Noctium Attellanarum libri 6. in quibus Ulpiani, Pomponii, Scaevolae, aliorumque Jurisconsultorum loca aliquot non passim obvia, collatis authorum veterum testimoniis, elucidantur Perillo Donato

201쪽

Getati medio cum fallereforo. Ejusinodi titulus Venistitium, dicitur in Pandectis fit; et si horum titulorum pictura , quo magis praesto foret enatoribus , Venalitium quoque nominaretur; Petronius '': Ego. inquit, coLis Zo piritu non destri totum parietem persequi: Erat autem Venalitium

titulis pictum , re ipse Trimalchio

capillatus caduceum tenebat. A lterum est advertendum in edidi i capite,

sivis fugitimus, errove set. Erro servus fugitivus est Ulpiano uti Arri

nus tamen arbitratur erronis notam

servo leviorem esse, quam fugitivi. Quamobrem Labeo erronem desinit pusillum fugitivum, & contra fugitivum magnum erronem. At idem Ulpianus subjungit erronem illum

202쪽

LIBER U L

esse, qui non quidem aufugit, sed qui

non rarenter sine caussa divagatur. & tota serme die in nugatoriis consum. ta sero tandem ad Dominum, vel ut Duareno placet, ad domum redit . Illud postremo notandum restat. bello captos, quontium coronati tenderentur,& ex edito lapide denuntiarentur, sub corona,& de lapide emtos vocitari solitos ; Sicuti, qui turmatim venibant . in catasta ue Fuit catasta locus , ubi servi venales evoriebantur 3 Ti

ω a. . quem epe coegit

Barbara I fator ferre catasa

pedes iaPilaatorum autem servorum , utpot: praestantium mancipiorum , cum Uenum ibant , venditor nihil praestabatia Neque omittendum quod ex Tibu . lo,

203쪽

at NOCTIUM ATELLANARUM, io, & Propertio nuper innuimus, ser-Vis trans mare advectis, cum Venales strent, pedes creta alba , ut a reliquis

dignoscerentur illini solitos, qui.si pri Vati domini essent, heri signaculo, sin servi publici, Reipublicae sigillo in rebantur, ut ex Xenophonte notum est; Ovidius si Nec tu ,siquis erit capitis mcte de

redemtus .

ra Pice e fati crimen inane pedis.

Et Iuvenalis et Nuper in bane urbem pedibur qui

204쪽

LIBER' VI. C A P.

IV. Major pars diei. Mulier huserpata. Ρ Aulus ait λ: Cujusque disi major pars es borarum septem primm rum diei, nonfupremarum. Intelligit Iurisconsultus de die artificiali, quem

Vocant, non de naturali, quoniam hic XXIV.horas continet;Turnus s inquin

Nunc adeo melior, quoniam pars acta diei. Ideo autem puto Veteres arbitratos septem primores horas eX duodecim, meliorem esse diei parteirr* quoniam post septimam diei horam , Sol inclinat in occasum. Populus Rom. diem annumeroit a nocte media, usque ad Λ a Pro

205쪽

proximum noctis dimidium: Tribuni enim plebis quibus nullam diem integram urbe abesse fas erat post no

diem mediam proseeti, si post pri

mam facem, ante alteram mediam n

etem , regrediebantur, absuisse diemunnm minime dicebantur ue Vergilius Maro ritus Pontificales bene doctus idipsium demonstrat, non tamen fatis aperte , ut Poetam decet, Ubi manes Anchisis AEnean filium alloquentis inducit:. Torquet medios nox humida cursus,

Et me saevus equis Oriens assavit

. anhelis.

his verbis admonuit diem civilem Romanorum a sexta noctis hora auspicari. Sed & 4Mutius 'Iurisconsultus ait, lege non esse usurpatam mulieremsti 6. AEseid. tal Apαι A. Gell. lib.3

206쪽

rem , quae cum Kalendis Ianuariis apud virum caussa matrimonii esse cepisset ante diem quartum Kalendas Januarias sequentem usurpatum isset ;non enim poste impleri trinoctium , quo abesse a viro, usiarpandi caussa ex X s. Tabdideberet. Hujusimodi Iex usurpandi mulieres adeo vetusta est , ut ne vestigium quidem illius in Jurisconsultorum monumentis adhaereat .

Lex jubet , ut quae mulier annum

apud virum fuerit, ea mulier , traris- acto anno in ejus viri manu sit, id est quasi usucapta ad modum rerum mobilium , quae anno usucapiuntur. efficii I relli uni ergo civili iure rerum usucapiones interrumpuntur, si dominus interpellarit, veluti si surculum in fundo confregerit, Ut demon. strat Cicero tu; Eadem prorsus rati A a a ne

207쪽

, 438 NOCTIUM ATELLANARUM: ne lex mulieribus indulget, ut possint possessionem illam interrumpere, si scilicet ante anni complementum tres a viro no stes diverterint. Verba XII. bla haec sunt: Ii quae mulier cum juris Uset, annum unum apud virum matrimonii caussafuisset, ea mulier in trinoctium usurpatum imiet, pro Miscapta baberetur. Singulas

diei antiquorum partes enumerant Macrobius si), & Censorinus Pa

lus sit tamen diem hoc pacto definit: More Romano dies a media nocte imeipit . re sequentis media parte Ltur laque quod in bis XXIV.boris dest duabus dimidiatis nocte , re Iura media actum es, peri e es, quas quavis hora lucis actum esset.

208쪽

Quae olim fueritfrumentatis ἰ

aliaque ad rem non. -lgaria.

X iis . quibus amplitudo, & opes

populi Romani, prae reliquis, et Cescunt, ea quoque numerari debent, quae in frumentatione peracta sunt . Fuit autem frumentatio gratuita in Pleuem annona, eamque largaeionem a vetustissimis temporibus fuisse celebratam, & praesertim ad plebem comciliandam , Authorum monumenta testa titue a Plinitus i : Manius Maris

eius aedilis studiis primunmumem tum populo in modior vistas donavit. Frumentum igitur fuit ab aedilibus divisum; Apulejus' nonam cura

209쪽

rso. NOCTIUM ATELLANARUM,

netus,ου aedilem gerimus; Plautus H: Neptunas ita ut, quamvisj Miridio s.

AEdilis es ,s quae improbae sunt

merces , jactat omnes.

Exortis vero Tribunis, qui plurimum gratiae, & opum apud plebem comis pararunt, leges latae sunt, quibus non incerta, sed perpetua soret frumentatio , ex quibus C.Gracchus Unam tulit, ut frumentum plebi de publico daretur,eXili quodam pretio Constituto; Asconius ait: infrumentumpo pulo , quod ante semissibus , re triem libus in gulos modios dabaturiritis daretur. Menstrua quoque jussa fuere hac lege , quae non plus quam quinque modios pro capite definiebat, quale etiam menstruum fuit vilissimorum servorum ἱ Seneca sy): Se vus

210쪽

est, ait, quinque modios accipit, re quinque denarios. Cibaria ab actore servo distribuebantur ; Irenaeus is igitur erit fidelis actor bonus, π sapiens, quem praeponet dominus suprafamiliam a dandam eis ciliaria in tempore. Haec servorum, & in vinculis detentorum cibaria,dicta sunt quoque diaria. Apud Petronium belle luditur in hac voce, Diaria;ubi Quartilla Priapi Sacerdos robusta Venere Paulo ante satiata rude valculum δ m- mirum Gnythonis pueri verpulam pertractando, te pidissima translatione Voluptatem veneream cum convbvali in hata : Hoc inquit belle cras in promu im Zibitannis no ae militabit, hodie enim pos Asellum Diaria non fumo. Quo loci luditur quoque in ambiguitate vocis,