Noctium Attellanarum libri 6. in quibus Ulpiani, Pomponii, Scaevolae, aliorumque Jurisconsultorum loca aliquot non passim obvia, collatis authorum veterum testimoniis, elucidantur Perillo Donato

171쪽

jsa NOCTIUM ATELLANARUM,

Illa enim pergulae magis, quam vi neae Auram obtinet. Tertium pergularum genus fuit tuguriolum, seu casula, qualis apud Propertium s*ὶ:Horruit algenti pergula curta δε-

Arundineis tectis suffultam demo strat Ausonius Poeta :milis arundineis cohibet quempergula tectis , Et tingit piceo lacumina Coloni fumo.

172쪽

issC A P. IV. De 2 mulorum jure quaedam. AΝnulis olim Veteres usos, hosque ad tabulas testamentarias si in signandas adhibuisse Juristo sultorum monumenta declarant. Meminisse tamen par est populum Rom. diu hoc ornamento caruisse,& primo ' Legatis ad eXteras gentes profecturis hoc in Ggne largitum suis eue H,que domi sedi reum , foris aUreum gestarunt, donec gliscente imperio equestri ordini, his. que, quibus pater, avusque ingenui,& sestertia quingenta census fuissent, jus s3ὶ Annulorum concedi. & in ordianem equestrem adsciri, Tiberii edicto cautum fuerit; od si libertus Annulo donabatur, velut ingenuus cense- v batur,

173쪽

is NOCTIUM ATELLANARUM, hatur, itaut Magistratus, honoresque, quos ingenui, gerere tuto posseti erat. que statutum, ut libertus Annulo donatus, deleto veteri nomine , equestre assumeret. Conditio igitur personarum Annulo peculiari discreta , nam servitia serreum Annulum gestabant,& is quidem non ad ornatum, sed adsignandum usui fuit ue Statius Papiniussu: Mutaυisu genus, laevaeque ignobile ferrum Exuii, 9 magno natorum aequa-υit honore. Nec soli serreum servi gesserunt, siquidem & milites , qui gradu aliquo non praestabant; Appianus yi: χρυσομ-

tiam tamen annulum aureum gesta di,

174쪽

di, sicut 3c cetera omnia iis militibuelargitus est Princeps, praeter nomen miti stimus D.Severus, qui , Ut Hero

Vero argenteis uiam esse legimus 3 lsidorus i : Amrulum aureum neque fervus, neque libertinus gestabat in publico ,sed annulo aureo liberi utebantur, libertini argenteo, fervi ferreo . Minime tamen assentiendum iis omnibus , quae loquitur Isidorus, siquidem & inter liberos nonnisi Equites,& Senatores annulorum aureorum usu - donabantur. Recte Plinius Annuli diffinxere aeterum ordisem , ut tunica ab annulis Senatum 3 Caesarer namque laticlavum equesri ordini, disinctum tamen a Senatorio, velut V a bo-

175쪽

is6 NOCTIUM ATELLANARUM, honoris ornamentum addidere. Haec

Plinius. Neque tantum Tabb. sed iapecuniam sacculo inclusiam annulo signabant; Scaevola Din: Die saturo emtor tesatus es pecuniam omnem reliquam paratum fuisse exsolvere,facculum cum pecunia Anatorum Ignis obsignavit. Servi tamen cum signandi jus non haberent, merces, vinum, cistas, lugenam , penum, aliaque obinia signabant, ne a Conservis raperentur sy'. Annulorum usus

hodie apud mulieres adeo obtinuit, ut illae nedum annulis ornatae, quamia onustae videantur ue vinctis, iacompeditis in carcere non inUenuste .

aequiparat D. A mbrosius s3 : Hinc, ait, catena confringit, inde podem compes includit: Nihil refert auro corpus oneretur, an ferro P si cervix

176쪽

premitur si gravatur incessus ; nil pretium juvat: Nisi quod vos muli vobis poena, trepidatis

rurum

an vestra vos damnet 8 Hinc moretiui miserabiliores , quum qu D- re publico damuantur , quod illi op. tant exui, vos ligari: Et huic non in Consentaneum est illud D. Basilii Ma

alienasententia, res, ne pereat

quid interes

177쪽

is NOCTIUM ATELLANARUM,C A P. RPecunia sine peculio fragilis Apud Celsum. CElsus haec scribit: Proculus aitiaepe audisse rustico enes ita d centes : Pecuniam ne peculio fragrilem esse , peculium appellantes, quod

praesidii caussa reponeresur. HujuS rei historiam tradit Ulpianus , qui resertob transitum eXercitus conserre

quid ex fructibus olim Rusticos conqsuevisse s itinerarium enim milites iter captaturi ab Imperatore accipiebant , quod si non ex jussu servaretur, noXiis annona di mansiones denegabantur et proinde cum Rustici hanc fructuum portiunculam conferre juberentur, ii aut certam minorum par

178쪽

tem praestabant militibus,aut fructus modica pecuniae praestatione redimebant ue tamen qui rei sitae providentius consulebant , nuinos potius, quam fructus dare consueVerunt , ne copiae irrumpentes exitiale damnum hortis attulissent . At ejusmodi pecuniae praestatio, Peculium, ad modum pe

culii servilis dicta est, siquidem, si pe

culium hoc nusquam deponeretur, omnis eorum pecunia in messium , Pomorumque venalium emolumento

reposita adeo fragilis sutura erat , ut ejus ne vestigium quidem a turba commilitonum irruente superesset.

179쪽

iso NOCTIUM ATELLANARUM .

C A p. V Luuaedam emendata ex XII.Tabb. apud Plinium.

Ι Lli, qui conquirendarum imagi

num veterum studio tenentur,non tam in simulacro taldo, quam in calvaria, aliove mutilo summorum Artificum fragmento comparando operam, diemque insumunt. Enitar hodie corrupta ex XI I.Tabb. non nulla restituere; Ait is Win: Frurem quidem aratro quaesitam furtim noctu pavisse, ac seculio Puberi XILTabb. capital erat, fusensumque Cereri

necari , noxiamve , duplionemve δε- eerni : novissima Verba mendum Contineut, quod ita delendum: Noxae duplionem decerni. Subdit Plinius:

180쪽

Praetoris arbitratu verberari, ubi Praetor intelligendus est pro Consule , nam Decemvirorum tempestate nondum Praetores creati , sed nomen hujusmodi in Consulibus erat , nam ab urbe condita anno fere trecentesiamo nonagesimo, Praetor sint , qui Romae jus diceret, nullus penitus extitit. Consulum enim munus erat, eorum

que, qui in summo Magistratus fastigio positi fuerant , de jure controversis responsa dare ue sed quia imminentibus praeliis, pronum erat, ut hi

bello evocarentur, Praetorem, pro

priumque Magistratum juri dicundo praeficere Patribus visum est. Pros quitur Plinius: Suspensumque cereri neeari ue Verba haec non satis sermulis respondent, quae sunt: Cereri acer esto. . . . . Proinde lagendum sertasse :X Sa