장음표시 사용
11쪽
Antinhontis VIII 68 2-3h ). Atque hoc quidem plane convenit naturae Thucydidis quipperi historiam ita scribat, ut qui legunt ex ipsa narratione, quid de hominibus et rerum geSta meausis existimandum Sit cognoseere p0Ssint atque suo ipsorum nidicio uti sinantur. At SalluStius ςaepistime, quid ipSe Sentiat, disertis verbis exprimit. Qua in re quam diversi in scriptores si , inde quoque apparet, quod Sallustius locos communes ereberi imos per libro suos lSSemulat, Thue ides plerumque eos non admittit nisi in rationes Idem etiam in elocutione cernitur. Thucvdides enim in narratione plerumque simplici atque incompta dictione utitur et tantummod0 in o tionibus interdum a vulgari sermone recedit, cum Sallustius ubivis verba illustrare atque exornare studeat. Non immerito igitur Granius Licinianus Sallustium non ut historicum sed ut oratorem legendum' dicit ed philolog Bonn heptas. 858 p. 23. Denique Dolega p. 10 Maxime , inquit, .Sallustius aemulus hueFdidi nominandus est ob orationes libris suis intextas. Hoc non ita intellegendum est, ut Sallustium Thucydidis exemplo motum orationes iarrationi admiscuisse existimemus. Neque enim id a Thucydide solo laetum est sed inter omnes sere Graecos rerum gestarum scriptores pervulgatum fuit et 0manorum iam alii ante Sallustium illum morem Graecorum imitati sunt. Sed hocce ptim iure potest affirmari eum ex opere Thucydidio potissimum orationes lectitasse ex hiSque plurima in libros suos transtulisse. Hic non praetereundum silentio videtur Sallustium, quo diutius in Scribenda historia versaretur, eo rarius Sum esse orationibus. In Catilina enim oratione et epistulae quartam sere partem totius libelli efficiunt, in Jugurtha non plus quam Sexto in Historiarum vero orationes et epistulae quae usque ad noStram aetatem perVenetunt identur autem omnes pervenisse cipsae quoque non multo plus quam sextam partem Jugurthae explent Quanto autem ampliores quinque libros Historiarum quam Jugurtham suisse putandum est, qui quibus res duodecim annis et domi et foris a Romanis gestas copiose tractata atque in Super de aliis nationibus et terris non pauca exposita esse onSteti
Venio ad serendam partem libri, quam Dolega inscripsit: Quas Sententia l0c0Sque Sallustius ex Graecis scriptoribus transtulerit quatenusque in rhetorico genere dicendi ad hucydidem se applicaverit, quaeritur. Ac primum quidem dicendum de huerdide. Clarissimae illius orationis funebris Thuc. II, 35 - 46 Sallustium maxime in conseribendo prooemio Catilinae memorem suisse hisce locis apparet: huc. II, 35 2- inrueger esca. 3, 2. Thue. II, 40, 1 s. Cat. 12, 1. huc. II, 40 4 cf. Cat. 6, . bue. II, i, at. 10, i. Quos Dolega recte contulit sp 17). Sed dubitationem habet quod hanc sententiam Jus bonumque apud eos antiquos Bomanos non legibus magis quam natura valebat' quae et ipsa in prooemio Catilinae Cat. 9, 1 invenitur, translatam diei ex hoc loco orationis unebris Thuc. H, T, :
Non refero in hoe numero eos Ioeos, quibus hueydides inter ipsam narrastisne occasione data de indolevia moribus allevius hominis pavea interposuit, ut o Arebidamo I. as extr. de Cleone VI as,ir. I , t a. V, 36 de Brasida aV, 08, 2 V, 6, l), do ieia V, 16 3. VII, 50 4 et 8 oxir', o Alcibiade V 43 l-2), de Hermoerata VI. 32. ii, do Phrynicho VIII, 27, 5), id quod et sadustius item feeit Jug. l. 3. b, 4-b. 43 I.
64 L alibi et omnes sere rerum gestarum scriptores lacere consentaneum est.
bio bysisse ψέhosesse. mam similiter Isocrates quoque in Panegyrico de priScorum
Atheniensium virtutibus praedicat 78. , 56 R.): Ἐπίστανιο . . Ora τοῖς καλο 'αγα ις ν λ καὶ περὶ tuis κοινIoμονοησουσιν. Concedo illam Sententiam in talibu laudationibus . ulgarem esse ' Qua d causa eam ne commemorarem quidem, nisi aliud imitationis indicium accederet.
nendis libris obversata sit et maxime quidem in hoc ipso prooemio Catilinae ''3. Itaque eum illa sententi in Thucydidis laudatione funebri et in Isocratis Panegyrico inveniatur atque hanc u orationem Sallustium in lae ipsa antiquorum Romanorum deseriptione secutum esse admoduni sit veri simile etiam illud , Jus bonumque non legibus magis quam natura valebat inuando eum effinxisse non sine causa suspicamur. Sed utrum Thucydidis an Socrati an amborum verba ibi ii succurrerint, diiudicari nullo modo potest Dubit0 an ne 'p8' quidem Sallustius id sciverit. Nani quis contendat eum in unaquaque sententia mutuanda ibi c0nScrum Lisse aliunde iam petere, aut uti de peteret meque attinet id quaerere S is habemus coon cere, Sallustium cum studiose in Graecorum libris volutatu esset, multa in suum usum c0ntulisse. lacissimeque eum eas sententias, quas apud plure Scriptore InVenera', memorraeotaehendisse et tenuisse quis est, quin intellegat meque aliter statuendum videtur de his
tanta habetur, quantum eam verbis p0tuere extollere praeclara ingenia su e Iuus p. et ex hoe loco orationis dunebris sumpta esse affirmat Thuc. I. Io, si essistiae κινδ0νM εσθαι εὐ- καὶ χεῖρον vita τι πισisD9 α Sallustii enim Sententia ut Thucydidiae umilis est. ita propius accedit ad similitudinem Catonis, Si quidem Flavio opisco fidem habemu qui in vita Probi dieit cap i): Cortum est, quod Sallustius Crispus quodque
esse quantas videri ias voluerint eorum ingenia, qui uniuscuiusque acta dederipser ut '.
manifestum est'; - Denique eiusdem orationis lanebris Thuc. II, 37, 1 Sallustium sine dubio. 0rdatum esse in Jugurtha cap. 7, 5 Dolega recte monuit p. 44 Neque 'er' pr0bandum videtur. χuod hos locos contulit p. 17): huc. II, 40, 3. et Cat. 6 6
Sirui Sallustium in laudandis virtutibus 4riscorum 'm 'rum ' sese applicavisse modo demonstravimus, ita eum exi m in 'xxqy H I
depingonda Cat. 10 l3 Thucydidiam illam descriptionem II, 2 84 'ecutum E
. I. havaritia 4 10, C ambitio. 'huc. III, 82 9 es Cat. 10 4. Quod ut credamus, eo arillus
p. 43 R. τον γεγραμμένους νόμον και ἄγραφα νομιμα. argumenta eius rei postea afferam. . ὶ inhor. I. I. p. 30.' Argumenta eius rei collegit ruenneri l. l. p. 8.
12쪽
addueimur, quod iam supra p. 3 vidimus Sallustium alibi quoque itidem de perditis Romanorum moribus discordiisque civilibus disserentem eiusdem vestigia ingressum esse. Sed hic eum similitudo illorum ideorum levissima sit, dubitari potest de imitatione. x eadem descriptione Thu didis Poppo ed Thuchar IV 4 53 suppl. hane quoque Sallustii sententiam petitam affirmat Hist. . r. Nobis primae dissensiones vitio humani ingeni evenere. quod inquies atque indomitum semper an certamine libertatis aut gloriae aut dominationis agiti es. huc. III, 82. 2: ων πεσε πολλα και-2 πα κατα μασιν ταῖς πουσι γιγνομενα μῖν καὶ dri ἐμμενa, ω δε ταντ sum ανθρωπ- Intor hos locos nulla alia similitudo est, nisi quod ex ingenio humano omnes causas seditionum manare dieitur. Sed aecedit aliud indicium imitationis. In prooemio istoriarum, in quo haec verba inveniuntur, Sallustius similiter atque in Catilina c. 36. - 3 3 et in Jugurtha c. 1 42 uuibus dissensionibus respublica Romana vexata sit, exponit. Confer: Mist. I, r. -wet Jure 41, 2 4 et 7-8 misi I, r. 1 et aug. 42. 1. misi. I, D. 0 et Cat. 38, 3 Utr0bidue 'autem et in Catilina et in augurtha et Thucydidis illam descripti0item ante cul0S er- satam esse, ut modo diximus, in promptu est Ergo nostro iure suspicamur etiam terti J0eo eum eum ad eandem rem rediret, Thucydidis esse recordatum . . Et reperimus ibidem ilia verba Sui, honesto patrum aut plebis nomine dominatione adsectabant, A quae oris inem a Thucydidetractam satis aperte per se ipsa ostendunt. x Adde, quod eandem Sententiam Thucydides vel potius imitator eius in eadem illa descriptione maxime premit, cum dicat III 84 23 .,Tων νόticia xoατνωσα ἡ ἀνθρωπιμα νυσις, ω ωγνω καὶ παρα οὐ νόμον. ἀλ- , ἀσμενη δηλωσεν ἀκοανὸς ἐν oris ουσα, κρείσσων ὁ του δικαίου, πολεμία ει το πὐοὐχοντος. Quae omnia 1 ρputantibus nobis vori simile videtur Sallustium hic quoque e Thucydidis exemplo pendere. Ceterum haec descriptio dise0rdiarum civilium cum ea. quae in prooemio Catilinae in Venitur, aliqua ex parte discrepat. In Catilina e 9 enim Sallustius ante Carthaginis excidium Semperius bonumque ei summam cin re publica administranda aequitatem apud Romanos valuisse tradit inmistoriis I, D. - 10 iam inde a primordiis rem publicam dissensionibus intestinis vexatam esse narrat, nisi quod paulisper post reges exactos atque inter secundum si tertium bellum Punicum modest iure agitatum conesedit ' ). In Historiis I se. 10. cf. avg. 41-42 eoiicordiae causam metum hostilem fuisse dicit, in Catilina amorem iustitiae e cum in istoriis, ingetitum humanum semper in certamine agere exponat ex eiusque vitio ' omites dissensiones repetat, in Catilina vel maxilii collaudat antiquos Romanos et ius bonumque non legibus magis quam natura valuisse ' dicit Sed constat sibi Sallustius, qu0 et in Catilina et in Jugurtha et in istoriis docet inter secundum et tertium bellum Punicum rem publicam Romanam . placide modesteque inter cives tractatam , deinde Carthagine deleta, cum ex otio et divitiis avaritia et ambitio ortae essent, omnino immutatam esse Cat. 10, 1. Iug. 41, 3. misi. I, r. 10). Poppo ed Thuc pars I. p. 380 Moratio Caesaris in senatu Catil. 51', inquit in multis similis orationi Diodoti huc. lib. III, cap. 42-48, et uterque poenam capitalem reorum non ita depre-
Qua optui coiisi utatur uobis dispositioitus rationum c0mparantibuS
13쪽
Caesar: Magis, quid nobis dignum sit, quam quid in illos iure fieri possit, quaerendum est Cat. bl, J. Supplicium I. pugno cum dignitate populi Romani nama leges excedit neque tamen magnitudini sceleris par est 51, 7 - 15 bi timor decretum videri potest 51, 8 - 19). II. Summum periculum rei publicae affert, quia posteri eo exemplo acile abuti queunt ibi, 26-4 l . Jure igitur Dolega contulit p. 25 et 27 in Thuc. III 42. 1 cum Cat. 51 1 et Thuc. III. 44
cum Cat. 1, 6-T. Praeterea hos earundem orationum locos comparandos puto: huc. III 45, 3:, H τοίνvν δεινοτερον et to νεον δεος ευρεrεον σείν ii τοδε γε νειν aίονι et Cat. l. : , Si digna poena pro factis eorum reperitur, novom consilium adprobo: in magnitudo celeriSomnium ingenia exuperat, eis utendum cenSuo, quae legibus conparata sunt.' Uterque igitur graviorem poenam quam Supplicium quaerendam dicit, Diodotus, quia id in posterum homines quominus peccent deterrere nequeat, CaeSar, quod magnitudinem celeris non adaequet atque uterque, cum ea excogitari non poSSit, Supplicium dissuadet. Quoniam Sallustium in componenda Caesaris oratione Thucydidis recordatum SSe cognovimus, facile adducimur, ut quaeramus, nonne idem, cum Catonem Caesari repugnantem capitiSque poenam suadentem faceret, iterum Thucydidem secutus sit, quippe qui eodem illo loco III, 37-40 item Cleonem induxisset cives monentem, ut de Mytilenaeis sumerent supplicium Dolega hos
locos congessit p. 30 et 3): huc. III. 39, T s. at 52 6. huc. III, 40, 1 ci Cat. 52, t. Thue. III. 39, 2 f. Cati 52, 24 Sed hae similitudines tam leves sunt, ut ipse de imitatione
dubitaverit. Iam venio ad rationem C. Memmii Jug. e. in qua Sallustium nonnulla ex ratione Periclis Thuc. II, 60-64 mutuatum esse Dolega recto contendit p. 35-363. Conser: huc. II, 62 4-5' et Jug. 3l, T. huc. II 6l 1 et Jug. 3', 22 '). Quorum locorum quamvis neuter, quoniam illae sententiae in talibus orationibus pervulgatae sunt '' , imitationis argumento per Se
Cat. bl 42. Simillima sententia invenitur in oratione Marii Jug. 85, 24 DoIega p. 37 , quae tota
Serviundum esse an per manus libertatem retinendam Non recte Dolega eum hoc loco Sallustii contulit huc. II 63 2. Ct hue. I, 2 , 3. 23, 1. 41, 5. Ti, 4. II, , . alia.
ipse esse poSSit tamen non dubito Dologae assentiri non modo quia illa similitudines in eadem utriusque oratione inveniuntur, Sed etiam quod alibi quoque illam orationem animo Sallustii obversatam PSSe manifestum est consur Thuc. II, 62, b et Jug. 3 8 Dolega p. b atque imprimis orationem Lepidi in Ilistoriis quam infra perlustrabimus. Denique Dolega his quoque lucis Sallustium e Thucydidis exemplo pendere exiStimat Jug. 32, 1 s. huc. II, b, et Ju 34, 1es huc. II, 65, 2 ) Sed hoc equidem in incerto relinquendum puto. In epistula Mithridatis Hist. lib V , qua Sallustius cum Phraatae auxilium contra Romano implorantem facit, X0rdium ex oratione Corcyraeorum Thuc. I, 32-36 tranStatum videtur. Nam cum Sallustium in libris Thucydidi multum versatum csSe cognoverimuS, non Sine cauS Suspicamur ei in Scribenda hac epistula propter rei Similitudinem illius orationis in mentem Venis Se qua Similem in udum Corcyraei Atheniensium societatum ad bellum Corinthiorum ibi conciliare Student. )uod Si ipsa exordia Thuc. , 32, 1 ut epist. Mithr. S l candem fere Sententiam exhibent, I casu fieri ha id faciles intellegitur Lovgius id molega prosecutus est p. 42-43J. Praeterea idem hos lucus imitatione expressos a SalluStiu esse recte m0nuit p. 1 et 46,:Thuc. I, 4 LGIis t. r. inc. 8 et huc 1 70, b cf. II iSt. I, Ir. 12 '). Neque vero probandum Videtur, quod in eo unier hos quoque loco rettulit p. 20 et 44): huc. II, 2, 2 s. ut 12, 2 et huc. II, 64 3 cf. Jug. 2, 3. Quibus locis a Dolega congestis hi addendi videntur: Simillimis verbis Phormio Thuc. II, 89 et Jugurtha Jug. 49 milites suo cohortantur. '' Totam Sallustii orationem uti tenor Scribam ut, quit hucγdidit ei Similia Sunt, iuxta ponam:
-Munet atque obteStatur, rati memores pristi uuae virtutis et victoriae rae Sri regii unique Suum ab montanorum avaritia deris undant: Cum ci certamen lare, quo antea Victo SSub iugum miSorint ducem illis, non animum mutatum; Quae a, imperatore decuerint omnia Sui pro vi Sa: locum Superiorem,
aut oculos obversatam esse existimat.
14쪽
ut prudentes cum inperitis, ne pauciores cum pluribus aut rudes cum belli melioribus manum consererent.
Proinde parati intentique essent signo dato R0man0s invadere; illum diem aut omnis lab0res et victorias
confirmaturum aut maxumarum aerumnarum initium soro Ira 'Oeωροι orιrteo Πολλας avc α νεπιστήμονας ὀλιγαις ναυσὶν ἐμπειροι καὶ
'' et' ': 1... viii ii iiiiii quid om ad lineydidis similitudinem tam prope aecedit, ut imi
tando uni emctum esSe appareat. Itaque perperam Cortius p. 637 unam illam sententiam cum eis certamen ore, quos antea victos sub iugum miserint oranslatam dicit o hucydide. Hoc enim argumento Iugurtham uti tam consentaneum est atque ipsa rerum condicione poStulatur, ut coiitra miraremur, si eo non Su esset, iledum aliunde id petitum Sse opinemur. Atque omnino perso intellegitur, fieri non posse, quin in talibus militum adliuitati0nibus milhae sit: tudine
d xia uo θέγγεσθαι. Simillima est apud Sallustium Mug. 60 1 4, ' Zamensium condicio, qui de moenibus oppidi sui obsessi Jugurtham cum R0manis acerrime pugnalitem Spectant: - Romani obpugnare aut parare omnibus locis, avidius alteri alteros sauciare quam Semet tegere, clamor permixtus hortatione laetitia gemitu item strepitu armorum ad caelum ferri tela utrimque volare. Sed illi qui moenia dolansabant, ubi hostes paulum modo pugnam remiSerant, intenti proelium equestre prospectabatit Eos, ut quaeque Jugurthae re erant, laet0s modo modo pavidos animadvortere ae sicuti audiri a suis aut cerni possent, monere alii alii hortari aut man usigniscare aut niti corporibus ut ea hue et i Huc qua Si vitabundi aut
η' Hos oeos iam oppo contulit.
iacientes tela agitare'. vii quamvis Sallustius exemplari Suo non pueriliter sese Strinxerit, Sed suum ingenium secutus sit, tamen imitationi vestigia manifesta sunt. Ceterum etiam alio Sallustii loco Simili Thucydidi monemur uterque enim, quo modo milites vulneribus consecti extremas vires ad effugiendum c0ntendant, egregie deScribit. Atque apud lincydidem quidem haec descriptio eodem fere loco invenitur, quo illa, de qua pdo
-Tum spectaclitum horribile in campis patentibuS: Sequi, sugere, occidi, capi, qui atque viri ad flicti, ac uiuiti volneribus accepti neque sugere poSSe neque quietem pati, niti
or. Lepid. Histrat Miri l. -Clementia et probitas vostra, QuiriteS, . . . . plurumum timori mihi saciunt advorsum tyrannidem L. Sullae, ne, quae ipsi nefandane Stumati S, ea parum credundo de aliis
Non tibi to. quin Sallustio lic tota cilla Thucydidi oratio obversata Git Nam, sicut Corinthii Thuc. I, 68-71 Lacedaemoni08 de Atheniensium industria et Strenuitate monent exhortanturque, ut tandem aliquando abiecta cunctatione arma riis inserant. ita Lepidus consul populum Romanum contra Sullam simili modo concitat. In isdem rationibus conser or Lepid. 20)L -Neque iam Muid existumetii des cillo Sulla) Sed inuantum audeatis vereor cum
Thuc. I. 69. 2 Mην . . or εἰ ἀδικουμεθα, ει ι σκοπειν. ἀλλὰ καθ' ὁ τι ἀμυνουμεθα et , 68, 3 ,,E με ἀφανεῖς non οντες et δίκουν την Ελλάδα. διδασκαλίας ου εἰδυσι προσίδειν νυν δε τί δεῖ μακρηγορει adde. quod eandem Thucydidis orationem notam Sallusti suisse alio quoque loco Historiarum cernitur vide Supra . 1
15쪽
Ηisl l D. 2.se Adeo iuventu luxu atque valitia conruptaeSt, uti merito dicatur genito esse qui neque ipsi habere possent res familiaris neque alio pati.
Ceterum in hac ratione Lepidi SalluStio Periclis quoque orationis Thuc. II, 60-64 in
- . . ni Si sorte Sperati taedium iam aut pudorem tyrannidis Sullae SSe et eum lier Scelus occupata periculos iu dimis-
Illa quid et otium cum libertate, quae ni ulli probi potiu quam laborem cum honoribuScapeSSebant, nulla Sunt hac tempeState Serviundum aut imperitandum habendus metus est aut faciundus, Quirites. Quod optim ea re comprobo tur, quod in Memmii oratione Jug. 31 huic admodum simili Sallustium eandem Thuc7didis lationem haud dubie reSpexiSSe iam Supra id imus p. 1.0). Ex aliis Graecorum serilitoribu Sallustius maXime seniosthenis Xemplar Secutus Videtur. Neque id mirum. Nam cum ille Catonem gravissimis verbi Romano cohortantem faceret, ut Socordia ignaviaque deli0Sita ad priscorum morum integritatem redirent, et cum Lepidum et Macrum Imonentes excitantesque populum induceret, ne rem publicam in laucorum dominationem concederae pateretur Sed libertatem, quam maiore Summo labore ac periculo peperiSSent, ipSetueretur cum illos inquam verba faciente induceret, fieri non potuit, quin DemoStheni reminisceretur, qui simillimum in modum Athenienses, ut Philippo reSiSterent, cohortatus es Set. Et videmus imprimis e Philippicis et Olynthiis orationibus multa eum repetiiSSe. tertia Olynthiarum orationum Dolega hos locos Sine dubio efficto imitatione SS recte
Sed fugit Dolegam ex eadem utriusque oratione haec quoque conseri e Phil. III, - Η p. 112-13 sita με . . ξεων εἰρήνην πιγειν et πολει καὶ ἐφ' riit IH ἐστι τονδο, . . . mi
Caton ed. Joidan. Ib, set Dicere possum, Itim lino opere citro atque ebore atque pavimentis Poenicis sient.' ,Dicere possum, quibus villae atque aedes aedifietatae atque expolitae
εγωγε ἄγειν μῶς δεῖν, καὶ τον ταντα λεγοντα γοάφειν καὶ πράττειν καὶ μὴ φενακίζειν ξιῶ. Εἰ δε ειεoo τὰ πλα ἐν τ&ῖς χερσὶν χων καὶ δυναμιν πολλυν περι αντον τουνομα με το τῆς ιρῆνζς τμῖν προβάλλει, τοῖς δ εργοις αυτὰς τοῖς το πολ- ιον χρῆται, τί λοιπὴν ἄλλο πλὴν ΦινLνεσθ'αι; ....ta δε τις ταυτην ειρήνην πολavβάνει, ἐξ ης ἐκεῖνος πάντα ἀλλα λαβοὴν φ ημῶς ηζει, πρωτον μῖν μαίνεται, πειτα ἐκείνc' παρ' μῶν, ovi μῖν παρ' ἐκείνου την ειρῆν χῖν λέγει et
0r Philipp. QT-l8:' , Quo usque cunctando rem publicam intutam patiemini et verbis arma temptabitis Dilectus advorsum vos habiti pecuniae publice et privatim extortae, praesidia deducta atque inposita . . . Quanto mehercule avidius pacem petieritis, tanto bellum acri u erit . . . Qui turbas et caedem civium disso ait et ob id armato Lepido vos inermos retinet, quae victis t0leranda Sunt ea, cum facere possitis, patiamini potius cenSet. Ita illi a vobis pacem, vobis ab illo bellum suadet. Praeterea in eadem oratione Demosthenis Dolega hos locos praetermisit:
Ita ei vitas servitute obpreSSastustae laetitiae gravis poenaS dedit.
sal l 32-34. ,,NOStra memoria victor Sulla cum DamaSippum et alios eiusmodi, qui malo rei publicae creverant, iugulari iussit, quis
factum eius laudabat γΙIomines Scelei t08 et sactiosos, qui seditionibus rem publicam exagitaverant merito necatos aiebant.
Sed ea res magnae initium cladis suit. Nam uti quisque domum aut illam, poStremo vas aut veStimentum alicuius concupiverat, dabat0peram, ut is in pr0scriptorum numero
mors laetitiae uerat, paulo post ipsi trahebantur neque prius iugulandi sinis fuit, quam Sulla omnis su0 divitiis explevit.
Iam elidi nigra sed Demost h. hos oeos contulit.
16쪽
sal 52 l9-22 i-Nolite exiStumare natore nostro armis rem publicam ex parva magnam secisse. Si ita re eSSet multo pulcherrimam eam no haberemuS, quippe S0ciorum atque civium, raetere armorum atque equorum maior copia
nobis quam illi e St. Sed alia fuere qua illos magnu fecere, quae nobis nulla Sunt, domi industria, soris iustum imperium, Phil. ill 40, p. 2 R.
Ex aliis orationibus Dolega haec attulit: Phil. IV, 1. . I 3 R. s. or Macr. Dol. p. 41 . l. cor I T. p. 2b R s. or. Lepid Dol. p. 39). Denique etiam Ilist. I, r. bis SalluStio ad Demo Sthenis d 0r g T. p. 247 R exemplum conlarmatum Ss iure Dolega affirmavit p. 46-47 '' . Neque vero probandum videtur, qu0d illam Sententiam Secundae re mire Sunt vitii optentui quibus labefactis quam sui mi- datus est, tam contemnetur or. Lepid g 24) translatam dicit ex Olynth II, 20. p. 23 .:
οντες De talium Sententiarum imitatione quid Statuendum Sit, iam Supra demonStravimus p. ). animu in c0nsulitudo liber neque delicto neque lubidini obnoxius. Pro his nos habemus luxuriam atque avaritiam, Publice egeStatem, privatim opulentiam laudamu divitias. cf. I 23: Ubi . . . . ecuniae aut gratiae Servitis, eo fit ut inpetus fiat in vacuam rem publicam. Isueratis Panegyricum legenti mihi haec occurrerunt:
-Gloriae maxumum certamen inter ipsos antiquos RomanoS erat: Se quiSque hostem ferire, murum Scendere, conspici, dum tales facinus Jaceret, properabat
ibid. g 8 p. 57, 53 R., Περὶ καλλίστων ἐν ἐκείνοις τοι χρονοις ἐφιλονείκησαν, ου ἐχθρους ἀλλ' ἀνταγωνιστας φῶς αυχου εἰναι νομίζοντες, οὐδε ἐπὶ δουλεία τη των Ελλήνων τον βαρβαρον θεραπευοντες ἀλλ' ἄμα μεν περὶ τῆς κοινῆς
μενοι τὴν ἁμιλλαν ibid. g 80 p. 56
Jurgia discordias simultates cum hostibus exercebant, cives cum ci Vibus de virtute certabant. ibid. gra Benificiis magis quam metu imperium agitabant.
eat 3, 2 l. , Mihi .... in primi arduum videtur res
gesta scribere, primum quod facta dictis exaequanda Sunt. Accedit, quod uterque in exordio animi Virtute pluri eSS aeStimandas exponit quam eorporis Licet illae sententiae vulgare Sint et Similitudine leviSSimae tamen, ut haec omnia et apud Sallustium et apud Isocratem in unum l0cum e0nveniant, casu et fortuito fieri mihi non persuadeo, sed admodum veri Simile videtur SalluStio, cum clarissimam illam orationem lectitaSSet in praedicandis priscorum Romanorum Virtutibus r0pter rei Similitudinem non pauca eius in mentem occurrisse. Sed dedita opera eum ad 0c pSum ISocratis Panegyricum inspexisse aut iam antea inter legendum tales sententias, qua in c0mponendi libri usui sibi fore speraret, ex eo excerpsisse hoc non potest affirmari. Ceterum n0 modo in hac laudatione Bomanorum sed etiam alibi Sallustius Panegyrici videtur recordatu eSSe: Pane gra79. R., , Tri . . reti. ἁπάσης της in τω κόσμωκειμενηὶς δίχα τετμημένης καὶ Ἀης μεν Ἀσέας τῆς ἐχυρώπης καλουμένης e. q. S. lug 7,3. ')-In divisione orbis terrae plerique in parte tertia Africam 40Suere, pauci tantum modo Asiam et Europam SSe
De alio loco eiusdem capitis Cat 9, 1 f. Paneg. g S. p. 56 R iam Supra diximus p. 7. ' Huno loeum Dolega attulit p. 6. η' Similes sontontias etiam in alia parte Panegyrici invenimus t 48. p. 50 vro νιλο- νίαν καὶ λογovo μονον ἐξ ce παντων τῶν εὐων ἰδιον νυμεν εχοντες κῶ . . . Mur ' Dονεκτῆσανυς α τοῖς ἄλλοις seriem αυτῶν διηνέγκει Ἀεν. cf. Cat. I, 2 , Alterum animus nobis eum dis, alterum corpus eum beluia commune est et g 1: Omnis homines, qui sese student praestar ceteris animalibus e. q. s. Paneg. 76 p. b R: ODος ἐδόκει πλουτον ἀσεναλέστατον κεκrῆσθcto καὶ καλλιστον, δμις τυγχανε τοιαδε πράrriuν, ἐξ ν αντός τε μδλοι μίλειντα ευδοκιμήσειν καὶ τοῖς παισὶ μεγίστην δοξαν καταλειφειν. es. Cat I, 3-4 Qus mihi rectius videtur ingeni quam virium opibus gloriam quaerere et memoriam Mostri quam maxum longata efficeres nam divitiarum et formae . . . gloria fluxa atque fragilis est virtus clara aeternaque habetur.
17쪽
Etiam horim locorum ne unus quidem per se ipse satis ostendit. Tamen, quoniam praetereundi silentio videbantur. Hist. r. Lepid. G. -Satellites quidem eius Sullae , homines maxumi nominis optumis maiorum exemplis, nequeo satis mirari, qui dominationis in vos servitium Suum mercedem dant et utrumque per iniuriam malunt quam optumo iure liberi agere. Mius 85, 35. , Exercitum supplicio cogere id est dominum non imperatorem SSE. Isocratem Sallustio ante culos obverSatum AESSe omnes in eadem illius oratione inveniuntur, monplatonis exemplum secutum Sallu Stium esse in Iug. c. 85, 49 cf. Iat Menex. c. 20 iam Aldus Manutius vidit vid. 0rt. p. 8l0. Doleg. p. 37). In eiusdem libro de re publica IX, p. 86 Α. similia verba inveniuntur atque in exoratio Catilina si l . Sed ea utrum imitatione expreS' Sint necne, recte Dolega in medio relinquendum putat p. 19). Denique Cortius Sallustium in prooemio augurthae scribendo epistulam Platonis quae dicitur septimam respexisse Suo iure affirmavit p. 4l83. Quod cum ibi legissem, illam epistulam perlustrans cognovi - id quod ne ipsum quidem Cortium vidisse miror, Sallustium non solum in augurtha verum etiam in Catilinae prooemio ingressum Platonis vestigia SSe:
θῶττον μανzου γενοίμην r)ριος ἐπι τὰ Ῥινα τῆς πολεως νθυς ιέναι, καί μοι ἔν χαι τινες των τῆς πολεως πραγμάτων οιαίδε
Ego adulescentulus cinitio sicuti plerique
studio ad rem publicam latus sum, )ibique mihi multa adv0rsa suere. -Nam pro pud0re pro abstinentia, pro Virtute audacia, largitio, avaritia vigebant.
p. 33DAE: Quae tam et Si animus a Spernabatur in-Solen ut alarum artium,
tamen inter tanta vitia imbecilla aetas ambitione conrupta tenebatur. Ac me eum ab reliquorum in ad is moribus dis entirem, nihilo minus honoris cupido eadem qua ceterOS fama atque invidia vexabat. Igitur ubi animus ex multis miseriis atque liericulis requievit et mihi reliquam aetatem a re publica procul habendam decrevi, S. '
seMagistratus et imperia, postremo omnis cura rerum publicarum minum mihi hac tempestat cupiunda videntur. p. 33 D:
βιώζεσθαι, quam et i ossis et delicta corrigaS, tamen inportunum e St, cum praeSertim Omne rerum mutation vis ac dum sugani aliaque tostilia portendant. ων .. τινα καθεοεώδεα ἐούσιβίον αν Guς αρεσκονια θιμι δἐμῆ,
εἰ μελλοι Frustra autem niti neque μήτε ματαίως ερεῖν avrε aliud se fatigando nisi odium Ἀποθανεῖσθ)αι λέγo . quaerere extremas dementiae
18쪽
,, κοποῖν τι δ' reos. . τοὐς α θρωπους Qui Si reputaverint, quae τοῖς πράττοντας τὸ πολιτικω και τορ genera hominum in senatum pervenerint, pro- νομον γε κω εθθ, ἔσω , o Iovet χαλε- secto AEXiStumabunt me magis merito quam πιώτερον ἐφαίνεr ἶρθῶς εἰναι μοι et πολιτικα ignavia iudicium animi me mutaviSSe.
Ibi igitur Sallustius prorsus ad eundem modum atque scriptor illius epistulae Se iam adulescentulum studio capesSendae rei publicae incensum fuisse tradit Similiter Se in mores civitatis admodum depravatos incidisse et propter imbecillitatem aetatis summis periculis obiectum esse conqueritur Similiter exponit, cum talibus temporibus curam rerum publicarum minime cupiendam intellexisset, consilio sese destitisse similiter se dissensisse a reliquorum vitii affirmat. Id eo magis memorabile videtur quoniam, quae Sallustius h0 loco de moribus suis ipse dicit eum iis, quae alii memoriae prodiderunt non ab omni parte congruunt.
Xenophonte Dolega recte haec attulit Memor. II, 1, 3 cf. Cat. 13, 3 Dol. p. 21) Cyro Paed. III, 3, 45 cf. Jug. 107, 1 DoL p. 46x ) Sed fefellit eum hic locus:
lug. 0 4-5 .-Νon exercitus meque thesauri praesidia regni Sunt, verum amici, quos neque armi c0gere neque auro parare queas officio et fide pariuntur. syri Paed. vlli, T l3-l4.,Ο τοδε τω χρνσον σκῆπτρον το τὴν βα-ὐείαν διασῶζον ἐσειν, AP οἱ πιστοὶ φίλοι σκῆπτρον βασιυνσιν ἀληθεστατον καὶ ἀσφαλε-
E ον καὶ ἄλλον τινὰς πειραστὶ σύμφυλακας τῆς βασιLίας ποιεῖσθαι, υνδαμοθεν προτερον ἄρχον ῆ πο οὐ μοθεν γενομενον Καὶ πολιται τοι ἄνθρωποι ἀλλοδαπῶν οἰκειοτεροι καὶ συσσιτοι ἀποσκήνων οἱ δῶ ἀπο του αντου σπέρματος νυντες και πο της Πυτη μζτρῖς τραφεντες - εν τῆ αυτῆ οἰκία αυξηθεντες καὶ
Qui autem amicior quam frater fratri P Theopompi apud Athenaeum IV, 2 vestigia aperte ingressus Sallustius est deseri bendis Catilinae sociis Cat. 14, 2-4 '). polibi exemplum hoc loco videtur secutus Sse:
Polyb. xv, 32 4. Περὶ . . OD οχλους γενετο τις ἄμα χαρὰ καὶ λυπχν' τὰ ι ἐν α ἐσαν περιχαρεῖς επὶ ω κεκομίσθαι τον παῖδα, τὰ δῶ πάλιν δυσηρεστ ovν ω μην συνειλῆφθαι τους αἰτίους μηδε τυγχανειν τῆς αρμοζουσης
eat 46, 2.-Ιllum Ciceronem ingen cura atque laetitia simul occupavere: nam laetabatur intellegens coniuratione patefacta civitatem periculis ereptam SSe porro autem an X ius erat dubitans in maxumo scelere tantis civibus deprehensis quid facto opus esset.
Restat, ut de paucis poetarum raeeorum l0ci SalluStu Imilibu dicamus. Ac primum quidem Dolega a vero non aberraverit, qui SalluStio in pro0emi Catilinae 2 ι Scribenti Quaeromines arant navigant aedificant virtuti omnia parent' 0merum Us io 8 ob oculos versatum esse existimet p. 8). Neque vero in imitationum numero habenda haec videntur: Cui aliud lausum in pectore aliud in lingua promptum habere Hom. I, 313:
quam videri bonus malebat s. Aeschyl. Sept. contr. h. V. 589 οὐ γὰρ δοκεῖν ἄριστος
Tales enim poetarum sententias lacile in proverbii quasi c0nSuetudinem venisse atque in ore omnium fuisse quis St, quin intellegat omitto multa alia, quae Sallustium a scriptoribus Graecis mutuatum esse alii me causa
contenderunt, ut Cortius Cat. 52 QT. Jug. 49, 3. 57, b a, i) P0pp0 Finckhius a Fle Ten. 6v. annal. 1859. p. 864 Cat. 12, 2. 8, H . Dubitandum etiam de coniectura Fr udonberui videtur qui in Iugurtha c. 38, 10 legendum putat: Quae quamquam gravia et
. ii ,ih et metu iam et iebantur, 'L Sicuti regi lubuerat, pax
ebi enit cibiqua Sallustium haec verba Thucydidis IV, 106,1 respexisse pinatur o . . ολλοι
hat, postremo omnes quos flagitium axagitabat, o Catilina familiaras erant. . via. 14domann in Philalog. Vol xyx, mi aia,s ri oppo pars Iv. p. 53 opinatus est, Sallustii Verba translata esse ex Thue. III, 9, 3- ωοροθα . . πρό γε τούτου του αἰσχίστου uθρι λεμῶ ελεν' ε'. . D si Cat. 3l 2: Suo quisque metu pericula metiri.
19쪽
20쪽
Cum Sallustius in libris Thucydidis Demosthenis aliorum studiose volutatus esset, fierimon potuit, qui in componendis Suis libris, quae ibi invenisset, nonnunquam reminiSceretur atque in suum usum conserret. Ac Saepe quidem haud dubie imprudens ille, quae memoria tenebat in libros suos transtulit. Sed aliquotiens non solum conscius sibi fuit aliunde sese Sententias mutuari et unde mutuaretur, verum etiam dedita opera eos locos quibu Simile argumentum ab aliis tractatum sciret, denuo inspexisse et effinxisse imitando videtur Velut in conScribenda oratione Caesaris Cat. 51)ei Diodoti contionem, utpote quae et ipsa ad capitis poenam dissuadendam spectaret, ante oculo obversatam Sse iam Supra demonStravimus p. 10 . Quod ut credamus, etiam facilius adducimur considerantes Platonis illam quae dicitur epistulain. Apparet enim in Catilinae prooemio Cat. 3, 3 - 4, 1 non modo singulas sententia dispersas et diffusas ex ea Sallustio Succurrisse Sed apta inter Se et conexas atque omnino magnam partem illius epistulae p. 324 -326 imitatione expressam ab eo esse et ad Verbum quidem haec , Eri νέος ποτὲ ιγ e q. sv c . Ego adulescentulus e. q. s. a. In Jugurthae pro0emio autem huic Simillimo Sallustius cum ad eandem epistulam redisset, inde non modo easdem Sententia qua in Catilina deprompsit, sed etiam aliam partem eiusdem epistulae aliquanto posteriorem p. 331 -D respexit et
nisi forte Sallustius magnam partem illius epi Stulae haud ita brevis ad Verbum memoriae mandaVerat, facere non possumus, quin eam in componendis illi prooemiis, qu0niam ibi aptissima videretur, denuo ab eo perlectam eSSe exiStimemus. Eadem fere ratione egregiam illam Thucydidis descriptionem civilium dissensionum Graecarum et in Catilina c. 37 - 38 et in Jugurtha c. i-42 ita imitatus est, ut complure deinceps sententia Simillimi verbis exprimeret. Atque in Iugurtha quidem non Solum easdem sententias quas in Catilina verum etiam alia in Super ad
exemplaris sui adeo memor fuit, ut etiam post duo capita Jug. c. 443, cum iam non de discordiis Romanorum sed de exercitu Sp. Albini loqueretur, Thucydidem Sequeretur atque ea verba quibus ne in ipsa quidem illa descriptione Su erat, ab in Sumeret Thue. III. l, b Lucia τε
aliis quoque Sallustii locis iudieandum puto, ubi complures deinceps sententiarum Similitudines inveniuntur Cat. 52, . Gug. 10 4 5. alibi). )Videamus nunc, qu0Snam potissimum scriptores Sallustius imitandos sibi delegerit. Ac Thucydidios quidem locos percensentibus nobis, si eos mittimus, ubi Thucydides de se ipse operisque sui ratione dicit in prooemio et V, 26), iam apparebit omnes ex rationibus petitos esse praeter duos. Sed etiam ibi utrobique Thucydides, cum altero loco III, 81-84 de c0r-
Dolega de cro si statuit p. 22-23 : Ex iis, quos attulimus locis coicero fero cogimur, Sallustium sententioso loco ex scriptoribus, quos legerat, excerpsisse librisque suis immiscuisse. Simili enim modo iam Ateio Philologo mandaverat, ut sibi excerpta ex historia Romana omponaret Suet gramm. 10ὶ Ut nostris quoque temporibus in seliolis discipuli dicta colleetanea ex scriptoribus Iectis congerunt eaque in seriptis, quae componunt,
ndhiber student, atquo ut eos praecipue seriptores Excerpunt, qui maximo cuiusqua ingenio sunt accommodati, eosque locos memoriae mandant, quibus maxime eommoventur, ita etiam Sallustius adulescens oratores Graecos . . . . excerpsisse videtur.
runtela morum Graecorum exponeret, altero VII, 1 s. 75 pugnam acerrimam sepingeret simplici dicti0ne recessit verbisque suis aliquid splendoris arcessivit. ix aliis vero scriptoribus nonne imprimis Demosthenes et Is0crates animo eius obversati sunt Apud Xenophontem femilli loci quos supra attulimus praeter unum Cyr Paed. I, 4 omnes in orationibus inveniuntur. Quid qu0d Theopompus, cuius exemplum eundem Secutum SS Vidimus, rursu oratorio dicenduensti usus est. Patet igitur Sallustium cum omnin id ageret ut Serm0nem suum ornaret, imprimis iii oratores Graecorum vel orationes, quas aliorum libris insertas sciret, incubuisse exiisque multa in usuin Suum c0ntulisse. Idem aui Dolega perspexit uberiusque explanavit. Addere possumus Sallustium studio lietorice dicendi ade ductiim SSe, ut ea, quae In orati0nlbuS Graecorum legerat, non modo iii orationes suas transsei rut Sed etiam isti rationi Saepius admiseeret. Jam singulos Sallustii libros comparantes videmus plurima eum in Catilinam quippe quem primum componeret, ex aliis scriptoribus traiistulisse et maxime quidem tu pr00emium e Thucyd Plat Isocr. Dein Xenoph. Theop. Cat.). Itaque veri Ii0n aberiai n0bi videmur, '' eum scribundi initium facietitem nitui studio ornandi libri Sui iiii pulsum esse exiStimamus, it tam multa. quae apud ali0s scriptores invenerat, ii iiisereret Iu Jugurtha aliquanto pauciores ludos ad Graecorum exempluili 0nsorinatos repertinus. Ἐ0c facile olide intellegitur quod Sallustius tam amphim prooemiuili, quale Catilinae praep0Suei at ou quo imprimis mul a eum ab aliis mutuatum ossi vidimus, tu hunc librum noli adniisit. De II istorturum autem orationibus nam de his Solis, qu0niam cetera maximam partum literciduruiit, existimare POSSumus - 0lega sic statuit p. 39): Magis magisque Sallustius sibi persuasit genus dicendi orati0nuvi Thucydidis aequabiliter cum modeque ingredientiuili oratotibus ut iligenio violenti non e Se aptum de0que ad Demosthendi Thucydide vehementiorem se applicavit qu0cum rationes Historiarum vehemen
tissimae summam habent Sintilitudinem iniur p. 8, 40 et 43 'η U ''
matur Sallustium in rationibus et epistulis Ilistoriarum pressius I hucydidi genu dicendi equdeSitSe atque ad exornandam oratiunum putius sententia Singulas ex Demosthene ausus d
ex o iistula Mithridatis una ex tutione Lepidi Supra c0gnovimus p. 11 et 3 - 14). de paucioraum ab lo quam a Dein0Sthene sumpsisse apparet nobis orati, ne Philippi et Macri perhIStran- T. I autem Sallustius, ut Demosthenis vestigia ingrederetur, rerum Similitudine adductuSsest id ue non modo in Historiis sed etiam in Catilina secit ' ). egiat ut Sallustium maximo xordia oratiuiuim ex aliis script0ribus transtuliSSe moneam. Idem iam Dolega vidit Neques veri dixerim equidem Sallustio id optimum sum esse Dul , ' sed potius per se ipsum veniSSe et plane SS conSentaneum, qu0ulam natura ser,
Vide imprimis orationem Catonis Cat. 52,4 2-3 et 19-22. p. 4 et issi.