장음표시 사용
51쪽
mihi semper admiratione Misa sunt digna in re bellica Romanorum ingenia, Serenissime Princeys, quae miram in instruendis aciebus artem, eligendis ad castrametandiam locis . atque disponen dis castris prudentiam, exvlorandisq; host um consiliis industriam. ae denique in omnibus su erandia diffficialia litus an ἱmum, atque incredibilem solartiam ostenderunt, in a tandis testudinibus, ac Uineis , erigendis turribus, atque arietibus, aliisq; innumeris tormentorum generibus parem diligentiam exhibuerunt, quibus magnam orbis terrarum Partem subegerunt. Sed ehm sayientiam intueor, qua tot moribus. et linguis dissonas sub imperio gentes prudenterrexerunt. et partas Dyes, ac regna contra imminerites, et futuras Procellas munierunt, et graui iud eio cuncta disposuerunt, non mi-
52쪽
norem hine latralem mihi uidentur promereri. Quemadmodum enim feruentes aqtiae seni 'er ebuuiunt, nec vase queunt eontineri , sic tot ro 'ulorum aestuantia ingenia di petilinmm f. te cohiberet sodquae in domandis , eadem in continendis quoque in ossicio gentibias, et elarior etiam viritis enituit , quod et meta Romanorum Proprium esse his versilias sἰgnificauit. Tu regero imperio populos Roniane mempnto, Ilae titu erunt artes, Paciq; imponere morem. Sininiis enim proti inciis ad seros animos frenandos , rura et magistratus cum armatis militibus Praefecerunt, in limitibus imperii Duees eum validιs praesidiis locarunt; Alios exigendis et ect alibus ac tributis praeposuertint . quiLus a Itenuati populi viribus destitia eis bantur, et factis adauctus in dies Potentior hebat. His nixum to tum stetit . ac creuit im 'erium , qtiibus conis 1 andis, atque adeo ampliandis, omnem diligentiam et studium Romani Principes adhibuerunt Neque haec vigilanter exercuisse contenti, ad successorum eruditionem, et omnia in osse o Deilius eontinenda, euneta in libro descripta haberunt, qui prius Breutaritim, seu ratiociuarium imρerii, mox Nolitία est appellatus, in quo citiues magistratus, et militares, Ieg ones, auxilia, cohor res , et exiliationesqἰ singulae cumstiis Umbolis, et insignitus noctisq; positae eram retendebantur. Pecuniae etiam publieae, ac priuatae Principis exacto D a , ae caeterae Palatinae dignitates quaeq; cum seriniis ac codicibus ann tubantur, in quibus argentum , et estis, supellex, ac reliqua Prine is eo OP fine ae diligentia descripta conseruabaritvr, et)t m Iinde nosset deρerire. mee omnia utriusqtie Romani imperii t nin duo diuisi . id est orientis et Oeeἰdentis eontinet Notitia , seditα ieiune posita, ut indicis tantum viee fingatur. Ita quae res vetustae. altaq; ealigine conditae olfeurae relinquuntur , Ut legentes incerti et perturbati diseedere cogantur, et ut ait Poeta. Intonsi illi al, oviit, aedemq; odere sybillae. tamen in res excelsas, et Romani imperii magnitudinem eomplectens, ingens cunetis sui desiderium ex eitat. Id semel Celsisti tua mihi exhibuit, et ut est rerum antiquarum studiosissima, alia quem eius interpretem postulabat, ae tandem mst mulιοs variosq; sermones, mihi ipsius explicandi orius immauia, quod tanquam omnιum disseillimum, humerisq; meis impar primo recusam. me enim iam antiquati magistratus, et eorum Osscia, quorum nullum amplius extat vestigium, et vix nomen retinetur, erant declaranda. Etaeidanda dignitatum insignia, militum ordines, et symbola ex-
53쪽
1Lv Il PRlORUM EDITORUM EPISIOLAE AC PRAEFATIONES. Hicanda. quae vi alibi nunquam visa, ita eorum aenaum eurimere,
Datis ρotius esse videbariar quam Iureconsutii. metigalium quoquael tributorum rationes immutatas, et palatina offflcia penitus ex-lineta et incognita renouare immensi laboris res ruonebatur, vetustos imperii limites, et loea eum praesidiis Gelarari posse animum demondebam. Itaque qua ρoteram modestia deprecabar, in in alium me doctiorem haec prouincia demandaretur. Sed cum acrius ad hoc onus subeundum urgerer, nee lauti Principia desiderio resistere auderem, omnem di cutiatem obtemperandi evido stiμerauit. Ausus itaque aiam, quod nunquam a me seri posse orabam. et Mius Notitiae incognita et obscurissima e tenebris in Meem edueere sum conatus, in quibua tibi defuero, Celsitudini tuae pare inecessitas me excusabie, cuius immrio non obsequi eum mihi fas non esset, malui obte erando eu ae perieulum Aubire, qnam ea vaeando contumax videri. Vt iussa igitur exequar, imperatumq; debitum soluam, in Notitiam utriusque Romani imperii Commentarium ei meum ossero; in quo Romano, Principum magnitudinem, opulentiam, vires, et insignem in cunctis solertem prudentiam ve-etabit. me munus Amplitudini tuae exiguum est, sed animi Promptitudinem maiora, si maset, daturi reviciet. Interea Me etsi Leuidensa, et erasso flo eontextum opus non avernabitur. Nam. A te principium, tibi desinet, accipε iussisArdua cirpis titis , atque hanc sine tempora circum Int e vietrices hedoram tibi serpere lauros. Ac nobis Celsitudinem etiam Deus Θιimus Maximus diu incolumem
54쪽
VIRUM CLARISSIMUM, Notitium Imperij utrius tuo,
Franciscus Pola Arecons. Veronensis. Eaeo Imperato tandem eandore potitam
Boni uti dumqtie iuuat, nec non Byzantia regna Partibus e riinctis manifesta in luee tiseri; Quae fuerint vinea olim , quae castra, Vel arces, Quae ille Magistratus ferrent insignia , nunquam Intellecta prius, nigrisque obducta tenebris. O nos scri iees, praesens qui degimus aeuum, Q apis nouissμ datum tantae miracula mentis: Sed mago scri ieem, potuit qui talia nobi a Pandore. di itino iam num qii Attin labore. Alisim quiti etiam non illum corpore eretum Dicere mortali, Diuumque aecumbere mensis, Si Core et, et Daeeho atra quondam antiqua reperta, Aethereas habitare domos, Coelum quo dedere; Nam iluae hahe ponulneet maiestas munera reruis p thia non olim tam meeas solvers sertur Ambages potnisse iitris, non augur Apollo: Ille Deus, Deus illa quidem, qui commoda tanta Logali tribuit elassi; nam tempore in omni Ille .Deus mihi erit, Deus Ille erit et mihi sempor. Te sequor is, te, sancte senex; tua numina adoro Pancino Lκ ingens; ne me aspernare eotentem. Tu pietate mleas, tu relligione D orum, Tu solus monumenta situ consumpta hietuato
55쪽
Restituis; tu idas doctis cognoscere cliartis Iussenis ituantuni libris mandati erit ortiis Iustiuo , Imperium illii mox, et nomina patris Bettulit, et miro Pandectas ordino Deit: Tu Iegum penitus di itina oractita noscis, Atque ea facundo per terras Ore prosaris; I ii non auditos aperis, clarissime, sensus, Alcialis melior, C Isis et i, rox inius ipsis: Interea pendent ii oti,ines dicentis ab ore, Qui nil te illi tersis veniunt rogio uilius orbis; Te colit Hesperitis, te Teuton, Gallus, et Indus, Et qtii extra solis cursus, atquct astra Vagantiar ῆAt quas nostra tuas nunc discunt tempora laudes Postlitima eas duplici praestabunt scenore saecla.
OvMnu, quot multis abhinc soculis in lucem prodierunt operum, sl pciosissini a Pst Dic lTATu M v TnivsuvE ROMANI iMPEni I NOT TIA, tu qua illius opes, Praesidia , magistratus, ornamenta, vires, ac deuiq; tota eius temporis Principit m magnitudo continentur. Ipsa autem luci Ientam lyiidem in fronte tantarum rerum cognitionem promittens, in gons apud Oinues sui desiderium excitat: sed in recessu recon in et Oh sc ira paucis se agnoscendam exhibet. Cum uersi nullus etiam eius certus auctor appareat, sunt qui non minus de ipsius veritate dubitet, illiam illitis scientiae babendae animum despondeant. Hic enim ignota ostenduntur insignia, quae non verae, sed salsae imagines. et ad obieetandum ab aliquibus excogitatae credi possunt: varia praeterea militum symbola , vellit ex animi impetu imienta nihil significare, aut si 'litem sorte mysticum latentemq; sensum occultant, tusexplicabilia infructuosa si aenigmata existimautur. Idem de uobis quo riindam
56쪽
G. PAX IROLI IN NOTITIAM DIGNΝ. PRAEFATIO. I. Icodicum tergo iuscriptis suspicalitiae, qlico Oh nimiam obscuritatem
Oedipos interpretes desiderant. Multa deinde inusitata magistrati uim nomina ad Ithidinem emtela, aut si qua veritate nituntur, tanqua in incognita et inania relinquenda putant. Quis enim, inquiunt, consillares nullo consulatu stinctos Pro rectoribus prouinciari In, qui plures hie recensentur, apud Iureconsultos, aliosus auctores legit Z Quis magistros militum in praesenti, comites domesticorum et protectorum, legiones comitatenses et pseli locomitatenses unquam nominari audiuit Z Inter magistratuum ossicia, principes, cornicularios, numerarios,
ab actis, singularios, et alia huiusmodi insueta nomina tutellexit ZIIare et similia, quae tu hae Notitia occurrunt, non parum eius side idstrahunt, nec paucos ab eius lectione avertunt. Sed qui Romani Inaperii prouincias, ae magistratus, miro ordine lite digestos diligeti iis inspexerit, et cum his, qui in iure ciuili explicantur, studiose contulerit, hoe opus non suppositum, aut fictum, sed verum legitimumq; deprehend t, et pro magno antiquitatis monumento, ac pretioso thesauro conseruabit. Nihil enim sero hic reperitur, cuius iiis
nostrum non meminorit, tu quo non solu dignitates hic recitatae reseruntur, Sed et earum insignia a paucis ani tuadi iersa pouuntur. hSymbola quoq; militum hie repraesentata vellit Pugnantibus necessaria Vegetius u commendat: sed et praesidum ossicia in Theodosi j ae Iustiniani eodieibus eodem serme, quo in Notitia ordine disponuntur, aut non modo de eius veritate non sit haesitandum , sed Pro magno iuris et antiquitatis lumine sit habenda. Multarum enim legum hine sensus pendent; multorum etiam auctorum, et historiograi, horum Ignotos Ioeos hie latuisse apparebiti Sed quia opus per se obscurum, alia illustrare nequit, ipsiun prius elucidandum fuit. quod
cum res caeca altaq; caligine mersas contiueat, nullus adhuc lacere curauit. Cum vero Serenissimus Sabaudiae Dux de hoc mecum aliquando contulisset, tandem iussit, ut aliquod in id commentarium ederem. Ego ingenio et doctrina me aliis longe inferiorem agnoscens, lauti oneris prouincia tentare non audebam. Res enim ardua est,aὶ titu. C. de om. praes praeti Orieti usque ad uti C. ne rei militi eomiti et alibi. ti) l. 5 C. de osse. reet. prouinc. l. 4. C. de iniur. l. 12 C. dediguitatib. l. ii vini. Nouella 24. S. ult. Noli e Ila 26. S. 1. Novella 27. et aliis in locis. c) lib. 2. c. 18.d in rube. '. de numerari aettrar. adiutori b. et Pxcepto e. et t. ult. C. de apparitoribus Praes. Prietor. Rubri. C. de cohort. principi b. cornicii lar. l. ulta C. de diuers. ossi c.
57쪽
PRIORUM EDi TORUM EPis Tra . AE AC PRAEFATIONES.
inquit Plinius, . uetustis nouitatem dare, nouis alictoritatem, ObsOletis nitorem, obscuris lucem, fastiditis gratiam, dithiis sidem. Tau- doni Excelai Prineipis, cui pro uiri biis Obtemperare cupiebam , mandatis repugnare non ausus, parendum esse censui. Itaq; Diuiuo Delus pr. esidio, profundi huius Flumiuis vadis exploratis, verticosis fluctibus ino commis'; dissicilemque hunc nodum Gordiauum non ense recidondum , sed magna arte et industria explicandum, aliqua ratio no soluere sum aggressus . tu quo si desecero obtemperandi necessitate excusabor, qua coactus A. Albinii exemplo i eulpam deprecari, quam culpa earere malui. certo a talens iurium cupidos iuuandi in nio laudandum erit desiderium. Nam etiam votum non assecutis, voluisse abunde pulchrum et magnificum apud graues viros a existimatur. Itane igitur adhuc inae cessam et praeruptis rupibus asperam viam primus ingredi ausus, non paucis sentibus recisis, saltem alijs ad se silendii platilius iter aperiam. Quare eum in hoc satis laborauerim , ista qualiacunque commentaria in primis legum studiosis non Parum Pro sutura spero. Hinc enim Romani Iinperii magistratuum, qui nudi a Notitia recitantur, originem et historiam intelligput, Pr consulum, eonsularium, Correctorum, praesidumque disserentias eo-gnoscent, Palatinorum et cohortalium ordines, non paucas leges, Phi-raque in his obscura uocabula, et quandoque tu tegros tractatus, antea ignotos explicatos inuenient. Multi praeterea nou solum Marcellini,
sed et Tranquilli, Tacitique, et aliorum do Legionibus auxiliarijsque militibus, et Palatii dignitatibus, disserentium loci illustrabuntur. Deinde plures , ut puto, oblectabit, Publicorum veredor u cursum et ordinem inspicere, Priesidum salaria, ministros, insignia, pompam ac
maiestatem cernere, varios militum numeros et nomina, eorum digmata sEii oml,lemata exPlicata inii enire: iucundi ian erit aurea, arge-teaque Principis vasa, Pretiosas vestes, g mmas, ac totam denique regia supelloctilem, eo ordine ac diligentia descripta videre, ut singula statim sciri et ad manum haberi possent: iuvabit legum serendarum sol omni talem, salutandi Principis usum, μxigendorum tributoruritimi, auli ortam Varietates, ministeria, et multa hii iusmodi e tenebris in lileem emissa spectasse: eertos denique dignitatum titulos, et alia, vetustate recondita, hic explicata ivtueri. Vt v m non solum L
gum studiosi, sed, et alij, quibus haec placuerint, nostris qualibus p in pra statimie natur. histor. lli. lib. H. e. 8.a) Pli in ii. prae satioue.
58쪽
qualibiis laboribus couinii alius Diti possint, Iura quibus res a Notitia relatae, vel a me additae comprobabuntur, non in contextu, sed naargiaue, cum uotis ea iudicantibus apposui, ne ab oceu retibus legibus interrupta lectio eliiquain molestiam asserat. Ceterum ut plenius cuncta cognoscantur, ac ne quid ad Persiciendum hoc opus desit, Magistratus municipales, ac Decurionum Ordine, et munera proprio opusculo compreheusa, adieci, quod et ipsum Iuri iam studiosis aliquid prosuturum, atque alijs non ingratum fore existimaui. Vt igitur hane N titiam o tenebris in lucem aliquam extrahere, et clarius aspiciendam exhibere incipiam, ante omnia eius Originem et auctorea, quoue tempore, et ordine scripta suerit, exponam. Deinde titulum seu inseri ptionem cum indice tuterpretatus, ut tota eius facies uno aspectu videri possit, sit minam ae totius operis luereuiarium subi jeiam. Id opus Imperio necessariu, primum ab Augusto inuolum, mox a sequentibus Principibus retentum, et per continuata secula conseruatum fuit; sed pro rerum ac temporum varietate in quibus tam est immutatum. Taeitus loquens de Augusto, ille, inquit, libellum eom- posuit, quo opes publicae continebantur, quantum ciuili in sociorumque in armis, quot classes, regna prouinciae tributa aut vectIgalia, necessitates, ac largitiones, quae cuncta sua manu perscripserat Augustus. Idem eum Dione Tranqirillus b assirinat, qui eum librum rationarium ac breuiarium totius Imperii appellat, quod Augii stiliu de resignando Imperio cogitantem magistratibus ac Senatoribus domum a citis tradidisse, seribit. Demum in sine complexus est, inquit, hr viariu totius Imperij quatum militu sub signis ubique esset; quantum pecuniae in aerario; et fisco, et vectigalibus residuis. Breuiarium autem, quod nue vulgo dicitur, ait Seneea, ς olim cisim latine loquoremur , summarium VOeabatur. Eu eodicem sequentes Imperatorps retinuehunt, sed prout Imperii tempora atque usus exigebant, sub nomine Notitiae minuerunt, ampliarunt, et immutarunt. Itaque prae sens opus perpetuos certo Sq; Prouinciarum atque alios magistratus, ac militum copias, Palatinasque dignitates complectitur, 'litie seinper in Imperio esse consueuerant. His adduntur ossicia , id est apparitorum ordines, quorum aliqui ex memoriae, epistolarum, et libellorum seri-nijs prodibant. xl Vectigalia itero et tributa, fiscique rationes, ae divorsis laetendae largitiones, quae in Augusti breuiario continebantur,
59쪽
Liv PRIORUM EDITORUM EPISTOLAE AC PRAEFATIONES.Iti serint js canonum, et tablitarioriam stili Comitibus largitionum, et rerum priuatarum scribebantur. Quare lime Notitia alium quam Augiis tu et goquetes Principes auctores non habet, in qua Imperii magistratus, aliaeque dignitates cum suis insignibus, et ossicia conseruabantur. Simile opus Constantivus I inp. ex Leons Philosopho genitus Romano silio, ot flaccessori reliquit, in quo fiamnia totius Imp rij, siniorum omnium sondera. hosti iam vires, ration s et consilia pxplieuit. Id apud se in bibliotheca tanqua in thesaurum serii aliam fuisse Egnatius scribit, . quod etsi diligenter perquisitum ni in alia potuit inueniri. Alius huic se e similis compositus est codex, in quo viri ait obeundas dignitates in Notitia comprehonsas ad tempus
eleeli scribebantur, ac prorit magistratu de sedebant, in annos succossores ron Orialia utile. Hunc Iur consulti commentarium Principis ap- Pollariint. Moilestimas, v ab ess , inquit, Rei p. causa videntur Proconsules, togatique eorum, et Iui Prouincijs Praesunt, Procurator suo Principitin, qui in Prouinciis tenentur, ot tribuni militia. et praesecti, et comites legatorum, qui ad aerarium delati. aut in commentarium Principis relati sit uti Non solum enim in coninientari mn, quod apud sese Principes habebant, s d ot in aerarium magistratuum nomina referri consiaeu'rant, ubi ratioues, et tabul. ' publicae, senatus su consulta conseruabanti iri Cicero, e Rationes in cerari uni retuli continuo. Fuerat hic locus in aede Saturni, in qua, Begibus exactis. Valerius Publicola ierari iiii eonstituit. Auet ros Plutari litis. d et Macrobius. . II De est proviri ei artii a memoria, qua in Antorii niana bibliotheea in 9. urbis regione cons ruatain suisse P. Victor seribit. Postrem hie liber late e ratum est dictus, qM d laterculi sormam haberet. Geometrae enim corpus quadrum altius stirgens, non tam n adcuhum pertieniens nuνγιον id est, laterculum vocant. Eius forma in insignibus Primiceri j notarioriam, a quo tractabatur, infra conspiciet et illius Tertullianus aduersus Valentinianos, si iura spe pilis meminerunt. t Demum Prouinciis in pluros ditiis is, o m a ueti ess ni magistratus, iamiaeque Palatinae dignitates iii uentiae , ac propter hostes a) in Coia latino. h) in l. abesse. M. in quib. cau3. malo. e) in Pisonom.
cl) in Publicola et pr hiematie) in primo Saturnali.
ὶ l. i. c. iubemus l. 2. nit. C. de ossi c. praes. prario. Asel. l. ult. C. do ossi magi. ci T. aut. de mandat. Princi p. seu Nouell. 17. S. 1. illi. Noraeli. 25. et in Notitia Nouella S.
60쪽
PANCIROLI IN NOTITIAM DIGNN. PRAEFATIO.
LVUdiq; surgentes, alias veteribus militum copias addi oportuisset, Omnes unum latereratum capere non potuit. Itaque Praefecturae ac tribunatus, castrorumque praepositurae limites Imporii tuentes in alium eo dicem, laterculum minus nuncupatum sv ut translatae, quod in strianio memoriae sub Quaestoris dispositione conseritabatur. 1
Sub sinem vero Principatus Theoilosii iunioris hanc Notitiam serIptam suisse eenseo; Sub Duce enim Aegypti ine in init Ala, Theodosianae nuper, id est, illo imperante, constitiitie, et limitis Saxonici per Britanniam, quod nomen eo tempore, scilicet antio salutis 440. initentiim fuit, Saxonibus tum Britannicum littus inuadentibus, h et ut antiquiorem hunc librum non putem, id me etiam mori et, quod nullus in eo legitur Illyrici Vicarius r ea pnim regio tum ab Hiannis circa annum Iiumanae salutis 445. sub eodem Theodosio, et Valentiniano III. fuerat dei astata, iit auctor est Zosinius, Iornandes, D. Prosper, Paulus Diaconus, et alij. Sed et ipsa operis inscriptio hane Notitiam ultra Arcad ij, et II onorij tempora scriptam esse iudicat, quod post annum salutis 425. quo Honorius decessit, suisse oportet. Nec post annum 453. quo Auctore Cassiodoro , et Comite Marcellino, Concordia, et Aquileia ab Attila sunt euersae, scribi Potuit; quia Concor liensis fabricae, et viesauroruui Aquileiae tune extantium , monet que ibi percussae itieininit. Itaque sub finem Ini perii Theodosij iunioris eam scriptam fuisse arbitror, et Alciatus ubi legerit, nescio id Breuiarium Theodosii iunioris appellatii opus sane
aureum, quod dilucidatiam magnum iuri nostro lumen, et perspicuam rerum Imperi j ROm. cognitionem asseret. Neque enim antea Praesectorum aut Vicariorum, non Magistrorum militum, aut Comitis Orientis, non Proconsulum, vel Consularium, alio rimi lite iii risdietio, aut ollicia plene sciri poterant. Latereuli, ae Magistri ossietorum, Comitis Largitionum, aut rerum priuatarum, Magistrorum seriniorum, aliorun ueplurium ignorabatur auctoritas. Militum etiam coPice, classes, Praesidia. fabri earum loca hinc noscuntur. Denisi e no pauca oppida, in quibus Principum Romano. iura codita leguntur, prius incognita, et tarto nunqlia audita, hic in suis prouincijs collocata repertu tur, ita ut huic Νotitiae multassi rem ace pia seres cogamur notitia. Aute hunc codicem utraque Roma vetus, et noua in 14. regiones
g) l. 1. 2. et 3. C. de oss. Quaestor. h) Pali. Diae. lib. 14. ad fili. Beda in i eccle. histo. cap. 12. 14. et seq Polyd. Virgi. 3. Angli . histo. i) lib. b. parerg. ea. 13.