장음표시 사용
11쪽
velocitas certe is acceleratio eo major est , quo major est gravitas corporum descendentium. XVII. Prarier motum directum , considerari etiam potest in eorporibus motus reflexus, per quem nimirum corpus reflectitur, sive rogreditur a termino , ad quem accesserat in quo casu, linea reflexissenis, quam describit corpus resiliens, efficit angulum reflexionis omnino aequalem angulo constituto a linea incidentiae, seu quam describit corpus per suum motum directum. Quando uterque motus tum directus, tum reflexus, est violentus, ut si, dum grave aliquod se um truditur, incit rat in graviorem aliquam molem descendentem , a qua deorsum prematur ultra impetum nativae sua gravitatis , tunc in puncto reflexionis nulla est quies secus , si vel uterque , vel saltem alteruter ex dictis duo, motibus sit naturalis . Pro causa reflexionis assignari potestis stitutio partium, quae in ictu comprimuntur restitutionis vero partium
prinlictae, in causa est elasticitas, vel utriusque , vel saltem alterutrius eorporis allisi hinc neque corpora perfecte mollia ad aliud corpua allis resilire pessunt neque reiilire possunt corpora aliunde elastica, si
in superliciem mollem incurrant. Quamvis non omnis motus compositus
iit curvilineus , cum musit aliquaudo etiam motus compositus perfici per lineam rectam nihilominus omnis motus curvilineus est compos tus adeoque motus simplex, qui nimirum ab una tantum potentia, ad unam tantum partem determinatur, non nisi per lineam rectam per ficitur. Unum corpus alteri quiescenti corpori incumbens impetum illi in ictu communicat, non communicat, nisi ut auferat impedimentum si motus quantum vero impetus illi in ictu communicat, tantum sibi communicando deperdit. An omne corpus perseveret in statu suo quiescendi, vel movendi uniformiter in direetum, nisi quatenus a viribus impressis cogatur statum mutareri an insium omnis mutatio motus sit proportionalis vi motrici impressa , fiat secundum lineam rectam, qua vis illa imprimitur an denique aesticini semper contraria, aequam lis sit reactio, sive an corporum duorum actiones in se mutuo semper aequales sint, in contrarias partes dirigantur; quae tres potissimae sunt motus leges a Ne tono traditae, absolute defendere non audemus: multo minus autem fidendum illis, saltem universaliter , existimamus, quas circa motum ipsum statuit Cartesius. XVIII. A motu progredimur ad calorem, aliasque primarias corporum proprietates. Quod motus sit causa caloris , explicamus per hoc, quod per motum agitationem uniantur simul leviora quaeque
corpuscula sic si cribrum frumento plenum hac , illac versemus, quis quilias, paleas, Heviora alia frumenti spolia videmus uniri simul, i . δε- ί, - nsurger ad superficiem similiter ad tensionem , motum unium,
.siccitata. ' rotarum , aliorumque hujusmodi corporum , dici potest , quod uniantur simul, coadunentur igniculi , qui in rotis , funibus, caeterisque kl genus corporibus vagabantur prius dispersi cum autem , juxta com mune proloquium, virtus unita sit sortior, hinc novum sepe calorem, concipiunt praedicta corpora . Ope caloris plus minus omnia attenuan tur , dissolvuntur , quatenus per ipsum fit, ut auseratur , sive Va
12쪽
poret ulniditas corporum propria quia humiditas est quas vinculum , quo partes corporis junguntur simul , hinc ablato vinculo solvuntur partes et in quo etiam sensu dicimus verum esse , quod calor congregat homogenea, disgregat heterogenea. Essentiam caloris Elementare reponunt in confluxu igniculorum Cartesiani in perturbato in
tu particularum momistae in particulis, seu corpusculis habentibus figuram piramidalem , aut cuspidatam , aut aliam hujusmodici similiter frigus Cartesiani haberi volunt per quietem istomist e per talem, talem figuram particularum: sic etiam humiditatem , seu fluiditaten Cartesiani explicant per particulas omnimode dissolutas is jugi motu agitatas Atomisti per particulas quai glutinosasci siccitatem denique,& soliditatem isti salvant per annulos, uncinos , quibus volunt particulas corporis solidi ita colligari inter se , ut divisioni resistant et illi vero salvari dicunt per unionem , inuietem particularum Antiquiores Peripatetici pro his omnibus explicandis recurrunt ad qualitatem accidentalem specialem. Nos, juxta supra dicta de quantitate , aliter etiam
contendimus salvari haec omnia .sic neque totum tribuimus particu lis, aut corpustulis, eorumque motui, quieti, aut figurat, neque totum detrahimus qualitatibus peripateticis. XIX. arefactionem Atomistae dicunt haberi per plura, aut majora condensationem vero per minora, aut pauciora spatiola omnino vacua , quae inter partes , dc partes corporum admittunt dii seminata: Cartesiani primum explicant per dilatationem pororum, sive per intru sionem corpusculorum alterum, per restrictionem pororum, sive per
extrusionem heterogeneorum quorundam subtilium corpusculorum . Ex μά. Σα I;
his duabus sententiis nos suscribimus potius secundae , quam prime alasticitata. videtur tamen posse etiam optime cum Poripateticis rarefactionem, condensationem explicari per majorem, aut minorem ubicationem, sive extensionem localem , quam unum idemque corpus , inuidem etiamtanianentibus iisilam ipsius partibus, exigit, nimirum pro circumstanti rum diversitate . Quamvis aqua glaciata majorem in molem assargat, sitque levior aqua non glaciata, atque isti supernatu : dicimus tamen cum Borellio contra Galileum, & Maignanum, quae constrictionem in glaciem non perfici per rarefactionem, sed potius per condensationem. Haec autem ipse quae condensatio,is glaciatio salvatur per hoc , quod ope frigoris , sive per salinas quasdam , aut nitrosas particulas , par ticulta aqua de se flexibiles rigescere incipiunt , simulque ab illis expris tur separatur quidquid in ipsis inerat aeris : Bullulae porro illa aere coeuntes in mediam glaciem , explicant ibi elaterium suum, contra glaciem circumambientem nituntura quo fit, ut aqua glaciat: majorem in molem assurgat , sive occupet majus spatium, ita ut vas etiam aliquando mum intra quod continetur, nesertim si clausum sit, rimas agat, disrumpatur XX. An omnia corpora naturalia is consequenter etiam ebur - . ,. .m ., ς lybs, marmor , aliaque hujusmodi , quae videntur omnino dura sint , set
compressionis capacia nobis non est ita certum . Scimus multos recen
tiores hoc velle, de probare experimento facto circa globulum aliquem, vel
13쪽
vel ealybeum , vel eburneum qui si demittatur ab alto, in incudem sebo illitam magno impetu incurrat , ita post ictum resti , ut vestigium rotundum in ea relinquat, Wistud quidem eo majus, quo majori in incudem impetu incurrit : ex quo inserunt quamplures globuli partes primum in ictu comprimi , ac deinde restitui aliter , inquiunt, non relinqueretur in incude vestigium illud tam amplum , cum globulus non compressus solum in puncto planam incudis superficiem contingat. Nobis tamen hoc experimentum ad probandum intentum non sustDcit: etenim dici potest, quod aer superincumbens incudi, wa cadente globo divisus disiciat sebum in omnem partem quod hinc habeatur rotundum illud vestigium. XXI. Corpus diaphanum, sive perspicuum est illud , quod liberum permittit aditum luci; opacum vero , quod luci hujusmodi aditum
non permittit . Diaphaneitatem vero opacitatem non explicamus o B;. .vili, flualitateH Fripatolicam neque per poros omnino vacuos , auti. 0.esiis, μὰ plenos cuna Atomistis neque praecis per poros interruptos, aut non bilitate Asditate, interruptos cum Cartesianis sed potius cum Honorat Fabri, me
tata. αυ- Chales silvamus per isti tria Primo, quod corpus Diaphanum suos habeat poros partes di*ositas in lineam rectam , sive quasi in quincuncem Secundo, quod partes ipsa inter se quoad raritatem, de statem sint homogeneae Tertio, quod habeant superficiem planam, . laevigatam e contra vero ex desec tu vel omnium, vel alicujus ex tribus his conditionibus, provenire in corporibus potest opaeitas . Tria pariter ad corporis flexibilitatem requirimus, nempe humiditatem , Ma cilitatem aliquam, seu tenuitatem, longitudinem . Ad explicandam corporum fissilitatem , recurrimus ad illorum fibras in longum productas, atque inter se veluti in fasticulos alligatas unde fit, ut si in illas secundum longitudinem intrudatur cuneus, facile dividantur Αὐstiae bilitatem vero explicandam , recurrimus tum ad corporum aridi tatem , seu siccitatem , tum ad debilissimum nexum , quo inter se eorum par
XXII. Quamvis miram effluviorum vim atque tu iam, quae a
D. -.f. ia μι corporibus exhalantur, etiam nos fateamur, admittamus; imma vero Isbaisaie, ε,-- insuper concedamus ulteriorem ulteriorem divisibilitatem materias, i m a i sic ut permittamus etiam cum Domino Meletetieu dari animalcula blatta
ad viginti septem miliones minora nihilominus in mater compossitio ne negamus partes absolute, & simpliciter divisibiles in infinitum. R pugnat etiam per nos quodlibet aliud creatum Infinitum Cathegorema
ticum; nec solum in quantitate, quod proprie ad hanc physice partem pertinethsed etiam in
14쪽
Uidquid si an potuerit, certum est Mundum re ipsa non fuisse ab aeterno id quod , praescindendo ab auctoritate sacra, manifeste etiam colligitur rationibus naturalibus is potissimum ex eo, quod mernitatis huius vestigium ex tot antiquioribus historiis , monumentis nullum omnino habeamus: ex historiis enim is vetustissimis monumentis non
alia habemus antiquitatis vestigia, quam quinque circiter, aut sex millia, inuingentorum ad summum annorum nam quod attinet ad quae dam marmora moniensia , ve ad interpetrationes quasdam ex mar moribus ipsis desumptas antiquissimis , ex Graecia in Angliam ad vectas, quibus Graecorum res etiam ante Olympiadum calculum describuntur , ita octingentis ad summum annis praecedunt Olympiades , ac
proinde sunt etiam pia longe post universale diluvium , Olympiades
enim mille .sexcentis annis ab universali diluvio incepta sunt nume rari. Quod vero spectat ad historias, a raditiones alias , vel Chalde rum, vel Sinarum , vel AEgyptiorum, jactantium observationes astrinnomicas a suis factas ab annis, vel centum millibus, ut reser Sanctus Augustinus de Civitate Dei, vel etiam quater centum millibus, ut rem fert Tullius de divinatione, dicimus ist; quidem referri, sed a cordatis quibusque etiam profanis Scriptoribus improbari sinu , cirrideri a quam omnino apocris fabulos . Quare communissime Historia Moysis omnium antiquissima reputatur . Ratio insuper naturalis , quam ad Mundi initium probandum afferunt aliqui cum Cabeo, nimirum de ducta ex eo , quod aliter nulli amplius jam essent montes , utpote ab arternis pluviis, walluviduibus explanati omnino atque abrasi, quamvis sua patiatur incommoda, tuam tamen etiam retinet firmitatem multae quidem absolute loquendo sunt rerum Actes , ac persectiones , quae mundo desunt & persectiones ipse, species rerum, quas habet pos sunt ab lute esse meliores nihilominus, si considerentur vel respecti v achordinem is exigentiam naturae ipsius , vel ad finem, quo sui inuadu, .m a Deo conditus, dicimus cum Sancto Thoma Mundum ipsum esse per μsectum, optimumscix ut, si unum aliquid in illo esset melius, cor rumperetur proportio ordinis eo modo quo, si una chorda plus debisto intenderetur , corrumperetur cithane concentus . Mundi magnitudo
neque est infinita, neque, ut vult Cartesius, indefinita ejusdem vero figuram dicimus accedere magis ad sphericam , aut rotundam. Quantum . T u.
adlegem, ordinem, quo dispositis sunt Mundi partes, stema asilum di Insili , pernicanum , quamvis videatur mirifice cum Astronomia convenire aegre tamen congruit cum Physica, , quod caput est, videtur aper te contrarium Sacra Scripturae Ptolemaicum dicimus neque cum Astronomia, neque cum Physica convenire quare sequimur potius sistema Ty'
15쪽
chonicum , eontendimusque ipsum tum cum Astronomiae , tum etianicum natura legibus conciliari facile posse. XXIV. Tres tantum numero Coelos admittimus , Planetarium, Sydereuna Empireum ex quibus, primum dicimus esse fluidum duos autem reliquos solidos Coelos, Ilanetas non esse animatos anima rationali est certum is definitum contra Origenem in Concilio Constantiensici non es e animatos alia anima , quamvis definitum non sit Gl. is auis, noDis tamen pariter cortum est. Motus spiralis, circularis , ellipticus, νυι, motus, σαώ. aliique hujusmodi , nondum satis videmus quomodo possint provenire η - ab intrinsecoci quare , donec aut non proponatur aliqua melior hypothesis , aut vividius aliquod lumen affulgeat , persistemus in opinando eum San Thoma Coelos, coelestia corpora moveri unice ab extrinseco. Non solum ex Scriptura, P. Scripturam interpretantibus, non solum ex naturali ratione , neque solum ex communissima antiquiorum omnium seculorum is hominum persuasione is cons su sed etiam ex diligentissimis recentiorum, eorumque peritissimorum virorum, Mus
chembrotch Boeticherii Ramagini, etelii, Riedlini, tangant, Held, Mea , Goad , innejer , aliorumque observationibus , .suntagiis cx actis inseper Eruditorum Lipsiae, ex transactionibus philosophicis A gliae, ex Academiis Caesareo-Leopoldina, Parisiensi, tanta, tam omni exceptione majora sunt documenta pro influxu Luna in corpora sublunari , ut de eo videatur prudenter dubitari omnino non posse: quamquam non ita certo constet de modo quo ipsa influit an sciliere
per attractionem, ut dicunt Neutonianis an per pressionem, ut volunt Cartesiani an per spiritus quosdam, uti Chales vocat, lunares an per humorem , ut cum Honorat Fabri alii putant ἰ an per humorem simul atque calorem, ut opinatur Gassendus an denique per vim aliquam, seu qualitatem occultam, ad quam plures re ipsa , iique gravisi sim authores recurrunt quod veluti ad asylum nos licet non coniugi musci non proinde tamen illis subscribimus, qui ipsum vocant inscitiae
XXI. Ex quatuor vulgaribus elementis, erra est per se in summo siicca aliquo modo etiam frigidari qua est in summo frigida, Waliquo modo etiam humidari Aer est in summo humidus aliquomodo etiam calidus Ignis est in summo calidus,' aliquo modo etiam
sccus . Elementa omnia in propriis respective locis vere suum nisum, TU F μ in gravitationem exercent neque selum per modum unius , tau to tus , Exempli gratia , Aer gravitet supra totam aquam , tota aqua sum pra terram ci sed etiam ita , ut una pars singulorum elementorum, praesertim fluidorum, gravitet supra aliam partem Aer supra aerem, aqua supra quam M. Neque obstat quod fluidum ipsum videatur quiescere, ad hoc ut dicatur una ipsius pars comprimere, vel non compri- . lere aliam partem : nam , ut optime advertit Borullius , si fingamus tuos homines aeque validos, robustos, qui totis viribus se mutuo impellant, neuter loco cedet, sed viribus omnino aequalibus inter se colluctantibus , uterque stabit, inuiescet is tamen interim uterque totas suas vires exerit ad impellendum Antagonistam suum. Similiter in
16쪽
re nostra . Statuimus praeterea elementario mixtis persectis non esse aestu, aut formaliter, sed solum virtualiter, mi potentia in mixtis vero imperfectis , dicimus ea esse etiam formaliter: negamus tandem immediatam eorum tran nautabilitatem ad invicem. Et lia de elemo iis generaliter consideratis. XXV l. Iam ut ad elementa in particulari veniamus, .stabiliamus aliquas conclusiones de lingulis primo quantum ad ignem, quam vis non sequamur sententiam Casati , Wal iorum putantium ipsum esse elementorum omnium gravissimum, convenimus tamen in eo , quod iij absolute gravis item, quamvis cum CasMi ipse, ischor, in Mnςdi n. ..iai. es, ctis, alitique non admittamus ignem , ut vocant , centralem, seu an uauisti .m
quam proprio in loco residentem prope centrum terrae a non tamen ros Hure ἔμην
propterea admittimus illam , quae dicitur regio , seu sphera sob . Id
ipsum autem, ut aliae multae rationes, e Observationes lileantur, pr
tatur ex eo, quod supposito motu expansivo, qua ignis ipse habet in omnem partem, colligi aliquo in loco deterim luto, quemadmodum circa reliqua elemonia videmus fieri, nequaquana polost. Gravitas, Mela
sticitas aeris antiquioribus Philosophis olim ignota primum a Gali QTπω. -
te4 dignissimoque ejusdem Galilei discupulo orticellio, vel detesta, Hiri. --,εμφves magna ex parto illustrata , tot deinde exactissimis observationibus, 'experimentisque , desumptis maxime tum a tubis orticellianis, tum a recipiente Boiliano, tum a tubis simul recipient , ado sempςr magis magisque in dies est comprobat , ut nostris hisce temporibus convmunissime tanquam certa habeatur: itaque per gravitatem , Melastici tatem praedictam explicari commode possunt ea omnia, quae ab antiqui ribus Peripateticis tribuebantur horrori vacui quom qvidem horrorem vacui, saltem per modum positive qualitatis , rejicimus tanquam abs lute superfluum. Vacuum vero ipsum, sive eoacorvatum, suo dissimi natum , licet in rerum natura non sit necessarium , neque naturali ullo experimento suerit hac'ςnus demonstr tum, non tamen a nobis reicitur
tanquam aliquid absolute impossibile immo vero putamus non solun per Divinam Omnipotentiam, sed per potpntiam eii in Angelicam in duci posse in quo casu, dicimus quod corpora naturali in vacuo ipso
contenta adhuc moveri possunt moverentur re ipsa i negamus δ' me quod moverentur ita , ut ab una d aliam vacui partem transirent in inflanti Circa terram, examinamus potissimum celebrem ill in nisis sis, ais.. .
monem, an scilices sit altior quam aqua; defendimus sententi misse tama
firmativam . Denique circa aqum examinamus eςlebriorem lini, in qua quaeritur de origide aquarum sontium 4 fluminum loquendo a tem, sontibus , iuviis perennibus , probabilius ensemus eos ori ginem habere immediatam non ab aquis pluviis , sed potius ab aquhsmarinis in qua sententia iacili etiam negotio explicatur tum qu ratio ne istae amittant suam salsedinem, tum qua ratione ascendant ad caput
XXVII. Lapis est corpus fossile, urtim , per se, is naturδsua neque ductile , nequo liquabile, nequcinnanamabiles, aut resolu bile . Formatur per hoc, quod ex portarui exspir uone globi err qu*i
17쪽
lia continua separatio is disjunctio terrearum particularum quarum n. ia, uis, . alia sunt leViores, flexiliores, alia graviores, rigidiores ex t νι-- ὸν alia xilioribus, devioribus formaritur glebae, seu terra illa, ex qua nascun-' ' tu vegetabilia ex aliis vero durioribus, rigidioribus, accedentibus
insuper quibusdam emuviis, seu spiritibus oleaginosis, ac glutinosis, resultat quaedam quasi argilla , quae deinde vel a Sole , vel ab igne subterraneo, vel ab igne simul, Iole, concrescit tandem, Minduratur in lapides Marmor est species lapidis soliditate, maculis, coloribus valde commendabilis ejus soliditas, seu durities quemadmodum & illa aliorum corporum propria θ repetenda est a salibus admixtis in ea argil-- la, ex qua, ut diximus, sormantur lapides inlis nim hoc proprium est, ut inducat duritiem quandam corporibus, quibus miscetur, ut ditet in carnibus sale conditis, in eoinis medicatis Saccharo M. Magnes etiam est species lapidis immixti multa materia metallica is calybea juxta observationes is experimenta facta a peritissiimis Chimicis , qui per chimicas resolutiones multum Calybis ex magnete duxerunt . Duae sunt precipuae, celeberrima ipsius proprietates cilia attractiva, qua ad se ferrum, talium magnetem trahit, alia directiva, per quam, dum n. . Misa 4 ἰ Vel pendet in aere, vel aqua innatat, ita se disponit, ut una sui parte , spe stet, dirigatur ad Boream, altera ad Austrum. In assignanda, ro utriusque proprietatis ratione d maxime attractivae, sententia quidem multa sunt, sed par in omnibus est difficultas vel enim recurrimus ad qualitatem peripateticam , vel ad particulas striatas ramo fas, ut vult Cartelius vel ad particulas uncinatas, ut vult Gassendus; vel ad parvas illas acus, quas vult Honoratus fabri vel ad emuvia , aut materiam illam subtilem, quam volunt alii, semper liberalius quam par est indulgere nobis videremur, si per haec quaestioni satisfacere crederemus Metallum etiam est corpus fossile, sed tamen etiam est ducti--.-aret. ιι., siqu/biles, inflammabile M resolubiles, ac per hoc differt a lapide.
ιν Vita,' Inter praecipuas metallorum species , sunt ista septem notissimarci Aurum, Argentum, Mercurius, lumbum AE , seu Cuprum, Ferrum,& Stannum omnium gravi imum primo est Aurum secundo Mercurius tertio lumbum sequitur deinde Argentum mox Fs, seu Cuprum accedit Ferrum, tandem Stannum. Aurum porro in gravita te ad Mercurium se habet ut ioo ad I Mercurius ad lumbum ut
I ad 6o. Plumbum ad Argentum ut 6o ad SA. Argentum ad Cu Prum ut Fq. ad 7.4 Cuprum ad Ferrum ut 47. ad a. Ferrum ad Stannum ut a. ad 38. Quod pertinet ad lapidem philosophorum, sive ad artem transmutandi metalla est physice sit possibilis dicimus tamen esse saltem moraliter impossibilem, ac proinde operam illi dare, rem esse omnino inutilem, atque ineptam. XXVIII. Ex structura plane mirabili, quae in plantis depraeben ditur, Worganigatione omnino simili organigationi animalium , aliqui Olim cum Empedocle is Anaxagora existimarunt sensum quoque illis, wappetitum inesse sed hanc sententiam S. Augustinus plane rusticanam n ostis, is appellat, magisque ligneam, quam sint ipsae arbores, quibus patrocina-' tur. Recentiores in partem omnino oppositam abierunt; nam non modo
18쪽
antinam sensitivam , sed vegetativam etiam plantis negant , saltem per modum principii intrinsec viventis, a quo tanquam a radice procedant plantarum operationes, proprietates, omnia ad puras leges mechanicas reserentes. Itaque , juxta ipsorum plerosque , in semine cujuslibet plantae, quantumvis minimo, latet quasi complicata tota planta, eo sere modo , quo intra parvum nucleum exigua nueis latent aliquando int grae chirotecae ex tenuissima pelle confectaeci sicuti autem per intrusi nem manus videmus veluti crescere, sive suam in magnitudinem chir tem explicaria ita per intrusi cm humoris , aliarumque homogenearum particularum attractione , explirari dicunt crescere quoque splantas attractio vero ista similium particularum explicatur dicendo plantarum semen constare ex atomis, seu particulis maxime aestuosis, S ad instar molecularum habentium talem talem motum unde fit, ut posteaquam semen terra mandatum est, atomi illud componentes ala trahant ad se similes alias atomos, quae sunt in terra; per quarum ac
cessum δε conjunctionem , semen paulatim crescit is evadit in magnam plantam . Sed contra pam explicationem occurrunt multa , ac tria potissimum. I. Quod per illam aperiatur via ad negandam omnem animam vegetativam etiam in homine . II. Cum plantarum vita juxta hanc sententiam non consistat nisi in praecisa combinatione, dispositione particularum , cumque has combinare disponere non excedat virtutem vel mali, vel boni Angeli , jam vel natus, vel bonus Ange ius poterit virtute sua naturali aridam etiam arborem vivincare, quod communissime non admittitur. III. Cum in eadem exiguissima parte te rae seri possint, nasci is crescere innumerae plantae specie diversae jam in una illa , eademque exiguillima parte terrae existerent pene infinitae particula beterogeneae, quotquot nimirum requiruntur ad ess,ma tionem, S incrementum tot diversarum plantarum. Videtur igitur lon ge conformius rationi statuere in plantis animam vere vegetativam per
modum scilicet vere se a substantialis intrinsecae, ad quam deinde re ferantur operationes omnes illarum proprii, ut hoc quod est succum Malimentum attrahere , illud dividere distribuere per omnes par tes, alia hujusmodi . Videtur etiam longe conformius ciationi, Observationibus , quas habemus diligentissime factas a Malpighi , amlisterio, ancilio, si dicamus quod herbi, plantae nascantur omnes ex semine , quam quod aliqua ex ipsis habeatur ex mor admixtione terrae, humoris, ut olim aliqui opinabantur. XXIX. Quemadmodum nuper circa generationem, Mortum plan De ' tua instatarum statuimus nullam ex ipsis oriri independenter a seminea ita hie 'cum Malpighio satisnerio Redio .recentiorum plerisque sustinemus nullum omnino quantumvis vile, exiguum animalis genus oriri ex patrici non ita tamen Neotericis Philosophis consentimus in stemate
Involucrorum quod quidem expositione ipsa se prodit tanquam spemciose magis, quam vere, ad instar potius poematis, quam sistematis excogitatum . Dicunt hujus fautores Deum ab initio mundi omnia omnia fecisse viventium corpora, eaqua omnia jam organirata, ieri
cta , quamvis non in ea magnitudine , ad quam perveniunt progressu
19쪽
temporis , inelusisse quodammodo complicata, involuta in primis illis viventibus, unde dicuntur habere originem reliqua similia viventia ita ut hoc quod est ista deinde nasci produci habeatur tantum per hoc, quod explicent partes illas, quae complicatae, Involutae prius latebant. Iuxta hanc sententiam, loquendo in particulari de Brutis, dieendum est,& dicunt re ipsa defensores ejus, quod exempli gratia, in prima musca,
aut Hrmica involutae, complicatae latuerint omnes omnino musicae, &formi , quae fuerunt, quae sunt, di erunt in toto mundo Fundamenta
vero , quibus innititur hoc sistema petita scilicet partim est contortis quibusdam locis Sacrit Scripturae, partim a sallacibus aliquibus experimentis, talia, nisi fallimur, sunt, ut sententiam ipsam suam satis per se dissicilem, cincredibilem, difficiliorem, Mincredibiliorem reddere
videantur . Igitur relicta involucrorum ambage defendimus generati nem, Mortum animalium, per virtutem vere plasticam, sive efformis tricem , provenientem a natu majoribus animalibus is propagatam deinde ad caetera Admittimus praeterea contra Atomistas, Cartesianos
animam propriae sentitivam in Brutis immo Qvidemur gloriari posse, quod in sistemate peripatetico praecipuum est, ad eum certitudinis gradum pervenisse, quo gaudet haec propositio se Bruta vere vivunt, Tentiunt. XXX. Antiquam quinque externorum hominis sensuum divisionem recipimus, nimirum, Visus, Auditus, olfactus, Gustus, Iactus Uisio non fit in Rettoa, sed in Choroide Fit autem non per egressionem sed per ingressionem specierum species ista nihil aliud sunt, nisi radii lu-
eis diversimode refractae venientes ab objectis ad oculuin Perlucem pariter diversimode modificatam, sive refractam explicamus omnes colores; neque enim istos admittimus proprie eis in rebus lux autem ipsa non sufficienter evincitur esse substantia corporea Auditio non fit in Tympano, sed in cochlea sonus habetur per tremulum reciprocum motum aeris. Sedem organum proprium olfactus aliqui olim posuerunt in duobus quasi ventriculis cerebri anterioribus ab Anatomicis observatis; alii in nervis, quos mamillares vocant, 'ui a praedicitis ventriculis pro-ε ηεηρ - pagantur Sed melior Minter recentiores communior sententia agno s ' test intraravitates narium innumeras cartilagineas lamellas, easque obdurcstas tenui quadam tunica, seu membrana, in hac odorandi facultatem constituit Agnoscimus quoque cum peritissimis philosophis, &anatomicis duos illos praecipuos nervos, qui a cerebro derivantur; linguam in
tersecant, diffunduntque in latera alios minutos nervos tanquam ramuscumlos in memoratorum autem nervorum extremitate, sive in cuspide linguae, in quam etiam major pars spirituum animalium confluit , dicimus praecipuam sensationem gustus haberi praecipuam dicimus; nam aliquam etiam minus praecipuam admittimus in palato, non quidem ad eam irsus partem superiorem, quam coronant, lingunt dentes, sed ad inseriorem, quae est pnope linguae radicem. Iam quod spectat ad sensum tactus , quamvis iste diffundatur per totum corpus , nempe per omnes nervos, fibras, atque membranas, in quibus juxta communiorem opinionem residet sentiendi vis liae tamen speciali modo statuitur in digitorum extremitate, tum quia nervi, fibrae ibi terminantur, tum ob
20쪽
fibrarum ibi confluentium plexum aptiorem . Cum autem sepe conti gat, ut fibrae, & nervi, vel a sanguini, ut in iratis, vel a malo aliquo humore, ut in illis , qui laborant amplexia, vel ab aliorum humorum copia, ut in ebriis,in dormientibus, obstruantur hinc in istis impeditur organum, sensus tactus impeditur quoque in ecstaticis, aut cogitatione aliqua alte defixis .impeditur per hoc, quod spiritus vitales , .animales inservientes externis sensibus is sensationibus, evocati ad cerebrum, ad unctiones mentales, deserant omnino eas partes , in quibus diximus residere potentiam , aut sensum tacitus. XXXI. Praeter sensus extςrnos dari requiri ad operationes animae sensus etiam materiales internos , Omnino est certum. Quatuor nos realiter inter se distinctos admittimus cum Sancto Thoma ciens communem, imaginativam , seu phantasiam, cogitativam, sive aestima-itivam , memorativam, sive reminiscentiam eorumque sedem asserimus , , tiesse in cerebro cita quo a Galeno , aliisque peritinamis Anatomicis ob muta , ista I servata re ipsa sunt aliqua quali cellulae praedictis sensibus corresponden sim istermis. te . Porro, sicuti ad hoc ut anima operetur per sensus externos, re quiruntur species externis ab objectis ad sensuscipis emi ae, quemade modum supra dicebamus ita ad hoc ut fiant operationes materiales internae, requiruntur pariter illie, quae dicuntur species materiales inre nae, sive species intentionales. Istas species multi ex antiquioribus Peri-Pateticis explicant per solitas qualitates sed melius cum recentioribus hvm GH videntur explicari posse per signa, aut vestigia quaedam impressa in cerebro impressiones enim ab objectis sensibilibus iaetae in organis , sive sensoriis externis , statim vel per nervos, vel per excursum spirituum vitalium , aut animalium , propagantur ad cerebrum atque hinc in ipse pladjcta signa, aut vestigia impressa, a quibus Anima determinatur ad producendas suas sensationes proportionatas : non convenimus tame cum recentioribus aliis Philosophis in eo , quod sensatione sant in selo cerebro, sed contendimus eas vere proprie perfici etiam exterius. Tria potissimum potentiae imaginativae sunt vitiari pervicacia , levitas, stultitia: horum primum a fibris dietae potentia inservientibus plus aequo solidis, robustis, quasi hispidis provenit , alterum a gracilioribus, flexilioribus tertium ex eo quod praedictae fibrae debitum non servent ordinem: alia enim nimio urgentur motu , illa scilicet , quae riviis .isI 'ab organo imaginationis traducuntur ad nervos motorer linguae , unde fit, ut multa loquantur stulti suae vero malo aliquo humore sunt obstructae cum reliquis non excitantur cujus obstructionis indiciun sunt oculi graves, turgidi, quos in stultis ipsis videmus. Quod imaginatio faciat casum , explicatur per hoc , quod potentia imaginativa operant commoveantur simul spiritus vitales , animales , quo hementior est imaginati , eo etiam vehementior est commotio spirituum, qui, per totum corpus diffusi, juxta diversas corporis ipsius disepolitiones , nunc in illo sanitatem causare possunt, nunc aegritudinem. Ad potentiam memorativam multum conducit tum flexibilitas, recta dispositio fibrarum, tum moderata quaedam cerebri humiditas scuti enim Minoratios .
in cera nimium tenaci sicca sigillum imprini nequit , ita in fibris