장음표시 사용
21쪽
quior,mquit, est Catonis sermo, & quaedam horridiora
uerba ita enim tunc loquebantur. Et eundem iam desitum' legi testatur, cum ait, Catonem uero qui S nostrorum oratorum,qui quidem nunc sunt, legit λ aut quis nouit omnino 3 Et lubdit,non ignorare se,nondum satis esse politum hunc,& quaerendum elle aliquid persectius. Quo tempore etiam fuit Cornelius Carlegus, quem Cicero primum fuisse eloquentem affirmat, Ennii testimonio, qui in annalibus suis sic de eo scripsit; Additur orator Cornel. Daviloquente ore Carlegus. Paulo uero poli fuerunt Naevius, Inaut. Caecilius, Paci uius, Actius,C. Laelius, P. Scipio, Grachi fratres, Scaevola , L Crassas , M. Antonius, Philippus, C. Cotta,& innumeri alii, tuos aetas Ciceronis modo priscos, modo ueteres, modo patres, interdum antiquos, alia quando superiores appellat. Quos quidem ueteres nimis antiq; &pleraq; dure locutos notauit Horatius, cum dicit. Si ueteres ita miratur,laudat i , poetas, Vt nihil anteferat, nihil illis comparet, errat.
Si quaedam nimis antique, si pleraq;dure
Dicere credat eos, ignaue multa fatetur, Et lapit,& mecum facit,& Ioue iudicat aequo.
Cicero quoq; ueterum illum sermonem se quoque improbare, ostendit, cum in Bruto dicit. Illius autem aetatis qui sermo fuerit: ex Nς uianis scriptis colligi potest,& subdit, Caecilium, & Pacuuiu male locutos videmus. Hinc Quini tili. Actio', inquit, & Pacuuio nitor:& summa in excolendis operibus manus : magis uideri potest temporibus, quam ipsis defuisse. Idem etiam dixit Lucretium non facere phrasim, ideli corpus eloquentiae, Martialis etiam ait. Actius,& quicquid Pacuuiusque, uomunt. Et Ci/ cero in Bruto. Carbonis, & Gracchi habemus orationes, nondum satis splendidas uerbis, sed acutas, & subdit. C.
Gracchum de luperioribus solum lego, manus tanae extre naa non accessit operibus eius, preclare inchoat multa,perfecta non plane, Et iterum, L. Cotta cum uerbis, tum etiasono quasi subrustico per tequebatur, atque imitabatur
antiquitatem. Et in eodem. Curionis loci lane inanes merumtamen nondum tritis nostrorum hominum auribus,
22쪽
nec erudita ciuitate tolerabiles. Et ratim t. pueros monet, ne ueterum admiratores sint, dum sic praecepit. Nequis pueros antiquitatis nimius admirator in Gracchorum,Catonisq;,& aliorum similium lectione durescere uelit, sient enim horridi,&ieiunj. Tum autem quod quasi per gradus eloquetia ad persectionem ascenderit testatar Cic. m eod. Bruto, cum dicit. Quae fuerit ascensio, & quam in omnibus rebus dissicillis optimi persectio, atq; absolutio, ex eo quod dicam aestimari potest. Et paulo post, connumeratis aliquot oratoribus, qui seni iam Ennio successerant subiungit. Iam. n. erat quaedam unctior,& splendidior consuetudo loquendi. Et subdit . Sergius deinde G.ilba princeps ex latinis contulit Orationi propria ornamenta. Videre licet alios deinde gradus cum idem Cicero subdit: L. surius Pilus per bene loqui latine putabatur, literariusq; quam caeteri, L. Scevola,paulo et copiosior, & addit. Erat etiam Philippus in primis, ut temporibus illis, Graecis literas m-stitutus. Et in eodem Bruto,ad Gracchorum aetatem, laus eloquentiae perfecta nondum suit. Eloquentiae autem ueluti gradus, ut dixi,factos esse docet idem Cic. in Tusc. dicens . At contra oratorem celeriter complexi sumus, nec
eum primo eruditum, aptum tamen ad dicendum,post autem eruditum; Nam,Galbam, Africanum, Laelium doctos fuisse memoriae traditum eli. Studiosum autem eum qui hos etate anteibat, Catonem, post uero Lepidum Carbonem Gracchos, deinde ita magnos nostram ad aetatem ut non multum aut nihil omnino Graecis cederetur. Etίlibi, P. Scipio Latine loquendo omnes superabat. Et iterum , Quinti Catuli non antiquo illo more sed pene hoc nostro . Et Cic. in eodem lue ruto notat aetatem aetati suae pro Timam nondum perfecit e locutam, dicens : Inserioris autem aetatis erat proximus L. Sisenna doctus uir, studiis optimis deditus bene Latine loquens. Huius omnis facultas ex historia ipsius perspici potest. Qui cu facile omnes uincat superiores indicat tamen quantum abiit a summo nam usus est aliquando ueteribus uerbis, & ab ulli perfecto , &a uribus eruditis remotis. Recte enim loqui putabat et se,inusitate loqui. De ijs gradibus Quintilianti, ita me mi B α nit.
23쪽
nit. Fuerunt quaedam genera dicendi conditione temporum horridiora alioquin magnam uim ingenij prae se ferentia. Hinc sunt Lelii, Africani, Catones,Gracchi, mediam illam formam tenent, L. Crassus. Q. Hortensius, tum deinde efflorescit non multum inter se distantium huiusmodi oratorum ingensprouentus . Sed Cornelius Tacitus de claris oratoribus hanc distinctam imperfectionem ueterum notat iis uerbis. Quod ad Ser. Galba,& C. Leti iuri attinet& si quos alios antiquorum agitare non desistis, non exigit defensionem, cum fatear quaedam eloquentiae eorum, ut nascenti adhuc,nec satis adulte defuisse. Sed hanc nimiam uetustatem Cice. omnino explodendam in Bruto monet. Sed nimia, inquit uetustas nec habet eam quam quaerimus summitatem nec est sane tolerabilis.
HA c τε Nus de tempore antiquo, deinceps de pes
secto dicemus. Caesar, idem Cicero refert, rationem adhibens, consuetudinem prisci sermonis uitiosam,& corruptam, pura & incorrupta consuetud me emendabat,spledidam quandam minimeq; ueteratoriam rationem dicendi
tenens,scripsitq; ad Cieerone, de ratione latine loquendi, ac primo in libro dixit. Verborum delectum originem esse eloquentiae, eiusq; copiae principe, inuentoremq; Ciceronem esse . Quod assirmare uidetur,& ipse Cicero dum in Bruto sic loquitur, Certe nos, & boni aliquid attulimus iuuentuti, magnificentius quam fuerit illud genus dicendi,& ornatius, & nocuimus sortasse, quod ueteres Orationes post nostras non a me quidem meis enim illas ant
pono sed a pleris is egi sunt desite. Et subdit. Cum autem anno post ex Sicilia me recepissem, iam uidebatur il lud in me quicquid esset, est e perseetiim,& habere malu ritatem quandam suam. Fuisse autem eandem persectionem
in plerasq: Ciceronis aequalibus, testatur idem in eodem libro ubi connumeratis compluribus sui temporis oratoribus. Nec ulla, inquit,aetate uberior oratiorum foetus fuit. Et in eodem triginta annis mihi Crassis aetate praestabat.
Quod idcirco posui, ut dicendi prima maturitas in qua
aetate extitisset posset notari, S intelligeretur iam ad si unmum pene esse perductam: ut eo nihil ferma quisquam ad
24쪽
dere possit. Et idem in Tusculanis non solum persectionem aetatis suae testatur sed interituram breui eloquentiam praedicit, Oratorum, inquit, laus ita ducta ab humili uenit ad summum , ut iam quod natura fert in omnibus rebus, re senelcat, breui litempore ad nihilum uentura viis deatur. De cuius artatis perfectione, Cicero in quadam
epistola ad Atticum de Tulliola filia loquens, Ego inquit.
iis temporibus tam eruditis quantum fieri poterit, illam consecrabo omni genere monumentorum. Et Horatius.
Venimus ad summum fortune, pingimus,atq Psallimus,&luctamur Achiuis doctius unctis. Et Solinus de Augusto , loquens.Quod tempus,inquit,serme solum repertum est, quo plurimum, S arma cessarunt, & ingenia soruerunt. Et Plinius de naturali historia de M. Varrone loquens. I nilla,inquit,ingeniorum, quae tunc suit multitudine. Et Horatius ueterum aetatem carpens, &suam perfectam affirmans, de Lucilio sic scribit: Si foret hoc nostrum sato delapsus in euum
Detereret sibi multa, reoideret omne, quod ultra Persectum trahetur,& in uersu faciendo Saepe caput scaberet, uiuos & roderet ungues.
Et Quintilianus post quam ut potuit, defendit Lucilium
a nota Horatii, qui eum fluere lutulentum dixerat, perfectiorem eo Horatium fatetur, cum dicit. Multo est tertior ac purus magis Horatius. Hanc persectionem Idem Quintilianus dat Tibullo, licens. Tersus atq; elegas uidetur esse Tibullus , sunt qui Propertium malint. Et idem de Virgilio loquens,ut illi naturae coelesti atque immortali cesserimus,llacii: ae,& diligentiae. Et subdit, Caeteri longe sequentur. Et de Cicerone: Nec uero quod in quoque optimum fuit, studio consecutias e si tantum, sed ut plurimas, aut potius omnes ex seipso uirtutes extulit, immortalis illa ingenii,&beati scinia ubertas,& subdit: Ut non hominis nome, sed eloquentiae uideatur. Et de Caesare, quod persectet queretur, Cicero in Bruto, Caesar Latine loquebatur elegantissime, nec id solum domestica consuetudine, tamen ut esset perfecta illa bene loquendi laus,multis literis,&iis
quidem reconditis, & exquisitis su mino studio, & diligen
25쪽
i etia est coniecutus. Erat praeterea Hortensius ut inquit Cicer. uerborum splendore elegans. Erant in L. Torquato plurimae literaemon hae uulgares, sed interiores, S reconditaen summa uerborum grauitas , & elegantia. L. Domitius nulla quidem arte, sed Latine diceb*t. Erat Pisoni recborum delectus elegans. In M. Claudio autem verbum nullum, aut durum, aut insolens, aut humile, aut in longius ductum. Marcellus lectis uerbis utebatur. Quid plures huius aetatis coner praeterea conquirereὸ quorum nonuna ud doctissi inorum unorum multis in locis connumerata coperire poterimus. Scripta autem cum sint uetustate dele-- ea,nusquam reperiemus,quin potius eius tempoxis ea proferam us, quorum monumenta quotidie in manibus uersantur. Lege multorum epistolas, quae inter Ciceroni epistolas leguntur, ut Seruil Sulpit ij, M. Marcelli,Q. Metelli Celeris, aestem Metelli nepotis, P. Vatinij, L. Luceij, M. Bithini, Cui ionis, M. Caelis, Dolobellae, Gn. Placui, Galbae, C. Atini, Pollionis, M. Lepidi, A. Cecinnae, Decis Bruti, M. item Bruti, C. Cassii, C. Marii, P. Lentuli, Trebonii, M. Catonis, C. Caesaris, Gn. Pompeii , . Ciceronis
silii, Cornelii Balbi, Oppii, Hircii quos, & pene infinitos
alios eruditissimos uiros floretissima haec Ciceronis aetas
effudit, dices in hac ibi a meite i uccum illum, & quasi sanguinem incorruptae Latinitatis, ac non sucatum, sed naturalem quendam Clonuentiae nitere candorem, pari Prope modum ingenii selici tate, & uerborum elegantia, ut si titulos dem pleris, illas non facile a Ciceronis epistolis internoscas, Quod preclare Cornelius Tacitus de claris oratoribus comprobat, cum dicit. Sicut apud nos Cicero quidem caeter ab eorundem temporum disertos antecessit, sic Caluus,& Asimus,& Caesar,& Brutus: iure prioribus, Ssequentibus anteponuntur. Nec refert quod inter se specie differant, cum genere consentiant,at astrictior Caluus: numero lior Atinius, splendidior Caelar,amarior Caelius, grabior Brutus, uehementior,& hac ualentior Cicero , oes tamen eandem lanctitatem eloquentiae ferunt,ut si omnium pariter libros in manum sumpseras, fatearis qua nanis indiuersis ingentis,eile quandam iudicii ac uoluminis similitu
26쪽
dinem,& cognationem. En iam de imperfecto corrupto potius, ac uitiosoxia tepore ut proposuimus,aliquid asseremus. Secuta post aetatem Cice. alia dictorum aetas, satis uel eorum proprio testimonio in dicauit, non solum quantum a cacumine, Scfastigio praecedentis aetatis abfuerit, uerum etiam mutato dicendi genere,& eloquetia omni prope in barbariem uersa, ad imum celerius quidem quam ascenderat, properarit. Quod ut luce clarius uideatur, pauca quae ex multis ,
breuitatis causa,collegit,labenti stilo ueluti quodam inducto freno subnectam. Seneca in prologo primae declamationis. Vt possitis, inquit, aestimare quantum quotidie ingenia decrescant, & nescio qua iniquitate, & ad malum
Pronitate naturae,eloquen ta se retro tulerit. Quicquid habet Romana facundia, quod insolenti Graeciae aut apponat,aut praeferat,circa Ciceronem efforuit. Omnia ingenia quae lucem no stris studiis attulerunt, tunc nata sunt. In deterius quotidie data res est, ut ad summum perducta rursus ad infimum uelocius quidem quam ascenderat, relabatur. Quod etiam assirmat,Statius in epistola'Syluarum suarum, dicens, Manlius certe Vopiscus uir eruditissimus,
qui uindicat a situ literas iam pene fugientes. Et Quinti.
Dicendi, inquit, mutauimus genus, dc ultra nobis quam oportebat i id ultimus. Et alibi. Quid multa3totus prope mutatus est sermo. Et Diomedes grammaticus hanc lite rarum bonarum quasi ruinam testatur, cum dicit, Iniecit postera aetas manum, Si ueluti disciplinam pristini seculi, ita sermonem nitidire caepit, de noua ueluti parturire uerba. Et alibi quasi ante oculos ponit, no sol tim imperfectionem sue seculi', sed etiam nostri, dum ait, Quid quod nihil iam proprium placet,dum parum crbditur disertum, quod alius dixerit3 Acorruptissimo quoq; poetarum figuras, seu translationes mutuamur, tum demum ingeniosi, si ad intelligendos nos opus sit ingenio. El. A. GelliuS, Animaduertere est plera i uerborum Latinorum ex ea significatione, in qua nata sunt decessis e, uel aliam longe,uel in proximam, eamque decessionem fictam esse consuetudine,& inscitia temere dicentium, quae cuiusmodi sint, nono didicerunt.
27쪽
didicerunt. Cornelius uero tacitus in eo libello, quem declaris oratoribus scripsit, hec omnia latius persequitur, cuin dialogo Maternum quaeretem inducit, Exprime inquit,
Materne caulas, cur tantum ab eloquentia eorum recesserimus, cum praesertim centum uiginti annos ab interitu Ciceronis in hunc diem effici ratio temporum collegerit. Et subdit. Quis enim ignorat eloquentiam, ac caeteras a
te, desciuisse ab ista uetere gloriaὸ non inopia hominum,1 ed desidia iuuentutis, & negligentia parentum, & inscitia
praecipientium, & Obliuione moris antiqui. Quae mala primum in urbe nata, mox per Italiam suis, iam in prout clas manant. Quod adeo negligitur ab horum temporum disertis ut in actionibus eorum,in quoq; uerbo quotidiani sermonis Deda, ac pudenda uitia deprehendantur. Et subdit, Vt in paucissimos sensus,& angustas sententias detrudant eloquentiam uelut expulsam regno suo, ut quae olim omni num artium, ut dicunt, pulcherrimo comitatu pectora implebat,nunc cri cuncisa,& amputata, sine apparatu sine honore pene dixerim,sine ingenuitate,quasi una ex sordidissimis artibus discatur. Ergo hanc primam, & praecipuam causam arbitramur , cur tantum ab eloquentia recenserimus. Imperfectionem etiam sui teporis testatur Plin. In Epistol. naturalis historiae, cum libros suos respersos esse affirmat pi urimarum rerum, aut rusticis uocabulis, aut externis, imo barbaris,non sine honoris praefatione ponendis. Et ut per gradus ad summum ascenderat eloquentia,
sic eam per gradus ad imum descendisse uideamus. Macrobius etiam tempora sua hac imperfectione infecta significat, cum dicit Petitum, impetratumque uolumus: ut aequi
bonique consulant, si in nostro sermone nativa Romanioris elegantia denderetur. Apuleius autem , quem nostri tempo: i, magi S curioli quam eruditi sequi,& enaulari student, in principio operis sui latinas literas ignorare satetur, in urbe, inquit, Latia aduena itudiorum Quiritum, indigena seri nouem, erumnali labore, nullo magistro praeeunte aggressus excolui. En ecce precamur ueniam,si quid exotici, ac forensis sermonis rudis locutor effudero, iam
28쪽
le Io, quem accessimus respondet: Quas, rogo te, serat non ii tam Apuleium, qui ut mali ediscit dominus, se architectat, non adhibuis e,ita literas, sine praeceptore coluisse glori :- tur, quam aliquos esse, qui malint foetores, &quisquid itas eius colligere, quam uerborum floribus persectissimet. Ciceronis aetatis , quam signauimus inherere Sed quid, alii Apuleio similes, insequentium aetatum autores de seia, Psis & temporum suorum inscitia balbutiant uideamus.SN a domus de suis nugis . Talis est ordo, inquit, ut sine pluriti mis,nouasq; uerbis, quae praefata pace plurimorum eloque - tium specialiter tibi,& Complatonicis tuis nota sunt,uua gae ipsae non ualuerint expediri. Et alio in loco de liber ii iibus artibus agens ita loquitur. virtutes artium istarum seculis potius priscis seculorum rector ingenuit. quae Pera aetatem mundi iam senescentis lassatis ueluti seminibus, i emedullatae, parum aliquid hoc tempore, atq; id in paucis, . mirandum ac memorabile ostentant. Et alibi . Increbuit, . inquit,multitudo desidiosorum,ut nisi uel paucissimi met ram Latialjs linguae proprietatem de triuialium barbari Gi morum rubigine uindicaueritis, eam breui abolitam defle. amus. Et Fulgentius. Nostri,inquit temporis erumnosa miseria non dicendi petit studium, sed uiuendi set ergastulit. Nec famae assistendum poeticae, sed fami consulendum domesticae. Martianus uero Capella, Martianum filium nugas suas non serentem introducit : dum in principio operis sui sic orditur, Dum crebrius istos Hymenae uersiculos, nescio quid inopinum intactumq; moliens,respersum capillis albicantibus uerticem,incrementis i ,lustratibus de curiarum,nugulas ineptas non perferens, Martianus interuenit. Quid de aliis aliarum artatum hominibus dica λ quorum nonnulli etiam nostri temporis scriptores; cum quid scribere sunt aggressi,non solum bonorum uerborum delectum neglexerunt, sed illud maxime studuerunt, ut uel
ueteratorum rubiginem, uel nouorum autorum asperit
tem suis scriptis adniticuisse:& similitudinem pessimi cuiusq; & corruptiis imi ultro appetiisse uideantur. Qitos -ctu in est, ut non solum proprietatem Romani sermonis;
verum omnem pene illam suauitatem, & quasi salubritate Latinae
29쪽
i Latinae dictionis amiserint,obliti hunc esse legendi fructu aemulari meliora:& quae in aliis maxime probes, quae ue inter optimi cuiusq; &elegantissimi dicta mireris, i aliquem
usum no sine uenustate,atq; luce, ac nauditia uerborii cocina derivatione couertere, sicuti Cicero,& eius aetatis cadidissimi autorcs secerunt quamuis ad illud fastigium, illana summitatem,& prope diuinitatem, aspirare nemo possit Illa enim sublimitas, quam quam imitabilis illa quidem
uidetur cupienti,nihil tamen est experienti minus, audendum tamen,& ita anitendum, ut quod assequi non possit-mus, imitari saltem uoluisse uideamur. Sed quoniam nihil nos praecipiendi causa dicere, neq; magistri, sed aestimatores uideri uolumus: nec sermonem nunc tam insormamus bonum: qui deterremus malum, quantum Cicero ,&ea aetate Latinitatis principes noua uerba uitauerint, unde omnis Latinae linguae pernicies comparata est, breuiter Ostendamus . Cicer. in oratore oratorem iust ruens ita
praecepit. Ergo ille tenuis orator modo sit elegans, nec in faciendis verbis erit audax,& in tras ferendis uerecundu S, S parcus in priscis,reliqui'; ornametis,& verborum, di sententiarum remissior. Quintilianus uero usitatis, inquit,verbis tutius utimur: noua non sine quodam periculo fingimus. Nam si recepta sunt modicam laudem asse t runt, repudiata etiam in iocos exeunt. Audendum tamen, nanq;, ut ait Cicero,etiam quae primo dura uisa sunt, usu molliuntur: sed nobis non est concessa fetio nominum. Si quis autem dixerit ideo novanda esse nobis verba quod eorum penuria laboremus, audiat Ciceronem, qui de natura deorum ita loquitur: Quod illa quae a Graecis accepissent, Latine dici posse dissiderent, In quo genere tantum
prosecisse videmur, ut a Graecis ne uerborum quidem copia uinccremur. Vt in Tusculanis. O uerborum inops in terdum,quibus abundare te semper putas Graecia. Et de finibus bonorum,& malorum, Sed ita sentio, & saepe disier- ui,Latinam linguam non modo non inopem, vulgo putatur, sed locupletiorem esse quam Graecam. Sed dicet aliquis parienda esse necessario noua uerba cum quid ex Graeco uertendum sit,& minus occurrat uerbum Latinum usi-:
30쪽
etatum. sunt enim ut inquit Cicero de finibus bonorum, S malorona imponendalnoua nouis rebus nonam a. Sediadhoc quasi respondere uidetur A. Gellius cum dicit. Cum quid ex Graeco, quod non placeret, transferre uoluissem hoc ego supersedi uertere,quia nouis, & inconditis uocibus utendum ellet, quas pati aures per insolentiam uix possint. Sed ipse idem Cic. qui dixit uerba noua parienda esse, imponendaq; nova nouis rebus nomina usuq; in Ollienda, quae dura prae nouitate uiderentur, quam abstinens illorum fuerit, quam ue nouitatem uerborum uitauerit, infra ponemus. Cum in Bruto, Declamo uerbum sui temporis nouum dicere uellet, Commentabar, inquit declamitans sic enim nunc loquuntiar. Et idem in libello de mudo,Vt in singulis,inquit, essent bina media , uix enim audeo dicere medietates, sed quasi ita dixerim, ita intelligatur. Et in Philiphicis. M. Antonium notans,' quod uerbum
nouum protulisset,ita dicit, Tu porrὁ ne pios quidem sed pijssimos quaeris, & quod verbum omnino nullum in lingua latina est, id propter tuam diuinam pietatem nouum inducis. Varro autem de lingua latina docet, antiquos etiauitasse uerba nimium noua, Extremum, inquit, nouissimum quoq; dici caeptum vulgo, quod mea memoria, ut Aelius Gallus, sic senes aliquando nimium nouum quod est et, uitabant. Et A. Gellius. Quod a M. Varrone proloquium a M. Cicerone pronunciatum dictum est. Quia Cicero tamen uocabulo,tantisper uti se attestatus est, quod melius,inquit, inuenero. Quintilianus autem veriloquiu, inquit ipse Cicero, qui finxit resormidat. Et Cic.de finibus bonorum,& malorum, quasi cum dolore dixit, ut ita di cam, indolentia. Varro uero de analogia uerborum. Repertores verborum nouorum damnat, ostendens ipsas aures nouitates has quodammodo respuere, cum dicit, Tantum inter duos senius interesse uolunt, ut oculis semper aliquas figuras suppellectilis nouas conquirant, contra au res eX pertes velint. motus quisq; iam seruos habet priscis nominibus λ quae mulier suum instrumentum uellis, arq; auri ueteribus nocabulis appellat sed inductis non tam irascendum,quam huiusce prauitatis patronis. Et ide