장음표시 사용
341쪽
cupamus, cujus in Latio auctor Ascanius fuit .mnc morem, bos cursus atque baec certamina primu Ascanius , singam muris quum cingeraι Albam, Rettulit , er priscos Acuit eelebrare Latinos. Hoc erat scilicet ludi genus, quo pueri nobiles in circa exercebantur, ει vulgo Arabicis, proprie Troja nuncupabatur, auctore Servio ad Virgilianum illud 'inuaque nunc, pueri Troianum dicitur agmen .
Si modum spectes, nullum erat discrimen inter Trojam ,& deeursionem funebrem, sed usus loquendi jussit, pueriles tantum ludos in circo Troiam denominari, quibus qui praeerat, is Ascanii exemplo princeps juventutis appellabatur , qui bonor post C. de L. Caesares Augusti nepotes, puerili praetexta nondum deposita, jam juventutis principes declaratos , reliquorum imperatorum filiis adhaesit, qui erant heredes imperii destinatia Quanquam Patavinius auctoritate' Suetonii, ' Dionis, aliorumque hos Iudos in circo plerumque celebratos fuisse tradat, minime hoc tamen impedimento est, quin de aliquando in funeribus agerentur, sicut virgilius' fingit in Sicilia ad Anchisis tumulum , 5e in Drusillae gratiam Dio commemorat factum esse
XU. Sepulera ducum armis ae dignitate illustrium, si magnificentiam spectes, eadem prorsus erant, ac quae in antecedenti dissertatione viris nobilibus aedificata ostendimus. Aliquod si discrimen intercedebat, illud quidem non ex aedificii amblitudine petendum erat, sed ab ornamentis picturae, aut operis anaglyptici. Statuunt Phν-
342쪽
sei tria mortis genera, naturale, constans nimirum quatuor saturni cursibus , sive annis viginti supra centum; fatale, tribus ejusdem planetae cursibus definitum ; tertium in casu, dc fortuna positum, quum scilicet alicujus sideris aspectu noxio cursus frangitur aut fatalis, aut naturalis. Hinc varietatem in sepulcralibus ornamentis Aligerius petendam docet. Si corvus adiit in tympano cum lucerna vacua , scias ibi decrepitum iacere senem : contra si vas pro lateribus utrinque steterit inclinatum , homo conditus indicatur ad senectutem vergens: in supercilio sisertum fuerit lemniscatum, acerbo de funere admoneris. Secus haec posita siquando offenderis, ne scriptores, sed marmorarios arguas, qui studere per inscitiam novitati malebant , quam veritati. Hactenus in hanc sententiam Aligerius, cui, licet nullum afferenti opinionis auctorem suae,
tamen res ipsa monet nec refragandum penitus, nec utro
que calculo subscribendum . Nam ut cetera , quae sunt passim obvia, aetatis symbola omittamus , corvum Me tellus Nepos sepulcro ' apposuit magistri sui. Cur vero persaepe fuerit hisce ritibus abrogatum, non tam id marmorariis, quam tempori tribuendum est. Quis enim non videt, pro sepulcrali ornatu veteres confugisse ad infinitam fabularum , ac rituum varietatem , quandoque ad historiarum fontes, plerunque ad artes quarum parerga in urnis frequenter cernimus ' designata Quod ad viros pertinet armorum gloria commemorabiles, praeter arma, quae diximus in eorum sepulcris insculpta condita, inibi etiam tropaea, opinor, victoriaeque insignia ac triumphi pompa describebatur, qualis apparet in mu-
343쪽
seo Etrusco, ubi & ritus feriendi foederis ' est eleganter
delineatus . Demsterus ' quoque saltationis armatae descriptionem habet pulcherrimam in vase Etrusco argen-Ieo , inaurato, caelaturis maxime admirando. Item spe .ctatu digna est tabula CLX. , cujus in explicatione Goxius ' saltationem cum Platone ' distinguit Pyrrhicham a Pacifica, atque husus descriptionem praebet in columellae opere anaglyptico . At enim arma semperne militarem indicant sepulturam Non ita quidem , praesertim peltae utpote documenta, sive insignia non artis potius, quam religionis ' . Nam praeterquam quod Diis praeliantibus ,.quorum pugnae saepe Videntur in sepulcralibus anaglyphis, dabant ethnici plerunque peltas,quae Deorum etiam infernalium parerga erant , quibus eorum potentia designabatur ; ideo aeque virorum , ac mulierum in sepulcris insculptas futile peltas Passerius annotat in explicatione cippi Urbinatis. XVI. Magnifica conditoria scite poeta ' nuncupat ina- .nia pondera:
Aut illis famma , aut imber subducet bonores ,
Annorum aut ictiti pondera zicta ruent. His de ponderibus praeclaros duces maxime fuiste anxios licet ex cimeliis aureis argenteisque arguere, quae eorum in sepulcris reperta sunt , & commentariis occasionem
dedere amplissimis, qualia videlicet ediderunt post Chisi
fletium Gisbertus Cuperus, atque Romani Praesules eruditissimi Fontaninus pariter , & Blanchinus . In re jam
344쪽
pervulgata non multis utar. Unum & alterum testimonium satis futurum reor. Cuperi epistola ad Cl. Praesulem Dominicum Passioneum , nunc Ecclesiae Cardinalem amplissimum jampridem data, nuperrime vero typis ' edita dubitari omnino vetat , quin eximii cujuspiam ducis sepulcrum fuerit, in quo magnus ille thesaurus A.D. ITI .
inventus est: catena nimirum aurea, & dispositae in orbem aureae quoque armillae , in quarum medio numismata erant aurea majoris moduli , eleganter elaborata,
itaque simul compacta, ut quasi pavimentum essicerent, cui nummi item aurei sic insistebant, ut non jacentes quidem , sed stantes mutuo continerentur . Pretiosus thesaurus statim aurificis venditus , S liquefactus fuit , exceptis quibusdam nummis , qui eruditorum industria sunt ab ignibus vindicati . Nummi porro singuli florenis septem Hollandicis, numismata autem majoris moduli multo pluris aestimata sunt. Horum duo , quae sunt Hon sit, N Gallae Placidiae, videre licet in cit. Cuperi epili., cujus judicio numisma Placidiae 7 , vel 73., Honorii Isso. florenis respondet . Haec cimelia constanter existimat idem auctor militaria fuiste dona, in quam sententiam pedibus eundum Blanchinus ' censet, multasque ad rem firmandam auctoritates profert, ac potissimum statuam aeneam, Sarmatae fortasse, aut Scythae, ut vestitus indicat, in cujus pectore numisma inest Constantini M., qui barbarorum duces his donariis fertur ' in ossicio continuisse, postquam de Sarmatis victoriam retulit aeternis ab Eusebio ' laudibus celebratam . Maximi hujus imperatoris successores, quum praesertim imperii majestas nutare coepit, ejus li-
4 Iu Epiny. ad Gisbere. Cuperi re- d In vis. Constant. IV. s. isi seqq.
345쪽
beralitatem non adaequare modo , verum etiam superare conati sunt. Etenim loco iam citato Blanchinus numiΩnaata corona circumfulgentia, eademque aliis alia grandiora ostendit, & inde argumentatur, ea donaria semper majora fuisse cusa , donec ad librae pondus pervenere sub Tiberio Constantino , quem quotannis nummos dedisse aureos singularum librarum Chimetius in Anastasi collugit ex Gregorio ' Turonensi. Nec supremi tantum exercituum duces , sed, uti lapides ' docent, ipsi etiam centuriones his muneribus donabantur . Consuevisse porro cum eorum cineribus, quibus obtigisset hoc laudis genus, eadem virtutis proemia sepeliri, praeclarissime, siquis alius, ille thesaurus perhibet A. D. IIII. in arce Perusina eL fossus. Phiala enim aerea detecta est, ex qua, ut ferreo ligone contusa fuit, aqua flava, cujus jacturam chymici adhuc lugent, manasse traditur, adeo foetens , ut sua mephiti ' omnes in fugam verterit. In illa phiala haec ei-melia, omnia quidem aurea , inventa sunt ; nempe nu-
mismata LXI. Justini senioris, LXXVII. Iustiniani, fi-hulae tres de his donariis Chimetium ' consule monile unum, vel catenula, geminae inaures, totidemque annuli, in quorum uno erat achates, in quo gemina manus , signum foederis, item minutissimae litterae stiriam ac deorsum inscriptae apparebant, solemnem fortasse formulam exprimentes UTERE FELIX . Prae ceteris eminebat discus argenteus , sive lanx , aut gabata in morem catini concava, anaglyptico opere insignis, de duos circuter palmos Romanos aequans. Interior orbis figuras ex
hibet duas eodem modo dispositas, quo in nummis Titi,
346쪽
Domitiani, Traiani, Severi, Constantini , Theodosii se
nioris , aliorumque principum e vir scilicet clamvde Scthorace indutus insidet equo , hastam dextera, ensem sinistra tenet , ac lateribus instat infra iacentis peditis, defrustra clypeo se tuentis. Circulus demum figuras includens hac epigraphe insignis cernitur: DE DONIS DEI
ET DOMINI PETRI UTERE FEL Ix CvΜ GAUDIO ; quam formulam aut integris vocibus, aut compendiariis VT . FX.
aeque in sacris, ac profanis rebus, puta in pateris ', in fibulis , in gemmis annularibus ' saepenumero Christiani veteres adhibebant. Doctissimi Praesules , qui discuin hunc
votivum commentariis illustrarunt, pretiosa haec cimelia ad tribunum, aut praefectum aliquem militarem pertinuisi se pro certo habent: Fontaninus id etiam conjicit ex cadaveris magnitudine 2 milites enim, non tam fortitudine ,
quam statura insignes ' deligebantur. In hoc tantum dissentiunt eruditi interpretes, quod Blanchinus ducem illic sepultum autumat , qui Iustino ac Iustiniano imperantibus pro re contra Gothos bene gesta a Romano Ponti L. ce , vel a Perusino Antistite, aut magistratu illa donaria accepisset: Fontaninus existimat , fuisse Gothum Romana praeda superbum, qui nempe discum , quum Roma a Totila capta elf, e S. Petri donariis abstulisset . XVII. viris de republica benemeritis plures quandoque tumuli extructi sunt, unus scilicet ad sepulturam, alii ad memoriam, quos aut gloriae ' munera, aut ' bonoreι imaginum appellabant. Et hic sane mos antiquissi
s Iacob. c Uac. in Observ. lib. XXL s. e Dio LV.
347쪽
mus. Nam Aeneae plurima extructa sunt cenotaphia in iis locis , ubi ' hominum sibi benevolentiam concilia-Verat, quare nonnullos dubitatio cepit, num ille in Italiam appulerit. Talis honor datus est a militibus in Germania Neroni Druso, cujus Ravennae ' fuit alterum
monumentum. Usque ad patrum nostrorum memoriam extitere in urbe cenotaphia duorum Scipionum, alterum in campo Martio, alterum in platea ante portam Flaminiam . Hic honor etiam peregre mortuis ac sepultis da batur a consanguineis, & libertis. Ita Franciscus Alige-gius Interpretatur ollas secundas in hoc epigrammate: 'ΟLLAE II. M. VARENI HAXIMI VARINIA M. LELEUTHERIS ' VIX. ANNIS . XX
Varinia quippe patrono suo M. Vareno Maximo cuius familiam Asconius ait in equestri gradu se continuisie,
quamvis census abunde sussceret latoclavo secundas ob las dicat, sepulcrum quodammodo iteratum . nisi mavis non secundas intelligere, sed duas ollas , cinerariam alteram , alteram os uariam a Est hoc memoria dignum quod de Pythagoricis dicitur, qui ' consueverunt tumulum inanem seu cenotaphium iis extruere , qui a familia , nempe schola Pythagorae descivistent, aut illius sectae mytheria temere evulgassent. Exstruebantur haec mO- numenta e terra congesta in modum aggeris, &cupresio, vittisque nigris ac caeruleis ornabantur: ' . Aggeritur itimulo tellus: flant manibtis arae Caeruleis maestae Oittis atraque cupresso. Quem
a Dionys. I. . . . a Origes. contr. Celyum.
348쪽
Quem morem Afranius, & Caecilius comicus apud Romanos , Frontinus memorat apud Graecos: ' Epaminondam quippe , quod ventus hastae suae ornamentum in Lacedaemonis tumulum detulisset, contristatis militibus dixisse narrat: nolite, milites, trepidare: sepulcra enim infulis smantur. Mulieribus soluto crine circumstantibus, ad cenotaphia lac cum sanguine fundebatur : Et circum Iliades crinem de more solutae
Inferimus tepido spumantia γmbia lacte,
Sanguinis tr fcri pateras . Ornatos pariter inscriptionibus inanes tumulos distimus ex Ovidio: 'Et saepe in tumulis sene corpore nomina legi. An cenotaphiis aliqua religio inellet, non satis constati ter Jurisperitos . Martianus assirmat, Ulpianus ' negat, quia nulla religio sepulcro inerat sine legitima cadaveris illatione. Cutherius Ulpiano favet, sed iis cenotaphiis
inesse religionem putat, quae sacris aris adhaererent, uti
Et geminas eausam lacrimis sacraverat aras . Siquidem ara alicui Deorum consecrata religiosum faciebat tumulum adjacentem: secus enim Omni religione carebant tam cenotaphia , quam sepulcra, ubi solus sine capite truncus corporis erat conditus ; quare Priami infortunium deplorat vates : iacet ingens litore truncus
Avulsumque humeris caput' e nomine Porpus . Quo
349쪽
Quo versu magna religio continetur , quia nimirum locus , ubi pars deerat hominis potissima , nempe caput, religiosus non habebatur . Iccirco Parmenionis ' corpus ad sepulturam militibus enixe postulantibus , Cleander truncum concessit , caput Vero ad regem detulit . Haec inter ceteras erat ratio, cur, quum Urbini degerem, sepulcrum esse Asdrubalis, ut vulgo fertur , aegre ducerem monumentum quoddam edito in colle situm, cujus altitudo protenditur ad palmos Romanos XXX. , S: uncias VIII., rotunditas ad palin. CXIIL, unc. IX. , teste patricio Urbinate litterarum ac iuris consultissimo Doctore Deprctis , quem penes est illius monumenti ichnographia. Profecto si Romani consules in hostem, quem unum omnium post Annibalem maxime formidaverant, beneficentiam expromere voluissent suam , non illi , opinor , sepulcrum a religione vacuum , ante fratris stationes ' proiecto capite, aedificallent, neque Livius, utpote totus in Romanorum laudibus exaggerandis, hoc beneficii genus aeterno silentio tradidisset. At enim Sebastianus Maccius
Durantinus, ubi belli ' Asdrubalici quasi testis oculatus totam faciem describit, non modo rem assirmat, sed etiam architectum ' laudat P. Fuficium , Urbino ad id operis
a consulibus accersitum . Equidem hiscere non auderem , si, quae Maccius tradit , certis auctoritatibus confirmaret. Sed praeterquam quod fontes , unde historiam hauserit, ignorantur, sibi ipse palam nonnihil obest . Nam ad radices montis, ubi Asdrubalem a Romanis sepultum putat, reperta fuisse narrat ex cassidem, dc e phyppia equina,
eademque tota ameti ystis cooperta, quae tinius ' Asdrubalis
350쪽
balis fuisse creduntur. At vel pueruli norunt, ephyppia equina fuisse penitus eo tempore inusitata. Hinc illud si
monumentum vere sepulcrum fuit, non potius specula ac
propugnaculum, ego quidem suspicor ad posteriora tempora pertinere ; sicut auri conditio indicat, & opificium annuli non ita pridem ibi cum gladio effossus, qui nunc
extat in musto Albano. Uerum, quod illius monumentide vetustate dubitem, nolim putes , immortalibus Urbi ni laudibus quicquam me obesse velle . Tantum abest, hoc mihi probrum in mentem cadere , ut doleam equidem Vehementer , non deesse viros, eosque disertos oppido & eruditos, a quibus nobilissimae civitatis antiquitas in dubium revocetur. Nam Cluverius Urbinum credidit, eo loco ' fuisse situm, ubi castrum Durantis, nunc urbania: Lucas Hiastentus 'supra Urbaniam collocat, ubi antiqui oppidi vestigia apparent: novissime propter quaΓdam inscriptiones, quae lucem acceptam referunt Cl. A nnibali ' Oliverio, inventas citra oppidulum , vulgo Acqua luna , Lucas Antonius Gentilius Urbinum Metaurense illic extitiste conjiciebat. At enimvero exigua sive rudera , sive titulorum fragmenta, nisi summa in Urbinates observantia me fallit mea, idoneam esse causam vix quisque videt , cur exinde potius arguatur antiquus Urbini locus, quam aut aliud quodvis oppidum ea in vicinia dirutum, aut sepulcrum aliquod suo in praedio positum a nobili quopiam Urbinate, si, quo contenditur, incertos spectare titulos concedamus. Fateor, dum litteratos quODdam excipias lapides ad scalam Ecclesiae principis collocatos , nulla illic extare vetera monumenta , quin eas s etiam,