장음표시 사용
161쪽
Neque ita muItb pbst Seleucus a Ptolemaeo Cerauno dolo interketiis est; quem ille a patre expulsum Alexandria, alienarum opum indigentem, receperat. Ipse autem Ptolemaeus, quum vivus filio regnum tradidisset, ab illo eodem vita privatus dicitur. De quibus quoniams satis dictum putamus, non incommodum videtur non praeterire Hamilcarem & Hannibalem, quos & animi magnitudine, & calliditate omnes in Africa natos praestitisse constat.
N o T AE A Ptolemao Cerauno. J Hic filius suit 'Ab illo eodem vitaprivatus dicitur. IPtolemm prioris , Ceraunus dictus ab au-l Huic opinioni adversatur Iust. lib. 24. quidacia , & ingenii velocitate , Me υνός l eum a Gallis , quos spreverat, victum , enim fulmen significat. Caes. l. 1 . c.ε. Vita ®no spoliatum scribit..
RIMO Punico bello , sed temporibus extremis , adis modum adolescentulus, in Sicilia praeesse coepit exercitui. Quum anth ejus adventum & mari & terra male res gererentur Carthaginiensium; ipse ubi adsuit, nunquam hosti cessit, neque locum nocendi dedit edaepeque E contrario occasione data, laceilivit, semporque seperior discessit. Quo facto , quum pene omnia in Sicilia Poeni amisissent, ' ille Erycem sic
NOTAE.a Ha Mi LeAR HANNIBALIS FILIu .l . ortus Hamilcar nomen est Punicum,quod Re- Serrana prisci Barea de Gente.
lem significat. hic patrem habuit Hanni- Sed tempora in extremis. J Id est, subilem antiquiorem , & ipse pater fuit finem hujus primi belli Puni ei. magni Hannibalis aeterni Romanorum ' Ille Er cen sie defendit. J Eryx urbs hostis. Siciliae ad Montem ejuslem nominis V s CooNo Mi NE BARCHAI. J Hoegen. neri sacrum , supra Drepanum oppidum. tile nomen fuisse patet ex his Silii Italici De hujus situ accuratissimὸ inter alios ueti. verbis, lib. i. in principio; bit Polybius Itb i. Hodie,Monis S Juliana.
162쪽
defendit, ut bellum eo loco gestum non videretur. Interim Carthaginienses classe Τ apud insulas fleates a C. Luctatio consule Romanorum superati , statuerunt belli finem facere , eamque rem arbitrio permiserunt Hamilcatis. Ille etsi l flagrabat belli cupiditate, si tamen paci serviendum putavit, quod patriam exhaustam sumptibus, diu- frius calamitatem belli ferre non posse intelligebat : sed ita ut statim mente agitaret, si paululum modb res essent refectae, bellum reno- Vare, Romanosque armis persequi: 7 donicum aut vi certo vicissent; aut victi manum dedissent. Hoc consilio pacem conciliavit: in qua tanta fuit ferocia ut quum Catulus negaret se bellum compositurum, IO. nisi ille cum suis , qui Erycem tenuerant, armis relictis, Sicilia decederent : succumbente patria , irae periturum se potius dixerit, quam cum tanto flagitio domum rediret. Non enim I a esse virtutis, arma a patria aecepta adversus hostest, adversariis tradare. Hujus pertinaciae cessit Catulus. At ille ' ut Carthaginem venit, multo aliter, ac Is sperabat, rempublicam se habentem cognovit. Namque diuturnitate externi mali δ' tantum exarsit intestinum bellum , ut nunquam pari periculo fuerit Carthago, nisi quum deleta est. Primo mercenarii milites, qui adstersus Romanos haeram, desciverunt, quorum numerus erat viginti millium. i Hi totam abalienarunt Africam, ipsam 1o
INTERPRETATIO. In qua tantam exhibuit firmitatem. N o T AE. Apud instiIM IEIates a Caio Liacta Tio Constite Rom. seperati. J AEgulae dicuntur illae insulae a Polybio, suntque ad Promontorium Lilybaeum , juxta quas classis
Romanorum,quam trecentarum Navium
sinite tradit Plinius de uiris illustribus ,
Clast em Catthaginiensium Fui Dux Hanno erat, supeIa It.' Tamen pari serviendum putavit. JQuibus conditionibus tacta suetit, vide Polybium lib. I.
. Donicum aut vi. J Donicum . pro donec. apud veteres.
tatius Catulus , Consul Rom. Ut Carthaginem venit.J Urbem olim totius Asricae tetra marique florentissimam, Romae aemulam , a Phoenicibus in Libyae littore conditam ad mare Inter num i quaeque tertio Punico bello a Scipione Amiliano penitus diruta est. Tantum exarsit intestinum bellum. JHujus bella causa narratur a Pol Ibio, qui
v Nisi quum isteta est. J Deleta autem
fuit, ut mox diximus, a Scipione annoso . postquam condita fuerat, Cn. Cornelio Lentulo, L. Mummio Coss . Velleius PateIc. lib. I. c. Ix. Ad quam opinionem quodammodb accedit Cic. I. de Rep. his verbis i Nee tantωm Carthago habu usatum sexcentos fere annos . e consitus edisciplina ι eui etiam opinioni Orosius non multiis dissentit lib. . c. 6. Alii plus, alii minus, adeo ut parum inter se consentiant Autores hac in re. Caeterdm urbs incendio diruta fuit, & per continuos de cem'& septem dies vix potuit incendium extingui. Flor. lib. 2. cap. I s. ε Pν-ὸ mercenarii milites. J Quos ex variis gentibus suisse memorant. Ialmitum Gallos, Hispanos, Ligures, Nomades , Afros, aliosque. 3 Hi totam abalienarunt Asticam. ISupple a. Carthaginiensibus.
163쪽
Carthaginem oppugnarunt. Quibus malis aded sunt Poeni perterritu
ut auxissa etiam a Romanis petiverint , eaque impetraverint. Sed existremo, quum prope jam ad desperationem pervenissent, Hamile rem imperatorem fecerunt. Is non solum hostes a muris Carthaginis I remo vita, quum amplius centum millia facta essent armatorum, sed etiam eb compulit , ut locorum angustiis clausi, plures fame quam ferro interirent. Omnia oppida abalienata; in his Uticam atque Hipponem, valentissima totius Africae, restituit patriae. neque eo mircontentus , sed etiam fines imperii propagavit: tota Africa tantum Io otium reddidit, ut nullum in ea bellum videretur multis annis fuisse. Rebus his ex sententia peractis , fidenti animo atque infesto Romanis , qub facilius causa bellandi reperiretur, effecit, ut imperator cum exercitu in Hispaniam mitteretur , eoque secum duxit filium Hannibal in annorum novem. Erat praetcrea cum eo adolescens illustris & 3 formosus, Hasdrubal, si quem nonnulli diligi turpius, quam par erat, ab Hamilcare loquebantur. Non enim maledici tanto viro deesse poterant. Quo factum est, ut a praefecto morum Hasdrubal cum eo vetaretur esse. Huic ille filiam suam in matrimonium dedit, quod moribus eorum V interdici non poterat socero sener . De hoc idebaci mentionem fecimus, quod Hamilcare occiso , ille exercitui praefuit,
INTER R E T A T I O.' A soceri contubernio gener prohiberi non poterat. N o T AE
Hamile arem Imperatorem fecerunt. JQuum antea Hannonem , Se Gistonem Aidrubalis patrem ab initio huic bello praesecIllent, eolque tanto malo impares esse cognovissent. Lamb.
, In hu Uticam, at uo Hipponem. JUtica urbs totius Asticae , si Carthaginem excipias , clarissima, qtaae sexaginta stadiis ab ipsa Carthagine distabat occasum verius , inquit Appianus, ad Bagradam amnem ι ea quemadmodum & Carthago a Tyriis condita fuit, sed longὸ an . te, quod videtur testari Silius Italicus I.3. Proxima Sidoniu Utica est ensa ma-mp., Prisca situ. veteresiue ante Arces tam dita Dria. Quod ad Hipponem verb , quam 3c Dio dorus lib. Q. vocat Hippvacram , urbs est ad Hippi Promontorium sita , a quo nomen habere videtur, cui stagnum adjacet Hipponense, unde a Graecis Διαρρυπς dicta est propter aquarum irrigua.
Vide quid Plinius de ea scribat Iib. .Epist. φ Luem nonnulli diligi turpivi. J Vide
quid super ea re reserat Livius xx. annes. 7 .Ut a Prafecto morum Asdrubal. JQuales apud Rom. Censores erant, penes quos erat jus animadvertendi in mores
Civium ι tales seth erant Plaefecti seu Maagistri morum apud Carthaginenses , ad
quos pariter pertinebat morum censura de animadvertio , Sc praeterea facultatum cujusque aestim atra. Quod moribus eorum interdici non potetat socero ge r. J Apud Rom. tamentiamtum inter utrumque erat verecundiae argumentum, quM, ut ait Cic.lib. I. m. Non lavantur e ins soceris ν ri.
9 Quod Amiteare oerisO. J In praelio,
scilicet, contra vettones citerioris Hispaniae populos , ut postea dicetur , intra Anam ti Tagum fluvios , Plinaib. . C. O. Reliquitque quatuor filios ovos se in Romanorum perniciem alere dicebat, veluti quatuor Catulos Leoninos , quorum tae
164쪽
ε' tεsque magnas gessit , & princeps largitione vetustos pervertit mores Carthaginiensium : D ejusdemque post mortem Hannibal ab
exercitu accepit imperium. At Hamilcar, posteaqtam mare transit, in Hispaniamque venit, magnas res secunda gessit fortuna, maximas bellicosissimasque gentes subegit: equis, armis, viris, pecunia , totam locupletavit Africam. Hic quum in Italiam bellum in ferre meditaretur , nono anno pbst quam in Hispaniam venerat, in praelio pugnans '' adversus Vettones occisus est. Hujus perpetuum odium erga Romanos maxim8 concitasse videtur seeundum bellum Punicum. Namque Hannibal, filius ejus , assiduis patris obtesta- iistionibus et, est perductus, ut inter iro, quam Romanos non experiri mallet. rNOTAE
men nullus in laeum patris missus est sha tim ab ejus morte. propter immaturam
Resque magnas sint. I De Euibus Polybius lib. II.
Et Prineus laetitione vetustos periventi mores Carthaginiensium.J. Is namque ut Barcinae factioni, cujus fautor erat, faventem populum redderet, immodicis largitionibus utebatur: & ut ait Livius M. Annal. Piam eonsilio quam vi gerens. au pitiis regulorum magis , conciliandis sue per amitariam principum muti Genti. ἶ- . quam bello aut areris rem, auxit.
usque os mortem.J De cujus mor. tis genere non consentiunt historici. Li vius LI. Annal. Et Appianus, ipsim in venatione inteffectum scribunt. Iustinus M Valer.Max. a Servo sui domini mortis ulciscenda causa occisiam esse aiunt. Polybius velli de nocte in diversorio suo quodam Gallo privatarum injuriarum
3 Posteaquam mare transiit. J Scilicet, 'laetum Gaditanum , & Herculis columin
4 Adversu Vettones. I De quibus mox diximus,quorum Metropolim, Emeritam Vettonum dictam, flumen Anas praeter fluit. Prudentius Hymno de S talia. Namquo Hannibal filius ejus Uiduu patru obtestationibus. J Vide Valer. lib.9. c. 3. ubi ait quM quum Hamilcar trajecturus esset exercitum in Hispaniam '&ob id sacrifieatet , Hannibalem filium
ejus s. annos natum altaria tenentem jurejurando promisisse, se cum primem per aetatem posset , acerrimum hostem pop. Rom. laturum.
165쪽
I verum est, quod nemo dubitat, ut popuIus Romanus omnes gentes virtute superarit , non est inficiandum, Hannibalem tanto praestitisse caeteros imperatores prudentia; quanto populus Romanus antecedebat fortitudines cunctas nationes. Nam quotiescunque cum eo congressis est in Italia, semper discessit superior. Quod nisi domi civium suorum invidia debilitatus esset, Romanos victetur superare potuisse. Sed multorum obtrectatio divicit unius virtutem. Hic autem velut haereditate relictum odium paternum erga Romanos sic confirmavit, Io ut prilis animam, quam id deposuerit. qui quidem quum Patria pulsus esset, & alienarum opum indigeret, nunquam destiterit animo bellare cum Romanis. Nam, 'ut omittam Philippum, quem absens hostem reddidit Romanis ; omnium his temporibus potentissimus rex Antiochus fuit. Hunc tanta cupiditate incendit bellandi , ut usque
N o T AE. Hannibalem ιanta pras itisse rateros Imperatoros prudentia. J Prudemissimum quidem 3e sagacissimum fuisse ex ejus bellicis facinoribus nemo non intelligit, quamquam tamen a Scipione in ipsius Carthaginis conspectu superatus est. Vide apud Lucianum In Dialogis mortuorum Iudiciam illam contentionem depraestan. tia Scipionis . Hannibalis, & Λlexandri Magni. Civium βomm λυidia debilitatus essιν. J Hujus in Hannibalem invidiae cau. sas recenset Livius lib. 3o. Quae quidem nullae sunt aliae praeter optimam Reip.administrationem , Sc remotos Magistratuum abusius, quibus emendandis sortiterhncumbebat.
I 3 et 1 omittam Philinum. 3 Hic Demeis a trii filius fuit, & pater Perlei Regis Macedonum, quem devictum acie,& captum Paulus AEmilius in triumphum Romam duxit. Velleius Paterc. lib. r. c. s. Vide MIust. lib. Ommum potentiss in Rex Antiochus.IIlle enim septem & triginta annos Asiam, Syriam , Mediam , & Persiam tenuit praeter Hircaniam , Bactrianam , & omnes t si Parthiam exceperist Regiones siu- petioris Asiae. Quod ex Iuth lib. o. de
Polybio passim cognoscitur. Porro Antio chus ille Magni cognomentum accepit proptri victoriarum amplitudinem, huncin
que ad inserendum Rom. bellum impulit Hannibal. Idem Iust.lib. M.
166쪽
rubro mari arma eonatus sit inferre Italiae. Aa quem quum Iegat
venissent Romani, qui de ejus voluntate explorarent, darentque opexam consiliis Elandestinis, ut Hannibalem in suspicionem regi adducerent , tanquam ab ipsis corruptum alia atque antea sentire ; ne que id frustra fecissent , idque Hannibal comperisset, sequq ab inte- prioribus consiliis segregari vidisset : tempore dato adiit ad regem, eique quum multa de fide sua , & odio in Romanos commemorasset, hoc adjunxit: Pater sinquit mem Hamilcar, ' puemio me , utpote
non amplius novem annos nato , in Hispaniam imperator proripens
Carthagine , iovi optimo Maximo hostιas immolavit. Quae divina res i is dum conficiebatur, quaesivit a me, vellemne secum in castra profosi. Id quum libenter accepissem , amyue ab eo petere cariclem , ne dubitaret durare e tum ille , Faciam sinquit si fidem mihi qMam postulo dederisi ulque ad aram adduxit, apud qMamsacrificare instituerat, ' eam
que, ceteris remotis , tenentem, 1μrare jussit , nunquam me in amicitia ει eum Romanis fore. Id go jusjurandum patri datum . inque ad hane diem ita eonservavs . ut nemini obium esse debeat, qμin reliquo tempore eadem mente sim futurus. Quare ' si quid amice de Romanis cogitabis, non imprudenter feceris, si me celaris, quum quidem bellum parabis , teipsum s straberis , s non me in eo principem posueris. Hac igitur aetate χει cum patre in Hispaniam profectus est. Cujus post obitum Hasdrubale imperatore suffecto , equitatui omni praefuit. Hoc quoque interfecto, exercitus V summam imperii ad eum detulit. Id Carthaginem
INTERPRETATI . Si alteritis amicitia cum Romanu ineundae eonsilium tibi erit. NOTAE A rubro mari. J Cujus sinus Arabicus est portio,qui AEgyptum ab Oriente alluit.& ab Arabis dilterminat. Pars est Oceani simu Persico terminata, ἰρδών λαπιπι Graeci vocant, ab Erythra Resequi ibi regnasse dicitur I cui opinioni sub scribit Arrianus lib. g. Ideo autem a Latiis nis dictum est mare rubrum, quod quum
audirem a Graecis Erythrarum vocari, existimaverunt a rubedine aquarum Ita di
' Ad quem quiam Iogati venissent Romani. J Iulimus paritet lib. 3t. ad Antiochum legatos a Rom. suisse millos siclibit eodem consilio quo Nepos refert, sed eorum nomina non recenset. Quapropter Livium Dec. 4. lib. s. de Plutarchum in Flaminio consule.
Ut Hannibalem in se*icionem Regia utarent. J Quod assequuta sunt teste Livio, lib. s.
Puarulo me. 1 Quia vix tunc ad s. aetatis annum pervenerat , ut supra In Hamilcare. Author tamen de Vitis ulm
strib. II. annos natum testatur. Eamque ratem remotu tenentem. J
Vide quae supra sunt in Hamilcare , qua inque Valer. Max. lib. 3. c. 3. super ea te I sert. Vide & Livium 3s. Mos autem erat antiquitus ut jurantes aram tenerem. Cic. pro Flacco: Ergo is, qui si aram tenens Inraret. credereι nemo , per Epistolam. quod volet, injura m probabιt.
εν Hasdrubala Imperatore sussea.. J Is
gener erat Hamilcaris, ut supra. M S mmam imperii. J Huic etiam opinioni suffragatur Polybius lib. 3. qui uno ore, & communi omnium militum conia sensu electum sinue Imperatorem Hannibalem selibit.
167쪽
delatum, publice eomprobatum est. Sic Hannibal minor quinque deviginti annis natus, imperator factus, proximo triennio omnes gentes Hispaniae bello subegit. Saguntum foederatam civitatem δ' vi
expugnavit '. in tres exercitus maximos comparavit. Ex his unum ioAfricam misit , alterum cum Hasdrubale fratre in Hispania retia quit , tertium in Italiam secum duxit : I saltum Pyrenaeum uanssit equacunque iter se est, cum omnibus incolis conflixit : neminem nisi victum dimisit. Ad Alpes posteaquam venit, quae Italiam ab Gallia
scjuogunt, quas nemo unquam cum exercitu ante eum 'γ praeter Her
culem Graium transerat ' quo facto is hodie saltus Graius appellatur Alpicos conantes prolaibere transitum , concidit: loca patefecit,
NOTAE Proximo triennio omnes Gentes Histania bello 'buit. J Id verum eli si Gentes
uIua Iberiam amnem intelligas, Ec Sa-suntinos etiam excipias, quos postea o 1essos ad extremas miseriaIum anguis stias redesit, & urbem eorum ferro flammaque diluit. Vide Liv. lib. xx. Saguntum faederatam civitatem. JQuanta fuerit olim hae e civitas intelligi potest ex his Livii verbis : Civitas ea Iove opulantisma ultra Iberum fuit. s-ra passus mille ferme a mari. Cui senten tiae subscribit Florus , Sagunt r. inquit,
vetus Ηιθania ei υitM Or opulenta , fideique erga Romams magnum quidem . sed triste monumentum. Haec ad flumen Duriam sita erat proph urbem Valentiam, quae hodie eaput eli regni hujus nominis in Hispania. Plinius lib. I 6. c. 4 . resertconditam fuisse ducentis annis antE Trojae excidium, quod maximae antiquitatis a gumentum est. Haec hodie vulgo , Mor-
ε Vi expugnavit. J Anno ab urbe cond. 33s. bello Punico α. post Octavum obsidionis mensem , ut refert Polybius. PorthSaguntus partim Hannibalis partim Civium manibus diruta est , qui quum ad extremam rerum omnium inopiam & sa. men redacti essent, se suaque omnia in Pyram conjecerunt , nec victoris arbitrium expectarunt. Livius lib. M.
Tres exercitus maximos comparavit. J
Vile Polybium , & Livium ibidem.
φ Alterum eum Ha drubale. J Hannibalis fratre , quem ad tuendam Hispa- Miam cum Miorum pedatum undecim millibus Se amplius , praeter ingentem aliarum gentium multitudinem , cum Elephantis I . reliquit. Praeterea Classis ipsi data est maxima ad orae maritimae I telam. I m , ibidem. Saltum Pιrenaum transiit. J Id est, Montes Pyrenaeos , qui saltibus & sylvis circumducebantur, postquam Celtiberos aliosque earum regionum accolas dejecit.
vide Appianum , & alios. Ad Alpes posteaquam venit. J Quae,
ut resert Plin. lib. 3. hist. natur. c.I7. Pα-ninae dictae sunt ab Hannibale Poeno. ' Prater Herculem Graium. J Unde S, Iius Italicus. Primus 3nexpertas adiit m nthius Am
Et apud Livium Hannibal se Herculis ilia
nerum aemulum elle gloriatur. ' Ouo facto is hodie saltus Graius v peliatur.JMulia etiamnum supersent transitus Hereulis per Alpes vestigia, nimirum Herculis Monoeci Portus, Alpium Graiae sauces,quae indicant hac ipsum transivisse,ia Herculea via apud Aristotelem de adomitandis , quae ducit ex Italia per Galliamulque ad Celtiberos. Alpicos conantes prohibere transitumseantidit. J Id est, Alpinos, seu Alpium i
colas. Viam autem hac aperuit sibi multiv labote, naagnaque indultria i nam , ut Livius refert, magnas situm ex arboribus quas caedebant erectas incendebant, Ee ardentia saxa superfusio aceto molliebant,& comminuebant. Vide Livium ad Ha nibalis transitum in Italiam.
168쪽
itinera muniit, effecitque ut ea elephantus ornatus ire posset, qua antea unus homo inermis vix poterat repere. Hac copias traduxit, in Italiamque pervenit. 'i Conflixerat apud Rhodanum cum P. Cornelio Scipione consule , eumque pepulerat. l Cum hoc eodem de Clastidio apud Padum decernit, saucium inde ac fugatum dimittit. Temo idem Scipio cum collega Ti. Longo, apud Trebiam ad versus eum venit. Cum his manum conseruit, utrosque profligavit..' Inde per Ligures Apenninum transiit, i petens Hetruriam. Hoc
Hae evim traduxit. J vulgaris opinio est Hannibalem traduxisse tuuIn exercitum per eam Alpium partem, quam vulgo montem Cinisum vocant. Perque vallem Segusianam, quod Plutarchus sen
In Italaamque pervenit. J Consumptis in Alpium transitu Is. diebus, teste Polr- lbio . & Livio M. ' Conflixerat apud Rhodanum eum P. Cometio Scipione. J Huic opinioni Livius refragatur , assentque , P. C. Scipionem tri/uo seis postquam Hannibal ab ripa
Rhodanι movit . quadrato agmine ad castra hostium venise . nullam dimitanda moram facturus: ea terum κbi is serta munimenta videt, ad naves rediisse . tur1.3Deitiusqua ira destendenti ab A ibiti
Hannibali occursurum. Ita etiam Polybius refert . ita Florus, Eutropius, &alii late omnes Romani scriptores. 3 Cum Me eodem de Clastidis apud Pa. iam deternis. J Nihil hic albitror deesse; sed sie iste loeus mihi videtur explicandus; scilicet, Iterum Hannibal cum Scipione decetrat: ut videret utri Clastidium cederet i quia oppidum erat, ut tradit Livius , quo magnam frumenti copiam Romani cong.sserant, atque ad ed cum Scipione Hannibal decernit de Clastidio utri esset. qudd futurum erat alterutrius partibus grave momentum. Nam revera
post illam pugnam ad Padum flumen, ex qua Hannibal victot discessit, misit statim sui exercitus partem ad oppidum illud occupandum , quia frumenti inopia laborabat i & hoc primum fuit Scipionis cum Hannibale certamen. Livius ibidem. st Saucium inde ae fugatum dimittit. JRevera Scipio in illo certamine ad Padum non ad Trebiam , ut vult Plinius, vulnus accepit, Livio Sc Floro testibus:& in manus holitum prope erat, ut veniret, nisi peraculum intereursu tum primum pubescentufilii propulsatum . Livius , Hinc Fl
rus etiam his verbis : Tune Scipione Ducas m exercitus . Sauerso etiam ipse uris nisset in manus hostιιιm Imperator , usprotectum patrem prate aetatus admodum
Dura ab ipsa morae rapnisset. 7 Cum tollega Tiberio Longo. J Hie Tiberius Sempronius Longus Consul factus eth cum Cornelio Scipione , q-mque ad Siciliam tuendam prosectus esset, hinc revocatus est ut juvetis viribus Hannibali
resisterent, hunc tamen Livius non Tibe- νιam . sed Titum Vocat.
Apud Trebiam. J Fluvius est propEPlacentiam in Gallia Cialpina. ' Utraque prefigavit. J Utrumque Consulem in hoe praelio adfuisse testatur Appianus , quidam negant; Livius tamen
Sempronium adsuille testari videtur, cumque priore praelio superariam, Romam Veis nisse , deinde in castra rediisse, & ad Placentiam cum Hannibale conflixisse.
3 Inde Ligures. J Haec duo praelia anteis quam in Liguriam Hannibal perveniret commissa linat , ut testatur Livius. PorthLigures inter Varum 3e Macram amnes in imis Alpium jugis adherent, Florus. Apenninum. 4 Montem altissimum , Italiam mediam secundum longitudinem intersecat; in cujus transitu multum quoque laboravit. Vide Livium locis jam entatis.
Petens Hetruriam. I Italiae regionem ad primam usque Tiberis ripam protensam ἰAc a Liguribus Macra amne discretam, cujus hodie Metropolis Florentia.
169쪽
itinere adeo M gravi morbo assicitur oculorum , ut postea nunquam dextro aeque bene usus sit. Qua valetudine quum etiam premeretur , Iecticaque ferretur U CFlaminium consialem apud Trasimenum si cum exercitu insidiis circumventum occidit. Neque multo post ' C. Cens tentum praetorem , cum delecta manu t* saltus occupantem. ε' Hinc in Apuliam pervenit. Ibi obviam ei venerunt duo consules, C. Terentius dc Lucius AEmilius. 'Τ Utriusque exercitus uno praelio fiagavit, i Paulum consulem occIdit, Zc aliquot praeterea consulares. In his
Cn. servilium Geminium , qui anno superiore fuerM consul. Hac pu-
M Gravi morbo asscitar sextorum. Sic etiam Livius lib. M. ' Ut postea nunatiam dextro agia benembin sit. J Factus eii eniin Luscus , unde Poeta Satyricus I . O 'alis facies. Θ quaIι digna tabellas Cum Getula Ducem toriam bellua Lus 3 C. Flaminium Consulem apud Trasimenum. J Qualis fuerit Consul Flaminius
videre est ex his Livii verbis: Consul ferox ab consulatu priore, is non modo us m , aut Patrum m oratas. sed ne Deorumqu1dem satis metuens erat : Trasimenus .et O lacus est in agro Perusino , nunc vulgi, , Lago di Per a : de quo Ovid.bb.ε. Fallorum. Suna tibi Flaminius . Thrasummaquetitora testes. 38 cum exercitu insissiis eircumventrem, occidit. J Flaminium cum Romani scir. cumclusit lacu dc montibus Hannibal, hostemque sic circumelusum militi suo ad satietatem praebuit caedendum ranan Ia autem fuerit Rom. clades disce expolybio, & Livio. At Polybii verba non tellantur
Flaminium ab Hannibale, sed a Gallis in eadem pugni interemptum , cui quidem prodigiosi ligna imminentem illi
cladem praedixerant. M C. Centenium. ὶ Alii Centronium, quem a Senatu contra Hannibalem misIum scribit Livius. Polybius vero hunc a Cn. Servilio altero Consule , audito Hannibalis in Etruriam transitu, ptκmissum ,
Cum delecta manu. J Nimirum cum sex vel octo equitum millibus, si Appiano credimus n Hannibal. Quatuor ver O , si Polybio . 3c Livio. s Salim occupantem. J Hoc est. juga
montium praerupta . dc viarum a. fractus sylvis obductos , qua tranteundum erat Hannibali, ubi a fronte Δc a Urgo circum. ventus periit.
ni ne in Apuliam pomenit. J Apulia
Italiae regio mari Adriatico contermina ,
quae de Iapygia dicta est, in qua Cannae
ignobilis vicus juxta Aufidum amnem, ingent1 Romanorum internecione ab Hannibale nobilitatus.7 ιriusque exerritus uno pratio fuga vis. J Quanta iam e Rom. clades ad Cannas ex hoc intelligi potest quM, ut Florus reseri, duo illi exercitus caesi sunt, donec Hannibal diceret militi suo , Parce serro qudd alteio Consule fugiente alter occisus eii , quod cruentus aliquandiu Aulidus amnis . quod Pous Hannibalis juilli erucadaveribus factus est; quod modii duo annulorum Caetthaginem missi lum,qubdg . Senatores, Consulares atque Praetorii, aut AEduitu triginta ibi fuerunt trucidati. Qua de re videamplies Ptarbium.& Livium , lib. 22.ε Paulam Consulem occidit . edi aliquot praterea Consulares. J Vide annota iationem superiorem. Paulus secundum consulatum agebat quo tempore mortuus
170쪽
na pugnati , 3 Ronram prosechius est, nullo resistente. In propin- ruis urbis montibus moratus est. Quum aliquot ibi dies eastra ha
uisset, & reverteretur Capuam, Fabius Maximus, dictator Romanus , ' in agro Falerno ei se objec It. Hic clausus Iocorum an- rustiis , noctu sine ullo detrimento exercitus se expedivit. φ' Fa-io ealh dissimo imperatori dedit verba. Namque obducta nocte, sarmenta in cornibus jumentorum deligata incendit , eiusque generis multitudinem magnam dispalatam immisit. Quo repen-rino objectu viso, tantum terrorem injecit exercitui Romanorum, ut egredi extra vallum nemo sit ausus. Hanc postrem gestam, non ita multis diebus , M. Minutium Rufum magistrum equitum,1 pari ae dictatorem imperio , dolo perdueium in praelium, fugavit. r T. Sempronium Gracchum , iterum consulem, ii in Lucanis absens,N o T A.
Romam frofectas est. J Immo relicta Roma Campaniam Tarentumque pera- rare maluit. Viae Liv. ibidem, Ac iterum
b. 23. 6. 3 . & Florum libi. In propinquis urbis montibus mora.
rus est. J Scilicet, ad flumen Animum , sed longὸ post Cannensem pugnam , ac dum se Capuam stumentum & subfidium
intromittere, obsidionemque solvere ponse desperavit: nam ut Florus ibidem ait, Mus amissio tantum Poeno Duci dolorem dedit , ut inde totis viribus Romam convertereturi sed moventi eastra a tertio lapide Hannibali, tanta vis imbrium effusa, aula ventorum violentia coorta est, ut di. vinitds summoveri ab Urbis moenibus, &Capitolio videretur. S. Fabius maximus. I Qui novam de Hannibale victoriam commentus est, non pugnare. Hinc cognomen illi novum ti rem. lalutare , Cunctator. Hinc imperii scuriam dictus est, isque primus fuit qui ex ea familia Maximus est appellatus. ' Dictator. J Ius Dictatoris 2premum suit,creabaturque Dictator in summoReip. periculo . sinamus erat Magistratus, sine provocatione, & tantum semestris. Porro Fab. Maximus factus suetat Dictator statim a pugna ad Trasimenum. Vide Polyb. lib. I In arro Falerno. J Campaniae pars est, ubi vites generosissimae, unde vinum Falernum. Consentit autem Author de vitis illustribus in vita Fabii cum Nepote, his verbis : Hannιbalem ιο aro Falerno inerusit. Et Florus lib. 1. Itaque per SAEmnium totum . par Fatimos. Gauran quae saltus sie mare vir Hannibalem . M qui stangs virtute non poterat, mora comm .
Hine clausus Deorum angustu . JVide ea de re Appianum in Hannibale. 9 Fabio eallidissiano imperatori.J Id ex ejus praeclaris . facinoribus de bellicis artibus faeila cognoscitur, atque ex praeclara titulis de nominibus quibus in suis triumphis donatus est. Nam sarmenta in consibus. J Vide Frontinum in strata gem. Appianum ibi indem, & alios . . Pari ae Dictatorem impario. J Qilod nunquam fuerat ante pugnam cum Hannibale , idque prima vice accidit quum sunfragante Metello, M. Minucius, coit filio Varronis a Senatu obtinuit, ut jus Dictatoris 3e Magistri equitum aequaretur. P lrb. de Appianus ibidem. T. Sempronium GraeGum . irerum Constitem. J Hune bis Consulem fuisseteis stat ni Plutarchus in Gracchorum vita , habuitque collegam in secundo ConsulatuM Iuventium Helvam, anno urbis conditae Pyr. 3 In Lucanis absens . in insidias induactum . sustulit. J Quidam in agro Bene
emano interemptum volunt ala hostibus inter salicta latentibus. Sed Florus lib. 1. eap. 6. cum Nepote consentit, ut patet ex his verbis r Ausus re Semronio Graetho Dace per Lucaniam se Vi . o premera