장음표시 사용
171쪽
in insidias inductum sustulit. 'M. Claudium Marcellum quinquies
consulem , apud Venusiam pari modo interfecit. Longum est enumerare praelia. quare hoc unum satis erit dictum , ex quo intelligi possit, quantus ille fuerit. si Quandiu in Italia fuit, nemo ei in aete restis tit, nemo advcrsus eum poli Cannensem pugnam , in campo castra posuit. Τ' Hic invictiis patriam defensum revocatus, bellum gessit ' adversus P. Scipionis filium , quem ipse primum apud Rhodanum, iterum apud Padum , tertio apud Trebeiam fugaverat. Cum hoc, exhaustis jam patriae facultatibus ; cupivit in praesentiarum bellum comisio ponere, quo valentior postea congrederetur. In colloquium convenit, conditiones non convenerunt. Post id factiun, paucis diebus
'apud Zamam cum codem conflixit. Pulsius, incredibile dictu, b duo & duabus noctibus μ' Adrumetum pervenit, quod abest.a Zama circiter millia passitum trecenta. In hac suga Numidae, qui simul cum eo acie excesserant, insidiati sunt ei : quos non solum effugit, sed etiam ipses opprelsit. Adrumeti reliquos ex fuga collegit. novis delectibus, paucis diebus multos contraxit. Quum in apparando acerrime esset occupatus, Carthaginienses μ' bellum cum Romanis com-
posuerunt. Ille nihilo se eius exercitui postea praefuit, resque in Afri,
A Insidis eircumventum interemit,
t ua eedentis. Sic etiam Liv. Decad. 3. s. Lucani autem populi sum Italiae a Samnitibus oriἡndi, secundum mare extensi , a Pieentinis fluvio Silam , a Brutus Lacu se. juncti. Plin. lib. 3. c.s. ε M. Claudium Marcellum quinquies Uulem. J Alii legunt, Luintum Conse lem. Consul autem tunc suit cum T.Qujnctio Crispino , ut ex saltis constat. H Apud Venusiam parι modo ιnterfecit. JUemilia Colonia Roman. inter Apuliam c Lucaniam ι quantum verb ad modum quo intersectus est. vide Liv. lib. 17. Annal.
Appianum in Hannibal. ' Quamdiu in Italia fuit. J Sexdecim annos, Livius lib. 3o. Annal. & Iuli. lib.
ultimo. Sc alii. sy Hie ιnvictus patriam defusum revocatus. J Quanam ratione invictius dicatur,
vix intelligi potest , qui a Fabio maximo si adlus , a valerio Flacco repulsus , a Graccho & Marcello sugatus , mox in Ahicam revocatus, a Scipione superatus. Author de Viris illustribus in Hannia
13 Adversus Scipionis filium. J Qui patrem in pugna, quae ad Padum commissa est,objectu corporis morti subduxerat, aut vinculis a cuique , ut inquit Florus, tam
grande de Africa nomen fata decreverant , nam ille victo Hannibale subacta iaque Astica Africanus dictus est: quamvis nomen illud commune fuerit duobus Scipionibus. 9 Apud Zamam. J Urbem Africae, apud quam Hannibal a Scipione victus fuit, de qua Silius Italicus, lib. .
Et Zama . t, uberior Rutulorum sanguine Tapis. eo Adrumetum pervenit. J Civitatem Libyae maritimam non procul a Carthagine. Ο Bellum cum Romanis composuerunt. IVide quibus conditionibus apud Eutrop. lib. 3. Praeter quas, plures alias addit Livius , lib. O.
172쪽
HANNIBAL risca gessit. Itemque Mago frater ejus, usque ad Publium Sulpitium& Caium Aurelium Cossi. His enim magistratibus legati Carthagi
nienses Romam venerunt , qui senatui populoque Romano gratias agerent, qu bd cum his pacem fecissent, ob eamque rem corona aurea eos donarent, simulque peterent , q) ut obsides eorum s Fregellis essent , captivique redderentur. His ex senatu consulto responsum est , munus eorum gratum accepi simque esse , obsides quo loco rogarent, futuros , captivos non remissuros , quod Hannibalem , cujus opera susceptum bellum foret, inimicissimum nomini Romano , & nunci cum imperio apud exercitum haberenti itemque Iofratrem ejus Magonem. Hoc responso Carthaginienses cognito, Hannibalem domum Magonemque revocarunt. Hue ut rediit, ' praetor faetiis est, sit postquam rex fuerat anno secundo & vigesimo. Ut enim Romae consules, sic Carthagine quotannis annui bini reges creabantur. In eo magistratu pari diligentia se Hannibal praebuit, ac fuerat
in bello. Namque effecit , ex novis vectigalibus non solum ut esset pecunia, quae Romanis ex foedere penderetur , sed etiam superesset, quae in aerario poneretur. Deinde anno post praeturam, si si M. Claudio, Lucio Furio Coss. Romani legati Carthaginem venerunt. Hos Hannibal sui exposcendi gratia missos ratus , ' priusquam his senatus daretur, navem conscendit clam, atque in Syriam ad Antiochum profugit. Hac re palam facta , Poenis naves duas, quae eum comprehenderent , sp possent consequi , miserunt; bona ejus publicarunt , domum a fundamentis disjecerunt ei ipsum exulem judicarunt. At Hannibal anno tertio , postquam domo profugerat, L. Cornelio, Quinto a Minutio Coss. cum quinque navibus Africam accessit My in finibus Cy-
- Antequam in Senatum admitteranιRν.
est , ad annum Urbis conditae s 4o. ut scribit Livius 3 i. nal. ut patet ex his verbis: An, quingentesimo quadragesimo ab Urbe eondita P. Sulpicio Galba . C. Aurelio Cotta Coss. bellum eum Rege Philippo initum est. paneu mensibur post pacem Carthaginiensibus datam. 3 Ut obsides eorum Fregeltis essent. JFregellae civitas clarissima inter Sinnessam & Formias sita, non procul a Liri am. ne , nunc vulgo Ponto Corvo . de qua
Silius , lib. g. obsessa Campo squassente Fregella. 4 Prator factus est.J Iustin. ib. 3i .lcribit eum factum tale Consulem , quod
idem est apud Carthaginienses.'Postquam Rex suer t. J Improprie Rex dicitur , quemadmodum & Reges apud Lacedaemonios impropriὸ Reges erant, ut dictum est in Agesilao. o. M. Claudio. Lueis Furio Coss. J Id est , anno urbis conditae s s8. st In fini tis Cyrenaorum. J Vel Cyrsnensium , ut scribit Sallust. in bello Iugurthino. Cyrena autem Africae civitaseli intra masnam Syrtem, & Hammonis
templum , de qui Lucanus lib. s.
Ab ea tota Regis Cytinaea dicta est.
173쪽
renaeorum si fortε Carthaginienses ad bellum Antiochi spe fiduciaquo
inducere posset, cui jam persuaserat, ut clim exercitibus in Italiam proficisceretur. Huc Magonem fratrem excivit. Id ubi Poeni resciverunt, Magonem , eadem qua fratrem, poena affecerunt. Illi des. I peratis rebus quum solvissent naves, ac vela ventis dedissent, Hanni dat ad Antiochum pervenit. De Magonis interitu duplex memoria prodita est. Namque alii naufragio , alii a servis ipsius interfectum eum , scriptum reliquerunt. Antiochus autem si tam in agendo bello parere volui llet conuitis ejus , quam in suscipiendo instituerat , pr 30 pius Tiberi quam Thermopylis de summa imperii dimicasset. Quem etsi multa stultὶ conari videbat, tamen nulla deseruit in re. Praefuit paucis navibus, quas ex Syria jussus erat in Asiam ducere, hisque ad versus Rhodiorum classem ' in Pamphilio mari conflixit. Quo quum multitudine adversariorum sui superarentur , ipse quo cornu rem gessis fuit supetaor. Antiocho fugato , verens ne dederetur, squod sine dubio accidisset, si sui fecisset potestatem) 7 Cretam ad Gortynios venit, ut ibiqub se conserrer, consideraret. Vidit autem vir omnium callidi ssimus, magno se fore periculo , nisi quid praevidisset. propter avaritiam Cretensium. Magnam enim secum pecuniam por-ao tabat, ' de qua iciebat exisse famam. Itaque capit tale eonsilium. Amphoras complures complet plumbo , summas operit auro & argento. Has Gortyniis praesentibus deponit in mplo Dianae, simulans se suas fortunas illorum fidei credere. His in errorem ductis , statuas aeneas, quas secum portabat, omnes sua pecunia complet , easque in propa-as tuto domi abjicit. Gortynii templum magna cura custodiunt, non tam a caeteris quam ab Hannibale, ne quid illo inscientibus his tolleret,
duos stat res hujus nominis habuisse Han. nibalem necessse est, vel certe hoc verum minime et , quia Mago Hannibalis fraret occisus suetat ira praelio adversus P. Quintilium Varum Praetorem, & M. Corneliuin Procontulem in Insubribus. Livius o. & ali . φs Malia stultὲ eonari. J Id intelligetur ex his Gellii verbis lib. s.c. s. Noe . Attic. niene, inquit. l scilicet Antiochust exeν- ritus Romanu susciet y Susciet. ν6yondit
Faenus . vel maximὲ -aras. Nam exer
cuum conseripserat Λnuochus armis 1 auratis, quem ostendit Hannibat. In Pamphitio mari. J Quod se Phaseis licum mare dicitur, in continio Lycia ac Pamphiliae. Vide Livium M'. D Antio eho fgaιν. l Vide Ius . 33. Cretam ad Gorumas vens J Creta insula est maris Mediterranei celeberrima. De qua V rg. 3. AEneid. Creta Iovis magni modio jacet insula
Gortynii vetδ sunt dkti a Gortyna eius inissulae civitate,in parte meridionali sita. Plin. lib. 4. c. isa
174쪽
secumque asportaret. Sic conservatis suis rebus Poenus, illusis Cretensibus omnibus, i ad Prusiani in Pontum pervenit: apud quem eodem animo fust erga Italiam : neque aliud quicquam egit quam regem armavit & excitavit adverses Romanos. Quem quum videret domesticis rebus minlis esse robustum, conciliabat caeteros reges, adiunge- , batque bellicoses nationes. Dissidebat ab eo Pergamenus rex Eumenes 7 Romanis amicissimus , bellumque inter eos gerebatur &mari & terra. Quo magis cupiebat eum Hannibal opprimi a sed utrobique Eumenes plus valebat, propter Romanorum societatem. Quems removisset, faciliora sibi caetera fore arbitrabatur. Ad hunc inter- tisficiendum, talem iniit rationem. Classe paucis diebus erant decre-xuri. Superabatur navium multitudine; dolo erat pugnandum, quum par non esset armis. Imperavit quampliarimas venenatas serpentes vivas colligi, easque in vasa fictilia comici. Harum quum confecisset magnam multitudinem, die ipso quo factitrus erat navale proelium , I sciassiarios convocat , hisque praecipit, omnes ut in unam Eumenis regis concurrant navem, a caeteris taniam satis habeant se defenderet id facise illos serpentum multitudine consequuturos. Rex autem, qua nave veheretur, ut scirent, se facturum et quem si aut cepissent, aut i tersecissent , magno his pollicetur praemio fore. Tali cohortatione x militum facta, classis ab utrisque in praelium deducitur. Quarum acie constituta, priusquam signum pugnae daretur, Hannibal, ut palam faceret suis quo loco Eumenes esset, tabellarium in scapha cum caduceo mittit. Qui ubi ad naves adversariorim pervenit, epistolam ostendens, se regem professus est quaerere. Statim ad Eumenem dedu- is
G1s est , qu bd nemo dubitabat aliquid de pace esse scriptum. Taia bellarius ducis nave declarata suis, eodem unde ierat, se recepit. At Eumenes soluta Epistoli nihil in ea reperit, nisi quod γ' ad irridendum .
3 Ad Prasiam in Pontum prevenit. J Is Prusias Rex Bithyniae, fuit qui Hannibalem hostilio excepit, postquam ab An. noeho, iam cum Romanis pace, disces- fit. De quo vide Valer. M . , T. Iuit. MCicer. 1. de Divinatione.
mum , sive Pergamus,Urbs insignis Atiae, non procul a Caico amne r ea qua urbe Galenus medicorum praestantissimus. Por-iro . Pergameno Rege Eumene primum repertas esse membranas vatronis testi. monio refert Plinius. Is Eumenes Attalici Regis pater fuit. Hor. lib. t. c.LO. Romanis amieissimus. J Hune socium& Commilitonem pop. Rom. vocat Florus ibidem. Et Valet. Rex zumenes amanti Ames nos ursis. deoque dictus est a Plutarcho in Catone φιλο-
Imperavit quam prurimas venen is
tas serpentes. J Lege Doni. lib. 4. Statag. c. 7. Iustinum lib. D. Sirpentum loco alii alias seras venenatas fuisse serunt, quales sunt Nepae , Scorpiones, & alia id genus.
II Tabellarrum eum Cadureo. t Caduceus , indicium pacis. Unde autem C duces sit origo, consule Plinium xy.3. Sex vium ad 4. εc g. AEneid.
175쪽
eum pertineret . . Cujus etsi causam mirabatur, neque reperiebatur tamen praelium statim committere non dubitavit. Horum in concursu,
ν Bithyni, Hannibalis praecepto, universi navem Eumenis adoriuntur: quorum vim quum rex sustinere non posset, fuga salutem petiit: quam consequutus non esset, nisi intra sua praesidia se recepisset , quae in
proximo littore erant collocata. Reliquae Pergamenae naves quum adversarios premerent acrius, repente in eas vasa fictilia s de quibus supra mentionem fecimus in conjici coepta sunt. Quae jacta initio risum pugnantibus excitarunt. Neque quare id fieret , potetat intelligi.
Io Postquam autem naves completas conspexerunt serpentibus , nova reperterriti, quum quid potissimum vitarent non viderent, puppes averterunt , seque ad sua castra nautica retulerunt. Sic Hannibal consilio
arma Pergamenorum superavit. Neque tum sollim , sed saepe alias pedestribus copiis pari prudentia pepulit adversarios. Quae dum inu Asia geruntur , accidit casu , ut legati Prusiae Romae ' apud L. Quintium Flamininum consularem coenarent : Atque ibi de Hannibalementione facta, ex his unus diceret, eum in Prusiae regno esse. Id fostero die Flamininus senatui detulit. Patres conscripti, qui Hanniale vivo nunquam se sine insidiis futuros existimabant, legatos inao Bythyniam miserunt, ' in his Flamininum , qui a rege peterent ne inimicissimum suum secum haberet, sibique dederet. His Prusias negare ausus non est. Illud recusavit, ne id a se fieri postularent, quod
adversus jus hospitii esset: ipsi si possent, comprehendcrent i locum
ubi esset, facit E inventuros. Hannibal enim uno loco se tenebat, inas castello quod ei ab rege datum erat muneri, Idque sic aedificarat, ut in omnibus partibus aedificii exitus haberet , semper verens ne usa veniret, quod accidit. Huc quum legati Romanorum venissent, ac multitudine domum ejus circumdedissent: puer ab janua prospiciens,
Hannibali dixit plures praeter consuetudine in armatos apparere. Qui o imperavit ei, ut omnes fores aedificii circumiret, ac propcrε sibi renunciaret, num eodem modo undique obsideretur. Puer quum celeriter, quid esset renunciasset, omnesque exitus occupatos ostendi Diat, sensit id non fortuito factum, sed se peti, neque sibi diutius vitam esse retinendam , quam ne alieno arbitrio dimitteret, memor No T AE.=s Bilbni. J Prusiae subditi, quia Prusias Rex erat Bithyniae , ut supradictum est , ad quem Hannibal se receperat. pud L. Luinctιum Flamininum. JVel ut quibusdain placet Flaminium. Hic C. Flaminii Consulis , qui apud Trasimenum in acie ab Hannibale occisus est, ii. tius fuit. i In his Flamininum. J Ad Prusiam legatus Quintius Flamininus venit, ut refert Livius 39. Annal. Ut in omnibus panibus ad oti exitus haberet. J Sic etiam sentit Livius. Et Plutarchus in Hannibale scribit loenm in quo commorabatur Hannibal, Lybissum dictum svisse.
176쪽
ristinarum virtutum, ' Venenum , quod semper secum habere conaue vetat, sumpsit. Sic vir fortissimus , multis variisque perstinctiis laboribus, anno acquievit septuagesimo. Quibus consulibus interierit, non convenit. Namque D Atticus, M. Claudio Marcello, & Fabio Labeone Coss. mortuum , in Annali suo scriptum reliquit: sat Polybius , si AE milio Paulo, & Cn. Baebio Tamphilo : U Sulpitius autem , P. Cornelio Cethego, & M. Baebio Tamphilo. Atque hietantus vir , tantisque bellis districtus, nonnihil temporis tribuit literis. Namque aliquot ejus libri stant Graeco sermone consecti. In his ad Rhodios de Cn. Manlii Volsionis in Asia rebus gestis. ' Hujus bella togesta multi memoriae prodiderunt: sed ex his duo qui cum eo in ea stris fuerunt, simulque vixerunt quam diu fortuna passa est, Philinus. φ & Sosilus Lacedaemonius. Atque hoc Sosito Hannibal litterarum Graecarum usus est doctore. γ' Sed nos tempus est huius libri facere finem, & Romanorum explicare imperatores , quo facilius collatis is utrorumque factis, qui viri praeserendi sint, possit judicari.
h Venenum . quo semper secum habere
eo ueverat. J De Hannibalis morte non bene consentianti sunt enim qui lapidibus obrutum suisse i Catiliaginiensibus ob rem male geliam dicant i sunt qui cruci affixum volunt: plerique tamen Veneno periisse asserunt, quod sub annuli gemma servabat , licet diversio modo. Alias opiniones refert mutarchus. Porro Livius haee suprema fuisse Hannibalis
verba reseri r Solvamus diuturna eum Iopulum Rom. quando mortem senis exste rare longum censet.
ε Anno aequievit septuagesimo. Jtabio Labeone, de M. Claudio Marcello Coss. anno urbis conditae s r. iut patet ex Cassiodori Chronicis. Insignis hic armus
trium toto orbe maximorum Imperat
tum mortibus suit, scit,cet. Hannibalis, Philopaemenis, & Scipionis Mricani. Iuli. lib. 32. cap. ultimo. Atticus i vel, Attius ut alii volunt , qui annorum septingentoriam historiam uno libro colligavit, ut refert Cic. de Oratore;& lib. I. de Iesibus idem Tullius seribit. Nam quid Attium commemorem Cujus loquacitas habet aliquid argutiarum , nec et A. id tamen ex erudita illa Graecorum topia.
bio Tamphilo. J Qui Consules fuerunt anni sequentis, ut ex Cassiodori Chroni
cis patet. 7 Sulpitim autem P. Comelio Cethego.
M. Eabio Tamphilo. I uni immediat
luperioribus in consulatu success ersit. Ibid. 1 De Cn. Manlia Volsonis. J Hie habuie Collegam in consulatu M. Fulvium Nobi. liorem. De ipso Livius 13. Annal. Asia a tem illi sorte obtigerat, AEtolia verb M. Fulvio Nobiliori. Plura Livius. Plin. Flor.
esse , Sosibius 3 quidam Solus ; sed in Po-Iybio nomen Σωσ3λος s invenitur , & in Diodor .s Sed nos tempus. J Vulgatis nunc tempus est.
de quibus hactenus loquutus est, extrane sunt Duces , cumque jam sit dicturus de Romanis, finem facit primo libro qui de externis agit.
177쪽
CORNELII NEPOTI saisse FRAGMENTUM
A T Ο ortus ' municipio Tusculo , adolestentuIur ἰ priusquam honoribus operam daret, versatus est in Sabinis : qu bd ibi haeredium t a patre relictum habebat. Hortatu L. Valerii Flacci, quem in consulatu censuraque habuit collegam , t ' ut M. Perperna consobrinus narrare solitus est Romam demigravit, in foro esse coepi Primum stipendium m ruit annorum decem septemque , Q Fabio Maximo , M. Claudio Marcello Coss, si Tribunus militum in Sicilia fuit. Inde ut rediit,
INTERPRETATIO.. Antertiam in dignitatibus versaretur. Militiam ingressus ea I . annos naias Rebus forensibus pximum vacavit. ε
CATO.J Cujus praenomen Marcus Portius. Λnnopolhquam primum Consul fuerat QIabius Maximus Verrucosus, qui Tarentum receperat, ego natus sum : sieeum de seipso loquentem introducit Cic. In lib. de Senectute.ν Miante io Taestiis. J Hinc Cic. Num quando vides Tusculanum aliquem , de M. Catona illo in omni virtute principe . num de T. Coruncanio municipe βο , num lia tot Fabiis gloriari y Et Vat. Max. lib. . C. 4. M. Poreius Cato, qui nomen sitium Tusculi ignobile . Roma nobilis mum redidit. Porro Tusculus civitas olim Latii celeberrima, quaeque municipalis fuit. id est, suo jure & legibus utens, munerib men pop. Rom. atque honorib. perfun
3 A patra relictum. J Id est praedium
. Ut M. Perpenna Censorinus. J Quidam legunt Contobtinus. Is Graecus de peregrinus fuit M tamen consul factus est antequam civitatem inet adeptus, quod legibus erat prohibitum. Val. MAX. l4.c. 4.3 Primam stipendiΜm memit anno mi derem septemque. J Ea aetas erat qua artem militarem juvenes incipiebant profiteri. Lipsius i. de Militia Rom. Diat.1. st Tribunus militum in Sicilia fuit. IM. Claudio Marcello T. Quintio Coss. Tribunus autem militum talis erat tunc, qualis selli hodie apud nos Mareschallus, leu praesectus militum.
178쪽
eastra sequutus est ' C. Claudii Neronis : magnique opera ejus aestimata est in praelio ' apud Senam , quo cecidit Hasdrubal frater Hannibalis. ' Quaestor obtigit P. Asel cano consuli , ' cum quo non pro sortis necessitudine vixit. V Namque ab eo perpetua dissensit vita. V AEdilis plebis factus est cum C. Helvio. 'i Praetor provinciam obtinuit Sardiniam , '' ex qua quaestor superiore tempore ex Africa decedens, Ennium poetam deduxerat : quod non minoris aestimamus , quam quemlibet amplissimum Sardiniensem triumphum. Consulatum gessit cum L. Valerio Flacco; 'ε sorte provinciam nacius Hic pamam citeriore me' ex qua triumphum deportavit. Ibi quum diu-
' .C. Claudii Nere πιι. J II magnis Cladibus Hannibalis .fratrem affecit . quum lexercitu recenti cinctus Alpes transgressiis esset, eumque tandem cum 'uinquaginta sex millibus hominum occidit ad Metaurum Umbriae amnem. Liv. LT. Apud Se m. J Senogalliam urbem in Umbria non procul a Metauro amne. Φ Ωuastor obruit P. Cornelio Scipioni Africano Consuli. J Catonem Scipioni Quaestorem fuisse testatur Livius L . Annal. Iterrumue Cethego de Tuditano Consulibus , ut testatur Cic. in Bruto. ' Cum qaeo non pro sortis neee udine vixit. J Quandoquidem, ut refert Cicero pro Plancio , & in Uerrem l. . Praetores aut Coniales liberorum loco habebant Quaeliores. Namqtie ab eo perpetuώ δροψι vita. JCujus rei testimonio haec sunt Livii verba 38. Morte Africani crevere inimicorum animi, quorum princeps fuit M. Porcius Cato, qui vivo quoque eo , allatore ejus
magnitudinem solatus erat.1 AEdilis plabis factus est. J AEdiles plebis dicti sunt, quod aedes saeras N privatas curarent: ii quoque curatores erant urbis, annonae , ludorumque solemnium; duo tantum ab initio fuerunt. Pomp. lib.
x. de orig. Iuris. postea verb , ex Iulii
Caesaris instituto sex creati sunt , duo Patricii , qui Cereales dicti sunt, & quatuor ex plebe. Prator provinciam obtinnit Sardiniam.JPenes Praetorem Omnis publici privatique yuris erat potestas, ut δέ novum jus condere , & vetera abrogare : 'primo quidem unus creatus est , cui suffectus alter propter concursiun advenarum , dc eorum multitudinem , hieque dictus est Praetor extraneus seu peregrinus. Deinde postquam Sardiniam , Siciliam , Hispaniam,& Narbonensem pro . nciam subegerunt Romani, tot instituti sunt Praetores, quot erant subactae Provinciae. Quod lpectat
ad Sardiniam, insula est maris Li ci , sic dicta a Sardo quodam Herculis Africani filio, teste Pausania in Phocicis. ' Ex qua Luastor. J Magiitratus pecuniκ publicae praepositus. Praeterea dicitur , qui praeest judiciis exercendis, de maleficiis puniendis.
Leci Ennium Poetam dedaxerat J Hic Tarentinus suit, si Eusebio eredimus, sed
Pompon. Mela eum esse Calabrum scribit, cui sumagatur Silius r serunt Calabri, Rudia genuere ve-iustε. Hunc quoque Cie. pto Archia Poeta, Ennium Rudium hominem vocat. ' Sorte provinciam nactus riιIpaniam. Consulibus creatis Provinciae nominabantur , ut eas ipsi vel inter se comparareng , vel sortirentur , quos ire ad bellum , quos praeesse exercitibus oporteret: Uide Liviun lib. 33. cujus haec sunt verba: L. Valerim. , M. Porcius Cato, quo die Magistratu imierunt . da Previnctis quum ad Senaiatum retulissent ι Patres censuerunt . eum in HV ania tantum gliscerest bellum . ni jam eon'Iari re dura. e, exercιtu opus eoi ι piarere Cossutis Bi*amam Ciuinriorem . Ur Italiam 'vincι- at comparare inter se . avi sionis .
Ex qua trivimbum deportavit. ITriumphasse Catonem testatur Appianus in Ibericis , & Plutarchus in vita eous , qua de re utrumque consese.
179쪽
tilis moraretur , P. Scipio Africanus consul iterum , cujus in priori consulatu qaaestor fuerat, ' voluit cum de provinci 1 depellere, & ipse ei succedere. Nequc hoc per senatum enicere potuit, quum quidem Scipio in civit te principatum obtineret: quod um: non potentia, 1 sed jute respublica administrabatur. Qua ex re iratus, ' senatu peracto, privatus in urbe mansit. At Cato Censor cum eodem Flacco factus, severὸ praesuit ei potestati. Nani in complures nobiles animadvertit, & multas res novas in edictum addidit qua re luxuria reprimeretur , quae jam tum incipiebat pullulare. in Circiter annos Io octuaginta, usque ad extremam aetatem, ab adolesccntia, reipublicaς causa suscipere inimicitias non destitit. A multis tentatus , non modo nullum detrimentum existimationis secit , sed quoad vixit, Uirtutum laude crevit. In omnibus rebus singulari fuit prudentia &industria. Nam & agricola solers, & reipublicae peritus , & juris conset tus, & magnus imperator, & probabilis orator, de cupidissimus literarum suit. Quarum studium etsi senior arrieuerat, tamen rantum progressum fecit, ut non facile reperire postis , neque de Graecis, neque de Italicis rebus, qui ei fuerit incognitum. Ab adolescentia confecit orationes : senex historias scribere instituit , qua-io rum sunt libri septem. Primus continet res gestas rcgum populi Romani. Sccundus & tertius, unde quaeque civitas orta sit Italica: ob quam rem omnes Origines videtur appellasse. In quarto autem, bellum Punicum primum t in quinto, secundum. Atque haec omnia
capitulatim sunt dicta. Reliqua bella pari modo persecutus est usique ad praeturam .er. Galbae , qui diripuit Lusitanos, Atque liorum
rotate eum de Provineia depellere. Propter simultates & repugnantias utriusque, de quibus passib supra. Neque hoe peν Senatum efficere potuit. J Testat ut paulli aliter Plutarchus; scribitque solummodo Scipionem non potuisse assequi, ut Catonis acta Senatus improbaret , sed Hilpaniam provinciam obtinuille. Senatu peracto. J Quidam legum Consiulatu peracto 1 quod valde probo. Semeia nafuit huie porcstati. J Unde illi Censi rium nomen inditum est. Hinc Lucanus de Catone ipso scripsit:. -- rigidi siemator honesti. ' Nam ct 3n eomplures nobiles animadvenit. J Uide Livium 39. Et Sext. Αurelium Victorem in Catone Censorio. Carciter annos octuaginta. Octogeis narius erat quum Galbam accusa sit, ae-eusator assiduus malorum. Idem Aurel. Victot ibidem. ' A multis tentatus. J Usse quadr gies quater accusatus . gloriosὲ solutus. Idem ibid. Inimo & Plutarchus sere quinquagies aecus itum futile se tibii.
Nam ct Agricola solers. J Id patet
ex libris quos scripsit de re tulina. ' Et probabilis Orator. J Alii legunt,
probatissimus orator ι Oratorem autem
fitilla patet ex hoc Plinii textu lib . Cato
tres luminas in homine res praelinille existimatus est, optimus Orator , Optimus Imperator . optimus Senator. Ab adolescentia confecit Orationes. IQuae citantur a Cie. & Gellio. ob quam rem omnes origines vide
tur avest se.J De his lege Cic.in Catone. 9 sique ad Praturam Servii Galba. IGalba ille dictus est Servius, non Sergius,
180쪽
bellorum duces non nominavit , sed sine nominibus res notavit. In iisdem exposuit quae in Italia Hispaniisque vidercntur admiranda. In quibus multa industria & diligentia comparet , multa doctrina. Hujus de vita & moribus plura δ' in eo libro persequuti sumus , quem separatura de eo fecimus rogatu Titi Pomponii Attici: Quare stadio - , sos Catonis ad illud volumen relegamus.
Consularis, ut patet ex his Suetonii verbis: Cic. lib. I. de Oratore. De eodem Servi Femus Galba consularis emporumsuorumiGalba loquitur Valer. Max. lib. s. c. o. eloquentissimus ; quem tradunt Hs amam ' In eo libro. J Qua non apparet, sed ex Pratura obtinentem xxx. Lusiisanorum cujus fragmentum elegans extat apud millibus perfidia trucidatis . Viriatini bestiiGellium lib. 1. c. 8.causam exti 11se. Extat reprehensio Rutilii
OM PONIUS Atticus, ' ab origine ultima stirpis
Romanae generatus , perpetud a majoribus acceptam equestrem obtinuit digni ratem. Patre usus est diligente, indulgente , & , ut tum erant tempora, diti, im- 1
primisque studioso literarum. Hic, prout ipse amaba Iu eras, omnibus doctrinis, quibus puerilis aetas impertiri debet, fi-N o T POMνoNius ATTI s. J De quo jamipil. qui inter 4. filios unum Pomponent in praefatione. Porro gens Pomponia ta vocavit , a quo postea Pomponii dicti milias habuit Ballorum , Secundorum , sunt i quumque ellet ultimus , ideo hic Labeonum. N Atticorum : quod si ita est:dicitur ab origine .ltimώ. Vel ut aliis plan ale opinatur Manucius. eum ideo Atti . cet, Μ trama , pto , prima. hic sumitur, eum dici, quia sic Graece loquebatur , ut ut apud virgil. lib. g. AEneid. de Saturno, Athenis natus videretur di id nihilominias:primo Latini regis progenitore loquens, Cic. confirmat authoritate sua lib. s. de aut finibus , his verbis. Ita enim Athenis se --qus sanguinis ultimias Aaetho .collocavi , ut sit Paenὸ unus ex Atticis , utiUltimus enim , quasi ultra omnia , sive id etiam cranomine videatur habiturus. tetro . sive ante respicias.s Ab oretina aettimώ stirpis Romana. J Equestrem obtinuit irnitatem.J Nouficilicet, regii : nam gens Pomponia ori-iSenatoriam recusando . sed eam non an inem suam reserebat ad Numani Pom- i sectando , quia eam recusantibus altera