De Ti. Clavdio Caesare grammatico

2쪽

UNA CUM THEMATIS

4쪽

0uantum ad Latinam linguam cons mandam atque incolendam inde ab antiquissimis temporibus grammaticorum valuerit ars et doctrina, nostra demum aerii patuit, qua singulas literarum Latinarum ommutationes a literas singulis lactas osse perspoximus Sp. enim Carvilius iuga lib. et G consonantem in literarum oridinem adscivit iis Ο vocalibus in V et I sonos vicissit dinem videtur effecisso. Ennius hexametro vorsi a Graecis assi sumpto geminavit consonantes. Attius A E V longas scripturis xpressit, ino longa vicem I substituit, V vocali praeposuit pro C aut . Lucilius Attio advorsatus aliam moestenuom voluit qua sola Plitera, alia I pinguem quae aut una Iaut M litoris scriberetis. Iulium Caesarem non modo probabile est in morem apices perduxisso quibus productio vocalium notaretur,

sed etiam declinaridorum verboriam formas novasse comperimus.

Hac exempla et similia si spectamus, non mirum nobis videbitur quod Ti. Claudius Caesar, homo nequo infacundus neque im crus, imo etiam pertinaester liberalibus studiis deditus'. linguam Latinam excolendi studio incensu novis iteris auxit. Quod cum Suetonius rettulit laud. XLI Novas ctiam commoritus est literas tres ac numer votorum quasi maxime necessarias addidit, do quarum ratione eum privatus adhuc volumen edidisset, mox princeps non dimoultor obtinuit ut in usu quoquo promiscuo essent', tum aestus, cui digna res visa est propter quam ad literaturae originem historiamque degrederetur, annes Malue ac novas literarum formas addidit vulgavitque comperto Graecam quoque literaturam non simul coeptam absolutamque et XI 14 Quo exemplo Claudius tres literas adiecit o. q. s. Vorum Claudii inventa quamvis utilia literis Latinis fuissent tamen non aequo atque Carvilii et Ennii ct aliorum pedimansemini. Nam cum quos supra dis grammatici no Caesare

5쪽

urtium at itio doctrina sibi constitueriint Claudius maximo Augusti nomine potentiaque imporatoris ut in onta Sua quoad regnaret in usu essent obtinuit. Deinde quia multis rebus publice gestis insanum so Claudius o montem praestabat, etiam a quae bono scientem aesedit eontoninobantur es pro nihil ducebantur. Tum Augustean tuto ut eam Latina lingua absolutionem porsectioiloruiliae ei ducta erat, ut nunquam postea tangulis contingeret viris gravitate volauctoritate possentibus, ui si quae corrigebant ea m0re receptu

inveterascerent. Claudiana literni uni sormae post tuam a superioribus pliilologis

partim neglectu omnino partim perquam breviter persti fictae sunt, ut neeuratius aliquant inuosi Monfur, philosophorum in Bonnensin domi ordo nuper proposita Ti. Claudio Caesare gramma imo antiquario qua ostione auctor fuit cuius solvonda periculum tacturus quem libellum conscripsi, cum ornatus praemi sit, emittero nunc in vulgus e minus dubito, quod ortasse aliorum qui circa grammaticam ei epigraphicam artes versantur studia onestabit, quibus ut ab omni paris res transigatur opus est. Siquid vero in hoc libello boni inest, id omne prosico Fridorico mo Ritseliolio debere, qui cum sana disciplina rara unatica huiusmodi argumenta qua ratione tractanda forent me instituerit, tum idonea ad hanc ipsam quaestionem subsidia benigna mihi liboralitate aedommodavit.

6쪽

Inter novas litora quas Claudius in iteraturam Romanam induxit notissimum est digamma. Quod e recentioribus grammaticis praetor aesti es Suetoivi interpretes inprimis egerim Ger D. V sius Aristarest. I 2 p. 1 FoerisAE. Frid. viii is specim. Iphilol. numismatico-lat. p. 35, Nahmmachorus de litores Rom. p. 203 Conr Leop. Schneiderus gramm lat. I p. 4. Veterum autem scriptorum testimonia ut plus minus habent auctoritatis ita composita haec sunt: Priscianus iussi grammat es 4, 20 p. 15 Horis. V vero loco consonantis ps, sita aiidem prorsus in onmibu vini liabuit apud Latinos, quam apud Aeolis digamma. Undo a plerisque ei nomen

hoc datur, quod apud Aeolis habuit olim F digamma, id est v, ab ipsius voco pros tum est Varrone et Didymo, qui id

o nomen esse ostendunt. Pro quo Caesar hanc I figuram scribi voluit quod quamvis illi recte visum est, tamen conSuetudo amiiqua superavit. Scribendum est Pro quo Claudius Caesar; quod nomen eum risesanus sertasse L. Masset 's. v. leet Plan. natur histor. V 1, 2 o 3 sicile librarii praetermiserunt. Nam Ti. Claudium, non C. Iulium quem Caesar si nude ponatur interpretemur necesse est digamma illud invenisse Quintilianus et ii seriptiones declarant. Neque in nomine commemorando per inscientiam Prisesanum errasse credemus, quippe qui ne a sima quindem, alterum inventum Claudianum, lorisquo inc0 Initun ignoraverit. Quintilianus instit. Orat. II, 26 Nostri praeceptores SERVOM CERVOMque V et O literis seripsemini, quia subiecta sibi vocalis in imum sonum coalescere o confundi nequiret nunc V gemina scribuntur ea ratione quam reddidi neutro sane modo vox quam sentimus efficitur. Nec inutiliter Claudius Aeolicam illani ad hos usus literam adiecerat '

7쪽

Gellius noet attic. 1 5, 2 Nam IVVS o RIVUS otCLIVVS non V syllaba terminantur, sed ea qua per duo scribenda est, propter cuius syllaba sonum Marandum reperia erat nova litera qua digamma appellabatur.' Ad candem litoram a Claudi inventam Quintilianus otiam XII 10, 29 his verbis respicit Aeolicae quoquo litera qua SERVUM CERVVMquo dicimus etiamsi forma a nobis repudiata est, vis tamen nos ipsa persoquitur Rationem quam digamma a Claudio inventum habeat haud

dimotio indagatu est an Romanis liniliter atque decimi septimi saeculi philologis maximoporo hoc videtur incommodasse, ut Vconsonantis et V vocalis discrimino carerent. Qua molestia Claudii aetato multo magis quam antea in oculos incurrebat et tanquam adspectu gentiebatur, quod cum superioribus cmporibus O vox ante et post V consonantem scriberetur, velut IT HVS VOVGVS, indo ab Ax gustea soro aetat V vocali uti eo inrunt, velut

VITRUVIUS VULGUS. I re Claudius ad eum cognationem

deductus est, ut novam sormam inveniret qua V consonans signifiearctur. atqui cum F digammon qua apud Graecos relicuosque Italos illi sono serviebat iam olim commutata signification Romani recepissent, prudentissimum Caesar hoc consilium secutus est ut inversami indue ei. Quam Quintilianus quidem Aeolicam literam per eloquendi circuitur vocavit, verum digamma appellatim emodiserto Gellius affirmati an posterum igitur doctos viros speramus soro destituros digamma usurpare Aeolidum, quod nomen et per se latium est neque auctoritate sulcitur nisi M. Valerii Probi quem dicunt do notis pag. 150 Pulach. A pro V . ut SERAUS. EI LUUS . HXIT . pro sorvus . vulgus . vixit . et diga au olicum appellatur et Petri diaconi nota literarum p. 1b87 P. Item digamma Aeolidum A, ut in multis sepulcris . SERIUS A GV . . L . MXre.' Sed dem his notarum commemtariis propterea donegamus quod Monimsenius nuper ex inscriptionibus Latinis collectos ab eis esse demonstravit qui per medium aevum epigraphica studia cxcreebant. Quasi Claudius forma digamma finxerit, hae quaestio quanto

8쪽

quattuor eis Dum quibus cinera ad perpondistilum dirigi potest modo hanc modo illam digammi laudiana fuisse voluerunt. Qua de ro verbosius monachi dixerunt S. Benedicti collegi adscripti qui librum Nouvea trali do diplomatiquo socerunt Π p. 47. sor- .mam Quintiliam et Gellii verbis librarii et editores inseruerunt ses.

figuram Gorius laus Etruso II p. 415 alii praeserendam iud, cavit usque ad id temporis propositis. Tertiam mitteras ad ac ann. XI 14 et inius et i c. lat. n. IM expresserunt Atreuor Claudius digamma finxit si A cuius Anna non Priscianus solus tostis est, sed maximo Latina inscriptiones, in quibus quae exempla repperi, collecta et in literas digesta subscribam:

bis 119

. Ierna

9쪽

Praeterea pergrandis A figura in plumbo reperitur quod infra in septimo capite describemus. Quo anno ut digamma Claudiano coeperini et quando desierint, cum relicua Claudii inmita narraverimus, poculiaribus tum capi, tibus agemus. Verum hic locus est ut de G L. Schnoidori semientia mentionem faciamus non esse omnino a Claudio lucram istam inventam existimantis. Quod ait intelligi si praetex inscriptiones quasdam quae non in Claudiana tempora incidere viderentur aliquot veterum grammaticorum locos diligentius inspiceremus. Titulos ante Claudium hiscriptos, qvibus A digamma legeretur neque Schne, dem neque alii attulerunt nec vero ego repperi. Grammaticorum autem velariun locos quibus Selineideriis utitur quo milius vobis hac de ro reddatur iudicium cunctos perscribam. Diomedes p. 416 P. Huic inquit, id ost V litorae, item digamna ascribi solet ut cum sibi ipsi praeponitur, ut sor Fus Fulgus . nam literam

geminari in una syllaba posse plurimi negant. Quae verba maxima parto a Donat p. 1736 repetita Sergius p. 1827 plani

Sime si interpretatur Praeterea et hoc proprium V habet ut digammon sonet L . pinguo quiddam cum sibi ipsa praeponitur ut seruus uulgus . est autem digammos dicta Graecorum coquod characte eius ex duabus ammis fit e. q. s. Donatus ad Toron Andria2,2 Et Davus non recte scribitur, Davos scribendum quia nulla litora vocalis geminata unam syllabam tacit. sed quia ambiguitas vitanda est nominativi singularis et accusativi

pluralis, necessario pro hac regula digamma utimur et dicimus DaFus sorFus corFus. Cledonius p. 1882 Hula, V scilicet,

interdum digammon adscribi solet alii si volunt esse digammon. In geminatas ganania duae Graecae litora ponuntur hoc modo

. . F ut non intelligantur separata sed iunctae, ne uulgus diramus hoc ab Aeolidis praeessii. Annaeus Cornutus apud a

10쪽

siodorium p. 2282 Est quaedam liter in F literae speciona ligurata quae digamma nominatur, quae duos apices ex gamma liter habere videtur. Ad huius similitudinem soni nostri coniunctas vocales bgammon appellare voluerunt ut est uotum uirgo itaque in prima syllaba diganima et vocalent portuit poni, Fotum Firgo, quod et Aeoli secerunt i antiqui nostri sicut scriptura in quibusdam libollis Mesarat. Hanc literam Terentius Varro dum vult dem

suis ita perstabit'. qui vigo in line ullaba M,nus est, idone

litera erit. os hodios ituram in duarum literarum potestatem coegimus, nam modo pro digamina scribitur modo pro vocali. vocalis est cum ipsa per so hoc enim cum ceteris quoque vocalibus paulun si cum alia vocali, digamma est quae est consonans e. q. s. Ex his locis quippe qui ad Claudianum omnes inventum aertinere non possent, Schneidorus A digamma collegitante Claudium exstitisse. Quamquam nim grammatici ita loquerentur, quasi F liter V consonantis vicem praestitisset, tamen quoniam tunc V et is es permutata inter se forent etiam istos figuram cogitasse inversam et pro sor Fus Fulgus ab usFotum Firgo esse ser Aus et scribenda videri. At veteres

umnaticos parum et eidem intellexit, cum quae verba apud illos sunt digammon sonat vel I literae item dua natas ibi solet vel alii si volunt esse digammon vel similia, eis aliud nil significari apparcat nisi V litora item consonans est. Atque Diomedes Donatus Cornutus cum serFus Fulgus et scriberent id runt ut in huiusmodi vocabulis V literam eandem prorsus vita habere explanarent quam apud Graecos F digamma. Ceterum

Schnoidorus Cornuti orbis nixi me hisce videtur deceptus esse

itaque in priali syllaba digamma et vocalem portuit poni, Fotum Firgo, quod et Aeoli secerunt et antiqui nostri sicut scriptura in quibusdam libellis declarat', o quibus quidem non offici iam auto Claudium Aotum et Airgo scripta osse, sed hoc potius antiquissimos Latino F litora non modoo solium cur Siras Italarum

gentium proprium sed etiam eam vocem quam Graecis nota sun bant et Latini siera posterius comprehendebunt. Quam opinionem mandosio Priscianus I 4, 12 p. ii Herta confimat F Molidum duaninia luod apud antiquissimos Liatinorum eandem Him quum