Sponte adplicaret, utque ab eo in clientelam recipcretur, ultro ambiret. Ego ero me operae pretium tulisse censebo, si LIVIUM meum tanti facere volucris, ut ei Iocum in Opulentissima bibliotheca tua concedere haud dedigne
ris. Ceterum hoc tibi persuadeas, VIR INLUSTRI
SI ME, rogo, me numquam non ter optimum Maximum omnium rerum Moderatorem ac Dominum Pro salute et incolumitato tua votis precibusque satigaturum ut ita, ab aliis curis immunis, omnes animi ac corporis vires ad libertatis et solicitatis gentis tuae conservationem intendere, optimariun arti ram ac disciplinariun splendorem auxilio tuo augere, et Filium unicum, quem nuper, ut paternis vestigiis insisteret, per varia cultioris Europae regna iter suscipientem, non sine admiratione, et virtutum tuarum , quae in eo elucebant, veneratione Trajecti videre , et amplecti licuit, tuis manibus formare, ac
17쪽
Arimus tulerat , bis tibi in primo limine latius ena rare, quo consilio, quibusque auxiliis instructus, ad πο- m LIVH editionem procurandam accesserim, ut simul amnicis, qui ei exornandae laberalitre copias contulerint, debitas gratias agendi commodam occasionem habe rem. Quum tamen primum hunc tomum, cui praefatis inferenda erat, in nimiam molem exerevisse comperire)n; ne
eam insuper augerem, huc delapsus sum, ut, quidquid
praefandum censerem , una cum priorum editorum D dieationibus ae Praefationibus in unum fasciculum coni ctis, ad calcem universi operis rejicerem. Tanto autem
facilius ad id inductus sum, quod Lectoris non interesse putarem, ubi, in principio an in me libri, instituti mei
rationem redderem. Numquam enim fore credideram, ut LIVIURI per partes in publicam lucem emitterem. Ad quod tamen quum tandem me permoverint optimorum hia
bliopolarum suis sumtibus LIVIUM Opis describentium
preces, qui id quam maxime ex re sua se contenderunt,nvve tu, Benevole Lector, milia rogandus es, ne hanc reddendae rationis dilationem aegre feras. sima vero ad finem tomi secundi quaedam pageliae vacuae supererant, in eas conjeci varias lectiones ex eod. Flarentino, omnium hujus prioris pariis LIVIUM integerrimo, excerptas usque ad eap. xxxii. tibi i tertii, ubi demum iis in ipse opere uti mepi, ne ceteroqui priori hae iliarum parte emreres. Vale, mi Leemr, et conatibus meis μυλ
18쪽
mentus Aeneae in Italiam, et sus res gestae referu/IIIISTO RIARUM AB URBE
MASI Germanum non esse Livianorum librorum indieem illum, qui vulgo fertur, verum RGrammata eo aliquo Parum scite suisse hsfictum, eum multis aliis
summis sinperioris memoriae viris assentior, tum maxime Francisco Petrarchae, qui in primo
in epistola ad Joannem Cerialdensem non obscure, quid ipse de eiusmodi re gentiat, edit hisverhis. Sed heu quantam aetatis nostrae maeulam i Hujustum inrentis, tamque egregii OPermis Mix portio subest extrua quidem e cum in D cades vel ab Pso eonditore, uel, quod maris reor, a fastidiosis poetm dum lectoribus sectum foret, ex quatuordecim non nisi tres D cades supersunt. Item: Quod nisi fallit exi fimatio. frustra. turque memoria, Proste ad eandem literarum ponα riem uidetur aecedere uel T. Lioli Romanarum rerum liber inren ς, quem in partes, quas Decades vocant, non lyte . qui seri' sit,
red fastidiosa I gentium scidit
Lio ius. Tom. I. ignauia. Haee ille. Id autem ita esse, ex Grammaticis etiam Veteri hus, ut Prisciano, Diomede, Censorino, et eo demum, qui singulorum horum ilhroriam Epitomas seriti fit, saeile intelligi potest; apud quos animadvertere licet, in hac lii storia nominanda nullam Deeadum , Per 'e-
tuam librorum , in quos ipsa de
seripta erat, fieri mentionem. Quod laeti ros eos aliquando suisse credendum est, nisi iam mortuis illis ejusmodi index celebrari coepisset. Decadiam autem ΠΟ-men probabile reddidi ite videtur numerus librorum, qui a T. Livio seripti esse dicuntur: cum xiv Deeades in exti libros tot enim ab eo editos esse vulgo ere ditur rotundo quodam n im Pro dividantur. I orum et haec salsa opinio est. Idem enim I et rarcha Cxor ab eo scriptos esse tradit. Idque noet ita esse in scholii 4 Epi omne libri cxxxvx ost PNdemus. His igitur adducti rationilius, germanam horum librorti n inseri ytionem rosiit iro dom osso Duistamus hane i T. LIVLI PATAVI
AI HISTORIARUM AB URBE CONDITA LIBRI CXL IL
19쪽
tur. Ascanu regnum Albae, et deinceps Silviorum.
Ex qitibus tamen cum superiorum
saeculorum incuria culi interciis derint , cogi mi r eos xxxv innitimis modo nominare. Historias autem
eum credo idcirco inscripsisse, ut hie liber distingueretur ab iis, qui Annales appellabantur. Siquidem aliud erat Annales, aliud Historias scribere. Nam Annales ut a votoribus accepimus tantummodo quid sactum, quoque anno factum esset, demonstrabant: Ili storiae vero non solum id, quod gestum est, sed etiam quo consilio , quaque ratione gestit m esset, indieabant. Cum autem primis temporibus Omnes, qui devehus Boinanis scriberent, An natos conficerent, ut Pictor, ut
Piso, ut Fannius, ut Libo; postremo etiam Historiae scribi Coeptae sunt, ut a Coelio, a Tu. p. a. berone , ab Asellione, a Sisenna , a Sallu lito, a Li vio. Ita que eum, qui ilistorias scriberent, alii aliunde scribendi initium Deorent; Livius , ut et ipse scriptionis suae et genus et initium indiearet, HISTORIAS AB URBE CONDITA nomi-
. navit: nimirum intelligi cupiens, se a primordio squemadmodum ipse in principio pro litetur resnomanas esse scripturum. Atque hoc quidem etiam consilio Sal Iustius usus, libros Historiarum
complures edidit, quibus res ut opinor populi Ilomani, quibus
ipse intersuit, se perscripturum esse testatus est. Initium certe seribendi a Sullae morto , Catu-
Io Lepidoque consulibus, Dei .vuod ex verbis eius quibusdam, quamquam divulsis , quae a Pris- Ciano xv. P. II i5.J ex primo historiarum libro Sallustii proseruntur, intolligi potes i. Ea vero sunt haee. Res yopuli Romani,
M. Lepido Q. Catulo consulibusae deinde, militiae et domi ge- tas eo osui. SI GOXIUS. Deoperis Liviani divisione in Ducadas Tibrorum eadem, quae Si-gonius , sontiunt etiam El. in eius ad Priscian. de Pomlor. et Mensur. editus post Hotomn n. do re diu inmar. p. 4 6. Gor. Joli. Vos ius in Arte Histor. c. xxv. et quos ibi plures laudat. Illo Tum autem numero, quos ibidem Voss. divisionein hanc defendentes resellit, addendus videtur Martin. Anton. Deirilis, qui ad Senec. Troad. v. 53. dΟ-cet, citari Decadas Livii in antiquissimo Martyrologio in vita D. Sebastiani, quod adeo antiquum, ut ex eo Beda et Usuariatius multa desumserint. Unde iamen nihil aliud rite efficere poterit, quam divisionem hane non nuper iura tum inventam, sed jam antiquam esse; non vero, eam
ipsi Livio placuisse. Livi ut, opus a se in libros divisum esse ,
indicat v I, xll, et . quae volumina Vocat x, xxx , IO. Colerum , si Priam ac certum haberi dehet
historiarum et annalium diserimen , a Sigonio hoc lo eo propositum , fatendum est, Livium historias, non annales, reliquisse. Attamen ipso Livius opus, uo res populi Ilomani a primorisio urbis perscriptit, annales
nescius, ab eadem negligentia, qua nihil Deos portendere Mulgo nunc credant, neque nianis
elari admodum nulla prodiria in publicum, neque in annales referri. Ceterum et mihi Uetu Stas res scribenti, nescio quo pacto, antiquus sit animus; et
Juaedam relleio tenet, quae itii prudentissimi uiri publice suscipienda censuerint, ea Pr
dirnis habere, quae in meos annales referam. viiin 1 t, si
vera Pst e Onjectura magni Gr novit cap. ix. Observat. in seripi. eccles. Livii annales momorat etiam Jul. Firmi c. de Error.
Pros. relig. P. 419. ed. quam Pro -
20쪽
Numitoris filia, a Marte eo recisa, nati Romulus et
curavit Cel. Jae. Gronou. Sicut in Truti annalibus inoenimus , Bucchanaliorum scelera , Aebutio quodam adolescente deferente, detecta sunt. Nune vulisgo logitur in libris annalibus. At alio eliaractere annales ah historia distinguit Servius ad Virgil. I. Aelieid. v. 3 3. Inter historiam et annales hoc interis est: Historia est eorum temρο-rum, quae vel vidimus, vel videre Potuimus , dicta diro του ι-τορε ID, id est, oidere. Annales
Nero Sunt eorum annorum, quos uetas nostra non noυit. Haec
si reeipienda dilii iactio, reeipi Pndum etiam, quod Servi u subiungit , Liuius ex annalibus et historia eonstat. Puto tamen eum Si onio, Livium potius opus suum historiam inseripsisse, et, sic tibi annales eius memorentur, voeabulum illua laxa signifieatione Pro quavis ii istoria cum J. Fr. Gron Ovio loe . laud. accipien
Id est, ut ego interpretor, brevia singulorum librorum argumenta, unicuique libro praefixit ut quisque breviter ac facile, quid in quoque libro contineretur, Cognoscere, ac, qui Liviani libri intereidissent, et quantum in iis amissis aeceptum deis trimenti esset, intelligere posset. Nam sive a Livio, sive a Floro, sive ab alio quo scripta sunt, haec enim omnia traduntur ad
Romanas eerte res illustrandasaeeommodatissimae sunt; prBesertim vero ubi Liviana historia excidit. Qua in earte Livianam apud quemque otitinere debentauetoritatem. SIRONIUS. AMentus Aeneae in Italiam, et res ab eo cestae: Area nil re. gnum Albae, et ' Irii Aon aeae deineeps Syloiorum rerum primo libro continentur. Numi. rorisJ Hacc Ieetio est tantum non
omnium edit Ionum. Verum e dices seripti, non modo in his verbis, sed etiam por univor amreliquam Evilomon, admodum variant; ut interpolatores in ea
sibi plurima permisisse , et, ingenio ac voluntati indulgentes, quaelibet vel latius extendisse, vel brevius contraxisse patent. Ecce enim Adoentus Aeneiae in Italiam et res gestae. Ascanius re num et Italiae et deinceps Siloiorum. Numitoris 1 os s. pr. Aduentus Aeneae in Italiam, et res gestae. Ascanii regnum .
Albae Italiae, et deinceρs Silvia. Numitoris I Oss. 2. 3. 4. et Berg. nili quod Vosq. 3. D manu prima habuerit in Italiam aere gestae: Voss. 4. praeferat demiseeps silviorum. Berg. aut Pindeineeps Sabiorum reςum. Adventus Aeneae in Italiam, et res gestae. Ascanius rernum
rum. Numitoris Cod. so riderm .
nisi quod manu see. Post gestae additum suerit ab eo: post Albae autem ae. Adsentus Aeneae, et eius res gestae referuntur. Ateanti reenum Albae, et dein-eeps Siloiorum. Numitoris od. Leid. Voees regum primo libro eontinentur etiam in exerrpt. Pithooi desiderari Cl. IIcarne monuit. Sane omnia haee , et SiIuli Aeneae, ac dei neeps , rezum primo libro eontinentur, admo
dum mihi suspecta sunt. In nullo enim septem eodictim qu rum excerptis usu sum, reperiuntur, et Praeterea a more illiu tu; nobis bas Epitonias ro. liquit, discedunt. Numquam eo nim addidit, aliquid primo. xe- l1.3. eundo, vel ulteriori, libro eontineri contra quam semper
sacere solitus est, a vDiuq mimuPompeii Trogi prologos haho-